TRİCHİNELLOSİS.handbook

Dr. İbrahim ÇETİN
Veteriner Hekim
Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Bursa İl Müdürlüğü
Trichinellosis
 Trichinosis olarakta bilinir.
 Kas dokusunda yaşayan ve çiğ veya az pişmiş etle
yenilen küçük bir parazit tarafından neden olunan
gıda kökenli bir hastalıktır.
 Bu hastalık,geleneksel olarak az pişmiş domuz
yemekle ilişkilidir.Fakat, sıkı federal yasalar ve
eğitimle, Kuzey Amerika’da domuzla ilişkili insidans
büyük oranda azalmıştır.
Trichinellosis
 Morbidite: +
 Mortalite: +
 Etyoloji: Paraziter
 Trichinellosis’e,parazitik solucanlar olan trichinellalar
tarafından neden olunur.
Trichinellosis
 Kuzey Amerika’da en yaygın olan tür;
 T.Spinalis:domuzlarda ve ratlarda bulunur.
 T.Murrelli:Ilıman bölgelerde vahşi av etlerinde bulunur.
 T.Nativa:Soğuk iklime alışmış tilki,kurt,deniz ayısı ve ayı
gibi hayvanlarda bulunur.
Trichinellosis
 Yetişkin trişinella kurtları,konakçının ince
barsaklarında çiftleşir.Yumurtadan çıkmak yerine,genç
parazit,larva aşamasına ulaşana kadar,yetişkin dişi
parazitin içinde yetişir.
 Sonra bu larvalar,yetişkin dişi tarafından saçılır.
 Erkekler çiftleşmeden sonra ölürler.Dişiler,yumurtaları
yaydıktan sonra ölürler.Daha sonra her ikiside dışkıyla
atılırlar.
Trichinellosis
 Larvalar,barsak duvarını delerler,lenf ve kan sistemine
girerler ve vücudun her yerindeki değişik dokulara
taşınırlar.Bu dokulara,çizgili kaslarda dahildir.
 Kaslarda,larvalar bükülür ve herbir larvanın etrafında
kist oluşur.
 Bu kistlerde,larvalar;başka bir konakçı tarafından kistli
et yenince,mide sıvısı tarafından serbest kalıncaya
kadar hareketsiz kalır.
Trichinellosis
 Larvalar kistlerinden kurtulur kurtulmaz yeni
konakçının ince barsaklarına taşınırlar.Burada yetişkin
hale gelirler,çiftleşirler,daha fazla larva üretirler ve
ölürler.
 Kistleşmiş larvaları içeren et yenilmez ise,larvalar
sonunda ölür ve kistler kalsifiye olur.
 Kistleşmiş larvaların domuzlarda 11 yıl yaşadığı
bilinmektedir.
KONAKÇILAR
 Karnivorların ve omnivorların çoğu,trichinellosis
geliştirmeye hassastır.Çünkü bunlar enfekte olmuş et
yemeğe eğilimlidirler.
 At gibi herbivorlar eğer pişmemiş enfekte et
kırıntılarını içeren yem yerlerse enfekte olabilirler.
 Enfekte kaynağı olabilen bazı hayvanlar
şunlardır:domuz,kurt,tarla sincabı,ayı,deniz aygırı,fok
balığı,balina,köpek,kedi,fare,tilki ve at
KONAKÇILAR-2
 Geçmişte,enfeksiyonun başlıca kaynağı
domuzlardı.Çünkü onların yedikleri pişmemiş,enfekte
olmuş et içeren pişmemiş çöpten ibaretti.
 Bugün konserve fabrikaları hükümetlerce
izlenmektedir ve Pazar için beslenen domuzların çiğ
çöple beslenmesi yasaya aykırıdır.
 Denetimsiz ve şahsi tüketim için çiğ etle beslenen
domuzlar enfeksiyon kaynağı olabilir.
BULAŞMA
 Trichinellosis vakalarının çoğu,et yeme ile ilişkilidir.
 Bulaşma,bir insan veya hayvan,enfekte hayvanın
pişmemiş veya az pişmiş etini yediği zaman meydana
gelir.Kas dokusundaki kistleşmiş hareketsiz
larvalar,ağız yoluyla alındığı zaman mide sıvısı ile
kistlerinden kurtulurlar.Ordan ilerleyerek yaşam
döngüsünü tamamlarlar ve yeni insan veya hayvan
konakçısının kaslarını enfekte ederler.
 İnsan ve eti düzenli yenmeyen köpek ve at gibi
hayvanlar genellikle çıkmaz konakçılardır.
 Enfekte etin kıyma makinasında çekilmesinden sonra
makinenin iyice temizlenmemesi,sonra çekilen
kıymanın enfekte olmasına yol açabilir.
 Eğer uygun biçimde temizlenmezse,diğer
ekipmanlarda enfekte et kırıntılarını muhafaza
edebilirler ve enfeksiyon kaynağı olarak rol
oynayabilirler.
 Kişiden kişiye veya kişiden hayvana bulaşma olmaz.
Enfekte
hayvan
Çizgili kaslarda(et)
trichinella larvaları
Kıyma makinesinin veya
diğer gıda hazırlama
ekipmanlarının uygun
olmayan temizliği
Diğer gıdalarla
çapraz bulaşma
Çiğ veya az pişmiş etin veya
kontamine gıdanın insan
tüketimi
İnsan
trichinellosis’i
HAYVANLARDA TRİCHİNELLOSİS
 Trichinellosis’li hayvanlar sağlıklı görünürler ve
genellikle klinik olarak hasta olmazlar.Bu özellikle eti
için öldürülen vahşi hayvanlarda önemlidir.
