Slayt 1

HÜCRE DEJENERASYONLARI
HÜCRELERİN METABOLİZMA
BOZUKLUKLARI
MEMELİ HÜCRESİNİN FONKSİYONLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
ENERİ ÜRETİMİ
PROTEİN VE MAKROMOLEKÜLLERİN SENTEZİ
YEME, İÇME,ITRAH ETME
SİNDİRİM VE DETOKSİKASYON
DEPOLAMA
HAREKET
TANIMA,İLETİŞİM KURMA,UYARILMA
ÜREME
HÜCRESEL ADAPTASYON
• Hücrelerin çevrelerindeki değişikliklere uyum
sağlamaları.
• Fizyolojik adaptasyonlar: hücrelerin, hormonal ya
da endojen kimyasal aracılarla normal uyarılara
yanıtı. Gebelik (meme, uterus)
• Patolojik adaptasyonlar: hücrelerin, çevrelerini
ayarlamaları ve zedelenmeden kurtulabilmek için
uğradıkları değişimler
3
HÜCRE ZEDELENMESİ
Hücre Metabolizması ve fonksiyonları bozulur.
Şartlar düzelince
1-Reversibl
2-İrreversibl
olarak kalır.
NEDENLERİ
•
•
•
•
•
•
•
Hipoksi
Fiziksel ajanlar
Biyolojik ajanlar
İmmün sistemde bozukluk
Genetik bozukluklar
Beslenme bozuklukları
Yaşlanma
HÜCRE ADAPTASYONUNU 2 BÖLÜMDE İNCELİYORUZ
1-KATABOLİK-RETROGRESSİF
ATROFİ
DEJENERASYONLAR
MADDE BİRİKMELERİ
NEKROZ
2-ANABOLİK-PROGRESSİF
HİPERTROFİ
HİPERPLAZİ
METAPLAZİ
ATROFİ
• Hücre boyutunun, hücre madde kaybı ile küçülmesi.
• Yeterli sayıda hücre etkilendiğinde, doku ya da organın
bütünüyle boyutu küçülür.
• Atrofik hücrelerin fonksiyonları azalmış olsa da, bu hücreler
ölü değildir.
• “Apoptotik ölüm” eşlik edebilir.
7
ATROFİ
Atrofinin Nedenleri
• İş yükünün azalması
•
•
•
•
•
İnnervasyonun kaybı (sinir ağının kaybı)
Kan akımının azalması
Yetersiz beslenme
Endokrin uyarının kaybı
Yaşlanma
8
ATROFİ
• Hücrelerin daha küçük boyutlara çekilmesi ile;
azalmış kan akımı, beslenme veya trofik uyarı
arasında yeni bir denge sağlanır.
• Çoğu zaman, atrofiye otofajik vakuollerin
sayısında belirgin artış eşlik eder.
9
10
ATROFİ
11
ATROFİ
12
ATROFİ
13
DEJENERASYONLAR
• TANIM olarak Hücre içi veya Hücreler arası
• Madde birikimleri demektir.
5 Grupta toplamak mümkün
1-Protein metabolizması bozuklukları
2-yağ metabolizması bozuklukları
3-Karbonhidrat metabolizması bozuklukları
4-Pigment metabolizması bozuklukları
5-Mineral metabolizması bozuklukları
MADDE BİRİKMELERİ
Hücre içi birikimler
Bazı koşullar altında normal hücreler, anormal
miktarlarda çeşitli maddeler toplarlar.Bu
maddelerin birikimi geçici veya sürekli olabilir.
Hücreye zararsızdır fakat, bazen ciddi
zedelenmelere neden olabilir.Maddelerin
birikim yeri sitoplazma ve çekirdektir;
sitoplazma'da ise en çok lizozomlarda görülür
Anormal intraselüler (hücre içi) birikimler çok
çeşitlidir ancak üç genel tipe ayrılırlar
• Normal veya artan hızda normal endojen madde
artabilir.Fakat bunu uzaklaştırabilecek yeterli metabolik
enerji yoktur.Buna en güzel örnek hepatik
lipoidosis'tir.Yani karaciğer yağlanması.
