Kuduz Saha Rehberi Tanıtımı

KUDUZLA MÜCADELE VE PROFİLAKSİ
UYGULAMALARI GENELGESİ (2014/30)
KUDUZ SAHA REHBERİ
TANITIMI
Dr. Bedia Mutay SUNTUR
Adana Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği
TÜRKİYE’DE KUDUZ

Ülkemizde
çıkmakta
yılda

Yılda 180.000
bildirilmekte

Kuduz aşısı ve antiserumu için 7 milyon TL
harcanmakta
1-2
kuduz
kuduz
şüpheli
vakası
temas
orataya
vakası
TÜRKİYE’DE KUDUZ

2007 : 1 kuduz vakası ( istanbul )

2008 : kuduz vakası yok

2009 : 2 kuduz vakası ( Niğde , Şanlıurfa )

2010 : 1 kuduz vakası ( Şanlıurfa )

2011 :

2012 : 1 kuduz vakası ( Şanlıurfa )

2013 : 1 kuduz vakası ( Bursa )

2014 :
kuduz vakası yok
4 kuduz vakası ( 2 Ağrı, 1 Yozgat, 1 Erzurum )
DÜNYADA KUDUZ

10 milyon kuduz riskli temas

55.000 ölüm ( %56 ,31.000’i Hindistan ve Uzak Doğu Asya )

560 milyon dolar profilaksi amacıyla harcama
yapılmakta
İNSANDA KUDUZ- REZERVUAR
İNSANDA KUDUZ- REZERVUAR
İNSAN ?
Organ transplantasyonu ile bulaş bildirilen vakalar var:
Transplantasyon sonrası santral sinir sistemi bulguları
olan hastalarda kuduz da akla gelmeli
İNSANDA KUDUZ
Enkübasyon dönemi

Alınan virüsün miktarı

Virüsün virülansı

Yaranın merkezi sinir sistemine yakınlığı / yara
bölgesinin sinir dokusu yoğunluğu

Yaranın büyüklüğü ve sayısı

Temas yerinin korunmalı / korunmasız ( giysi,
eldiven vb )
İNSANDA KUDUZ
Enkübasyon periyodu
30 günden az : %25
 30-90 gün : %50
 90 gün- 1 yıl : %20
 1 yıldan uzun : %5

%75 inde 90 gün içinde belirtiler ortaya çıkar
Transplantasyon hastalarında belirtiler ilk 30 gün içinde ortaya çıkmış
( kısa enkübasyon periyodu immünsüpresyona bağlanmış )
İNSANDA KUDUZ
Erken dönem belirtileri
( klinik belirtiler ortaya çıkmadan kuduz tanısı koymak mümkün değil )

Yara bölgesinde parestezi ve ağrı

Ateş

Halsizlik, iştahsızlık

Bulantı-kusma
Temas öyküsü olan hastalarda kuduz tanısı açısından değerli
Bir çalışmada temas öyküsü vermesine rağmen ilk başvuruda
hekimler 21 kuduz hastasının sadece 3 ünde kuduz düşünmüş
İNSANDA KUDUZ
Viral ensefalit
 Ensefalitik
 Paralitik
kuduz ( kızgın, agresif form ) % 80
kuduz ( GBS benzeri form ) %20
ENSEFALİTİK KUDUZ

Ateş

Bilinç durumunda ajite ve depresif dalgalanmalar

Fobik ve inspiratuvar spazm ( aerofobi, hidrofobi )

Otonomik disfonksiyon (hipersalivasyon, aşırı terleme)
Paralitik ve ensefalitik kuduz formları koma hali ve ölümle
sonuçlanır
PARALİTİK KUDUZ

Ajitasyon ve bilinç değişikliği bulunmadığı için daha zor tanı
konur

Fobik spazmlar daha az hastada görülür

Ön planda olan kas güçsüzlüğü genellikle ısırılan ekstremiteden
başlayıp tüm ekstremitelere geçer ve ardından solunum ve
yutma kasları etkilenir ( Asendan flask paralizi )

Paralitik kuduz sporadik GBS ile karışabilir

Yaranın lokasyonu ile paralitik ya da ensefalitik form gelişmesi
arasında ilişki yoktur
Temas öncesi profilaksi
Kuduz
riski
olan
hayvanlar ile sık temas
eden kişilere
Veteriner hekimler, hayvan barınağında
/ kuduz aşı üretiminde çalışanlar,
mağaracılar,çobanlar, avcılar vb
Temas sonrası profilaksi
Kuduz riskli
teması olan
herkese
TEMAS ÖNCESİ PROFİLAKSİ
O.,7.,21. ( veya 28. ) günlerde , toplam 3 doz aşı
Antikor bakılamıyor ise 2 yılda bir tek doz aşı ile rapel
Kuduz araştırma lab. da, kuduz aşı üretiminde çalışanlara 6 ayda
bir, diğer risk gruplarına 2 yılda bir kuduz antikoru bakılarak rapel
tek doz aşı
KUDUZ PROFİLAKSİSİ =
KUDUZ HASTALIĞININ TEDAVİSİ
İnsanda kuduz % 100 ölümcül
Temas sonrası profilaksi % 100 koruyucu
KUDUZ RİSKLİ TEMAS
Temas sonrası aşılamaya olabildiğince erken başlanmalıdır
Enkübasyon süresi çok değişken olduğu için riskli temas
sonrası
aradan
geçen
süreye
bakmaksızın
kategorize edilerek profilaksiye başlanmalıdır
temas
KUDUZ PROFİLAKSİSİ GEREKTİRMEYEN
DURUMLAR

