halkla ilişkiler

HALKLA İLİŞKİLER
ÜNİTE 1
İletişim, disiplinler arası bir bilim dalıdır. Gerçekte iletişim, anlam transferiyle, sosyal değerlerin iletilmesi ve
deneyimlerin paylaşılmasını sağlayan dinamik bir süreçtir. İletişim anlam arama çabasıdır. İletişimde niyet önemli bir
unsurdur. İletişim bilgi alışverişi, karşılıklı ileti aktarımı, ileti eyleminin çift yönlü oluşumu; bir taraftan diğer tarafa bir
bilginin, bir duygunun, bir düşüncenin aktarımıdır. Taraflar arasındaki iletişime karışan, parazit yapan her şeye gürültü
denir. Gürültü teknik nedenlerden ötürü iletişime engel olabilir.
TEMEL İLETİŞİM MODELLERİ
Denis McQuail ve Sven Windahl, İletişim Modelleri başlıklı kitaplarında temel iletişim modellerinden birkaçını şu şekilde
açıklamaktadırlar.
Lasswell'in iletişim formülünde iletişim eylemi şu sorular yanıtlanarak açıklanmaya çalışılmıştır; Kim? Ne söyler? Hangi
kanal ile? Kime? Ne gibi bir etki ile?
Lasswell’in modeline göre ileticinin alıcıyı etkilemek amacında olduğu en başta kabul edilir ve buradan iletişimin iknaya
yönelik bir süreç olduğu sonucuna ulaşılır.
Bu formüle göre ileticinin alıcıyı etkilemek amacında olduğu en başta kabul edilir ve buradan iletişimin iknaya yönelik bir
süreç olduğu sonucuna ulaşılır. Lasswell, bu modelinde geri besleme ögesini ele almadığı için eleştirilir.
Bir diğer temel iletişim modeli ise, Shannon ve Weaver'in iletişim modelidir. İletişim burada tek yönlü düz
çizgisel bir süreç olarak tanımlanır. Model, yerine getirilmesi gereken işlevleri belirtirken işlev aksatıcı ögeye yani
gürültüye dikkat çeker.
1
Gerbner'in Genel İletişim Modelinin amacı, geniş uygulama alanı olan bir model çizmektir. Modelin özel bir niteliği, hangi
iletişim durumunu açıklıyorsa ona göre farklı biçimlere girebilmesidir.
Model, algılama ile üretimin doğası ve aralarındaki ilişkiyi sorgular. Bu model insan ve mekanik iletişimi birlikte
açıklamak üzere kullanılabilir.
Gerbner'in iletişim modelinin diğer temel iletişim modellerinden farkı, iletişim sürecinde "algı"nın dikkate alınmasıdır.
Gerbner'in Genel İletişim Modeli sözel olarak,
 Bir kişi
 bir olayı algılayıp
 tepkide bulunduğunda
 belli bir ortamda
 bazı araçlar kanalıyla
 kullanılabilir bir malzeme hazırlar.
 Bunun bir biçimi
 ve bağlamı vardır
 İçeriği aktararak içerik iletir
 ve bazı sonuçlara yol açar.
İlk dönem iletişim modellerinde fazla üzerinde durulmayan diğer önemli bir kavram ise geribildirimdir. Tek yönlü iletişim
ile çift yönlü iletişim arasındaki fark geribildirimden kaynaklanır.
Mekanik iletişim araçları, özellikle kitle iletişim araçları, erişimi ve dolayısıyla geribildirimi sınırlandırır. Geribildirim şu
temel işleve sahiptir: İletişimcinin iletisi, alıcının gereksinimlerini ve tepkilerini uygun hale getirmesine yardımcı olur.
Ayrıca, alıcının iletişime katıldığı duygusuna kapılmasını sağlar.
2
HALKLA İLİŞKİLER VE İLETİŞİM
Halkla ilişkiler, “bir firmanın çevresiyle dolaysız ya da dolaylı biçimde güvenilir ilişkiler kurması” olarak tanımlanabilir.
Halkla ilişkilerde değişmeyen en önemli faktör “iletişim”dir.
