Dilekçe komisyonunda e- devlet uygulamaları

İnsan Haklarını İnceleme
Komisyonu
Zeynep Duran
Yasama Uzmanı
Sunum Özeti
Komisyon hakkında genel bilgi
 Görev-Yetkiler
 Bireysel başvurular
 Örnek başvurular
 Genel değerlendirme

İhtisas Komisyonu – Daimi Komisyon
Kuruluş Kanunu
5/12/1990 tarihli ve
3686 sayılı Kanun
Üyeler

TBMM’de bulunan siyasi parti grupları
mensupları ile bağımsızlar

Üye sayısı Genel Kurul sandalye oranlarına
nispetle belirlenir
Komisyon Başkanlık Divanı




Başkan
2 Başkan Vekili
Sözcü
Katip
Personel





6 Yasama Uzmanı
4 Memur
2 Yardımcı Personel
1 Başkan Danışmanı
1 Sekreter
Görevler
1- DENETİM
2- YASAMA

Alt komisyonlar
eliyle incelemeler


Bireysel başvurular
Kanun tasarı ve
tekliflerini görüşme
(1/12/2011 tarihli ve
6253 sayılı Kanun
ile yapılan
değişiklik)
Alt Komisyonlar Eliyle İncelemeler








Başvuru üzerine ya da re’sen
En az 5 üye + 1 ya da 2 yasama uzmanı
Üyelikler Komisyon sandalye dağılımıyla orantılı
Kısa süreli (birkaç aylık) veya uzun (bir yasama
yılı/bir yasama dönemi)
İlgili isimleri Komisyona davet etme/dinleme
(kamu kurumları, STK’lar, özel kişiler vs.)
Yazılı bilgi alma
Yerinde incelemeler
Raporlama/Komisyona sunma/Raporun paylaşımı
Alt Komisyonlar Eliyle İncelemeler











Cezaevleri
Mülteci hakları
Polis merkezleri
Kadın hakları
Çocuk hakları
Engelli hakları
Mağdur hakları
Hrant Dink
Uludere
Almanya’da işlenen Neo-Nazi cinayetleri
Terör ve şiddet olayları
Bireysel Başvurular



Temel hak ve özgürlüklerinin ihlal edildiğine
inanan her birey komisyona başvuru
yapabilir
Bireysel/toplu başvuru
Ücret ödenmez
Bireysel Başvurular

Anayasa

İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu
Kanunu

Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair
Kanun
Bireysel Başvurular
Başvurular içinde;



Belli bir konuyu ihtiva etmeyenler
Yargı mercilerinin görevine giren konularla
ilgili olanlar
Ad-soyad, imza, adres bulunmayanlar
incelenmezler
Bireysel Başvurular

Posta yolu
 Faks
 Elden
Başvuru alınır.
Bireysel Başvurular

Evrak biriminde tarih ve sayı verilir

Uzmanlarca inceleme gerçekleştirilir

Başkan tarafından işleme karar verilir
Bireysel Başvurular

İşleme almama/incelememe
Başvurucuya bilgi vererek dosyayı kapatma
İlgili kurumdan şikayete ilişkin bilgi isteme

60 gün içinde başvuru sahibine cevap verme


Bireysel Başvurular



STK’lar/üyeler aracılığıyla başvuru yapmak
Komisyon uzmanlarıyla görüşmek
Komisyon Başkanı ile görüşmek
Yasama Dönemleri İtibariyle Başvuru Sayıları



23. Yasama Döneminde (4/9/2007-12/6/2011)
toplam 10300 başvuru
24. Yasama Döneminde (13/7/2011-7/6/2015)
toplam 7700 başvuru
25. Yasama Döneminde (8/6/2015-) 403
başvuru
Yıllar İtibariyle Başvuru Sayıları
2007 yılında 1560
 2008 yılında 2496
 2009 yılında 3179
 2010 yılında 3081
 2011 yılında 1883
 2012 yılında 2847
 2013 yılında 1770
 2014 yılında 1604
 2015 yılında 919 (20/10/2015 tarihi itibariyle)

