PROSTAT BÜYÜMESİ VE SAĞLIMIZ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ İyi Huylu Prostat büyümesi nedir? Erkeklerde prostat bezinin ilerleyen yaş ve hormonal değişimler etkisi ile birlikte kontrollü bir şekilde büyümesidir. Ürolojide en sık teşhis edilen hastalıktır. Prostat bezi büyümesi idrar kesesi çıkışında daralma ve tıkanıklığa sebep olabilir, bu durumda işeme bozukları ortaya çıkabilmektedir. Prostat bezinin normalde işlevi nedir? Prostat bezi içerdiği salgı bezlerinden salgıladığı maddeler ile erkek meni içeriğine katkı sağlar, spermlerin sağlıklı bir şekilde ilerlemesine yardımcı olur. Aynı zamanda içerdiği kaslar sayesinde cinsellik esnasında meninin ilerlemesini sağlar. Diğer yandan erkeklerde yaşam boyunca ihtiyaç duyulan erkeklik hormonu testosteronun aktif haline dönüşümünü sağlayarak seksüel fonksiyonların devamlılığına katkıda bulunur. İyi huylu prostat büyümesinin olası işaretleri nelerdir? İdrar akım hızı ve tazyikinde yavaşlama, kesikli işeme, gece idrara çıkma sıklığında artış, çatallı işeme, idrar kesesinin tam boşaltamama hissi, idrar tutamama gibi işeme problemleri ve idrarda kan gelmesi olası prostat büyümesi ve tıkanıklığının ilk işaretlerindendir. İşeme bozukluğu belirtileri olması prostat kanseri belirtisi olabilir mi? İyi huylu prostat büyümesi kanser değildir ve kansere sebep olmaz. Ancak iyi huylu prostat büyümesi ile eş zamanlı kanser gelişimi olabilir. İşeme bozukluğu yakınmaları ile başvuran her hasta da ilk ürolojik muayene ve sonraki muayenede kanser kontrolleri mutlaka yapılır. Prostat hastalıkları teşhisinde hangi testler yapılmaktadır? İşeme yakınmalarınızın sebebi ve ayırıcı tanısı için öncelikle öykünüz alınır ve hekiminiz tarafından muayeneniz yapılır. Muayene ninrektal incelemeyi ( makattan muayene) içermesi prostat büyümesinin kıvamı ve kanser değerlendirilmesi açısından oldukça önemlidir. Daha sonra idrar analizi ve kan testi ile kreatinin ve PSA bakısı yapılır. Şayet enfeksiyon şüphesi var ise hekiminiz idrar kültürü yaptırarak etken bakteri tanımlanmasına gidilir. Son olarak mesane ve prostat Ultrasonografisi ile Üroflowmetri ( İşeme akım testi) yapılarak prostat bezininiz büyüklüğü ve akımda yapmış olduğu tıkanıklık düzeyi, idrar kesenizde ne kadar idrar kaldığı değerlendirilir. Tüm bu testler de hedef sonucunda şu soruların cevabını netleştirmektir. 1. 2. 3. 4. Prostat bezimde büyüme var mı? Prostat Kanser risk düzeyim nedir? Prostat bezimdeki büyümeden dolayı tıkanıklık var mı? Prostat bezimde ki büyüme gelecekte ilerleyecek ve bana sıkıntı verecek mi? 1 İyi huylu prostat büyümesi ile ilişkili işeme bozukluğu durumunda tedavi seçenekleri nelerdir? 1.İlaçsız izlem ve yaşam tarzında değişiklikler, 2.ilaç tedavileri ile izlem 3.Cerrahi yöntemler ile tedavi İyi huylu prostat büyümesi ile ilişkili işeme bozukluğu durumunda İlaçsız izlem nedir? Yaşam tarzımda ne gibi değişikler fayda eder? İşeme ile ilgili şikâyetlerinizin hafif düzeyde olduğu, sizi rahatsız etmediği, prostat büyümesi açısından hekiminiz tarafından ilerleme riskinizin düşük olduğu durumlarda ilaçsız altı ay aralarla izlem ve kontrol yapılabilmektedir. Akşam yatmadan öce ki iki saatlik süre içerisinde sıvı alımının azaltılması, günlük çay ve kahve tüketiminin, tuz alımının azaltılması, idrar kesenizin daha iyi boşalması için oturarak işeme ve düzenli egzersiz gibi yaşam tarzı değişiklikleri idrar kesesi irritasyonunu azaltarak işeme yakınmalarınızın azalmasına katkıda bulunabilir. İyi huylu prostat büyümesi ile ilişkili işeme bozukluğu durumunda ne tür ilaçlar kullanılır? İyi huylu prostat büyümesi ile ilişkili işeme bozukluğu durumunda beş farklı ilaç grubu tedavide kullanılabilmektedir. 1. Bitkisel ilaçlar (Çeşitli bitki özlerinden yapılan ialçlardır, kaliteleri ve etkinlikleri konusnda yeterli klinik bilimsel veri bulunmamaktadır.) 