Slayt 1

NÜKLEER FİZİK
Bu sunumun büyük bir bölümünü aşağıdaki siteden indirebilir veya
fotokopiciden fotokopisini alabilirsiniz.
http://s3.dosya.tc/server11/efGMzh/fotokopi.pdf.html
• Nükleer Fizikte Kullanışlı
Birimler
• Çekirdeğin Yapısı ve
Etkileşmeler
– Atomun ve Çekirdeğin Yapısı
– Nükleonlar ve Kuvvetli
Etkileşmeler
– Nükleonların Zayıf Etkileşmesi
– Çekirdekte Yük ve Madde
Dağılımı
– Bağlanma Enerjisi
– Nükleer Kararlılık
• Çekirdek Modelleri
– Çekirdeğin Sıvı Damlası
Modeli
• Yarı Ampirik Kütle Formülü
• Beta Bozunumu
–
–
–
–
Çekirdeğin Kabuk Modeli
Sihirli Sayılar
Çekirdeğin Spini
Çekirdeğin Manyetik
Momenti
• Alfa Bozunumu
• ……………..
ATOMUN YAPISI
• Evrende gözlediğimiz maddeleri oluşturan en
küçük yapı neder?
• Bunlar arasındaki hangitip etkileşmeler vardır?
0.2 nanometre
MADDENİN YAPISI
Etrafımızda gördüğümüz maddeler nelerden yapılmıştır?
Bu dersin temel amacı bu yapıyı anlamak.
NİÇİN NÜKLEER FİZİK ÇALIŞIYORUZ? *
• Hepimiz atomlardan dolayısıyla da çekirdeklerden
yapılmışız.
• Neden farklı çekirdeklerin olduğunu anlamak.
– Bu çekirdekler hep var mıydı?
– Evrende dünyadakilerden farklı çekirdekler var mı?
– Neden bazı çekirdekler kararsız(radyoaktif)dır.
• Nükleer Enerji
– Fizyon(Bölünme)
• Sera gazları yok
• Fakat güvenlik ve radyoaktif atık problemleri var.
– Füzyon(Birleşme)
• Çok daha az radyoaktif atık
• Fakat daha çok teknolojik zorluklar
NİÇİN NÜKLEER FİZİK ÇALIŞIYORUZ? *
• Radyoaktif atıkların nötronlarla dönüştürülmesi
– Uzun yarı ömürlü çekirdeklerin kararlı veya daha kısa ömürlü
çekirdeklere dönüştürülmesi.
• Tıbbi Uygulamalar
– Kanser için radyoterapi
• Kanser hücrelerinin öldürülmesi
• Radyoterapi 100 yıldır uygulanan bir tekniktir. Fakat radyasyonun
veriliş şekli ve dozimetre işleri daha da geliştirilebilir.
• Ağır iyon demetleri ile enerji daha lokalize bir bölgeye verilebilir.
Böylece sağlam organların daha az zarar görmesi sağlanabilir.
– Tıbbi görüntüleme
• MR
• X-ışınları
• PET ve diğer uygulamalar
NİÇİN NÜKLEER FİZİK ÇALIŞIYORUZ? *
• Diğer uygulamalar
– Radyoaktif tarihlendirme
• C14/C12 oranı ölmüş bitkilerin, hayvanların ve insanların yaş
tayininde kullanılabilir.
• Rb/Sr oranı dünyanın yaşının hesaplanmasında kullanılır.
Bu yöntemle hesaplanan dünyanın yaşı 4.5 Milyar yıl.
– Element Analizi
• Biyoloji (kan hücrelerindeki elementler)
• Adli (örneğin saç hücrelerinde As belirlenmesi)
• Arkeoloji (izotop oranlarından bir kalıntının kökeninin
belirlenmesi)
BİRAZ TARİHÇE
Nükleer Fiziğin Babası
Kendi ismiyle anılan meşhur deneyiyle atomun
gerçek Yapısını keşfeden bilim adamı.
Ernest Rutherford
(1871-1937)
Elementlerin parçalanması ve radyoaktif maddelerin
kimyası çalışmalarından dolayı 1908’de Kimya Nobel
Ödülü almıştır.
Wilhem Röntgen
BİRAZ TARİHÇE
Henri Becquerel
Henri Becquerel (1852-1908): 1896
yılında uranyum tuzlarının florasan
özelliğini araştırırken uranyumun
radyoaktifliğini keşfetti.
