Slayt 1 - Prof. DR. B. Gültekin ÇETİNER

advertisement
….. Ve TÜRKİYE
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Para nasıl üretiliyor?
Parayı kim üretip kontrol ediyor?
Bu soruyu etrafınızda sorun…
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
1. Para kimin malıdır?
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
* Cebinizdeki para, bir şirketin malıdır.
* Siz o malı kullandığınızdan o yapıya kira
ödemektesiniz.
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Para bir ölçü birimi değil midir? EVET AMA!?
Mal ne demektir?
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
1.Ölçü aracı olması
BDPS sayesinde ölçü aracı olmaktan
çıkmıştır. Mal haline getirilmiştir.
2. Değişim (mubadele) aracı:
Ölçü aracı olarak otomatik şekilde değişim aracı
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
3. Servet depolama/biriktirme aracı:
Bu kabul parayı mal haline getirmektedir.
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
3. Depolama/biriktirme aracı:
Kabul etmiyoruz. Para depolanamaz. Neden?
Toptancı
100 TL
Berber
100 TL
100 TL
Otelci
Kasap
100 TL
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
100 TL
Müşteri
100 TL
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
3. Depolama/biriktirme aracı:
Kabul etmiyoruz. Para depolanamaz. Neden?
Toptancı
Berber
100 TL nereye gitti? Bu işten kim karlı çıktı?
Otelci
Kasap
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
1 Kilogram ne kadardır?
1 Metre ne kadardır?
Paranın üzerine konan faiz/kar payı/her
türlü fazlalık parayı ölçü aracı olmaktan
çıkarır ve parayı mal haline getirir.
Miktarı her sene 10 cm artan 1 metre düşünün!
Para neden devletin malı değildir?
Bu mal için kimlere kira ödüyoruz?
Kirayı nasıl ödüyoruz?
Vergi, harç, zam, özelleştirme, toprak satışları vs.
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Para mal olursa sorun ne?
Muz yenir biter…
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Peki ya borç (para)?
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Bankalar nasıl havadan para
yaratıyor?
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Bileşik Faizin etkilerini anlamak
70/Faiz Yüzdesi -> 70/5=14 Her 14 senede borç ikiye
katlanacaktır.
Yıllık %5 Bileşik Faiz
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
CEVAP: 59.5 dakika
Suyun %97’si son 5 dakikada boşalır
İlk dakikada 1 damla sonra her dakikada ikiye
katlayarak (2, 4, 8, 16...) boşalırsa 48 milyar m3 Su
ne kadar sürede boşalır?
Prof. Dr. B. G. Çetiner
@drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Ekonomilerdeki paranın %90'ını bankalar KRS ile “yaratır”.
NASIL?
Bankaların para yaratması o kadar basittir ki...
Aklınız hayaliniz durur. (John Kenneth Galbraith)
Kredi
Bankalar nasıl para “yaratıyor”?
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Ekonomilerdeki paranın %90'ını bankalar KRS ile “yaratır”.
NASIL?
KRS (Kısmi Rezerv Sistemi) Nedir?
Kısmi Rezerv Oranı 1:9
Bankanın eldeki
1 Birim paraya karşılık
9 Birim Parayı
Havadan «yaratması»dır
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Aynı ürünü 9 kişiye sattığınız
halde tutuklanmayacağınız tek iş.
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Ekonomilerdeki paranın %90'ını bankalar KRS ile “yaratır”.
NASIL?
Bankalar nasıl para “yaratıyor”?
FAİZ: Faiz için gerekli parayı kimse üretmez. Önce para sonra servet çekilir.
Kredi
Kredi geri ödenince para yok edilir
Ancak ekonomiden para çekilir
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Paranın %10’luk fiziksel kısmı nasıl üretilir?
BORÇLANMA
İHALESİ
FAİZ
FAİZ
TAHVİL/SUKUK
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
• Zeytinyağı Bankacısı
• Yastık altındaki altınların %20 munzam
karşılıkla bankalara çekilmesi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Para = Borç
Borç = Para
Yani BDPS sisteminde
Borç yoksa Para da yok
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
BDPS/KRS
BDPS/KRS
Borç oranı= Borç / Milli Gelir
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
BDPS/KRS
Kara delik gibi parayı ve
servetleri içine çeker.
ÇÖZÜM NEDİR?
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
BDPS’CİLERİN ÇÖZÜMÜ:
BDPS/KRS
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
EKONOMİK BÜYÜME
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• BORCA DAYALI PARA SİSTEMİ (BDPS)
Borç bileşik
faizle artar
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
ÇÖZÜM:
SONSUZ BÜYÜME ?????
“Sonlu bir dünyada üssel (sonsuza doğru)
büyümenin sürdürülebilir olduğuna inanan ya
deli ya da ekonomisttir.
Kenneth Boulding
Yıllık %5 Büyüme
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
1913 Fed kuruluşu Bretton Woods
Altın penceresinin
kapatılması
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
 Altın
penceresi nasıl kapatıldı?

