Roma Tarihine Giris

ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-IV
3.Ders
Dr. İsmail BAYTAK
Eski BATI
Roma Tarihine Giriş: Kuruluş Efsanesi
1) Roma’nın Kuruluşu
• Roma İmp. doğduğu kent İÖ 8.yy da bir köy yerleşimiydi.
Kentin kuruluşu hakkında 2 veri bulunur: arkeolojik ve
efsanevi
• -Arkeolojik bulgular kentin 8 yy da çoktan yerleşime
uğradığını gösterir. (İÖ 10-9.yy ait mezarlar ve mezar
hediyeleri) Roma’nın Tiber kıyısında Anienne Vadisi girişinde
iç kısımlara giden yollar güzergahında olması kentin erken
dönemlerde önemli bir konuma sahip olduğunu gösterir.
• Efsanevi:
• Romanın efsanevi kuruluşu İÖ 1.yy da yaşamış antik yazarlar
754/748 arası düşünülebilir. Efsanevi kuruluşla ilgili iki
önemli isim ön plana çıkar: Aeneas (Venüs ile Anchises’in
oğlu) ve Romulus (Aeneas’ın oğlu Ascanius’un soyundan
gelen eski Alba Longa kralı Numitor’un kızı Vesta rahibesi
Rhea Silvia ile Mars’ın ikiz çocukları)
Ikizler ve kurt
Dişi Kurt ve İkizler
ROMANIN KURULUŞ EFSANESİ
10. yy’da Latium bölgesine gelen, ölülerini yakan İtalikler daha sonraları “Düz Memleket
Adamı” anlamına gelen Latinus olarak adlandırılmıştır. Kabile hayatı süren latinuslar korunaklı
tepelerin yamaçlarına köy grupları Pagi halinde yaşarlardı. Sayısı 30 olan bu gruplar bir dini
birlik oluşmuşlardı. Alba dağı üzerinde kutsal bir yeri alan Jüppiter Latiaris için yılda bir kez
bayram düzenlenirdi. 7. yy’da Etrüskler tarafından işgal edilen Latium bölgesi şehirleri
arasında Roma kenti de vardı.
Roma tarihi bir efsane ile başlar.
Efsane, Roma şehrinin kuruluşuna aittir. Romalılara göre kent Roma, Troyalı Aeneas
tarafından kurulmuştur. Kentin ismi Troyalı bir kadın olan Rhorne’ den alınmıştır. Başka bir
versiyona göre ise Aeneas’ın Tyrsenia isimli karısından doğan oğlu Romylos’un torunu
Rhomus tarafından kurulmuştur. Eski efsanelerde ise Akalar tarafından yakılıp yıkıldığı sırada
Troya’dan kaçan Aeneas adamlarıyla beraber, Latium’a yerleşmiş, buranın kralı Latius’un kızı
Lavinia ile evlenir oğlu Ascanius ise bu sırada Albalonga şehrini kurmuştur. Ascanius’un soyu
uzun dönem burada yaşamış, soyundan gelen Procas ölünce varislerden Amulius, kardeşi
Numitor’u tattan indirerek kendisi kral olmuş, kardeşinin kızı Rhea Silvia’yı Vesta tapınağına
rahibe yapmıştır. Rhea Silvia’nın tapınakta Mars’tan Romulus ve Remus adında ikizleri olunca
Alba kralı Amulius, çocukları bir sepet içine koyarak Tiber nehrine bırakır. Akıntı bunları
sürüklerken kıyıda bir kurt tarafından emzirilen çocuklar daha sonra bir çoban tarafından
büyütülmüştür. Çocuklar büyüyünce Albalonga’ya giderek kral Amulius’u öldürürler ve
Nimutur’u tekrar tahta çıkarırlar. Kendilerine Tiber Nehri kıyılarında sandığın takılıp kaldığı
yerde bir şehir kurma izni alırlar. Bu sırada iki kardeş arasında kentin adı hakkında kavga
çıkınca anlaşmazlık çıkar ve Romulus, Remus’u öldürerek tek başına Palatinus tepesinde
Roma Şehrini kurar. Romalılar bu kuruluşu M.Ö 21 Nisan 753 olarak kabul ederler. ( İtalya da
tarih çağları M. Ö 775-750’ de başlar.)
Aeneas
Troya’dan Kaçış
Aeneas,
babası (Anchises)
ve oğlu (Ascanius)
Kronoloji
Roma Tarihi 3 ana periyoda ayrılır:
• 1) İÖ 8.yy-6.yy sonu: Krallık Dönemi. Roma kentinin
kuruluşundan son Etrüsk kralının sürülüp
Cumhuriyetin kurulmasına kadarki dönem.
• 2) 5.yy-1.yy (İÖ 30/27): Cumhuriyet (Republik)
Dönemi ve yıkılışı, J. Caesar’ın diktatörlüğü.
