I.Murat

7.Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 3.Ünite:Türk tarihinde
yolculuk 2.Konu:Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu konu
anlatımı
Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi (1299 – 1453)
Kuruluş Dönemi Padişahları
Osman Bey
Orhan Bey
I.Murat
I.Bayezit (Yıldırım)
Fetret Dönemi (1402–1413) (Padişahsız geçen dönemdir.)
I.Mehmet (Çelebi)
II. Murat
Osmanlı Devleti Kurulduğu Sırada Anadolu'nun Durumu
Anadolu'nun Durumu:
Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Anadolu siyasi ve ekonomik bakımdan karışık bir
durumdaydı. Anadolu'nun bir kısmında İlhanlı Devleti egemen durumdaydı. Bunun
yanı sıra Trabzon'da Trabzon Rum İmparatorluğu, Marmara Bölgesi'nde ise Bizans
(Doğu Roma) İmparatorluğu bulunmaktaydı.
Anadolu Selçuklu Devleti ise eski gücünü kaybetmiş bir durumdaydı.Anadolu
Selçuklu Devleti'nin zayıflaması ve yıkılmasıyla ortaya bazı Türk Beylikleri çıkmıştır.
Bu beyliklerden önemlileri ve kuruldukları yerler şöyledir:
Karamanoğulları - Konya ve çevresi
Germiyanoğulları - kütahya
Karesioğulları - Balıkesir, Çanakkale
Candaroğulları - Kastamonu
Menteşeoğulları - Muğla
Saruhanoğulları - Manisa
Aydınoğulları - Aydın
Hamitoğulları - Isparta
Dulkadiroğullar - Maraş
Osmanoğulları - Söğüt
Ramazanoğulları - Adana
Osmanlılar diğer beyliklere göre küçük bir durumdaydı. Osmanlılar bu nedenle
kendisinden daha güçlü olan bu beyliklerle mücadele etmemiştir. Bu beyliklerle
barış halinde yaşamışlardır.
Balkanların Durumu:
Osmanlı Devleti kurulduğu dönemde Bizans eski gücünü yitirmiş ve taht kavgalarıyla
karışıklıklar içerisindeydi.
Bizans tekfurları (vali) eski gücünü kaybeden Bizans'a karşı itaatsiz davranmaktaydı.
Bu durum Osmanlı Devleti'nin topraklarını batıya doğru genişletmesinde ve kısa
sürede güçlenmesinde etkili olmuştur.
Balkanlarda ise Sırp, Bulgar krallıkları ile Eflak, Bosna ve Arnavutluk gibi prenslikler
bulunmaktaydı. Bu krallık ve prenslikler birbirleriyle çekişme halindeydi. Balkan
topraklarında siyasi bir birlik yoktu. Balkan topraklarının bu şekilde olması Osmanlı
Devleti'nin Rumeli'ye geçmesi ve Balkanlarda hızlı bir şekilde ilerlemesini
kolaylaştırmıştı.
Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu
Malazgirt Savaşından sonra Anadolu'da kurulan Anadolu Selçuklu Devleti sınırların
güvenliğini korumak amacıyla sınır bölgelerine Türkleri yerleştirmiş ve buralarda uç
beylikleri oluşturmuştu. Kösedağ Savaşı'nda (1243) Moğollara yenilen Anadolu
Selçuklu Devleti zayıflamaya başlayıp yıkılma sürecine girince uç beylikleri
bağımsızlıklarını ilan ettiler.
Bu beyliklerden biri olan Osmanlı Beyliği Oğuzların Bozok kolunun kayı boyuna
mensuptur. Anadolu Selçuklu hükümdarı 1. Alaaddin Keykubat zamanında Ankara
Karacadağ civarına yerleşen Osmanlı Beyliği Ertuğrul Gazi önderliğinde Bizans'ın
elinde bulunan Söğüt ve Domaniç'i ele geçirmiş ve buraya yerleşmişlerdir.
Ertuğrul Gazi'nin ölümünden sonra beyliğin başına oğlu Osman Bey geçti. Anadolu'da
İlhanlı Devleti'nin ve Anadolu Selçuklu Devleti'nin gücünün azalmasını fırsat bilen
Osman Bey 1299 tarihinde bağımsızlığı ilan etti.
Osmanlı Devleti'nin kısa sürede büyümesini sağlayan nedenler
- Bizansın merkezî otoritesinin zayıflaması, Balkanların siyasi açıdan parçalanmış
olması, Anadolu'da siyasi birliğin olmaması.