• Normal veya anormal endojen madde metabolize
olmadığı için birikebilir.En sık görülen nedeni bir enzim
eksikliğinin spesifik metabolik bir yolu bloke etmesi;
• böylece bazı metabolitlerin kullanılamamasıdır.Enzim
yokluğu genetik olarak doğuştan metabolik hataya bağlı
ise depo hastalıkları olarak adlandırılır. Ör; Alfa 1
antitripsin eksikliği
• Anormal eksojen madde depolanabilir ve ne bu maddeyi
parçalayacak enzim olmaması ne de diğer alanlara
taşınamaması nedeni ile birikebilir.En güzel örneği silikoz'dur.
• KISACA
• Karaciğerde trigliserid birikimi kalp,iskelet kası,böbrek ve diğer
organlarda görülür.
• Alzaimherde nörofibriler yumaklar görülür.
• Eksojen pigment birikimi görünümü (karbon) Siyah birikim
• Kalsifikasyonlar (kemik,distrofik kalsifikasyon,metastatik
kalsifikasyon birikim.görünümleri)
• Demir kullanımında bozulma ve birikim görünümleri
APOPTOZİS
APOPTOZİS
Programlanmış hücre ölümünün ana tiplerinden biridir.
Vücutta ihtiyaç duyulmayan veya anormalleşmiş hücrelerden
kurtulmanın yoludur.
Akut hücresel zarar sonucu olan hücre ölüm tipi Nekrozdan farklı
olarak APOPTOZ belirli bir moleküler işlemler serisinin
(sırasının ) sonunda hücrenin ölümünü sağlar.
Bu organizmanın yaşam döngüsü için gerekli ve yararlıdır.
APOPTOZİS
• Evrimsel açıdan insandan Nematoda kadar tüm
canlılar arasında korunmuş bir programlanmış HÜCRE
ÖLÜM MEKANİZMASI dır.
• Örnek Gelişen embriyoda insan parmaklarının
farklılaşmasının ardından parmaklar arasındaki
hücrelerin APOPTOZ başlatması gerekirki parmaklar
birbirinden ayrılsın.
Diğer örnekler
• Kadınlarda mensturel siklusta endometrial
hücrelerin yıkımı
• DNA hasarı alan hücrelerin yıkımı
• Tümör hücrelerinin ortadan kaldırılması
• Virüs ile infekte olmuş hücrelerin ortadan
kaldırılması
NEKROZ
NEKROZ
• Yaşayan dokuda hücre ölümünü izleyen morfolojik
değişiklikler.
• İrreversible zedelenmede oluşan hücre ölümünün
makroskopik ve histolojik karşılığı.
• Ölümü İzleyen Olaylar Zinciri Sonucu
• 1-Hücrenin enzimatik sindirimi.
Otoliz: ölü hücrelerden kaynaklanan hidrolitik enzimlerle
Heteroliz:nekroz alanına gelen lökositlerin lizozomları ile
• 2-Proteinlerin niteliklerinin değişmesi (denaturasyon)
25
NEKROZUN ETİYOLOJİSİNDE ROL ALAN FAKTÖRLER
1-FİZİKSEL (travma ,soğuk,sıcak,radyasyon,elektrik akımı)
2-KİMYASAL (asit,alkali,çeşitli ilaçlar)
3-CANLI HASTALIK ETKENLERİ
4-DAMARSAL NEDENLER(anoksi)
5-ORG.NIN KENDİ SEKRESYONLARI(midede HCL
pankreasta lipaz)
6-İMMÜN MEKANİZMADA BOZUKLUK
NEKROZ
• Ölü hücrelerde eozinofili artar (denature proteinlerle)
Sitoplazmik değişiklikler
• Sitoplazma bulanık ve vakuollü görülür
• Daha sonra koyu pembe ve flu görülür
• bazofili azalır (sitoplazmik RNA)
- homojenite (glikojen partiküllerinin kaybı)
- güve yeniği görünümü (sitoplazmik vakuoller)
27
Nükleer değişiklikler
piknoz: nükleer büzülme(zar kırışır,rengi koyulaşır)
ve bazofilide artma (akyuvar hücresinde artış)
karyolizis: kromatin bazofilisinde kaybolma
karyoreksis: nüve zarı, nukleusun
parçalanması kromatinin dağılması
NEKROZ
ETİYOLOJİSİ VE MİKROSKOPİK GÖRÜNÜM AÇISINDAN
•
•
•
•
•
1-KOAGULASYON (PIHTILAŞMA)NEKROZU
2-LİKEFAKSİYON NEKROZU
3-GANGRENÖZ NEKROZU
4-KAZEİFİKASYON NEKROZU
5-YAĞ NEKROZU
NEKROZ
• KOAGÜLASYON NEKROZU:
• En sık görülen nekroz şeklidir.
