öğrenme-öğretme yaklaşımları

ÖĞRENME-ÖĞRETME
YAKLAŞIMLARI
Davranışçı Kuramlar
Hande DEMİRTAŞ
02386031
İÇİNDEKİLER
• Davranış Nedir?
• Davranışın Özellikleri
• Davranışçı Öğrenme Kuramları
• Klasik Koşullanma
• Bitişiklik
• Etki Kanunu
• Edimsel Koşullama
• Davranışçı Yaklaşımların Sınıf Ortamında
Uygulanması
DAVRANIŞ NEDİR?...
Davranış, organizmanın belli bir
durumda yaptığı tepki ve hareketlerine
verilen isimdir. Örneğin;
Konuşma
Şarkı söyleme
Yürüme
Ağlama
Korku
Ağız kuruluğu vb.
DAVRANIŞIN ÖZELLİKLERİ
Gözlenebilir
Ölçülebilir
Öğrenilir
Geleceği tahmin edilebilir
Çevredeki durum ve uyarıcılar sonucu ortaya
çıkar
Açık ya da gizli olabilir
Seyrekleştirilebilir veya söndürülebilir
DAVRANIŞÇI ÖĞRENME KURAMLARI
Davranışçı yaklaşıma göre kanıtlanamayan,
ölçülüp değerlendirilemeyen hiçbir yaklaşımın
değeri yoktur.
Davranışçılar organizmada meydana gelen
tepkilerde çevresel faktörlerin önemini
vurgularlar.
Davranışçı yaklaşım eylem ve davranış üzerinde
odaklaşmaktadır.
Bu kuramcılara aynı zamanda uyaran-tepki
kuramcılar da denir.
KLASİK KOŞULLANMA - Pavlov
Koşulsuz uyarıcı (et)  Koşulsuz
tepki (salya akması)
Zil sesi (koşullu uyarıcı) + Et
(koşulsuz uyarıcı)  Koşulsuz tepki
(salya akması)
İkinci durumun çok sayıda tekrarı
Koşullu uyarıcı (zil sesi)  Koşullu
tepki (salya akması)
KLASİK KOŞULLANMA (devamı)
Öğrenmelerin kalıcı olmasında, insanların
duygusal yönden olumsuz durumlara
uyum sağlamalarında, korku ve
endişelerden kurtulmalarında etkisi olabilir.
KLASİK KOŞULLANMA (devamı)
Koşullama İlkeleri
Bitişiklik
Pekiştirme
Sönme
Kendinden geri gelme
Genelleme
Ayırt etme
Birden fazla uyarıcıya koşullama
Koşullama İlkeleri
Bitişiklik: Koşullu ve koşulsuz uyarıcıların art
arda verilmesi durumudur.
Pekiştirme: Öğrenilen tepkinin organizmaya
yerleşmesi ve aynı şekilde devam etmesi için
yapılan işlemlerdir.
Sönme: Koşullu uyarıcının artık tek başına
koşullu tepkiyi oluşturamamasıdır.
Kendinden geri gelme: Sönen koşullu tepkilerin
tekrar koşullu uyarıcı verildiğinde ortaya
çıkmasıdır.
Koşullama İlkeleri (devamı)
Genelleme: Aynı türden olan ya da birbirine
benzer uyarıcılara daha önce kazanılan tepkinin
verilmesidir.
Ayırt etme: Koşullama sürecinde kullanılan
koşullu uyarıcıyı diğerlerinden ayırt ederek
sadece ona tepkide bulunma eğilimidir.
Birden fazla uyarıcıya koşullama: Koşullu uyarıcı
ve koşulsuz uyarıcının birçok kez birlikte
verilerek koşulsuz uyarıcıya verilen tepkinin
koşullu uyarıcıya da verilmesidir.
BİTİŞİKLİK KURAMLARI – Watson&
Guthrie
Bitişiklik: İki uyarıcının aynı anda tekrar
tekrar ortaya çıkmasıyla iki uyarıcının
bitişik duruma gelmesi ve birinin diğerini
hatırlatmasıdır.
Sonunculuk İlkesi: Organizmanın belli bir
durumda son olarak hangi davranışı
göstermişse, aynı durumla tekrar
karşılaştığında aynı davranışı
göstermesidir.
BİTİŞİKLİK KURAMLARI (devamı)
Guthrie’ye göre güdüler:
Süreğen uyarıcı sağlaması bakımından
önemlidir, organizmayı amaca ulaşıncaya
kadar aktif tutarlar.
