b*lg*sayar a*larına g*r

advertisement
1- BİLGİSAYAR AĞLARINA GİRİŞ
Dersin Amacı
Bilgisayar ağlarıyla ilgili temel kavramları
tanıtmak ve yeni ağ teknolojilerinin
çalışma ilkelerini göstermektir.
Ders İçeriği














Bilgisayar Ağlarına giriş ve terminoloji
Bilgisayar ağlarında topoloji
Yerel alan ağı, geniş alan ağı, metropolitan alan ağı, Internet
Bağlantı türleri: LAN - LAN, LAN-MAN, bilgisayar-Internet
Ağ Donanımı
IP Adresleme
Sinyaller ve modülasyon
Seri ve paralel haberleşme
İletişim yöntemleri: kablolu ve kablosuz
Kablo kategorileri; bükümlü, koaksiyel ve fiber optik kablolar
Ağ protokolleri,
OSI protokol katmanları(OSI-Open Systems Interconnections)
Web teknolojileri
Ağ Yönetimi, Server işletim sistemleri
Bilgisayar Ağı


Aralarında elektriksel bağlantı olan bağımsız
bilgisayarlar topluluğuna bilgisayar ağı denir.
Bağlantı; bakır teller, fiber optik kablolar, radyo
link sistemleri, haberleşme uyduları ve kısa
mesafeler için kızılötesi iletişim sistemleri ya
da radyo dalgaları yardımı ile sağlanır.
Bilgisayar Ağlarının Kullanım Amaçları









Kaynak Paylaşımı (Yazıcı, Program, …)
Yüksek Güvenilirlik
Para Tasarrufu
Ölçeklenebilirlik
Haberleşme Ortamı
Elektronik Ticaret
Uzaktaki Bilgiye Erişim
Kullanıcılar Arasında Haberleşme
Etkileşimli Eğlence
Ağ Sistemlerinde Genel Tanımlar


Birlikte Çalışabilme: Aynı veya farklı üreticilerin iki veya
daha fazla bilgisayarı arasında veri aktarılabilmesi ve
ortak süreçlerin yürütülebilmesi, karşılıklı çalışabilmenin
sağlanabilmesi birlikte çalışabilme olarak adlandırılır.
Protokol: Karşılıklı çalışan bilgisayarlarda verici ve alıcı
arasında kullanılacak işaretler, veri formatları ve temel
aktarım birimlerinin değerlendirilme yöntemlerinin
zamanını düzenleyen kurallar dizisine protokol denir.
Ağ Sistemlerinde Genel Tanımlar

İntranet: TCP/IP’ ye dayalı ağ. İnternetten farklı olarak
bu ağ sadece bir kuruma aittir. Sadece o kurumun
çalışanları bu ağa bağlanabilir. İnternete çıkmak için
firewall kullanılarak saldırılara karşı korunur.
Ağ Sistemlerinde Genel Tanımlar

Extranet: İntranetten farklı olarak kurumların kendi
aralarında veya belirli müşterileri ile bilgi alışverişinde
ticari ilişkide bulundukları ve üçüncü taraflara kapalı olan
uygulamalardır.

Enterprise: İçinde birden
fazla network işletim sistemi
bulunduran ağlara enterprise
denir.
Ağ Sistemlerinde Genel Tanımlar

Düğüm: İletişim sistemi üzerinde karşılıklı
çalışma için gerekli protokolun tamamını
veya bir kısmını içeren sistem olarak
adlandırılır. Bilgisayarlar, ağ cihazları birer
düğümdür.

Uç Sistem: İletişim sistemi üzerinde,
sınıfına veya işlevine göre en uçta bulunan
bilgisayar ve ağ cihazları uç sistem olarak
adlandırılır.
Bilgisayar Ağlarının Sınıflandırılması

Kişisel Alan Ağı (PAN-Personal Area Network)

Yerel Alan Ağları (LAN-Local Area Network)

Kentsel Alan Ağları (MAN-Metropolitan Area Network)

Geniş Alan Ağları (WAN-Wide Area Network)

Sanal Özel Ağı (VPN-Virtual Private Network)

Kontrolör Alan Ağları (CAN-Controller Area Network)

Depolama Alan Ağı (SAN-Storage Area Network)
Bilgisayar Ağlarının Sınıflandırılması
PAN: Kişisel Alan Ağı (Personal Area Network)