Halkla ilişkilerde mesajların taşıması gereken özellikler:

Mesajın iletileceği hedef kitlenin belirli özellikleri, kaynak tarafından çok iyi bilinmelidir.
Mesaj, çok açık ve anlaşılır olmalıdır.
Mesaj gönderilen kişinin geribildirimde bulunması için özel çaba harcanması gerekir.
 Mesajı gönderen kişinin aynı zamanda iyi bir dinleyici olması gerekir. Dinleme, iletişim ve halkla ilişkilerin en önemli
kuralıdır.
Mesajın kısa, ilgi çekici, akılda kalıcı ve değişken nitelikte sunulması gerekir.
Mesajın algılanmasını etkileyen bir diğer husus sıralamadır. Yapılan bazı araştırmalarda cümledeki kelimelerin
sıralaması değiştiğinde alıcının etkilenme derecesinin de değiştiği ortaya konulmuştur.
HALKLA İLİŞKİLER VE İKNA KURAMLARI
Sihirli Mermi, Uyarıcı Tepki Modeli, İki Aşamalı ve Çok Aşamalı Akış ile Suskunluk Sarmalı Kuramı halkla ilişkiler
çalışmalarında başvurulan ikna yaklaşımlarından bazılarıdır.
Halkla ilişkiler ve iletişim denildiğinde akla gelen ikna kuramlarından ilki Sihirli Mermi Kuramıdır. Sihirli Mermi Yaklaşımı,
Uyarıcı - Tepki Modelinin eşidir. Sihirli Mermi Kuramı, iletişim araçlarının güçlü, anında ve doğrudan etkileri olduğunu
ileri sürmektedir.
Uyarıcı Tepki Modeli ise davranışçı psikolojinin en önemli yaklaşımlarındandır. Bu modelde, bireyin de bir parçası olduğu
çevrede bulunan fizik enerjide meydana gelen ve bireyin duyusal organlarını etkileyen değişmelere uyarıcı adı verilir.
Bireyin denge durumunu yeniden sağlamak için davranışlarında oluşturduğu değişiklik ise, o uyarıcıya karşı gösterdiği
tepkidir.
İki Aşamalı Akış Kuramına göre, görüş ve düşünceler, kamuoyu önderlerinin medyadan aldıkları bilgileri analiz ederek
yorumlayıp ulaştıkları sonuçları, çevrelerindeki kişilerle paylaşmaları sonucunda benimsenmekte ve yayınlanmaktadır.
Ancak bu kuramın en önemli sakıncası düzenli, sürekli ve belirlenmiş bir önder grubun var olmamasıdır.
Suskunluk Sarmalı Kuramı sosyal ortaklıkta, tutumun değerler ve amaçlar konusunda, kamuoyu denen yeterli anlaşma
düzeyi tarafından sürekli sağlanması gerektiği varsayımına dayanır.
Suskunluk Sarmalı Kuramının dayandığı varsayımlar şunlardır :
 Toplum, ayrılan bireyleri yalıtmayla tehdit eder.
 Bireyler sürekli yalıtılma korkusu yaşarlar.
 Yalıtılma korkusu, bireylerin sürekli olarak fikir iklimini değerlendirme denemelerine neden olur.
 Bu değerlendirmenin sonuçları kamudaki davranışı, özellikle açıkça ifade etmeyi ve kanıların saklanmasını etkiler.
 Sonuncu varsayım diğerlerine bağlıdır. Hepsi birlikte kamuoyunun biçimlenmesinden, korunmasından ve
değişmesinden sorumlu sayılır.
İkna kuramları halkla ilişkilerde iletişim stratejisi oluşturulurken mesajların yapılandırılmasında önemli yer tutar.
Sonuç olarak halkla ilişkiler, bir iletişim faaliyeti olarak ortaya çıkmış ve iletişimle ilgisinden dolayı iletişimi etkileyen ya
da iletişim konusu olan tüm araştırma, model ve kuramdan etkilenmiştir. Bir iletişim işlevi olarak ortaya çıkan halkla
ilişkilerin tanımlanması ve anlaşılmasının yolu, iletişimin anlaşılmasından geçer.