• Koagüle hücre ya da dokunun temel yapısal hatları uzun süre
korunmuştur. Fakat sonunda “hücre hayalleri”; “kaldırım
taşı görüntüsü” gelir
• Sadece yapısal proteinler değil, aynı zamanda enzimatik
proteinler de denature olmuş ve hücresel proteoliz
engellenmiştir (asidoz nedeniyle).
• Sonunda, lökositlerin fagositozu nedeniyle ortadan kaldırılır.
• Beyin hariç, tüm dokularda hipoksik hücre ölümünün
karakteristik bulgusudur.
30
KOAGÜLASYON NEKROZU
• En sık nedeni kanlanmanın kesilmesidir
• Hücrelerin sitoplasmaları pıhtılaşır
• Dokunun hayali görülebilir
• Fakat hücre çekirdeği ve diğer detaylar
kaybolmuştur
KOAGÜLASYON NEKROZU
32
KOAGÜLASYON NEKROZU
33
KOAGÜLASYON NEKROZU
34
KOAGÜLASYON NEKROZU
35
KOAGÜLASYON NEKROZU
36
KOAGÜLASYON NEKROZU
37
KOAGÜLASYON NEKROZU
38
LİKEFAKSİYON NEKROZU
• Bu tip Nekrozda ölen doku kısmı erir.
• Beyin Dokusunda bu tip nekroz görülür.
• Bakteriyel ve bazen mantar enfeksiyonları için
karakteristiktir.
• Santral sinir sisteminde de hücrelerin hipoksik ölümü
Likefaksiyon Nekrozu oluşturur.
• Kısaca ölü Hücrelerin tamamıyla sindirimi söz
konusudur.
LİKEFAKSİYON NEKROZU
40
LİKEFAKSİYON NEKROZU
41
LİKEFAKSİYON NEKROZU
42
LİKEFAKSİYON NEKROZU
43
LİKEFAKSİYON NEKROZU
44
LİKEFAKSİYON NEKROZU
45
GANGRENÖZ NEKROZU
• 1-KURU GANGREN
• Kol ve bacaklarda damar tıkanması sonucu belli bir seviyenin
altında tüm dokuların ölmesidir.Ölü doku zamanla su
kaybeder kuru ve siyah bir renk alır.
• 2-YAŞ GANGREN
• Damarı tıkanan ve nekroza uğrayan ekstremite saprofit
bakteriler ile işgal edilir ve kokuşmuş bir nekroz oluşursa bu
duruma yaş gangren denir.
• 3-GAZLI GANGREN
• Eğer işgal gaz yapan bakteri Clostridium perfiringens
tarafından oluşmuşsa gazlı gangren meydana gelir.
GANGRENÖZ NEKROZ
47
GANGRENÖZ NEKROZ
48
KAZEİFİKASYON NEKROZU
• 1-Nekrotik Doku çıplak gözle kuru,kolay
parçalanan peynire benzer.
• Mikroskopta dokunun yapısı tamamen
ortadan kalkmıştır.
• Pıhtılaşma ve erime bir arada olur.
• Özellikle TÜBERKÜLOZ ENFEKSİYONUNDA
görülür.
