Metalurjik Hurda ve Atıkların Değerlendirilmesi

Malzemelerin Geri
Dönüşümü
Doç.Dr. Akın AKINCI
Yrd.Doç.Dr.Ediz ERCENK
1
Otomotiv Hurdalarının Geri Dönüşümü
Otomotiv geri dönüşüm endüstrisi,
kullanılamaz haldeki araçların etkin ve
ekolojik olarak bertaraf edilmesinde
gerekli ve önemli bir rol oynamaktadır.
75 yıldır dünya genelinde otomotiv
geri dönüştürücüleri bölgesel iş,
tüketici servisi ve çevresel koruma
sağlamışlardır.
Otomotiv geri dönüşümü, doğal
kaynakların korunmasında ve
doldurulacak saha için isteklerin
azalmasında önemli rol almaktadır.
2
Otomotiv Hurdalarının Geri Dönüşümü
Geri dönüşümün en büyük
çevresel yararı arazilerin
doldurulmasıyla ilgili değil, ham
malzemelerin yerine geri
dönüştürülmüş ham
malzemelerin kullanımından
kaynaklanan üretim esnasında
enerji ve doğal kaynakların
korunması ve kirliliğin
azaltılmasıyla alakalıdır.
Geri dönüşümün çevresel
yararları, geri dönüştürülmüş
malzemelerin toplanması ve
taşınmasından kaynaklanan
herhangi bir ilave çevresel yük
taşımaması şeklindedir.
3
Otomotiv Geri Dönüşüm Prosesi
Bir araç otomotiv geri dönüştürücüsüne geldiği zaman sırasıyla
aşağıdaki işlemler gerçekleştirilmektedir;
1) Bütün akışkan kısımlar (motor yağı, transmisyon sıvısı, fren
yağı, antifriz vs) araçtan süzdürülür ve geri dönüşüm
ve/veya uygun şekilde bertaraf için ayrı depolama
tanklarına konulur. Gaz tankı da boşaltılır, araçtan alınır ve
temizlenir. Otomotivin kliması çıkarılır ve uygun bertaraf
için depolanır.
2) Araç, bütün yeniden kullanılabilir parçalardan arındırılır ve
parçalar test edilir, envanteri tutulur ve olası bir satış için
raflara konur.
3) Kullanılamaz hükmündeki parçalar uygun şekilde bertaraf
için özel kutulara konulur.
4) Geri kalan araç iskeleti parçalanır ve bir ergiticiye satılır.
5) Araç iskeleti bir ergiticiye transfer olur ki burada araç
kırpıntı haline getirilir ve ergitilir.
4
ASR (Automotive Shredder Residue)
-Otomotiv parçalama atığı-
Oto-parçalayıcıları, otomotiv parçalanma atığı (ASR) olarak bilinen atık
malzemeden yılda 3-5 milyon ton üretmektedir.
ASR; plastik, cam, kauçuk, fiber, metal ve tozları içeren heterojen bir
karışımdır. Plastik içeriği ağırlıkça yaklaşık %15-20 civarındadır ancak
1980’lerin başından bu yana otomobillerde artan kullanımı nedeniyle bu
oranın daha yüksek olduğu umulmaktadır.
5
ASR (Automotive Shredder Residue)
-Otomotiv parçalama atığıTablo. ASR’nin kompozisyonu
Geri
dönüştürülebilir
malzemeler
Enerji değerine
Sahip
malzemeler
Inert
malzemeler
Termoplastikler
Kağıt
Cam
Köpükler
Fren sıvısı
Toz
Fiberler
Motor yağı
Kum
Metal kısım
Transform yağı
Çakıl
Teller
Gres yağı
Nem
Termosetler
Ağaç kısım
Kauçuk
Nem
%5-40
İnert
Malzeme
%30-70
Plastik %1530
Kağıt,
Ağaç,
Katran,
Organikler
%15-25
Katran
6
ASR (Automotive Shredder Residue)
-Otomotiv parçalama atığıArgonne Ulusal Laboratuvarı (ANL), ASR’nin polimerlerini ve diğer bileşenlerini