— İlk Osmanlı beylerinin yetenekli oluşu.
— Merkeziyetçi bir yapıya sahip olması.
— İskan Siyeseti.
— Müslüman olmayan halka uygulanan hoşgörü siyaseti ve adaletli yönetim.
Osman Bey Dönemi (1299–1324)
Osman Bey, kendisinden güçlü olan Anadolu Beylikleriyle mücadele etmek yerine
eski gücünü kaybetmiş Bizans'a karşı mücadele etmiştir. Bizans tekfurlarından
Karacahisar'ı almıştır. İnegöl, Bilecik, Yarhisar ve Yenişehir de bu dönemde Osmanlı
topraklarına katıldı. Bizans tekfurları Osman Bey'e karşı birleşerek mücadele etme
kararı aldılar.
Koyunhisar Savaşı (1302)
- Osmanlı Devleti ve Bizans tekfurları arasında meydana gelen bir savaştır.
— Yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazandı. İzmit, İznik ve Bursa'nın alınması kolay
hale geldi.
— Bu savaş Bizans güçleriyle yapılan ilk savaştır.
Orhan Bey (1326–1359)
- Orhan Bey zamanında fetih hareketleri devam etti.1326 yılında Bursa ele geçirildi.
Bizans'ın topraklarına karşı yapılan fetih hareketleri devam etti. Bizans bu
saldırıları engellemek için harekete geçti.
Maltepe Savaşı (1329)
- Bizans İmparatorluğu’nun Osmanlı akınlarını sona erdirmek amacıyla yapılan
savaşı Osmanlı Devleti kazandı.
— Savaşın sonucunda İznik ve İzmit ele geçirildi.
Rumeli'ye Geçiş
Osmanlı Devleti aldığı topraklarla sınırlarını hızlı bir şekilde genişletmiş diğer Türk
beyliklerinin dikkatini çekmişti.
Bizans İmparatoru Kantakuzen taht kavgalarının yaşandığı bir dönemde kendi
durumunu güçlendirmek amacıyla Orhan Bey'den yardım ister. Orhan Bey oğlu
Süleyman Paşa'yı Kantakuzen'e yardım için gönderir. Kantakuzen bu yardım
sayesinde tahtta kalmaya devam eder. Osmanlı Devleti sonraki zamanlarda da
Bizans'ı düşmanlarına karşı korudu. Bu yardımlar sonucunda Bizans Gelibolu'da
bulunan Çimpe Kalesi'ni Osmanlı Devleti'ne verdi.
— Çimpe kalesinin alınması Osmanlı Devleti'nin Rumeli'ye yerleşmesini ve Rumeli'de
kolayca ilerlemesini sağladı.
— Balkanlarda yapılacak olan fetihlerde Çimpe Kalesi bir üst olarak kullanılmıştır.
Süleyman Paşa Gelibolu, Bolayır ve Tekirdağ kıyılarını ele geçirmiş ve devletin
sınırlarını genişletmiştir.
Edirne'nin Fethi (1363)
I. Murat döneminde yapılan Sazlıdere davasıyla Edirne alındı.
I. Murat, Balkanlarda yapılan fetihleri daha iyi yönetmek amacıyla başkenti
Edirne'ye taşımıştır.
Sırpsındığı Savaşı (1364)
Savaşın nedeni ve gelişimi:
- Edirne'nin alınmasıyla telaşa kapılan Avrupa papa'nın öncülüğünde bir Haçlı Ordusu
hazırladı. Bu ordu Macarlar, Sırplar, Eflak ve Bosnalılardan oluşuyordu.
— Osmanlı öncü kuvvetleri Hacı İlbey'in ani bir baskınıyla Haçlı ordusunu bozguna
uğrattı. İstanbul dışında Trakya'nın büyük bir kısmı Osmanlı Devleti'nin eline geçti
— Bu savaş Osmanlı Devleti'nin Haçlı ordusuyla yaptığı ilk savaştır.
Çirmen Savaşı (1371)
- Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda yerleşmesini engellemek için yeni bir Haçlı ordusu
oluşturuldu. Çirmen'de (1371) yapılan bu savaşı Osmanlı Devleti kazandı.
I. Kosova Savaşı (1389)
- Osmanlı Devleti (I. Murat) ile Haçlı ordusu (Sırplı komutan Lazar) arasında
meydana geldi.
Savaşın Nedeni:
- Osmanlı Devleti'nin Sofya, Niş, Manastır'ı alması. Balkanlar'da ilerlemesi.