Wilhem Röntgen (1845-1923) : 1895
yılında katot ışınlarının özelliklerini
araştırırken X –ışınlarını keşfetti. Düşük
basınçtaki gazdan elektrik akımı geçişi
Katot’tan katot ışını adı verilen yayınıma
sebep olur.
Max Planck
J.J. Thomson
J.J. Thomson (1856-1940): 1897
yılında katot ışınlarının doğasını
incelerken elektronu keşfetti.
Max Planck (1858-1947): 1900 yılında
siyah bir cisimden yayınlanan
elektromanyetik radyasyonun
spektrumunu doğru bir şekilde
açıklayan formülü keşfetti, dahası
kuantum fiziğini başlatmış oldu.
BİRAZ TARİHÇE
Einstein sonunda E=mb2 değil E=mc2
olması gerektiğini buldu.
Karikatürde yaşlı olduğuna bakmayın
bu bağıntıyı bulduğunda genç ve
yakışıklı bir adamdı.
Teorik fizik alanındaki en büyük katkılardan
biri özel rölativite bir diğeri ise genel
rölativitedir. Einstein’ın bu kadar büyük fizikçi
kabul edilmesinin nedeni bu iki önemli
buluşun her ikisinin de kendisi tarafından
yapılmış olmasıdır.
Niels Bohr
BİRAZ TARİHÇE
Luis de Broglie
Niels Bohr (1885-1962) Hidrojen
atomunun ilk başarılı modelini yapan
kişi(1913).Ayrıca kuantum mekaniğinin
yorumlanmasına ve atom ve nükleer
fiziğe önemli katkılar yapmıştır.
Luis de Broglie(1892-1987) Kuantum
mekaniğinin gelişmesini “maddelerin
dalga-davranışı kavramı” ile
tetiklemiştir(1923).
Werner Heisenberg
Werner Heisenberg (1901-1976) Kuantum
mekaniğinde matris mekaniği yaklaşımını
(1926) geliştirmiş ve adıyla anılan belirsizlik
ilkesini (1927) bulmuştur.
Paul Dirac
Erwin Schrödinger
Erwin Schrödinger(1887-1961)
Adı ile anılan dalga denklemini
türetmiştir(1926). Bu denklem
Kuantum fiziğinde dalga mekaniğinin
temelidir. Bu sayede katıhal, atom ve
nükleer fizikte birçok problem
çözülebilmiştir.
Paul Dirac(1902-1984) Elektron için
rölativistik dalga denklemini
keşfetmiştir(1928). Rölativistik ve rölativistik
olmayan kuantum mekaniğine katkı yapan
birkaç meşhur kişiden biridir.
TEMEL ETKİLEŞMELER *
• Doğadaki bütün parçacıklar Fermiyonlar ve Bozonlar
diye ikiye ayrılır.
– Fermiyonlar: Bu parçacıklar yarım spinli olup Pauli
bağdaşmazlık ilkesine uyan parçacıklardır.
– Bozonlar: Bu parçacıklar da tamsayı spinli olup Pauli
Bağdaşmazlık ilkesine uymazlar.
• Pauli Dışarlama ilkesi:Genelde parçacıklar kendilerini
karakterize eden dalga fonksiyonu ile tanımlanırlar. Bu
prensibe göre hiçbir zaman iki fermiyonun dalga
fonksiyonu aynı olamaz. Diğer bir deyişle bütün
kuantum sayıları aynı olan iki fermiyon bulunamaz.
• Fermiyonlar Fermi-Dirac istatistiğine, bozonlar ise
Bose-Einstein istatistiğine uyarlar.
TEMEL ETKİLEŞMELER *
Parçacık numarası kuantum durumu
• Dalga fonksiyonunu Ψn(m) şeklinde gösterelim. Burada n parçacığın
numarası, m kuantum durumu olsun.
– Ψ1(1) Ψ1(2)  1. parçacığın 1. ve 2. kuantum durumu.
– Ψ2(1) Ψ2(2)  2. parçacığın 1. ve 2. kuantum durumu.
• İki parçacıktan oluşsan bir kuantum durumumuz olsun:
– Ψ(1,2)= Ψ1(1) Ψ2(2)+ Ψ1(2) Ψ2(1)
• Parçacıkların yerini değiştirirsek:
– Ψ(2,1)= Ψ1(2) Ψ2(1)+ Ψ1(1) Ψ2(2)
• olur. İki parçacık yer değiştirdiğinde dalga fonksiyonu değişmiyorsa,
yani Ψ(1,2)= Ψ(2,1) oluyorsa bu dalga fonksiyonu simetrik dalga
fonksiyonudur.