24.Yasama Dönemi (13/07/2011–7/06/2015) Başvuru Dağılımı
Sayı
Cezaevlerine
Yargıya
İlişkin Sorunlar
3125
İlişkin Sorunlar
İşleme Alınmayan
Askerlikle
Başvurular
(% 40)
1945
360
İlgili Sorunlar
Oran
(% 25)
(% 4.6)
326
(% 4)
Memur
Sorunları
278
(% 3.5)
Yardım
Talebi
236
(% 3)
Sorunları
164
(% 2)
146
(% 1.8)
138
(% 1.7)
106
(% 1.3)
71
(% 0.9)
İşçi
Gayrimenkul
Kolluğun
Uygulamalarından Şikâyet
Engellilerin
Terör
Sorunları
Sorunları
Kaynaklı Sorunlar
Üniversitelerle
Yabancıların
İlgili Sorunlar
Sorunları
Yurtdışında Yaşayan Türklerin
Yabancı
Eski
Sorunları
Ülkelerle İlgili Sorunlar
Hükümlülerin Sorunları
Çeşitli
51
Sorunlar
(% 0.6)
51
(% 0,6)
43
(% 0,5)
16
(% 0,2)
10
(% 0,1)
1283
(% 16)
Örnek Başvurular
24. Yasama Döneminde başvurular üzerine
açılan İzleme Dosyaları
Asker hakları (Mazlumder/Asker Hakları
Platformu)
İşçi hakları ve çalışma hakkı (Sakarya Toyota
Fabrikası)
Gürcistan’da vatandaşlarımızın haksız yere
tutuklandıkları ve mallarına el konduğu
iddiaları (Gürcistan Mağdurları Derneği)
Örnek Başvurular
Alt Komisyon çalışmalarında
Ceza İnfaz Kurumları (TAYAD/İHD)
Polis merkezleri
Engelli Hakları
Mülteci Hakları (Uluslararası Af
Örgütü/Mazlumder/İnsani Yardım Vakfı)
İstanbul’da bir lisede meydana gelen din
temelli ayrımcılık iddiası
Örnek Başvurular
Doğu Türkistan Kültür ve Dayanışma
Derneği’nin başvurusu üzerine Uygur
Türklerinin sorunları hakkında alt komisyon
eliyle yerinde inceleme yapılması kabul
edildi.
 Mayınsız
Bir
Türkiye
Girişimi’nin
başvurusu üzerine Milli Eğitim Bakanlığı ve
İHİK işbirliği ile okullara bilgilendirici afiş
asıldı.

Komisyon incelemeleri sonucu aldığı
kararlar bağlayıcı mıdır?
Hayır, raporlar ve bireysel başvurulara
yapılan yazışmalarda yer alan hükümler
tavsiye niteliğindedir.
 Raporlar, parlamenter denetimin bir parçası
olarak siyasi etki taşır.

Bireysel Başvuruların Etkinliği
Siyasi bir haktır (AY m.74/1)
 Vatandaş eliyle parlamentonun idare üzerindeki
siyasi denetimi
 İşlemler bağlayıcı özellik taşımaz
 İhlal iddiaları gerektiğinde yargı makamlarına
da taşınmalıdır

Dünden Bugüne İnsan Haklarını İnceleme
Komisyonu
1990 yılında ilk ve tek mekanizma
 Bugün İnsan Hakları Kurumu, Kamu
Denetçiliği Kurumu, Anayasa Mahkemesine
bireysel başvuru hakkı bireysel başvurular
yönünden Komisyonun çalışma alanını
daraltmıştır
 Esas işlev: Toplumun tamamını ilgilendiren
alanlarda inceleme/tespit ve önerileri
raporlama/politika belirleme

Teşekkürler…
Zeynep Duran
Tel: 0 312 420 53 99
e-posta: zeynep.duran@tbmm.gov.tr