• Mikroskopta şekilsiz granüler artıklar görülür.
KAZEİFİKASYON NEKROZU
58
KAZEİFİKASYON NEKROZU
59
KAZEİFİKASYON NEKROZU
60
YAĞ NEKROZU
• Özellikle Pankreasın dokusundaki zedelenmede
görülür.
• Pankreasın yağ üzerine etkili enzimleri hastalık
nedeni ile yağ dokusuna sızar.
• Pankreatik enzimleri AKTİFLEŞİR.
• Yağ hücre membranı eritir.Serbest yağ asitleri
KALSİYUM la birleşir ve kalsiyum çöker.Beyaz sert
nodüller meydana gelir.
• Yağ hücresinin zarları parçalanınca dokuda serbest
kalır ve iltihabi reaksiyon başlar.
YAĞ NEKROZU
62
YAĞ NEKROZU
63
2-KATOBOLİK-RETROGRESSİF
HİPERTROFİ
HİPERPLAZİ
METAPLAZİ
HÜCRESEL ADAPTASYON
• HİPERTROFİ
• Hücre boyutunda ve buna bağlı olarak organ
boyutunda artış.
• Daha büyük hücreler oluşur.
• Hücreler sayıca değil hacimce artar.
• Yapısal protein ve organel sentezinde artma ile
hücreler büyür.
65
• HİPERTROFİ
• Fizyolojik
Gebelik uterus hipertrofisi ve hiperplazisi
Sporcularda iskelet kaslarında hipertrofi
• Patolojik
Kronik hipertansiyonda kalp hipertrofisi
• Kas kitlesinin büyümesi artan yükü daha fazla
karşılayamayacak bir sınıra ulaşır-->yetmezlik başlar.
------------------------------------------------------• Kalp ve iskelet kasları bölünerek çoğalamazlar.
66
HİPERTROFİ
67
• HİPERTROFİ
• Hipertrofinin mekanizmaları ne olursa olsun;
hücrelerdeki büyüme, zamanla artan yükü daha
fazla karşılayamacak bir sınıra ulaşır.
• Dejeneratif değişiklikler başlar.
• Hipertrofiyi sınırlayan ve regressif değişikliklere
neden olan faktörler???
Kanlanmadaki yetersizlik?
ATP kaybı?
Biyosentetik mekanizmaların sınırlılığı?
68
HÜCRESEL ADAPTASYON
• HİPERPLAZİ
• “Organ ya da dokuda hücre sayısında
artış.”
• Hiperplazi sıklıkla hipertrofi ile birliktedir
ve organ boyutunun artmasına yol açar.
69
• Sporcularda kasların kalbin büyümesi
• Bir yerde darlık olan gastro-intestinal
• Yada üriner sistemde darlık öncesinde düz
kaslarda HİPERTROFİ OLMASI örnek verilir.
Patolojik Hiperplazi
• Aşırı hormonal veya büyüme faktörü uyarısı
Endometrial hiperplazi
• Hiperplazi, hormonal uyarı azalırsa ortadan kalkar.
• Kanserde, hormonal uyarı yokluğunda bile hücreler
çoğalmaya devam eder.
• Patolojik hiperplaziler, sonunda kanseröz
proliferasyonun gelişebileceği bir kaynak
oluştururlar.
71
HİPERPLAZİ
72
HİPERPLAZİ
73
HİPERPLAZİ
74
METAPLAZİ
• Olgun bir hücre türünün yerini başka bir olgun
hücre türünün almasıdır.
• Bronşlardaki yalancı çok katlı ve titrek tüylü
epitel ,kronik bronşitlerde yerini çok katlı yassı
epitele bırakır.
• Bu olay organizmanın kontrolünde olur ve
kanser gibi durmaksızın büyüme görülmez.
METAPLAZİ
76
METAPLAZİ
77
• METAPLAZİ
• KISACA
• belirli streslere duyarlı hücrelerin yerini zor
çevre şartlarına daha dayanıklı diğer hücrelerin
aldığı hücresel adaptasyon biçimi.
78