• Terimler yer değiştirdiğinde dalga fonksiyonu işaret değiştiriyorsa,
yani Ψ(1,2)= −Ψ(2,1) oluyorsa bu dalga fonksiyonu antisimetrik
dalga fonksiyonudur.
• Fermiyonlar antisimetrik, bozonlar ise simetrik dalga fonksiyonları
ile gösterilir.
TEMEL ETKİLEŞMELER *
• Doğadaki bütün maddeler bozonlar aracılığıyla etkileşen fermiyonlardan
oluşmuştur.
• Etkileşme kuvvetler ve/veya alanlar şeklindedir.
• Doğada bilinen dört tip temel etkileşme vardır.
–
–
–
–
Kütle çekimi
Elektromanyetik etkileşme
Zayıf Etkileşme
Kuvvetli Etkileşme
• Elektromanyetik etkileşme, kuvvetli etkileşmeden ~100 kez daha zayıf. Zayıf
etkileşme de elektromanyetik etkileşmeden ~1000 kez daha zayıftır.
• Parçacıklar dünyasında kütleler çok çok küçük olduğundan kütle çekim ihmal
edilir.
• Kuvvetli>Elektromanyetik>Zayıf
• Biraz sonra bu etkileşmelere biraz daha yakından bakacağız.
TEMEL ETKİLEŞMELER *
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
6 kuark ve lepton vardır.
Kuark ve leptonlar fermiyondur.
Bir de etkileşmeleri taşıyan bozonlar var.
Kuvvetli etkileşmeyi taşıyan farklı 8 gluon var.
Zayıf etkileşmeyi taşıyan bir yüksüz, ikisi yüklü
olmak üzere 3 ayar bozunu vardır.
EM etkileşmeyi taşıyan bir çeşit yüksüz bozon
(foton) ve kütle çekimini taşıyan bir çeşit
bozon (graviton) var.
Bir de bunların antileri var.
Anti parçacıklar eşit kütleye fakat zıt yüke
sahiptir.
Anti parçacıkların bazı kuantum sayıları da
farklıdır.
Bütün parçacıkların antileri var, bazı
parçacıkların anti-parçacığı da
kendisidir.(Örneğin foton gibi).
Bir parçacığın antisinin kendisi olabilmesi için
yüksüz olması gerekir.
Fakat her yüksüz parçacığın antisi kendisi
değildir. Örneğin nötron gibi.
LEPTONLAR
Anti parçacı sembolleri için parçacık sembolleri üzerine çizgi eklenir.
Adı
Sembol
Antiparçacığı
Yükü (e
cinsinden)
Kütlesi
(MeV/c2)
e−
e+
−1
0.511
Elektron
nötrinosu
νe
ve
0
<2.2 eV
Muon
μ−
μ+
−1
105.7
Muon
nötrinosu
νμ
vµ
0
< 0.170
τ−
τ+
−1
1,777
ντ
vτ
0
< 15.5
Elektron
Tau
Tau
nötrinosu
KUARKLAR
KUARKLAR
Adı
Sembol
Yukarı
u
Aşağı
d
Tılsımlı
Antiparçacığı
Yükü (e
cinsinden)
Kütlesi(Me
V/c2)
+2⁄3
1.5–3.3
−1⁄3
3.5–6.0
c
u
d
c
+2⁄3
1,160–
1,340
Acayip
s
s
−1⁄3
70–130
üst
t
t
+2⁄3
169,100–
173,300
Alt
b
b
−1⁄3
4,130–
4,370
TAŞIYICI BOZONLAR
Parçacık
Durgun enerji
spin
(GeV)
elektrik
yükü
etkileşim
Foton
0
1
0
elektromanyetik
etkileşim
Z0-Bosonu
91
1
0
zayıf etkileşim
W+-Bosonu
80
1
1
W−-Bosonu
80
1
−1
Gluon
0
1
0
Graviton
0
2
0
zayıf etkileşim
zayıf etkileşim
güçlü etkileşim
Kütleçekim
Adı
Sembolü
AntiParçacığı
Foton
γ
Kendisi
W bozonu
W−
W+
Z bozonu
Z
Gluon
g
Higgs bosonu
Graviton
H0
G
Yükü (e)
Spini
Kütlesi(Ge Taşıdığı
etkileşme
V/c2)
Varlığı
Electroma
Onaylandı
gnetizma
0
1
0
−1
1
80.4
Zayıf
Etkileşme
Onaylandı
Kendisi
0
1
91.2
Zayıf
Etkileşme
Onaylandı
Kendisi
0
1
0
Kuvvetli
Etkileşme
Onaylandı
Kendisi
0
0
> 112
Yok
Onaylanmadı
Kendisi
0
2
0
Kütle
çekimi
Onaylanmadı
Buradaki büyüklük temsilleri kütle içindir.
