ankara üniversitesi tıp fakültesi hastaneleri tıbbi onkoloji bilim dalı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANELERİ TIBBİ
ONKOLOJİ BİLİM DALI GÜNDÜZ TEDAVİ ÜNİTELERİNDE SİSTEMİK
TEDAVİ ALAN KANSER HASTALARININ UYKU KALİTESİNİN
İNCELENMESİ
Prof.Dr. Ahmet DEMİRKAZIK
Doç.Dr. Kenan KÖSE
Psikolog Asiye ÖZKAN
Nazlı Tunca ŞANLIER, Mehmet Ali ŞAHİN, Gözde Cansu YILMAZ, Mustafa SAĞAN
Seray TEZCAN, Mert YÜCESU
AMAÇ: Bu araştırma, kanser hastalarında uykusuzluk problemi ve depresyon varlığını saptamak,
hastalığa ilişkin bilgileri kullanarak uykusuzluğa yol açan etmenleri belirlemek ve müdahalelere katkı
sağlayacak öneriler geliştirmek amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür.
GEREÇ-YÖNTEM: Çalışma kesitsel bir araştırmadır. A.Ü.T.F Mezuniyet Öncesi Öğrenci
Araştırmaları Etik Kurulu’ndan Ocak 2016’da etik onayı alınmıştır. Ocak-Mayıs 2016 tarihleri
arasında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı Gündüz Tedavi
Ünitesi’ne başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden 132 kadın, 132 erkek toplam 264 hasta
üzerinde yapılmıştır. Hastalara araştırmacılar tarafından hazırlanan anket yüz yüze görüşme tekniği
kullanılarak uygulanmış ve hasta dosyalarındaki bilgiler alınmıştır. Anket formu demografik bilgileri,
Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ)’ni ve Beck Depresyon Ölçeği’ni içermektedir. Elde edilen
verilerin analizi SPSS 11.5 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Değerlendirmelerde; Khi-Kare,
Fisher-Exact, Student’s t testleri ve Tekyönlü Varyans Analizi kullanılmıştır.
BULGULAR: Kanser hastalarının %54,5’i uykusuzluk problemi yaşamaktadır. Depresyon ile PUKİ
tüm subtipleri ve toplam puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0.0001).
Ayrıca hastaların daha önce depresyon tanısı alması ile PUKİ skoru arasında da anlamlı bir ilişki
saptanmıştır (p=0.002). Cinsiyete göre değerlendirme yapıldığında kadınların PUKİ (p=0.008) ve
Beck Depresyon puanı (p=0.017) daha yüksek olup farklılık anlamlıdır. Sisplatin grubu ilaçları
kullanan
hastalar
kullanmayanlara
göre
daha
fazla
uyumakta
olup PUKİ subtiplerinden uyku süresiyle pozitif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir(p=0.029).
Diğer platin grubu ilaçları kullanan hastalarla kullanmayanlar arasında uyku süresi ile negatif yönde
anlamlı bir ilişki vardır (p=0.017). Pirimidin ve folik asit antimetabolitleri kullanan hastalarla
kullanmayanlar arasında uyku latensiyle anlamlı ilişki gösterilmiştir (p=0.031). Kanser türü, metastaz
varlığı, alınan ilaç çeşidi, tedavi süresi, BKİ, sigara, alkol kullanımı, çay-kahve tüketimi ve yaş ile
uyku kalitesi arasında anlamlı bir ilişki yoktur (p>0.05).
SONUÇ: Kanser hastalarında uykusuzluk sorunu yüksek oranda görülmektedir. Depresyon, uyku
kalitesini olumsuz yönde etkilemekte olup daha önce depresyon tanısı alan hastalarda uykusuzluk
sorunu dikkat çekicidir. Ayrıca çalışmaya alınan kadınların uykusuzluk ve depresyon sorununu daha
fazla yaşadığı tespit edilmiştir. Sisplatin grubu ilaç kullanan hastalarda uyku sürelerinin pozitif
yönde, diğer platin grubu ilaç kullananlarda ise negatif yönde etkilendiği bulunmuştur. Pirimidin ve
folik asit grubu ilaç kullanımının ise uyku kalitesinde olumlu etki yarattığı saptanmıştır.
ANAHTAR KELİMELER: Kanser, Uykusuzluk, Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi, Beck Depresyon
Ölçeği