MEDYADA NEFRET SÖYLEMİNİN İZLENMESİ Amaçlar • Türkiye’de ırkçılık, ayrımcılık ve hoşgörüsüzlükle mücadeleye katkı sağlamak • Yazılı basındaki etnik ve dini kimliklere karşı ayrımcı, cinsiyetçi ve homofobik söylem ve nefret içeren haberleri görünür kılmak ve azalmasına katkıda bulunmak • Ayrımcı ve ırkçı söylemle mücadele yolları ve yöntemlerinin neler olabileceğinin tartışılmasına zemin açmak • Nefret söylemi kavramıyla ilgili bilgi sağlamak Aktiviteler Medya Taraması • Medya takip merkezi aracılığıyla anahtar kelimeler üzerinden ulusal ve yerel basının taranması “Nefret Söylemi kavramı, ırkçı nefreti, yabancı düşmanlığını, Yahudi düşmanlığını veya azınlıklara, göçmenlere ve göçmen kökenli insanlara yönelik saldırgan ulusalcılık ve etnik merkezcilik, ayrımcılık ve düşmanlık şeklinde ifadesini bulan, dinsel hoşgörüsüzlük dahil olmak üzere hoşgörüsüzlüğe dayalı başka nefret biçimlerini yayan, teşvik eden, savunan veya meşrulaştıran her tür ifade biçimini kapsayacak şekilde anlaşılacaktır” Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Tavsiye Kararı, 1997 • Doğrudan ve açık bir biçimde belli bir gruba karşı nefret söylemi içeren haber ve köşe yazılarının www.nefretsoylemi.org sitesi ve sosyal medya aracılığıyla duyurulması Cinsiyet kimliği Etnik - Ulusal kimlik Dini kimlik LGBTİ Kürt Alevi Eşcinsel Ermeni Hıristiyan Homoseksüel Rum Müslüman Travesti Roman Yezid Kadın Çingene Yahudi Feminist Yunan Ateist dönme Mülteci türban sapkın Suriyeli Musevi sapık kaçak göçmen Ezidi hain gavur batılı haçlı gerici sıkma baş yobaz İslamcı terör Aktiviteler • Toplanan yazıların istatistiki ve içerik analizlerini içeren 4 aylık raporlar • Ayrımcı dil dosya konular: • 2013: – Ocak – Nisan: BDP ve HDK temsilcilerinin Karadeniz Turu – Mayıs – Ağustos: Gezi Olayları – Eylül – Aralık: Aleviler Dosyası • 2014: – Ocak – Nisan: 24 Nisan Ermeni Soykırımını Anma Günü – Mayıs – Ağustos: İsrail’in Gazze operasyonu ve basında Yahudilere yönelik ayrımcı dil – Eylül – Aralık: Suriyeli mülteciler / yerel ve ulusal basın karşılaştırması Aktiviteler • Uluslararası paneller ve konferanslar: 2010 yılında Nefret Suçları ve Nefret Söylemi başlıklı bir konferans ile bu alanda uluslararası bağlamda çalışan birçok isim Türkiye’ye geldi ve bu konferans kitaplaştırıldı. • Sonraki yıllarda düzenlenen uluslararası panellerde ise bu konuda uzman olan Teun Van Dijk, Charles Husband, Elisabeth Eide, Laszlo Földi ve Gavan Titley İstanbul’da ağırlandı. Aktiviteler • Türkiye’deki üniversitelerde uygulanmak üzere bir grup akademisyenin danışmanlığında (Esra Arsan, Feray Salman, Mahmut Çınar, Melek Göregenli ve Özlem Dalkıran) «Ayrımcılık, Nefret Söylemi ve Medya» başlıklı bir taslak müfredat oluşturuldu. • Ders programına kaynaklık etmesi amacıyla çok yazarlı bir yayın hazırlandı ve yayımlandı. Medya ve Nefret Söylemi: Kavramlar, Mecralar, Tartışmalar MAYIS – AĞUSTOS 2014 MEDYADA NEFRET SÖYLEMİ RAPORU BULGULARI Dönemlere Göre Nefret Söylemi İçerik Sayısı Haber Sayısı 300 246 250 188 200 141 150 100 81 50 0 2013(2) 2013(3) 2014(1) 2014(2) • Seçimlerin yaşandığı bir dönem olması, • İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırısı, • Dönemin başbakanının 23 Nisan’da yayınladığı taziye mesajı, Hedef Gruplara Göre Nefret Söylemi 150 130 120 90 60 60 30 25 21 18 10 0 9 9 7 5 5 5 4 3 3 2 2 2 2 2 2 Türlere Göre Nefret Söylemi %22 %3 Köşe Yazısı Haber Diğer %75 Kategorilere göre Nefret Söylemi 1% 29% Abartma/ Yükleme/ Çarpıtma Düşmanlık/ Savaş Söylemi Küfür/ Hakaret/ Aşağılama 52% Simgeleştirme 18% Diğer dezavantajlı gruplar • 31 içerikten 9’unun genel olarak LGBTİ’lere yönelik nefret söylemi içerdiği tespit edildi. 3 içerikte trans bireylere yönelik doğrudan nefret söylemine rastlanırken, kadına yönelik nefret söylemi de incelenen dönem ve yayınlar içinde 19 kez gözlemlendi. LGBTİ ve Kadınlara Yönelik Nefret Söylemi 20 19 18 16 14 12 10 9 8 6 4 3 2 0 LGBTİ Kadın Trans ÖRNEKLER 27.05.2014 Bugün Gazetesi, Nazlı Ilıcak «Mağrur çocuğa ‘Peki sen niye onlar gibi dilenmiyorsun?’ diye soruyor. Çocuk az evvel ‘ben Türkmen’im’ dediği kadar emin, Antep ağzıyla cevap veriyor: ‘Onlar cingan!..’» 22.05.2013 Ortadoğu gazetesi, Şükrü Alnıaçık « İnsanı bezdiren evsizler ve çingeneler yok» «Domuz yemiyorlar» 13.06.2014 Yeni Alanya Gazetesi 26.08.2014 Yeni Marmara, Harun Şekerli TEŞEKKÜRLER... zeyneparslan@hrantdink.org