• 3) İÖ 1.yy-İS 4./5.yy: Augustus ile başlayan
İmparatorluk Döneminden itibaren Geç Antik
Dönemin baslangıcına kadar (Hıristiyanlık Roma’nın
resmi dini, Roma Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılır)
Krallık Dönemi
• İÖ 8.yy Yunan dünyasında Geç
Geometrik/Mezopotamya da son Assur Devletinin
parlak dönemi
• Romulus ilk kral: İÖ 6.yy kadar Roma’yı 7 kral
yönetir. Son üç tanesi Etrüsk kökenli (bu Etrüsk
egemenliği olarak düşünülmemmeli, Roma hep
bağımsızdı)
• Son Etrüsk kralı Tarquinius Superbus İÖ 509 yılında
kentten sürülür. Böylece krallık devri sona erer.
• Yunan dünyasında çağdaş: Geç arkaik-erken klasiknAtina’da tiranlığın sonu- demokrasi
KRALLIK DÖNEMİ
Bu krallar;
Asya kökenli Romulus
…………....(Sabin ) Numa Pompilius
……………(Latin ) Tullius Hostilius
……………(Sabin ) Aneus Marcius
……………(Etrüsk) Tarquinius Priscus
……………( //
) Servius Tullius
……………( // ) Tarquinius Superbus kökenlidir.
Roma’nın Romulus tarafından kuruluşu ile krallık devri başlar.
Efsaneye göre Roma da 7 krallık saltanat sürmüş ve bunlardan ilki olan
Romulus, ilk devlet ve ordu teşkilatını kurmuştur.
Krallardan son üç tanesi Etrüsklerdendir. Efsanede geçen bu kralların tarihi gerçek
olduğu ortaya çıkmıştır. Bu da efsanelerde gerçek payının olabileceğini göstermektedir.
Etrüsk kökenli krallar zamanında Roma, şehircilik yönünden gelişmiştir. Bataklıklar
kurutulmuş, kanalizasyon yapılarak şehrin sağlığı korunmuş , yine tapınaklar ve devlet
yapıları ile şehir imar edilmiş , ayrıca dış tehlikelilere karşı , yerleşme alanı surla çevrilmiştir.
Son kral Tarquinius Superbus bir ayaklanma sonucu şehirden kovulur, böylece Roma da
krallıklar idaresi sona ermiştir. Yerine cumhuriyet idaresi kurulur.(M.Ö 508-507)
Romulus:
İlk kraldır. Halkı Patrici ve Pleb olarak ikiye ayırır. Şehrin nüfusunu arttırmak için mültecileri kabul etmiştir.
Sabin kızlarının kaçırılmasına göz yumması ile Roma-Sabin savaşları başlamıştır. Kadınların araya girmesi
ile savaş sona ermiş ve Romalılar ve Sabinler T.Tatius ile Romulus’un ortak yönetimi altına girmiştir. Tatius
ölünce Romulus tek başına yönetimi ele alır. Kendisi de ölünce Romalılar onu Quirinus adıyla tanrılar arasına
yükseltmiştir.
Numa Pompilius:
Kralsız geçen bir yıl sonrasında Sabinler arasından seçilir. Roma dinini düzeltmiş. Pontifices, Augeres,
Flamines, Satii, Fetiales, Vestales gibi rahip meclislerini kurmuştur. Capitol’ün eteğinde savaş
zamanındakapıları açık tutulan Tanus tapınağını inşa ettirmişir.
Tullius Hostilius:
Üçüncü kral olan Tulius Latinlerden seçilmiştir. Etrüsklerle savaşmış,Albalonga’yı Romaya bağlamıştır.
Aneus Marcius:
Sabinler arasından seçilmiştir. Latin topraklarının bir kısmını almış, Ostia limanını inşa etmiştir.
Tarquinius Priscus:
Etrüsklerden kral olan ilk kişidir. Tarquiniu’dan gelerek Marcius’un oğullarının vasisi olmuş ve daha sonra kral
seçilmiştir. Capitol tepesine Jüpiter tapınağını, bataklığı kurutmak için kanalizasyon ve kentin etrafına sur
yaptırmıştır.
Servius Tullius:
Tarquinius Priscus’un damadıdır. Etrüsklerden olan ikinci kraldır. Teşkilatçı bir kraldır. Şehrin yedi tepesini
(Palatinus, Capitolium, Aventinus, Caelius, Esquilinus, Viminalis, Quuirinalis) çeviren Servius Suru’nu inşa
etmiştir. Latin Birliği ile antlaşma yaparak Roma’yı bu katmış ve sonrasında damadı tarafından öldürülmüştür.
Tarquinius Superbus:
Roma’nın yedinci ve zalilm olarak ün yapmış son kraldır. Latin Birliği’ni parçalayarak Gabii şehrini almış ve
Sibyl Kitaplarını (Kehanet Kitapları) Cumae’den Roma’ya getirmiştir. Oğlu Sextus’un, L. Iunius Brutus’un
kızına sataşması sonucunda kadının intihar etmesi ve halkın ayaklanması ile kral kenti terk etmek zorunda
kalmıştır. Böylece Polybios’a göre İ.Ö. 508’de Cumhuriyet kurulmuştur.