geri kazanmak için teknolojik olarak ümit verici, potansiyel olarak ekonomik bir
proses test etmektedirler.
ASR’nin geri dönüşümündeki
Argonne tekniği ASR’nin birkaç
fraksiyona mekaniksel ve fiziksel
ayrıştırılmasıyla başlar. Bu
fraksiyonlardan poly-üretan köpük
ayrıştırılır ve temizlenir, diğer
fraksiyon olan demir oksitçe zengin
kısım demir oksit kaynağı olarak
çimento endüstrisinde kullanılabilir,
son bir fraksiyonda plastikçe zengin
kısımdır. Proseste kullanılan solvent
rejenere edilir ve sürekli olarak geri
dönüştürülür. Köpük, demir oksitli
kısım ve plastik aksam geri
dönüştürülürse, toprağa atılacak atık
maddenin %75’kadar fazla kısmı
elimine edilmektedir.
7
Manyetik
ayırma
ASR
Sıralayıcı
Tromeller
6”den büyük olanlar
Eddy akımı
ayırıcısı
Al, Pb, Paslanmaz
çelik
8
Avrupa Birliği’ndeki Oluşumlar
AB çevre bakanları, otomobil üreticilerinin 2001 yılından itibaren
yeni otomobillerin, 2006 yılından sonra da bütün otomobillerin geri
dönüşüm maliyetlerinin tamamını yada önemli bir kısmını ödemeleri
gerektiği konusunda anlaşmışlardı. Avrupa komisyonu tarafından
kuvvetli şekilde geri döndürülen kararla, üretici sorumluluğunun
daha çevreci üretimi zorlamak için gerekli olduğunu ifade
edilmektedir. Ancak bu karar, otomobil üreticilerinin yoğun korunma
lobi faaliyetlerini hızlandırmıştır.
AB tarafından geliştirilen proses 2001 model otomobillerle
başlamakta ve oto üreticileri, satıcılardaki bütün araçların maliyetsiz
geri alımını sağlamalıdırlar. Şirketler yada bu şirketlerin acentaları,
araçtaki bütün toksik sıvıların alınmasını, bataryaların çıkarılmasını
ve uygun şekilde geri dönüşüm veya atıksal bölgelere gönderilmesini
garanti etme durumundadırlar. 2001 ile 2015 yılları arasında
otomobil üreticileri, 2001 de %85 ile başlayarak 2015 de %95’e
varan oranlarda geri dönüştürmek zorunda kalacaklardır.
9
Avrupa Birliği’ndeki Oluşumlar
%85’lik ilk hedefe kolayca ulaşmak zayıf görünmektedir. Fransızların
Renault şirketi tarafından 1998 yılında yapılan bir çalışmada aracın
%82.9’luk kısmının geri dönüştürüldüğü gösterilmiştir. Renault’un
hesaplamalarına göre otomobillerin içeriğinin hemen hemen üçte ikisi
(%65.6) metaldir. Ağırlıkça %17.3’lük kısım Fransa’daki oto
parçalama ağı tarafından yeniden kullanılabilecek veya geri
dönüştürülebilecek kısım olduğu belirtilmiştir. Geri kalan %17.1 ise
ASR yada diğer kısım olarak belirtilmekte ve araziye atılmaktadır.
Avrupa oto üreticileri tarafından çalışılan diğer bir çözüm, ASR için
alternatif kullanımlar bulmayı içermektedir.
Otomobil geri dönüşüm alanına giren diğer bir temel oyuncu, otomobil
üreticisi olan Ford şirketidir. Ford yöneticileri, otomotiv geri dönüşüm
endüstrisinin ortaya koyduğu tehlikeli büyüme nedeniyle bu sektöre
girdiklerini belirtmişlerdir. Ford’un bu işe girmesine neden olan diğer
bir sebep, aracın ilk satışından sonra müşterilerle daha yakın olma
arzusu olduğu belirtilmiştir.
10
Ömrünü Tamamlamış Araçlar
Direktifi (AB)