Guthrie’ye göre pekiştirme:
Pekiştirme ile öğrenmeye hiçbir şey
eklenmemektedir.
Pekiştirme uyarıcı ve tepki arasındaki bağın
gücünü arttırmaz, ancak öğrenmemeyi ya da
öğrenilen bağın yok olmasını engeller.
BİTİŞİKLİK KURAMLARI (devamı)
Guthrie’ye göre ceza:
Ceza, cezalandırılan davranışa zıt, onun
yerini alabilecek yeni bir davranış
oluşturduğunda ve bu davranış istenmeyen
davranışı değiştirebildiği zaman başarılıdır.
Ceza çocuğun ya da hayvanın farklı bir şey
yapmasını sağlayarak, istenmeyen alışkanlığı
yok etme özelliği taşımalıdır.
Duyguları tahrik eden ceza, cezalandırılan
davranışın süreğenleşmesini sağlar.
ETKİ KANUNU - Thorndike
Etki Kanunu uyarıcı-davranış modeli üzerine
kuruludur.
Bu kanuna göre eğer bir davranış o çevrede bir
doyuma ulaşıyorsa, tatmin edici, haz verici ise
aynı ortamda o davranışın oluşma olasılığı artar.
O davranış doyum getirmeyen, rahatsız edici bir
duruma yol açıyorsa o davranışın oluşma sıklığı
giderek düşer.
Pekiştirme ile davranış biçimlendirilebilirken,
cezalandırma istemeyen davranışı yok etmez.
EDİMSEL KOŞULLAMA - Skinner
Bilinçli ve kasıtlı hareketlerimizle ilgilidir.
Edim: Herhangi bir ihtiyaç durumunda
organizmanın kendiliğinden ortaya
koyduğu davranışlardır.
Edimsel koşullamada organizma düşünce
ve eylemlerinde serbesttir.
EDİMSEL KOŞULLAMA İLKELERİ
Pekiştireçler
Birincil- İkincil
Olumlu- Olumsuz
Pekiştirme
Olumlu- Olumsuz
Pekiştirme tarifeleri
Premack İlkesi
Ceza
Biçimlendirme / Şekilllendirme
Programlı Öğretim
EDİMSEL KOŞULLAMA İLKELERİ (devamı)
Pekiştireçler: Davranışın olma sıklığını
arttıran uyarıcılardır. Önemli olan etkili
olabilmeleridir.
Pekiştirme: Olumlu pekiştireçleri ortama
koyarak ya da olumsuz pekiştireçleri
ortamdan çıkararak davranışın yapılma
olasılığını arttırma işlemidir.
EDİMSEL KOŞULLAMA İLKELERİ (devamı)
Pekiştirme tarifeleri:
Sürekli pekiştirme
Sabit aralıklı pekiştirme
Sabit oranlı pekiştirme
Değişken aralıklı pekiştirme
Değişken oranlı pekiştirme
Premack İlkesi: Organizmanın çok sık
yaptığı etkinliklerin daha az yapılan
etkinlikleri pekiştirmek için kullanılmasıdır.
EDİMSEL KOŞULLAMA İLKELERİ (devamı)
Ceza: Organizmaya istemediği birşeyin (olumsuz
pekiştireç) verilmesi ya da istediği birşeyin
(olumlu pekiştireç) verilmemesidir. Ceza yoluyla
istenmeyen davranışlar baskı altında tutulur,
ancak alışkanlıklar yok edilemez.
Biçimlendirme / Şekillendirme: Yeni davranışlar
kazandırırken öğrenciyi her aşamada
ödüllendirerek en son hedeflenen amaca
ulaşmak için yapılan çalışmalar bütünlüğüdür.
Biçimlendirme beklenen tepkiye yakın olarak
görülen bir tepkinin pekiştirilmesiyle başlar ve
kademeli bir şekilde daha yakın bir tepkinin,
daha sonrakinde daha yakın bir tepkinin ve en
sonunda da istenen tepkinin pekiştirilmesiyle
sonuçlanan bir süreçtir.
EDİMSEL KOŞULLAMA İLKELERİ (devamı)
Programlı Öğretim: Her aşamasında
rehberlik yaparak küçük adımlarla ve
sistematik şekilde öğrencinin kendi
öğrenme hızında yapılan öğretimdir.