3
DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi iletişimin tanımı olamaz?
a) İletişim anlam arama çabasıdır.
b) İletişim bilgi üretme çabasıdır.
c) İletişim katılanların bilgi yaratıp, karşılıklı bir anlamaya ulaşmak amacıyla bu bilgiyi birbirleri ile paylaştıkları bir süreçtir.
d) İletişim ileti eyleminin çift yönlü oluşumudur.
e) İletişim bir duygunun, bir düşüncenin aktarımıdır.
2. Aşağıdakilerden hangisi halkla ilişkiler mesajlarının hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken noktalardan biri değildir?
a) Mesajın iletileceği hedef kitlenin belirli özellikleri kaynak tarafından çok iyi bilinmelidir.
b) Mesaj, çok açık ve anlaşılır olmalıdır.
c) Mesaj, hedef kitleyi ikna etme amaçlı oluşturulmalı ve hedef kitlenin tepkisine bakılmaksızın sık aralıklarla iletilmelidir.
d) Mesajı gönderen kişinin aynı zamanda iyi bir dinleyici olması gerekir.
e) Mesajın kısa, ilgi çekici, akılda kalıcı ve değişken nitelikte sunulması gerekir.
3. Aşağıdakilerden hangisi iletişim araştırmalarına temel teşkil eden iletişim modellerinden birisidir?
a) McQuail’ın iletişim modeli
b) Grunig’in dört aşamalı modeli
c) Aristo’nun retorik çalışması
d) Elisabeth Neumann’ın suskunluk sarmalı kuramı
e) Gerbner’in genel iletişim modeli
4. Aşağıdakilerden hangisi Lasswell’in iletişim modelinde cevap aradığı sorulardan biri değildir?
a) Kim?
b) Hangi kanal ile?
c) Hangi koşullarda?
d) Kime?
e) Hangi etki ile?
5. Aşağıdakilerden hangisi ikna kuramları arasında yer almaz?
a) Suskunluk Sarmalı
b) Sihirli Mermi
c) Çok Aşamalı Akış Kuramı
d) Genel İletişim Modeli
e) İki Aşamalı Akış Kuramı
6. İletişim araçlarının güçlü, anında ve doğrudan etkileri olduğunu öne süren yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
a) Sihirli Mermi
b) Suskunluk Sarmalı
c) İki Aşamalı Akış Kuramı
d) Çok Aşamalı Akış Kuramı
e) Çift Yönlü Asimetrik Model
7. Aşağıdakilerden hangisi Shannon ve Weaver’in iletişim modelinde yer alan bir unsur değildir?
a) Enformasyon kaynağı
b) İletici
c) Gürültü kaynağı
d) Hedef
e) Algı
8. Aşağıdakilerden hangisi Suskunluk Sarmalı Kuramının dayandığı varsayımlar arasında gösterilemez?
a) Toplum, ayrılan bireyleri yalıtmayla tehdit eder.
b) Bireyler sürekli yalıtılma korkusu yaşarlar.
c) Kamuoyu bu değerlendirmelerle şekillenmese bile maruz kalmasından dolayı birtakım düşünceleri etkilediği söylenebilir.
d) Yalıtılma korkusu, bireylerin sürekli olarak fikir iklimini değerlendirme denemelerine neden olur.
e) Bu değerlendirmenin sonuçları kamudaki davranışı, özellikle açıkça ifade etmeyi ve kanıların saklanmasını etkiler.
4
9. Aşağıdakilerden hangisi Gerbner’in iletişim modelinde bulunan unsurlardan biri değildir?
a) Gönderi
b) Geribildirim
c) Gürültü
d) İletici
e) Enformasyon kaynağı
10. Aşağıdakilerden hangisi halkla ilişkilerde mesajın taşıması gereken özelliklerden biri değildir?
a) Mesaj çok açık ve anlaşılır olmalıdır.
b) Mesajın kısa, ilgi çekici, akılda kalıcı ve değişken nitelikte sunulması gerekir.
c) Mesajın gönderen kişinin aynı zamanda iyi bir dinleyici olması gerekir.
d) Mesaj gönderilecek hedef kitlenin özellikleri mesaj içeriği veya sunumunda etkili bir unsur değildir.
e) Mesaj gönderilen kişinin geribildirimde bulunması için özel çaba harcanması gerekir.
5