Araç sahibinin ömrünü tamamlamış
aracını ücretsiz olarak teslim edebilmesi,
Ömrünü tamamlamış araçların kayıttan
düşülerek trafikten çekilmesi,
Belirli hammaddelerin yasaklanması
Ömrünü tamamlamış araçların kurallara
uygun olarak işlenmesi,
Hedef 2015’de araçlarda en düşük geri
dönüşüm miktarını %100 yapmak.
11





Her yıl Avrupa’da 9 milyon araç hurdaya
ayrılıyor.
Türkiye’de yaklaşık 14 milyon araç var.
Türkiye de sadece 1 adet araç parçalama
tesisi var.
Ekor Geri Dönüştürülebilir Mad. San. Tic. A.Ş;
İzmir’de Yeni Foça’da 60 dönümlük bir
arazide kurulu bir tesistir. Tesis her tür demir
ve demir dışı metali geri dönüştürmektedir.
Tesisin yıllık kapasitesi 200.000 tondur.
12
Türkiye’de üretim yapan sanayi firmaları















A.HONDA --GEBZE/KOCAELİ
A.I.O.S. (ISUZU) --İSTANBUL
B.M.C. --İZMİR
ASKAM(CHRYSLER )-- GEBZE/KOCAELİ
FORD OTOSAN-- GÖLCÜK
HYUNDAİ ASSAN-- KOCAELİ
KARSAN (Peugeot) -- BURSA
M.A.N. --ANKARA
M.BENZ TÜRK --İSTANBUL
OTOKAR --SAKARYA
OTOYOL --SAKARYA
O.RENAULT --BURSA
TEMSA (MITSUBISHI) --ADANA
TOFAŞ(FIAT)--BURSA
TOYOTA-- SAKARYA
13
Honda Türkiye “Ömrünü Tamamlamış
Araçlar Direktifi - ELV” gerekliliklerine
uyum konusunda taahhütte bulunmuş ve
bu gereklilikleri uygulamaya başlamıştır.
 Honda Türkiye A.Ş. fabrikanın yanında
bayi, servis, satış yerleri ve ilgili tüm
kurum ve kuruluşlara Çevre Yönetimi ve
Kontrol Sistemini (EMAS)
gerçekleştirmektedir.

14
Renault çevreye olan olumsuz etkilerini
azaltma yönünde sürdürdüğü
girişimlerini«Drive the Change » veya
«Otomobili Değiştiriyoruz, Hayatı
Değiştiriyoruz » sloganıyla açıklıyor.
 Tasarım, üretim, kullanım ve ömür sonu
süreçlerinin tamamında çevreye en az
zarar vermek amaçlanıyor.

15
İklimsel Isınma Sorununa Bir Çözüm
Getirmek?


Renault modellerinin CO2 salınımlarının
azaltılması konusunda uzun yıllardır çalışıyor
ve gerek kullanımda, gerekse üretim, bakım
ve geri dönüşüm aşamalarında, Renault eco
çevre yaklaşımı çerçevesinde, en çok sayıda
müşteriye en performanslı ulaşım çözümlerini
erişilebilir bir fiyata sunmanın temel önem arz
ettiğini düşünüyor.
Benzinli, Dizel, LPG, Ethanol uyumlu ve
elektrikli araçlarda en çevreci olmak
hedefleniyor.
16
CO₂ Salımları
Termik motorlarda ve vites kutularında
yeni teknolojilerin kullanılması.
 %100 elektrikli araçlarda bugüne kadar
görülmemiş düzeyde bir yatırım.
 Renault Nissan İttifakı kuruluyor.
 Sıfır salım programına 4 Milyar Avro
yatırım yaptı ve 2 bin kişilik bir ekip (bin
Renault için ve bin Nissan için) elektrikli
araç projelerinde çalışıyor.

17
Renault, mevcut ürün gamının
tüketim/salım alanında en başarılı
modelleri ile test sürüşleri düzenliyor, bu
alanda yeni teknolojiler (EDC vites kutusu,
gelecekteki Dizel motor) ve çok sayıda
elektrikli araç prototipleri sunuyor:
Renault Fluence Z.E. ve Renault Kangoo
Express Z.E..
 Elektrikli araçlar 2011 yılından itibaren
satışa sunulacağına karar verildi.

18
SÜREKLİ İYİLEŞTİRME
SÜRECİ
• Enerji tüketiminin %30 (kW/araç);
• Su tüketiminin %65 (m³/araç), toplam
10 milyon m³ su tasarrufu sağlandı;
• Üretilen atıkların % 64 (kg/araç);
• Uçucu organik bileşiklerin (COV) % 40 (
kg/araç ) azaltılmasını sağladı.
19
4R
Azaltmak ( Réduire ),
 Yeniden Kullanmak (Réutiliser),
 Geri Dönüştürmek ( Recycler )
 Geri Kazanmak ( Récupérer )

20
Bazı Renault Modelleri






Twingo dCi 85 : Slovenya’da üretiliyor. % 9 hurda
plastik kullanımı,
Clio dCi 85: Bursa’da üretiliyor. % 10 hurda plastik
kullanımı
Mégane dCi 110 EDC : İspanya’da üretiyor. % 11,5
hurda plastik kullanımı
Scénic dCi 110 EDC : Fransa’da üretiliyor. % 14 hurda
plastik kullanımı
Laguna dCi 110 : Fransa ‘da üretiliyor. % 16 hurda
plastik kullanımı
5 modelde de aracın kullanım ömrünün
sonundaki değerlendirilme oranı %95’in
üzerinde.
21
Kolay Parçalara Ayrılabilir İşareti
!
Parçalamaya yardımcı olacak bazı noktalar
açıkça işaretlendi.
 Örnek: Yakıtın çıkarılması için açılabilecek
deliklerin konumları.