Fare, sıçan, sincap, hamster, tavşan ısırıkları

Yılan, kertenkele, kaplumbağa, kümes hayvanları vb ısırığı

Eve giren yarasa ısırığı/ evde yarasa bulunması

Sağlam derinin yalanması, hayvana dokunma ve besleme

Bilinen ve halen sağlıklı bir kedi/köpek tarafından 10 gün önce
ısırılmış olmak

Daha sonradan kuduz olduğu anlaşılan bir hayvanın kan,süt,idrar
ya da dışkısı ile sağlam derinin teması, pişmiş etinin yenmesi,
kaynatılmış sütünün içilmesi
TEMAS SONRASI YAKLAŞIM
YARA BAKIMI

Tüm yaralanmalarda yara yeri derhal bol basınçlı su ve sabunla
yıkanmalı

Aradan geçen süreye bakılmaksızın yıkama işlemi mutlaka
yapılmalı

Yıkama işleminden sonra antiseptik kullanılmalı : sadece
antiseptik uygulanması basınçlı su ve sabun ile yıkamanın yerini
alamaz
Mümkün olduğu kadar dikiş atılmaması tercih edilir: gerekiyor ise
yara çevresine kuduz IG yapıldıktan en az 1 saat sonra ve az sayıda
dikiş atılabilir
ANTİBİYOTİK PROFİLAKSİSİ







Tüm insan ısırıklarında,
Yüzden ısırılma,
Elden ısırılma,
Kemik-eklem penetrasyonu olan ısırılma,
Protez ekleme yakın yaralar,
İmmünsüprese kişilerde,
Genital bölge yaralanmaları,
Amoksisilin-klavunat ( üç gün )
Klindamisin, doksisiklin,moksifloksasin
KUDUZ AŞI UYGULAMASI
0.,3.,7.,14. günlerde, dört dozluk şema : yeterli Ab yanıtı oluşturur
0.,3.,7.,14., 28. günlerde, beş dozluk şema : Ab yanıtının süresi
uzar
2.1.1. şeması: 0.,7.,21. günlerde , dört doz : IG bulunamadığı
durumda Ab yanıtını hızlandırır
KUDUZ AŞI UYGULAMASI

Aşı erişkinlerde deltoid bölgeye

Çocuklarda uyluk anterolateral bölgesine kas içine
uygulanır

Gluteal bölgeye aşı uygulanmaz: yeterli Ab yanıtı
oluşmaz

Çocuk, erişkin ve gebelerde aynı şema ve dozla
uygulanır
PÜRİFİYE VERO HÜCRE KÜLTÜRÜ AŞILARI
PVCRV
KUDUZ AŞI UYGULAMASI

Aşılama devam ederken viral / bakteriyel enfeksiyon gelişen
hastalarda aşı takvimine aynen devam edilir

Aşılama devam ederken yeni bir riskli temas varsa aşı takvimine
aynen devam edilir

Aşı yapıldıktan sonra ara verenlerde aşı takvimine kaldığı yerden
devam edilir

Çocuk hastalar için : son iki hafta içinde KKK yapılmış ise kuduz
profilaksisinden en az 4 hafta sonra KKK tekrarlanmalıdır

Klorokin , streoid ilaçlar Ab yanıtını azaltacağından bu ilaçlara
ara verilmelidir
KUDUZ İMMÜNGLOBULİN UYGULAMASI
Heterolog ( at kaynaklı ): 40 IU /kg , İnsan kaynaklı : 20 IU/kg

Aşı ile eşzamanlı başlanmamışsa: en geç 7 gün içinde IG
uygulanmalı ( 7. günden sonra Ab yanıtını baskılar )

Anatomik olarak uygun ise IG yara içine ve çevresine yapılmalı :
geri kalanı aşının yapıldığı ekstremiteden farklı bir ekstremiteye
ve kas içine uygulanmalı

IG asla aşıyla aynı enjektörle ve aynı anatomik bölgeye yapılmaz

Dozun artırılmasının yararı yok ( Ab yanıtını baskılayabilir )
KUDUZ İMMÜNGLOBULİN UYGULAMASI

At kaynaklı olanlarda hipersensivite reaksiyonları sık

DSÖ : IG öncesi test önermiyor ( duyarlılığı ve ögüllüğü düşük )

Alerjik reaksiyonlar için müdahale koşulları ( adrenalin, oksijen
vb ) mutlaka hazır bulundurulmalı

Dikiş atılacak ise yara içi ve çevresine IG uygulandıktan en az 1
saat sonra uygulanmalıdır
TEMAS ÖNCESİ AŞILANMIŞ OLANLAR İÇİN
TEMAS SONRASI PROFİLAKSİ
Daha önce tam doz aşılanmış ( toplam 4 doz ve 14. gün dahil )
sağlıklı kişilere
0. ve 3. günlerde toplam iki doz
IG gerek yok