Word`e Aktar - Adana Evrim Gazetesi

ATO, Adana’nın tarihine de sahip çıkıyor
Osmanlı döneminde dış borçların ödenmesi amacıyla kurulan ve yabancı devletlerin
alacaklarını tahsil etmesi için halkın öz kaynaklarına el koyma izni bile verilen Düyun-u
Umumiye İdaresi olarak kullanılan tarihi Kısacıkzade Konağı, Adana Ticaret Odası tarafından
aslına uygun olarak gerçekleştirilen restorasyonunun ardından, toplantı, sergi ve sanat
galerileriyle kentin kültür sanat ortamından örnekler sunabilecek prestijli bir anıt binaya
dönüştürüldü.
Kısacıkzade Konağı’nın açılışı, geçtiğimiz 5 Ekim tarihinde Adana’ya gelen Başbakan
Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirilmişti. Açılış kapsamında yaptığı konuşmada,
konağın Osmanlı döneminde yaşanan sıkıntıları simgelemesi bakımından büyük önem
taşıdığını vurgulayan Başbakan Erdoğan şunları söylemişti:
“Adana Ticaret Odasına, Başkan ve Yönetim Kuruluna özellikle teşekkür ediyorum. Bu
konağın Adana ve Türkiye tarihinde çok önemli bir anlamı var. Bu konak Kurtuluş Savaşımıza
kadar Adana'da Düyun-u Umumiye binası olarak kullanıyordu. Düyun-u Umumiye neydi,
Osmanlı’nın dış borçlarıydı... 1854'te Osmanlı Devleti hem dışarıdan hem de içerden, başta
Galata bankerleri olmak üzere sermaye sahiplerinden borç almaya başladı. Osmanlı'nın borçları
arttı, faizleri arttı, devlet bu borçları ödeyemez hale geldi. Bu borçları verenler, borçlarını tahsil
etmek üzere Düyun-u Umumiye kurumu oluşturdular. Osmanlı'nın içişlerine, bütçesine, tüm
gelirlerine müdahale ederek, borçları tahsil etmeye başladılar. İşte Adana, İstanbul gibi
dönemin büyük şehirlerinde böyle merkezler oluşturuldu. Çoğu yabancı olan bu binalarda
görev yapan temsilciler bizim halkımıza maalesef çok zulmettiler, halktan vergi topladılar,
vergisini vermeyenin malına el koydular, tarlalarını yaktılar, adeta milletin alın terini
yağmaladılar...”
Adana Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Atila Menevşe, Osmanlı döneminde
yaşanan acı bir olayın simgesel anıtı haline gelen binanın, toplantı, sergi ve sanat galerileriyle
Adana'nın kültür ve sanat ortamından örnekler sunan prestijli bir anıt binaya dönüştürüldüğünü
ifade etti. Adana Ticaret Odası’nın kuruluş tarihi olan 1894 yılından günümüze kadar geçen
119 yıldır sadece ekonomik konularda değil, tarihi ve kültürel alanda verdiği hizmetlerle
Adana’ya katkı sunan her faaliyetin içerisinde yer aldığını vurgulayan Menevşe sözlerini şöyle
sürdürdü:
“Bu yöndeki etkinliklerimizden birisi olan, Düyun-u Umumiye Adana Merkez binası
olarak kullanılan Kısacıkzade Konağı’nın restorasyonunun Sayın Başbakanımız tarafından
övgüye değer bulunması camiamız için son derece gurur ve mutlulukla karşılanmıştır.
Böylelikle tarihimizin olumsuz bir dönemine vurgu yapmış olsa bile, geçmişe baktığımızda
nereden nereye geldiğimize ışık tutan ve bugünlerin değerini daha iyi anlamamızı sağlayan bir
anıt bina Adana Ticaret Odamızın katkılarıyla kentimize, ülke kültürümüze kazandırılmıştır.”
Düyun-u Umumiye nedir ?
Osmanlı İmparatorluğu, ilk dış borçlanmasını, Kırım Savaşı sırasında, savaş
maliyetlerini karşılamak için gerçekleştirdi. Ancak mali durumu düzelmeyen devlet, savaştan
sonra da borç almayı sürdürdü. Bundan sonra da borçlanmayı neredeyse alışkanlık haline
getiren Osmanlı İmparatorluğu, yaşadığı her ekonomik sıkıntıda dış borç almaya başladı. Bu
borçların verimli kullanılamaması sonucu, kısa sürede, değil borçlar, faizleri bile ödenemez
hale gelindi. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Osmanlı yönetimi yeni bir mali bunalıma
sürüklendi ve Osmanlı Bankası ile Galata Bankerleri'nden almış olduğu iç borçların da
ödenemeyeceği açıklandı.
Hiçbir borç ödemesini yapamadığından alacaklılarıyla masaya oturan Osmanlı
İmparatorluğu, 1879'da damga, alkollü içki, balık avı, tuz ve tütünden alınan vergi gelirlerini
10 yıl boyunca iç borçlar karşılığı olarak alacaklı Avrupa devletlerine bırakmasına rağmen, bu
devletlerin tepkisiyle karşılaştı. Bunun üzerine 1881'de damga, alkollü içki, balık avı, tuz, tütün
ve ipekten alınan vergilerin tüm geliri iç ve dış borçlara ayrıldı. Bu vergileri toplama ve
alacaklılara ödeme görevi de Osmanlı’nın 20 Aralık 1881’de yayımladığı Muharrem
Kararnamesi’yle kurulan Düyun-u Umumiye İdaresi’ne verildi. Ancak Osmanlı, mali sıkıntılar
nedeniyle bu kurum kurulduktan sonra da dış borç almak zorunda kaldı.
Düyun-u Umumiye, yabancı devletlerin alacaklarını tahsil etmesi için halkın öz
kaynaklarına bile el koyma izni verilen ayrıcalıklı bir kuruluştu. Osmanlı Devleti’nin dış
borçlarının ödenmesi için kurulan ve yabancı devlet memurlarınca yönetilen Düyun-u
Umumiye’nin genel merkezi bugünkü İstanbul Erkek Lisesi binasında, Adana merkezi de
yaklaşık yirmi yıl Adana’daki Kısacıkzade Konağı’nda faaliyet göstermiştir. Yani Düyun-u
Umumiye adına vergi toplarken halka zulmeden, köylülerin tarlalarını yakan silahlı güçler bu
binada görev yapmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu'nu yarı-sömürge seviyesine indiren Düyun-u Umumiye
İdaresi’nin Yönetim Kurulu’nun 7 üyesinden biri Osmanlı, öbürleri borç veren ülke temsilcisi
olmak üzere Avusturyalı, Hollandalı, İngiliz, Fransız, Alman, İtalyan üyelerden oluşuyordu.
Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara hükümeti tarafından gelirlerine el konan Düyun-u Umumiye
İdaresi, Lozan Anlaşmasıyla kapatıldı. Osmanlı borçları ise -Lozan öncesinde- imparatorluğu
oluşturan ülkeler arasında paylaştırıldı. En büyük borç Türkiye Cumhuriyeti’ne düştü. Türkiye,
Osmanlı borçlarının geri ödemesini ilk borcun alındığı 1854 yılından tam 100 yıl sonra 1954
yılında tamamlayabildi.
Tarih: 26.10.2013
adana evrim gazetesi
http://adanaevrimgazetesi.com/