Kuarklar noktasal olup bir boyuta sahip değildir.
kuarklar
üst
aşağı
tılsımlı
yukarı
acayip
alt
TEMEL ETKİLEŞMELER
Bakalım gözlediğimiz proton ve nötron gibi parçacıkları kuarklardan yapabiliyor muyuz?
•
•
•
•
•
Qu = (2/3) e
Qd =(−1/3)e
Qp =(2/3+2/3-1/3)e=e
Qn = (2/3-1/3-1/3)e=0
Sadece 3 quark (qqq)
ve 2 kuark (qq)
durumları mümkün
Evrendeki bütün kararlı madde u ve d kuarkları ile elektrondan yapılmıştır.
TEMEL PARÇACIKLAR *
• Temel parçacıklar 3 farklı aileden oluşur.
• Bu aileden biri kararlı, diğer iki aile ise
kararsızdır.
• Doğada gözlediğimiz bütün madde 1. aileden
yapılmıştır.
• Diğer iki aile parçacık hızlandırıcılarındaki
çarpışmalarda veya kozmik ışınlarla oluşurlar.
• İkinci aile üyeleri değişik bozunumlar
aracılığıyla birinci aileye dönüşürler.
TEMEL ETKİLEŞMELER
Doğada 4 tip etkileşme olduğunu belirtmiştik. Simdi bunlara biraz daha yakından
bakalım.
KÜTLEÇEKİMİ
Kütlesi olan cisimler birbirlerini çeker.
Henüz keşfedilemeyen ve spini 1 olan gravitonlar tarafından
taşındığına İnanılmaktadır.
Sonsuz erimlidir.
Yeryüzündeki hareketten tutun da gezegenlerin ve galaksilerin
Hareketlerine kadar bir çok şeyi açıklamaktadır.
Kütle çok arttığında
klasik mekanik yetersiz
kalır. Devreye Einstein’in
Genel Görelilik teorisi
girer.
Karadelikler ancak genel
görecelikle incelenebilir.
Isaac Newton(1642-1727)
Klasik mekaniğin kurucusudur.
Evrensel çekim kanunu
Matematiğe katkılar
Optiğe katkılar
İyi ki Newton’un kafasına
düşen elma böyle bir şey
değilmiş.
ELEKTROMAGNETİK ETKİLEŞME
Yüklü cisimlerin birbirleriyle etkileşimlerini açıklar.
Atom ve moleküllerde elektronların bağlanmasından
sorumludur.
Nükleer fizikte ağır çekirdeklerin kararsızlığından da EM
kuvvet sorumludur.
Spini 1 olan fotonlar aracılığıyla taşınır.
Sonsuz erimlidir.
Maxwell tarafından formüle edilmiştir ama diğer katkıları
da (Faraday, Ampere, Gauss, …) unutmamak lazım.
EMT’den öğrendiklerinizi unutmadınız umarım.
Amper
Gauss
Faraday
ZAYIF ETKİLEŞME
Kütleli ve spini 1 olan W± ve Z° (3
tane) bozonları tarafından taşınır.
Çok kısa erimlidir(~0.01fm, 1f 10−15).
Bilinen en tipik örneği β
bozunumudur.
Alışılmış kurallara aykırı bir
etkileşmedir.
Steven Weinberg
Sheldon Lee Glashov
Abdus Salam
Bu fizikçiler Zayıf etkileşme ile Elektromagnetik etkileşmeyi birleştirmeyi
başarmışlardır.
Bu birleşik teoriye elektrozayıf etkileşme adı verilir. Teorileri deneysel olarak
kanıtlanınca deneycilerle birlikte Nobel (1979) ödülü kazanmışlardır.
KUVVETLİ ETKİLEŞME
Gluonlar tarafından taşınır.
8 farklı gluon var.
Çekirdek içerisinde proton ve nötronları, proton içerisinde ise
kuarkları bir arada tutar.
Kısa erimlidir. Etkili olduğu mesafe ~2.5 fm civarındadır.
Kısa mesafelerde(~0.7fm) itici, uzak mesafelerde (>1fm)
çekicidir.