22
Toyota Super Olefin Polimeri

Otomobiller geri dönüşümü zor plastikler
içermektedir. Toyota, bu nedenle Toyota
Super Olefin Polimeri veya TSOP adı
verilen özel bir geri dönüştürülebilir plastik
geliştirdi. Birçok defa geri dönüştürülebilen
bu plastik tampon ve diğer parçaların
yapımında kullanılabilmektedir.
23
Yeşil Yedek Parçalar



Bir aracın yaşam çevrimi boyunca aküler, lastikler
ve yağ filtrelerinin değiştirilmesi gerekmektedir.
Toyota bu amaçla, kullanılmış parçaları Avrupalı
bayilerden alan ve geri kazanım amacıyla geri
gönderen bir atık toplama sistemi oluşturdu.
Buna ek olarak, artık Toyota'nın yeniden imal
edilen parçalar yelpazesinde klima kompresörleri,
hidrolik direksiyon kremayerleri, silindir
kapakları, marş motorları, otomatik şanzımanlar,
alternatörler, motor ve debriyaj kitleri
bulunmaktadır.
24
TOYOTA: Son yeni bir
başlangıçtır


Toyota, Japonya'da yalnızca geri kazanım için
araçları parçalarına ayırmaya yönelik yeni
teknikler geliştirmeye adanmış bir Otomobil
Geri Dönüşüm Teknik Merkezi kurdu.
Avrupa'nın yaşam çevriminin sonuna gelmiş
otomobilleri kullanılabilen maddeleri
ayrıştırmak amacıyla parçalandıktan sonra
bile arkalarında 2 milyon ton ağırlığında artık
madde bırakmaktadır. Bunlar geleneksel
olarak gömülür veya yakılırdı. Ancak Avrupa
ELV ve Atık Gömme Direktifleri artık bu
çözümün kullanımına sınırlama koymuştur.
25
Otomobil camının yüksek kalitesi
sayesinde, parçalama artıklarından elde
edilen toz cam, peyzaj mimarisinde yol
döşemesi olarak kullanılmak üzere geri
dönüştürülebilmektedir.
 Araç artıklarında bulunan bazı köpük
ürünlerinin geri dönüştürülmüş ses
geçirmezlik ürünleri yapımında
kullanılmasını sağlayan teknikler geliştirdi.

26







Ford Otosan Kocaeli ve İnönü Fabrikalarımız bugüne kadar olan
tüm çevre denetimlerinden “sıfır” hata ile geçmeyi başarmıştır.
Kocaeli Fabrikası'nın projelendirilmesi aşamasından itibaren
proseslerinde hep en yeni ve en çevreci teknolojileri kullanmayı
seçmiştir.
Bu uygulamaya en güzel örnek boyama prosesinde kullanılan su
bazlı boyadır.
Hava kirliliği yaratan uçucu organik bileşikleri (VOC) azaltmak
amacıyla boyama proseslerinde su bazlı boya kullanılmaktadır.
Bu uygulama Avrupa Ford Fabrikaları içinde astar boyada, Türkiye
Otomotiv sektöründe ise gerek astar gerekse sonkat boyada ilktir.
Bu sayede havaya solvent buharlarının yayılması en aza
indirilmiştir.
Uçucu organik bileşiklerin (VOC) azaltılması için kullandığımız bir
başka yöntem de boya fırınlarının çıkışına insineratörler
yerleştirmek olmuştur. Böylece fırınlardan çıkan atık gaz yakılarak
hem emisyonların azalması hem de yakma sonucu oluşan enerji
tekrar kullanılarak sürekli bir enerji tasarrufu sağlanmaktadır.
27
Ford Kısıtlı Malzeme Yönetim
Standardı
Kocaeli Fabrikası'nda üretilen Transit
araçlarının geri dönüşüm oranı %85'in
üzerindedir.
 İnönü Fabrikası'ndaki Cargo kamyon
imalatında henüz yasal bir gereklilik
olmamasına karşın, yeni Cargo'da
sağlanan geri dönüşüm oranı %90'ın
üzerindedir.

28