Son yıllarda kullanılmaya başlanan bir ağdır.
Ortalama 10 m, ideal koşullarda 100 m çıkabilir.
Mobil cihazların oluşturduğu ağdır.
Bilgisayar Ağlarının Sınıflandırılması
LAN: Bir oda, bina ya da boyutları birkaç kilometreyi
geçmeyen bir kampüs içine kurulan özel bilgisayar
ağlarıdır.
 Okul, Büro, Laboratuvar, küçük işyerleri gibi küçük coğrafi
alanlarda kurulan ağdır.
 Hız Gigabit’e kadar ulaşabilir. Çift burgulu, koaksiyel, fiber
optik kablo kullanılabilir.
 Topoloji olarak Ortak Yol, Halka, Yıldız, Örgü olabilir.
 Ağırlıklı olarak Yıldız topoloji ve çift burgulu kablo kullanılır.
Bilgisayar Ağlarının Sınıflandırılması
MAN: LAN’ların şehir çapındaki büyük türleridir. LAN’ lar
ile benzer teknolojileri kullanır.





LAN’dan daha büyük bir alanı
kapsar
Kampüs ağı olarak ta bilinir.
Üniversite kampüsleri ve büyük
işyerlerinde kullanılır.
Ülke geneline yayılmış işletmelerin
oluşturdukları ağ da MAN’dır.
Fiber Optik kablo ile yüksek
kapasiteli Omurga (backbone)

Intranet

LAN’ları bağlamak için kullanılır

Modem cihazları yaygın kullanılır
Bilgisayar Ağlarının Sınıflandırılması
WAN: Bir çok LAN’ın ve ana bilgisayarın haberleşme
altağı üzerinden bağlanması ile oluşan ve ülke ya da kıta
çapında bağlantı sağlayan ağlardır.




Çok Uzak Mesafelerde kurulan
ağ
Ülke genelini kapsayan ya da
ülkeler arası kurulan ağ
Fiber optik kablo ve Uydu
bağlatısı
Omurgalar arası Router
kullanılır
Bilgisayar Ağlarının Sınıflandırılması
VPN: Virtual Private
Network – Sanal Özel Ağı)


Düşük maliyetli WAN
oluşturma
Kuruluş içindeki ağlara
internet üzerinden şifreli
ve güvenli erişmek için
ağın bir parçasıymış gibi
çalıştırılır.
Bilgisayar Ağlarının Sınıflandırılması
CAN: Kontrolör Alan
Ağları (Controller Area
Network)
Bilgisayar Ağlarının Sınıflandırılması
SAN (Storage Area
Network – Depolama Alan
Ağı)
Bilgisayar agları cografi yerleşimleri açısından üc temel
gruba ayrılırlar
Gazi Üniversitesi LAN&WAN Topolojisi
Gölbaşı Mesl. Eğ. 194.27.18.94
Beypazarı MYO 194.27.9.66
Sürekli Eğ. 194.27.9.86
Kastamonu Eğ. 194.27.18.78
Kastamonu FEF 194.27.9.10
Kastamonu SYO 194.27.9.18
Kastamonu Beden 194.27.9.14
Kastamonu Orman 194.27.9.22
Çorum MYO 194.27.18.86
Çorum Muh. 194.27.18.74
Çorum İlahiyat 194.27.9.74
Çorum SYO 194.27.9.78
Çorum FEF 194.27.9.70
Sungurlu MYO 194.27.9.82
Kırşehir Eğ. 194.27.18.82
Kırşehir FEF 194.27.18.90
Kırşehir SYO 194.27.9.30
Kırşehir MYO 194.27.9.26
Kırşehir Beden 194.27.9.90
Mucur MYO 194.27.9.58
Nevşehir MYO 194.27.9.62
Kaman MYO 194.27.9.34
ULAKNET
Faküteler
ve
Yüksekokullar
155M
ATM
:
256K-2M
F/R
:
Rektörlük
193.140.0.250
CISCO 7507
10.30.192.1/18
Gölbaşı
Hast.
194.27.15.73
128K
LL
PRI-30
10.99.1.2
PRI-30
194.27.15.106
194.27.15.252
CallManager
4507
4507
3550
194.27.18.1
194.27.15.250
10.10.1.1
CISCO 4507
Net:10.10.0.0
Net:10.99.0.0
SUNUCULAR
Tıp Fak.
Mesl. Eğ.
End.San.Tic.
10.30.64.254
194.27.15.26
Öğrenci
İşleri
İletişim
Net:10.30.64.0
Mühendislik
1.1.1.2
10.30.128.254
10.11.255.254
Net:10.11.0.0
Gazi Eğitim
K-L-D Blok
FEF
CISCO 3550
10.20.255.254
Dişçilik
10.2.128.254
Net:10.2.128.0
Hukuk
194.27.15.70
10.5.255.253
10.5.255.254
10.5.255.252
194.27.15.18
194.27.15.10
194.27.15.42
Eczacılık Teknik Eğ.
Net:10.6.0.0
100 M UTP
1 Gig.UTP
1 Gig.F/O SM
1 Gig.F/O MM
Net:10.5.0.0
Net:10.11.0.0
Net:10.2.64.0
Net 194.27.6.0 /25
194.27.15.2
194.27.15.82
CISCO 2950
Net:10.30.0.0
194.27.15.50
CISCO 3550
10.6.255.254
Tömer
194.27.15.34
10.30.0.1
Net:10.30.128.0
194.27.15.29
CISCO 2950
CISCO 3550
Net:10.2.64.0 194.27.15.66
İktisat
Net:10.3.0.0 /16 Net:10.12.0.0 /16
AĞ TOPOLOJILERI
Topoloji nedir?