Bilinen en güçlü etkileşmedir. Protonlar birbirlerini ittikleri halde
kuvvetli etkileşme bunları bir arada tutar.
HADRONLAR
Kuarklar bir araya gelerek hadronları oluşturur.
Kuvvetli etkileşen parçacıklara Hadron denir. Leptonlar (elektron, muon, vs.) kuvvetli
etkileşmezler.
Hadronlar genel olarak Baryonlar ve Mezonlar olmak üzere iki gruba ayrılırlar.
BARYONLAR
Üç kuarktan (ya da anti kuark)
yapılırlar.
MEZONLAR
İki kuarktan(biri anti) yapılırlar.
• qq
• Pionlar π+ (ud ), π − ( du )ve
π0 (uu + dd )
• qqq
• Proton p(uud)
• Notron n(ddu)
Σ−(d d s)
(u d s)
Σ+ (u u s)
Σ0
Λ0 (u d s)
Ω− (s s s)
Ξ0
(u s s)
• daha niceleri
u
+2⁄3
d
−1⁄3
c
+2⁄3
s
−1⁄3
t
+2⁄3
b
−1⁄3
• Kaonlar K+ (us ), K− ( su ) ve
K0 ( ds + sd )
• daha niceleri …..
HADRONLAR
Parçacıklar ve Katıldıkları Etkileşmeler
KUARKLAR
YÜKLÜ
LEPTONLAR
(e µτ )
YÜKSÜZ
LEPTONLAR
(υ)
Kuvvetli
Etkileşme
EVET
HAYIR
HAYIR
Elektromanyetik
Etkileşme
EVET
EVET
HAYIR
EVET
EVET
Zayıf Etkileşme
EVET
KORUNUM YASALARI *
Bir fiziksel olayın gerçekleşmesi için bu olayın fizikteki korunum
yasalarını sağlaması gerekir.
Bir reaksiyonun gerçekleşmesi için aşağıdaki korunum yasalarının
sağlanması gerekir.
•
•
•
•
Enerjinin Korunumu
Momentumun Korunumu
Yük Korunumu
Baryon Sayının(B) Korunumu
– Baryonlar için B=1, Anti-baryonlar için B=-1
• Lepton Sayısının(L) Korunumu
– Leptonlar için L=1 , Anti Leptonlar için L=-1
– Bir reaksiyona giren çıkan lepton sayıları aynı olmalıdır.
– Leptonlar ailece de korunmalıdır. Yani aynı aileden reaksiyona
giren ve çıkan leptonların sayıları aynı olmadır.
–
SİMETRİLER VE KORUNUM YASALARI *
• Noether Teoremi : bir fiziksel sistemde ayırt edilebilir her simetrinin
oluşturacağı etkiye ilişkin bir korunum yasası olduğunu belirtir.
• 1-)Zamanda Öteleme Simetrisi: Zamanda öteleme simetrisi enerjinin
korunumu yasasını doğurur. Lagrangian zamandan bağımsızsa (zamanla
değişimiyorsa) bu sistemde enerji korunuyor demektir.
• 2-) Dönmeler : Dönme simetrisi açısal momentumun korunumu yasasını
doğurur. Lagrangian uzaydaki bir dönmeden etkilenmiyorsa bu sistemde
açısal momentum korunuyor demektir.
• 3-) Uzayda Öteleme : Uzayda öteleme simetrisi momentumun korunumu
yasasını doğurur. Lagrangian uzaydaki bir yer değiştirmeden etkilenmiyorsa
bu sistemde momentum korunuyor demektir.
• 4-) Ayar Simetrisi : Ayar simetrisi de bizleri yüklerin korunumu yasasına
götürür.
• 5-) Parite Simetrisi : Parite simetrisi bizi paritenin korunumu yasasına götürür.
Fakat deneysel olarak zayıf etkileşmenin pariteyi korumadığı gösterilmiştir.
PARİTE DÖNÜŞÜMÜ
• Parite dönüşümü bir r vektörünü −r vektörüne
götürme işlemidir. Bu işlem düzleme göre yansıma
ve düzleme dik eksen etrafında dönmeye
eşdeğerdir.
• Parite dönüşümü iki türlü yapılabilir:
– 1) Bir vektörü yukarıda anlatıldığı gibi negatifine
götürmek, bu dönüşüm aktif dönüşümdür.
– 2) Vektörü sabit bırakıp koordinat sistemini
döndürmek. Bu türlü dönüşüm de pasif
dönüşümdür.
