Av.Gamze Gedikli`nin sunumu için tıklayınız
advertisement
TİP 1 DİYABETLİ İÇİN SOSYAL GÜVENLİK İŞE GİRME SORUNLARI ENGELLİLİK SOSYAL GÜVENLİK DURUMU • Aile durumuna bakılmaksızın sağlık hizmeti verilmekte 18 yaşına kadar 18 yaşından sonra • Sigortalı çalışan veya emekli ebeveynin bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak sağlık hizmetinden yararlanmakta • Bakmakla yükümlü olunan kişi olmayanlar ise yeşil kart sistemi Yeşil Kart SOSYAL GÜVENLİK NEDEN ÖNEMLİ? • Diyabet bakımı masraflı ve tüm ömre yayılan bir süreçtir. • Tip 1 diyabet çocuklarda görülen kronik bir hastalık olduğu için çocukların diyabetleriyle yaşamayı öğrenmeleri zorlu bir süreçtir. • Tip 1 diyabet kontrolü geleceğe etki eder. Tip 1 Diyabetli Oranları Tip 1 Diyabetli Sayısının Az Olması Çocuğun Hastalığa Alışmasını Zorlaştırır. Dünya Nüfusu Tip 1-Tip 2 Çocuk-Yetişkin 400 milyon 40 milyon 7 milyon 50 bin 20 bin 30 bin Tip 1 Diyabetli Yetişkin Olduktan Sonra Tip 1 Diyabetlilerin İşe Girme sorunları • Diyabetli olunmasının işe kabul edilmeme sebebi olması • Tip 1 diyabetlilerin yetersiz olacağının düşünülmesi • Tip 1 diyabetlilerin hastalıkları dolayısıyla mesailerini aksatacağı düşünülmesi Çalışma Hayatındaki Sorunlar • Kan şekeri ölçümlerinin yapılmasının atlanması • Çalışma hayatı içinde ani şeker düşüklükleri • Öğünlere dikkat edilememesi insülin yapılmasının atlanması ENGELLİ TANIMI •Türkiye’nin de taraf olduğu BM Engelli Kişilerin Haklarına Dair Uluslararası Sözleşme’ye göre; «Normal bir kişinin kişisel ya da sosyal yaşantısında kendi kendisine yapması gereken işleri, bedensel veya ruhsal yeteneklerindeki kalıtımsal ya da sonradan olma herhangi bir noksanlık sonucu yapamayanlar.» •Engelli kişiler ise; çeşitli engellerle Tanımlardan yola çıkarak diyabet engel midir? Engelse neden engeldir? Tanımlara göre diyabetli olmak bir engellik sayılabilir. Çünkü; •Pankreas organındaki hücrelerin tahrip olmasının sonucu oluşan Tip 1 diyabet bir ömre yayılan ciddi bir kontrolü gerektirir. •Diyabet tedavisinde kişi başkalarının desteğine ihtiyaç duyabilir. •Şeker düşüklüğü durumunda diyabetli kişi kendi kendine yapması gereken işleri yapamaz hale gelir. Diyabetliler İçin Engellilik Oranları • Diyet ve oral anti diabetiklerle kontrol altına alınan, komplikasyon yapmamış Tip2 Diabetesmellitus %20 • Komplikasyon yapmamış olan, açlık kan şekeri 200 mg’ın altında tutulabilen, ketoz ve hipoglisemi göstermeyen TipI diabetes mellitus %30 • Açlık kan şekeri sürekli olarak 200mg’ın altında tutulamayan, komplikasyon yapmış ketoz gösteren Tip1 diabetes mellitus %40 Engelli Hakları • Birçok hizmette indirim (su, digitürk, şehir içi ulaşım, vergi, THY vb.) • EKPSS’ye girme hakkı ve dolayısıyla engelli kadrolarına istihdam hakkı • Erken emeklilik • Emlak vergisi muafiyeti • Engelli çocuğu olanlara nöbet muafiyeti • Engelli çocuğu olan annelere erken emeklilik hakkı Engelli Kadroları • Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik m. 10’a göre; Engellilerin kadro sayısının tespitinde, ilgili kamu kurum veya kuruluşunun, yurtdışı teşkilatı hariç, toplam dolu memur kadro sayısının %3'ü dikkate alınır. • Engellilerin istihdam edileceği uygun münhal kadro bulunmadığı takdirde hizmet gereklerine ve genel hükümlere göre diğer münhal kadrolarda değişiklik yapılarak gerekli kadrolar temin edilir. • İş Kanunu m. 30’a göre; işverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli işçi çalıştırmakla yükümlüdür. Diyabet Nedeniyle İşe Alınmama Durumuyla Mücadelede Dayanak Kanun Maddeleri • Anayasa 70.Madde 2. fıkrasına göre; “Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez.” • Anayasa m. 10 “ Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. ” • 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun m. 14; «İşe başvuru, alım, önerilen çalışma süreleri ve şartları ile istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi, sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dâhil olmak üzere istihdama ilişkin hiçbir hususta engelliliğe dayalı ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz.» • Türk Ceza Kanunu m. 122’de bir kişinin engellilik sebebiyle işe alınmasının engellenmesi suç olarak sayılmıştır. Sonuç olarak, • Diyabet, BM Engelli Kişilerin Haklarına Dair Uluslararası Sözleşmede yer alan tanıma göre bir engel halidir ve diyabetli kişiler bu kapsamda engellidir. • Mevcut mevzuata göre de diyabet engellilik hali olarak sayılmakta; ancak sadece diyabet engellilere sağlanan bir takım haklardan faydalanmak için yeter engel hali olarak kabul edilmemektedir. • Diyabetlilerin sadece engelli statüsünde sayılması iş yaşamında veya sosyal hayatta karşılaştıkları sorunları bertaraf edecek nitelikte olmadığı düşünülmektedir. Zira engelli kadrosu halihazırda kısıtlıdır. Sonuç olarak, • Devletin engelli kişiler arasında farklılıklar olduğunu dikkate alarak engelliler için proje geliştirmesi gerektiğinin altını çizmek gerekir. Tam da bu noktada devletin tüm engelliler için ortaya koyduğu tutumun ele alınarak eleştirilmeye ihtiyacı vardır. • Diyabetlilerin karşılaştığı zorluklar tetkik ve tespit edilerek ihtiyaç olunan korunmanın belirlenmesi ve bu doğrultuda projeler üretilmesi gerektiği düşünülmektedir. Tip 1 diyabetli avukat gamze gedikli Teşekkürler..