Savaşın başlaması ve gelişimi:
- Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'da hızlı bir şekilde ilerlemesi Balkan Devletlerini
telaşlandırmıştı. Bu amaçla Sırplar, Arnavutlar, Bulgarlar aralarında bir anlaşma
yaparak
Haçlı ordusu meydana getirdiler. I. Murat öncelikle Bulgarlar üzerine bir ordu
yollayarak Bulgarları etkisiz hale getirdi.Ardından Sırp komutanı öncülüğünde olan
Haçlı ordusunu Kosova Ovasında yaptığı mücadelede yenilgiye uğrattı.
Savaşın Sonuçları:
- I. Murat savaş alanını gezerken bir Sırplı tarafından hançerlenerek şehit oldu.
Yerine oğlu I. Bayezid geçti.
— Bu savaş Osmanlı Devleti'nin Balkanlardan kolay kolay atılamayacağını ortaya
koydu.
Niğbolu Savaşı (1396)
- Osmanlı Devleti ile Haçlı ordusu arasında meydana geldi.
Savaşın Nedenleri:
- Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda hızlı bir şekilde ilerlemesi.
Savaşın başlaması ve gelişimi:
- Macar kralı papa ve Avrupa'dan yardım isteyerek Haçlı ordusunun oluşmasını
sağlar. Bu orduya Almanya, Fransa, İngiltere ve İtalya’dan gelen kuvvetler de
katılır. Haçlı ordusu Niğbolu Kalesini kuşatır. Bunu haber alan Yıldırım Bayezid
İstanbul kuşatmasını kaldırarak Niğbolu Kelesi’ne gider. Düşmanı ağır bit yenilgiye
uğratır.
Savaşın Sonuçları:
- Bulgar krallığı ortadan kaldırıldı.
- Osmanlı Devleti'nin Balkanlardan çıkarmanın mümkün olmadığı ortaya çıktı.
Ankara Savaşı (1402)
- Yıldırım Bayezid ile Timur arasında meydana geldi. Timur Devleti, Irak, İran ve
Azerbaycan'ı alarak Osmanlı Devleti'ne komşu olmuş ve güçlü bir orduya sahiptir.
Savaşın Nedenleri:
- Timur tarafından toprakları alınan Karakoyunlu Kara Yusuf ile Celayirli Devleti'nin
hükümdarı Ahmet Celayir'in Yıldırım Bayezid'e sığınmıştı. Timur bu kişileri Yıldırım
Bayezid'ten isteyen bir mektup yazmıştı. Yıldırım Bayezid de red cevabı verdi.
Yıldırım'ın son verdiği Anadolu Beyliklerinin beyleri de Timur'a sığınmışlardı. İki
hükümdar arasında hakaret içeren mektuplaşmaların olması savaşı zorunlu duruma
getirdi.
Ankara'nın Çubuk Ovasında yapılan savaşı sayıca üstün olan Timur kazandı. Savaş
sonunda Yıldırım Bayezit Timur tarafından esir olarak götürüldü.
Savaşın Sonuçları:
- Anadolu beylikleri tekrar kuruldu. Anadolu'da kurulan siyasi birlik tekrar bozuldu.
— Fetih hareketleri duraksadı. Balkanlardaki fetihler geriledi.
— İstanbul’un alınması gecikti.
— Osmanlı Devleti'nde Fetret (Bunalım) dönemi başladı. Osmanlı Devleti dağılma
tehlikesi geçirdi.
Fetret (Bunalım) Devri (1402 – 1413)
Ankara Savaşından sonra Timur Yıldırım Bayezid'i yanında götürmüş ve Osmanlı
Devleti'nin Yıldırım'ın oğulları arasında paylaştırmıştı. Timur bu şekilde taht
kavgaları yaşatarak Osmanlı Devleti'nin parçalanmasını amaçlamıştı. Yaklaşık 11 yıl
süren taht kavgaları sırasında padişahsız kalan devlet dağılma tehlikesi geçirmiştir.
Kardeşler arasındaki mücadeleyi 1413 yılında Çelebi Mehmet kazanmış ve Osmanlı
Devleti'nde Fetret Devir’ini sona erdirmiştir. Çelebi Mehmet tahta geçtikten sonra
Anadolu siyasi birliğini sağlamak için mücadele etmiştir.Osmanlı Devleti'nin
otoritesini tekrar sağlamıştır. ölümünden sonra yerine oğlu II. Murat geçmiştir.
Edirne-Segedin Anlaşmamsı (1444)
- Osmanlı Devleti ve Macarlar arasında imzalandı.