Þ
PARİTE DÖNÜŞÜMÜ *
Parite dönüşümünü Þ şeklinde gösterelim.
Þ Ψ(r)  Ψ(−r)= Ψ(r) ise p=1
Þ Ψ(r)  Ψ(−r)= − Ψ(r) ise p= −1
Bir dalga fonksiyonu parite dönüşümü altında yine
kendisine eşit oluyorsa bu fonksiyon çift pariteli, eğer
negatif işaretlisine eşit oluyorsa tek paritelidir.
• Paritenin korunumu: Bir fiziksel olay sonucunda parite
değişmiyorsa parite korunuyor demektir. Eğer bir
fonksiyon tek pariteliyse ve bir fiziksel olay sonucu yine
tek pariteli olarak kalıyorsa parite korunuyor demektir.
•
•
•
•
Tek Pariteli Fiziksel Nicelikler
Çift Pariteli Fiziksel Nicelikler
h, helisite
L, açısal momentum (Axial vektör)
x, konum vektörü
B, magnetik alan (Axial vektör)
v, hız vektörü
t, zaman
a, ivme
m, kütle
P, momentum
E, Enerji
F,Kuvvet
E, Elektrik Alan
Þ
Þ
Þ
PARİTE DÖNÜŞÜMÜ *
• Zamandan bağımsız Schrödinger denklemi : HΨ=E Ψ
• Hamiltonyen operatörünü bir dalga fonksiyonuna uygularsak bize o
fonksiyonun temsil ettiği parçacığın enerjisini ve dalga fonksiyonunun
kendisini verir.
• Bir başka deyişle H operatörünün öz-değerleri parçacığın alabileceği enerji
durumlarıdır. Hamiltonyen operatörü H=K+U şeklindedir. K kinetik ve U da
potansiyel enerji terimleridir.
• [H, Þ ] = H Þ − Þ H = 0 ise H ile Þ komite ediyor demektir. Bu durumda, bir
sisteme bu operatörlerin hangi sırada (hangisi önce, hangisi sonra) etkidiği
sonucu değiştirmez. Bu durumda bu operatörlerin ortak öz-fonksiyonları var
demektir.
•
Herhangi bir operatör hamiltonyen ile komite ediyorsa, yani [H,P]=0 ise bu
operatör korunuyor demektir.
•
Zayıf Etkileşmelerin Parite’yi korumadıkları deneysel olarak kanıtlanmıştır.
•
Diğer bütün etkileşmeler Parite’yi korumaktadır.
ZAYIF ETKİLEŞMELERDE PARİTE
Parite kırılması deneyi
•
•
•
•
•
•
•
C.S. Wu ve arkadaşları Kobalt atomlarının
sıcaklığını ~0.01K’ne kadar düşürdüler.
Manyetik alan uygulayarak spinlerin
manyetik alan yönünde yönelmesini
sağladılar.
Sonra β bozunumundan çıkan
elektronların yönlerini ölçtüler.
Eğer parite korunuyorsa spin(veya
manyetik alan) yönünde ve spine ters
yönde yayınlanan elektron sayılarının eşit
olması gerekir.
Yapılan deneylerde ise elektronların
çoğunluğunun spine ters yönde
yayınladığı gözlendi.
Böylece zayıf etkileşmenin pariteyi
korumadığı kanıtlanmış oldu.
Fakat kuvvetli ve elektromanyetik
etkileşmeler partiyi koruduğundan
paritenin korunumu önemini
yitirmemiştir.
AĞIR LEPTONLARIN KARARSIZLIĞI *
• Bugün evrende gözlediğimiz bütün parçacıklar iki
tip lepton ve kuarktan yapılmıştır(1. aile).
• Daha yüksek enerjilerde 2. ve 3. ailedeki
parçacıklar da oluşmaktadır. Fakat bunlar kararsız
olduklarından kısa bir süre sonra 1. aileye
dönüşmektedirler.
• Leptonlar sadece Elektromanyetik ve zayıf olarak
etkileşirler. Kuvvetli etkileşmezler.
• Kuarklar ise hem Elektromanyetik ve zayıf hem de
kuvvetli olarak etkileşirler.
AĞIR LEPTONLARIN KARARSIZLIĞI *
• Ağır leptonların kararsızlığı β bozunumuna yol
açar. Ör:
• β bozunması maddenin temel taşlarından ağır
olanlarının hafif olanlara bozunmasıyla
meydana gelir.
• β bozunumu zayıf etkileşmedir.
• Feymann Diyagramları