Bir ağdaki bilgisayarların nasıl yerleşeceğini,
nasıl bağlanacağını, veri iletiminin nasıl
olacağını belirleyen genel yapıdır.
Fiziksel topoloji: Ağın fiziksel olarak nasıl
görüneceğini belirler (Fiziksel katman)
Mantıksal topoloji: Bir ağdaki veri akışının
nasıl olacağını belirler (Veri iletim katmanı)
Fiziksel Ağ Topoloji Türleri

Doğrusal (Bus Topology)

Halka (Ring Topology)

Yıldız (Star Topology)

Ağaç (Tree Topology)

Örgü yada Karmaşık (Mesh Topology)
Doğrusal (Bus) Topoloji


Bir kablo yol olarak düşünülürse, bu yol
üzerindeki her bir durak ağda bir düğümü
(node-terminali/cihazı) temsil etmektedir.
Bu tek kabloya; bölüm (segment), omurga
(backbone), trunk denilebilir.
Doğrusal Topoloji - (Avantaj ve Dezavantajları)


Avantajları:
 Ağa bir bilgisayarı bağlamak oldukça kolaydır
 Daha az uzunlukta kablo gerektirir.
Dezavantajları
 Omurga kabloda bir bozulma veya kesilme olursa tüm ağ bağlantısı
kesilir.
 Kablonun sonunda sonlandırıcı (Terminator) olmalıdır.
 Ağda sorun olduğunda sorunun nerden kaynaklandığını bulmak
zaman alıcı olabilir.
 Tek başına tüm bir binanın ağ çözümü için genellikle
kullanılmamaktadır.
 Çarpışma
Halka(Token Ring) Topoloji


IBM tarafından geliştirilmiştir.
Mantıksal olarak bir daire şeklinde tüm
düğümlerin birbirine bağlanması.
Halka(Token Ring) Topoloji

Token (Jeton) (3 byte’lık) bu düğümler
arasında dolaşan bilgidir.
Halka Topoloji




Halka içeresindeki bir bilgisayar bozulursa tüm
ağ bağlantısı kesilir.
Çarpışma olasılığı düşüktür.
Şu anda halka topolojilerde UTP, STP kablo
kullanılmaktadır.
İlk halka topolojiler; 4 Mbps (CAT3 UTP), daha
sonra 16 Mbps(CAT4 ve üstü veya STP Tip 4)
çalışmaktadır.
topolojiye uygun ethernet kartları;
4 veya 16 Mbps’da çalışır.
 Halka
Halka Topoloji  Star-Wired Ring

Star-wired ring’de denilebilir.
 Yerleşim fiziksel olarak yıldız olarak görünür ancak
mantıksal olarak jetonlar dairesel olarak ağda ilerler.

Yıldız topolojisindeki Hub yerine burada MAU
(Multistation Access Unit) veya MSAU (Multistation
Access Unit) kullanılır.