— Osmanlı Devleti'nin II. Murat döneminde Balkanlarda Macarlara karşı üst üste
yenilgiye uğraması nedeniyle zor durumda kalmış ve Edirne-Segedin antlaşmasını
imzalamıştır.
Maddeleri:
- Osmanlı Devleti ile Macarlar arasında 10 yıl süreyle savaş yapılamayacak.
— Bulgaristan Osmanlı egemenliğini tanıyacak.
- Eflak, Osmanlı Devleti'ne vergi verecek.
Varna Savaşı (1444)
Osmanlı Devleti ile Haçlı Ordusu arasında meydana geldi.
Savaşın Nedeni ve gelişimi:
- Edirne-Segedin anlaşmasından sonra II. Murat tahtı 12 yaşındaki oğlu II. Mehmet'e
(Fatih) bırakır. Bu durumu kullanmak isteyen Avrupalı Devletler Edirne-Segedin
anlaşmamsına uymayarak Haçlı ordusu oluşturdular. Bu orduya Eflak, Leh, Hırvat,
Alma ve Venedik kuvvetleri katıldı. Bu durum karşısında II. Murat tekrar tahta geçer
ve yapılan savaşı kazanır.
Savaşın Sonuçları:
- Osmanlı Devleti'nin Balkanlardan atılamayacağını gösterdi.
— Balkanlarda Türk egemenliği sağlandı.
II. Kosava Savaşı (1448)
Osmanlı Devleti ile Haçlı Ordusu arasında meydana geldi.
Savaşın Nedeni ve gelişimi:
- Macarlar Varna savaşının intikamını almak için yeniden bir Haçlı ordusu oluşmasını
sağladı. Yapılan savaşı II. Murat kazandı.
Savaşın Sonuçları:
- Türkler Balkanlarda kesin olarak yerleşti.
— Avrupalı Devletler Türkleri Balkanlardan atma ümidini kaybetti.
— Bizans’ın Avrupa’dan yardım alma ümidi kalmadı. İstanbul'un alınması kolaylaştı
ÇALIŞMA YAPRAGI 1
Aşagıda Osmanlı Devletinin kuruluşu dönemındeki padişahları karışık olarak
verilmiştir.Kuruluştan itibaren olan padişahları 1 2 3 4 5 ve 6 şeklinde
sıralayarak kuruluş dönemindeki padişahları ögrenmeye çalışacagız.
(
(
(
(
(
(
)
)
)
)
)
)
Orhan Bey
I.Bayezit (Yıldırım)
Osman Bey
I.Mehmet (Çelebi)
II. Murat
I.Murat
Aşagıda verilen padişahlar ve o dönemlerde yapılan savaşları oklar ile
eşleştirerek kuruluş dönemindeki padişahları ve dönemlerindeki
savaşları pekiştirelim.
Osman Bey
I.Kosova Savaşı
Orhan Bey
Koyunhisar Savaşı
II.Murat
Maltepe Savaşı
I.Murat
Varna Savaşı
Not : Bu şekilde Osmanlı Devletinin kuruluş dönemindeki padişahlarını ve bu
padiaşahlar döneminde yapılan savaşları ögrenmiş olduk.
ÇALIŞMA YAPRAGI 2
Germiyanoğulları - kütahya
Karesioğulları - Balıkesir, Çanakkale
Candaroğulları - Kastamonu
Menteşeoğulları - Muğla
Saruhanoğulları - Manisa
Aydınoğulları - Aydın
Hamitoğulları - Isparta
Dulkadiroğullar - Maraş
Osmanoğulları - Söğüt
Ramazanoğulları - Adana
Aşagıda özellikleri verilmiş olan beyliklerin isimlerini ve kuruldukları yerleri
yukarıdaki beylikler ve kuruldukları yerlere bakarak eşleştiriniz.
I.Murat döneminde bazı toprakları çeyiz olarak Osmanlılara verildi. Ankara
Savaşı’ndan sonra yeniden kurulurken, II. Murat 1428 yılında son verdi.
(
)
Osmanlı hakimiyetine katılan ilk beylik olmuştur.
(
)
2. Dönem Anadolu Beylikleri'ndendir. "Feleküddin Dündar Bey", babası İlyas
ile dedesi Hamit zamanında da bu bölgede bulunmuşlardı.
(
)
Menemen, Gördes, Demirci, Kemalpaşa, Turgutlu, Ilıca ve Akhisar gibi kent ve
kasabalarda ağırlıklı olarak kurulmuş bir Türkmen beyliğidir.
(
)