Petrodolarlar:
Suud Krallığıyla yapılan anlaşma.
Komşularına karşı koruma karşılığında
2 imtiyaz.
 1. Petrol
yalnızca dolarla satılacak
 2. Suud
fazla gelirleriyle Amerikan
devlet tahvili alacak
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Kuzey-Güney
savaşı




1792-1932 arası Ons
başına altın $18.5$20 (140 yıl)
İkinci Dünya
Savaşı
1934-1971 arası Ons
başına altın $35-$45
(37 yıl)
Arap-İsrail
Krizi
Verilere göre 200 yıl
enflasyonsuz Dünya
1971 sonrası sürekli
enflasyon. NEDEN?
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
1971: Ne oldu?
Prof. Dr. B. G. Çetiner
• Merkez Bankaları (Türkiye’de 55 Milyar TL)
• Bankalar (Türkiye’de 740 Milyar TL)
Şu anda 13.5 katı para sanal olarak
bankalarca üretilmiştir
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• Dünyanın toplam ekonomik büyüklüğü 70 t $
• Mevcut para ve para türevleri (sanal paralar)
760 trilyon dolar
Dünyayı 10 kez satın alabilecek para
• Sadece JP Morgan 78 Trilyon $’a sahip
• 5 bankanın toplamı 250 Trilyon $
• Faiz borçları 460 Trilyon $
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
• Türkiye'de 55 milyar TL fiziksel para var
• Bankalardaki toplam mevduat > 740 milyar TL
~650 Milyar TL
Sanal
53 Milyar TL
Fiziksel
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Fiziksel Sanal
Para Para
BORÇ
PİYASADAKİ PARA
FİZİKSEL
PARA
(KRS)
SANAL
PARA
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
BORÇ
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Fiziksel Sanal
Para Para
BORÇ
FİZİKSEL
PARA
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner
Toplam Arz
Toplam Arz
Toplam Arz
Çıktı
Türkiye
Çıktı
Almanya
Fiyat
Çıktı
Afrika Ülkesi
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner
Toplam Arz
Fiyat
Fiyat
Fiyat
Çıktı
Örnek Türkiye
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Yıllara göre tüketici kredileri ve kredi kartı borçlarında artış şöyle:
YIL
KREDİ
2002
6.605.000.000
2003
12.842.000.000
2004
26.448.000.000
2005
46.721.000.000
2006
69.101.000.000
2007
94.993.000.000
2008
117.133.000.000
2009
129.915.000.000
2010
172.623.000.000
2011
219.070.000.000
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Mevcut fiziksel
para 53 Milyar Lira
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Üst Gelir
Grubu
Orta Gelir
Grubu
Alt Gelir
Grubu
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Ölçüyü
korumak
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Dengeyi
sağlamak
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Teşekkürler
BDPS-Küresel krizlerin Anatomisi
Prof. Dr. B. G. Çetiner @drcetiner
Download