Bu MAU’da veriler dairesel olarak gider.
 Hub kendisine gelen bütün sinyalleri tüm düğümlere
iletirken MAU gelen sinyali bir halka şeklinde sadece
bir yönde iletir.
 Böylece ağdaki tüm düğümler jetonu alır.
Halka Topoloji  Star-Wired Ring
Halka Topoloji  Star-Wired Ring
Klasik Halka topolojisi
Halka Topoloji  Star-Wired Ring
Star-Wired Ring topoloji
MAU
İki MAU bağlanması
için MAU’daki RI
(Ring In) ve RO
(Ring Out portları
kullanılır.
Yıldız (Star) Topoloji

Tüm düğümlerin ortak bir merkeze (örneğin,
hub, switch) bağlanmasıdır.
Yıldız (Star) Topoloji
Star-wired bus ~ Yıldız Topoloji
Yıldız Topoloji
(Avantaj ve Dezavantajları)


Avantajları:

Ağı kurmak kolaydır

Bir bilgisayara bağlı kablo
bozulduğunda ağın çalışması
etkilenmez.

Ağdaki sorunları tespit etmek
kolaydır.
Dezavantajları

Hub kullanıldığında ağ trafiği artar.

Doğrusala göre daha fazla
uzunlukta kablo gerektirir.

Hub veya Switch bozulduğunda
tüm ağ çalışmaz hale gelir.

Hub ve Switch gibi cihazlar
nedeniyle doğrusala göre kurulumu
daha pahalıdır.
Doğrusal -Halka -Yıldız
Ağaç (Tree) Topoloji


Genellikle yıldız topolojisindeki ağları birbirine
bağlamak için kullanılır. Böylece ağlar
büyütülebilir.
Bir ağacın dalları farklı topolojilerdeki ağları temsil
eder, ağacın gövdesi ile de bunlar birbirine
bağlanabilir.
Ağaç (Tree) Topoloji

Hiyerarşik yapıdaki ağlar için kullanılır.
Ağaç Topoloji - (Avantaj ve Dezavantajları)


Avantajları:
 Her bir bölüme (segment)
ulaşmak kolaydır
 Bir çok çalışma grubu bir
araya getirilebilir.
Dezavantajları
 Her bir bölümün uzunluğu
kullanılan kablo ile sınırlıdır.
 Omurga kablosu
bozulduğunda bölümlerdeki
ağ trafiği etkilenir.
 Kurulumu ve düzenlenmesi
daha zordur.
Örgü ya da Karmaşık (Mesh) Topoloji



Gerçek Mesh topolojide tüm düğümler ağ
içerisinde birbirine bağlıdır.
Daha çok WAN’da kullanılır.
LAN’da kullanıldığında tüm düğümlerin birbirine
mutlaka bağlı olması gerekmez.
Gerçek Mesh topoloji
Karmaşık (Mesh) Topoloji

Hybrid mesh topoloji, karmaşık ağlarda (veritabanı
sunucularının uzak mesafeler arası bağlantıları
vb.) kullanılır.
Doğrusal
(Bus)
Yıldız
(Star)
Halka
(Ring)
Ağaç
(Tree)
Karmaşık
(Mesh)
SORUN
ÇÖZME
VERİ AKTARIMINDA PROBLEM
Kısmen zor
Zor
Tek bir kablo, kabloda
problem veri aktarımını etkiler
Kısmen
Kolay
Kısmen zor
Kolay
Halkadaki bozukluk veri
aktarımını etkiler
Yıldız
Kolay,
ancak
zaman
alıcı
Kolay
Kolay
Tek bir kablodaki bozukluk bir
pc’yi etkiler
Ağaç
Zor
Zor
Kolay
Oldukça az
Karmaşık
Zor
Zor
Kolay
Oldukça az
TOPOLOJİ
KURULUM DÜZENLEME
Doğrusal
Çok
kolay
Halka
Mantıksal Topoloji Nedir?

Ağ üzerindeki cihazların haberleşme şekilleri ve
kullandıkları iletişim protokolleri mantıksal topoloji
ile açıklanır. Mantıksal ağ topolojileri yayın
topolojisi ve jetonlu geçiş topolojisi olmak üzere 2
sınıfa ayrılır.
Broadcast – Yayın Topolojisi

Bu topolojide gönderici cihaz veriyi ağa bırakır, veri
alıcıya ulaşıncaya kadar tüm ağı dolaşır. Ağa bağlı
cihazların öncelik hakkı yoktur ve ağdaki tüm
cihazlara veri iletimi gerçekleştirilir.
Token Passing – Jetonlu Geçiş Topolojisi

Halka topolojisinde olduğu gibi tüm ağı dolaşan bir
jeton (token) veri iletimini gerçekleştirir. Jeton ağ
üzerinde dolaşırken sırayla tüm cihazlarla iletişime
geçer ve gönderilecek ya da alınacak veri olup
olmadığını kontrol eder.
Download