2. Alfa blokör ilaçlar ( Terazosin, Tamsulosin, Alfuzosin , Doksazosin, Silodosin) Prostat bezi içerisindeki ve mesane boynundaki düz kasların gevşemesini sağlayarak işeme zorluğu yakınmalarını hafifletir. En sık kullanılan ilaçlardır. 3. 5 Alfa redüktaz İnhibitörleri ( Finasterid, Dutasterid) Hormonal yolla etki gösterirler prostat büyümesini durdurup zaman içerinde kısmen küçülmesini sağlarlar. Çoğunukla alfa blokör gurubu ilaçlar ile kombine kullanılırlar. 4. Anti Kolinerjik İlaçlar ( Oksibutunin, SOlifenasin, Propiverin, Trospium, Tolterodin, Fesoterodin) İdrar kesesi içerisindeki istemsiz kasılmaları engellerler böylelikle sık idrara çıkma, sıkışma hissi, gibi yakınmları azaltırlar. Diğer ilaçlar la birlikte de kullanılabilirler. 5. PDE 5 İnhibitörleri ( Tadalafiltb) Erkeklerde ereksiyon problemi ( iktidarsızlık) tedavisi için geliştirilen ilaç grubudur. Nitrik oksit salınımını arttırma yolu ile mesane boynu düz kası ve prostata bağlı işeme Yakınmalarında etkili olduğu gösterilmiştir. Bazı durumlarda geçici olarak kullanılabilmektedir. Prostat büyümesi üzerinde etkili değildir. 2 İyi huylu prostat büyümesi ile ilişkili işeme bozukluğu durumunda en sık uygulanan cerrahi yöntemler hangileridir? 1. TURP ( Bipolar / Plasmakinetik) İyi huylu prostat büyümesi tedavisinde en sık uygulanan ve etkinliği kanıtlanmış yöntem transüretralprostat rezeksiyonu(TURP) yöntemidir. Bu yöntem son yıllarda plasmakinetik enerji sistemi kullanımı ile daha da güvenli hale gelmiştir. TUR Plasmakinetik yöntemde istonik sıvı akımı içerisinde prostat bezinin büyüyen lobları küçültülürekvücud dışına alınır. Vücudda kesi yapılmaması ( idrar kanalından endoskopik uygulanır) en önemli avantajıdır. 2. Açık Prostat enukleasyonu Büyüyen prostat loblarının göbek altından yapılıp mesaneye ulaşılan kesi yardımı ile dışarı alındığı açık ameliyat tekniğidir. Son yıllarda endoskopik yöntemlerin gelişmesi ile birlikte gerekliliği azalmakla birlikte çok büyük prostat olgularında ( 100 ml ve üzerinde) uygulanmaktadır. 3. Lazer yöntemleri Son yıllarda GreenLight ( Fotoselektif) , RedLight ( Holmium), Thullium YAG, ND YAG Laser gibi farklı dalga boyunda ışık yayan lazer yöntemleri kullanılmaktadır. Greenlight yönteminde doku buharlaştırılarak küçültülmektedir. Diğer yöntemlerde ise hem buharlaştırma hemde TURP yönteminde olduğu gibi doku parçaları halinde dışarı alma uygulanabilmektedir. Kan kaybının az miktarda olması en önemli avantajlarıdır. 4. TUNA ve TUMT Radyo frekans ( TUNA) ve Mikrodalga (TUMT) enerjisi kullanılarak büyümüş prostat loblarının ısıtılarak buharlaştırılması yolu ile şikâyetlerin azaltılması prensibine dayanan tedavi yöntemleridir. Yapılan çalışmalarda etkinliklerinin TURP tedavisi seviyesinde olmadığı gösterilmiştir. İyi huylu prostat büyümesi için uygulanan cerrahi yöntemler Cinsel hayatımda bozulmaya neden olur mu? Çoğu hastada gerek TURP gerekse Açık Prostat operasyonu sonrası ereksiyon ( sertleşme) işlevleri etkilenmez. Retrogradejakülasyon durumu cerrahi tedavi uygulanan hastaların % 50- 60 ında görülebilmektedir. Retrogradejakülasyon cinsellik esnasında meni sıvısının penisten dışarı değil geriye idrar kesesine kaçmasıdır. Cinsel işlevleri etkilemediği gibi vücuda zarar da vermez. Çocuk yapma isteği durumunda sperm yıkama ve ayrıştırma yolu ile aşılama tedavisi yapılabilmektedir. Sonuç: İşeme bozukları erişkin erkeklerde sosyal, kültürel ve iş yaşamını etkileyen ve 40 yaş üzerinde yaş ilerledikçe sıklığı artan bir sağlık sorunudur. İyi huylu prostat büyümesi teşhisi pratik olarak yapılabilen bir hastalıktır ve zamanında uygun yöntemle tedavi edildiğinde yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır. Op. Dr. Ahmet Cihan Üroloji Uzmanı , F.E.B.U Kaynak: EAU section of patientsinformation, website : http: //patients.uroweb.org 3 Figure 1Normal Prostatdokusu Figure 2BüyümüşProstatdokusu Figure 3 TUR- P yöntemi( Plazmakinetik) 4 Figure 4AçıkProstatRezeksiyonYöntemi 5