 Her vahşi hayvan,potansiyel olarak enfekte olmuş
olarak dikkate alınmalıdır.
İNSANLARDA TRİCHİNELLOSİS
 Trichinellosis ile enfekte olmuş hastaların çoğu asla
klinik olarak hasta olmaz veya sadece griple
karıştırılacak hafif belirtiler gösterirler.
 Hastalık,genellikle kırsal kesimde,ticaret için değil de
şahsi tüketim için domuz yetiştirilen alanlarda daha
yaygındır.
 İnsanlarda trichinellosis iki aşamada meydana gelir.
 Yetişkin kurtlar,barsaklarda çiftleşir ve üreyen larvalar
barsak duvarına saldırdıklarında kişi barsak
belirtilerinden ızdırap duyar.Örneğin;ishal,karın
ağrısı,ateş,kusma ve uyuşukluk.Bu belirtiler,enfekte et
yenildikten 1-2 gün sonra görünür.
 Enfeksiyonun şiddeti,ne kadar parazitin mevcud
olduğuna bağlıdır.Ne kadar çok parazit varsa,o kadar
çok şiddetli belirti bulunur.
 Larvalar,kaslara ve diğer vücud dokularına gitmek için
vücudun her yerinde göç edince,ikinci grup belirtiler
7-11 gün sonra görünür.
 Larvaların belli kasları tercih ettikleri görülür.Bu da
bazı spesifik belirtilere yol açar.Örneğin;gözlerin
etrafındaki kaslardaki enfeksiyon göz kapaklarının
şişmesiyle sonuçlanır.Bu trichinellosis’in ayırıcı işareti
olarak dikkate alınır.
 Diafram,biseps,çene kasları,bel ve boyun kasları diğer
favori kaslardır.
 Diğer belirtiler de şunlardır;tırnak yataklarında
kanama,şişmiş yüz,retina ve sklera kanaması,yüksek
ateş,üşüme,öksürük,eklem ağrısı,kaşıntısız
kızarıklık,kas ağrısı ve hassaslık,zayıflık,baş ağrısı ve
ışığa hassasiyet
 Bu belirtiler,enfeksiyondan 3 hafta sonra en kötü
vaziyette olur.
 Trichinellosis vakalarının çoğu kişiyle sınırlıdır.
 Belirtilerden sonra zirveye ulaşır ve tedricen
hafiflemeye başlar.Bu birkaç ay alabilir.
 Kas ağrısı ve yorgunluk,diğer belirtilerin
kaybolmasından sonra birkaç ay sürebilir.
 Şiddetli vakalarda larvalar,pnömoni,ensefalitis ve kalp
yetmezliğine yol açabilirler.Bunların hepsi de öldürücü
olabilir.
TEŞHİS
 Hastanın anamnezinde,çiğ veya az pişmiş et yemiş
olması trichinellosis’in teşhisinin başlangıcını
oluşturur.
 Serolojik testler,parazite karşı olan antibadileri tesbit
etmek için kullanılabilir.
 Göç eden larvalar,periferal kanda eusinofillerin
sayısının artmasına yol açan hassasiyet reaksiyonuna
neden olurlar.
 Kan örnekleri, bu eusinofiller için muayene edilebilir.
 Kistleşmiş larvaların varlığı için kas biyopsisi
yapılabilir.Fakat bu test ağrılıdır ve sıkça özellikle
kistlerin sayısı azsa faydalı olmaz.
 Dışkı örneğinin muayenesi,trichinellosis için bir teşhis
testi değildir.Çünkü yetişkinler ve larvalar dışkıda
nadiren görülür.
TEDAVİ
 Sadece parazitler barsaklarda olduğunda,parazitleri
tedavi edecek ilaçlar mevcuttur.
 Kaslarda ve dokularda kist hale gelince ilaçlar onlara
ulaşmaz.
 Trichinellosis’in barsaklardaki aşaması,pekçok mide
barsak hastalığına benzer.Bu yüzden tedavi güçleşir.
 Semptomatik tedavi,ağrı kesici ve steroidlerle
yapılır.Pek çok vakada yapılabilen sadece semptomatik
tedavidir.
ÖNLEM
 İnsanlarda trichinellosis’i önlemenin tek yolu eti
yemeden önce iyice pişirmektir.
 Etleri (av etleri dahil) iç sıcaklıkları 170 F (77 C) olana
kadar veya suları berrak olana kadar pişirin.
 20 gün boyunca 5 F (-15 C) deki 6 inç (15 cm)kalınlıktan
daha ince donmuş ette,T.Spiralis ölür.Fakat,soğuk iklime
adapte olmuş hayvanlarda bulunan T.Nativa’da bu
olmayabilir.Donma av etlerindeki tüm T.Murelli
larvalarını öldürmeyebilir.
 Domuzlara yedirilen tüm etleri pişirin.
 Domuzların diğer hayvanların pişmemiş etlerini yemesine




müsaade etmeyin.
Her kullanımdan sonra kıyma makinesini temizleyin.
Dumanlama,kurutma,kürleme ve salamura etme enfekte
etteki tüm trichinellaları öldürmeyecektir.
Mikrodalgalar,uygun biçimde eti ısıtmaz bu yüzden bunlara
trichinella larvalarını öldüreceği konusunda güvenmeyin.
Gelişmekte olan ülkelerde domuzlar halen çiğ etle
beslenmektedirler.Bu yüzden bu ülkelere seyahat eden kişiler
çiğ veya az pişmiş et (özellikle domuz eti) yerken hastalığı
almamak için dikkatli olmalıdırlar.