Borç Tuzağı - Prof. DR. B. Gültekin ÇETİNER

advertisement
BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Kısmi Rezerv Sistemi (KRS)
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Geçmişten adam hisse kaparmış... Ne büyük yalan!
Beş bin senelik kıssa yarım hisse mi verdi?
"Tarih"i tekerrür diye tarif ediyorlar.
Hiç ibret alınsaydı tekerrür eder miydi?
Mehmet Akif Ersoy
Kayaya ve demire direndik.
Ama borcun yüküne tahammül edemedik.
Hz. Ali (RA)
Para nasıl üretiliyor?
Parayı kim üretip kontrol ediyor?
Bu soruyu etrafınızda sorun…
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Bankalar nasıl havadan para
yaratıyor?
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Bileşik Faizin etkilerini anlamak
70/Faiz Yüzdesi -> 70/5=14 Her 14 senede borç ikiye
katlanacaktır.
Yıllık %5 Bileşik Faiz
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
CEVAP: 59.5 dakika
Suyun %97’si son 5 dakikada boşalır
İlk dakikada 1 damla sonra her dakikada ikiye
katlayarak (2, 4, 8, 16...) boşalırsa 48 milyar m3 Su
ne kadar sürede boşalır?
Prof. Dr. B. G. Çetiner
@drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Ekonomilerdeki paranın %90'ını bankalar KRS ile “yaratır”.
NASIL?
Bankaların para yaratması o kadar basittir ki...
Aklınız hayaliniz durur. (John Kenneth Galbraith)
Kredi
Bankalar nasıl para “yaratıyor”?
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Ekonomilerdeki paranın %90'ını bankalar KRS ile “yaratır”.
NASIL?
KRS (Kısmi Rezerv Sistemi) Nedir?
Kısmi Rezerv Oranı 1:9
Bankanın eldeki
1 Birim paraya karşılık
9 Birim Parayı
Havadan «yaratması»dır
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Aynı ürünü 9 kişiye sattığınız
halde tutuklanmayacağınız tek iş.
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Ekonomilerdeki paranın %90'ını bankalar KRS ile “yaratır”.
NASIL?
Bankalar nasıl para “yaratıyor”?
FAİZ: Faiz için gerekli parayı kimse üretmez. Önce para sonra servet çekilir.
Kredi
Kredi geri ödenince para yok edilir
Ancak ekonomiden para çekilir
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Paranın %10’luk fiziksel kısmı nasıl üretilir?
BORÇLANMA
İHALESİ
FAİZ
FAİZ
TAHVİL/SUKUK
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
• Zeytinyağı Bankacısı
• Yastık altındaki altınların %20 munzam
karşılıkla bankalara çekilmesi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Para = Borç
Borç = Para
Yani BDPS sisteminde
Borç yoksa Para da yok
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
BDPS/KRS
BDPS/KRS
Borç oranı= Borç / Milli Gelir
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
BDPS/KRS
Kara delik gibi parayı ve
servetleri içine çeker.
ÇÖZÜM NEDİR?
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
BDPS’CİLERİN ÇÖZÜMÜ:
BDPS/KRS
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
EKONOMİK BÜYÜME
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Borç bileşik
faizle artar
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
ÇÖZÜM:
SONSUZ BÜYÜME ?????
“Sonlu bir dünyada üssel (sonsuza doğru)
büyümenin sürdürülebilir olduğuna inanan ya
deli ya da ekonomisttir.
Kenneth Boulding
Yıllık %5 Büyüme
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
1913 Fed kuruluşu Bretton Woods
Altın penceresinin
kapatılması
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
 Altın
penceresi nasıl kapatıldı?

Petrodolarlar:
Suud Krallığıyla yapılan anlaşma.
Komşularına karşı koruma karşılığında
2 imtiyaz.
 1. Petrol
yalnızca dolarla satılacak
 2. Suud
fazla gelirleriyle Amerikan
devlet tahvili alacak
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Kuzey-Güney
savaşı




1792-1932 arası Ons
başına altın $18.5$20 (140 yıl)
İkinci Dünya
Savaşı
1934-1971 arası Ons
başına altın $35-$45
(37 yıl)
Arap-İsrail
Krizi
Verilere göre 200 yıl
enflasyonsuz Dünya
1971 sonrası sürekli
enflasyon. NEDEN?
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
1971: Ne oldu?
Prof. Dr. B. G. Çetiner
1.Ölçü aracı olması
BDPS sayesinde ölçü aracı olmaktan
çıkmıştır. Mal haline getirilmiştir.
2. Değişim (mubadele) aracı:
Sadece kısa süreli değişim aracı haline gelmiştir.
Enflasyon. Deflasyon.
3. Servet depolama/biriktirme aracı:
Kabul edilebilir değil. Kıymet depolanamaz. Mal depolanabilir.
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
3. Depolama/biriktirme aracı:
Kabul etmiyoruz. Para depolanamaz. Neden?
Toptancı
100 TL
Berber
100 TL
100 TL
Otelci
Kasap
100 TL
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
100 TL
Müşteri
100 TL
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
3. Depolama/biriktirme aracı:
Kabul etmiyoruz. Para depolanamaz. Neden?
Toptancı
Berber
100 TL nereye gitti? Bu işten kim karlı çıktı?
Otelci
Kasap
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• Dünyanın toplam ekonomik büyüklüğü 70 t $
• Mevcut para ve para türevleri (sanal paralar)
760 trilyon dolar
Dünyayı 10 kez satın alabilecek para
• Sadece JP Morgan 78 Trilyon $’a sahip
• 5 bankanın toplamı 250 Trilyon $
• Faiz borçları 460 Trilyon $
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• Türkiye'de 53 milyar TL fiziksel para var
• Bankalardaki toplam mevduat > 700 milyar TL
~650 Milyar TL
Sanal
53 Milyar TL
Fiziksel
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Fiziksel Sanal
Para Para
BORÇ
PİYASADAKİ PARA
FİZİKSEL
PARA
(KRS)
SANAL
PARA
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
BORÇ
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Fiziksel Sanal
Para Para
BORÇ
FİZİKSEL
PARA
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Faiz-Ana para ödemeleri
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner
Yıllara göre tüketici kredileri ve kredi kartı borçlarında artış şöyle:
YIL
KREDİ
2002
6.605.000.000
2003
12.842.000.000
2004
26.448.000.000
2005
46.721.000.000
2006
69.101.000.000
2007
94.993.000.000
2008
117.133.000.000
2009
129.915.000.000
2010
172.623.000.000
2011
219.070.000.000
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Mevcut fiziksel
para 53 Milyar Lira
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Üst Gelir
Grubu
Orta Gelir
Grubu
Alt Gelir
Grubu
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Ölçüyü
korumak
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Dengeyi
sağlamak
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Teşekkürler
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Download