1960 Sonrası Sanat Hareketleri

SANAT TARİHİ I
Görsel İletişim Tasarımı
Öğr.Gör. Elif Dastarlı
Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans)
 Roma İmparatorluğu 4. yy’da iç çekişme ve çatışmalarla
ortaya çıkan ekonomik ve ahlaki çöküntüden iyice
hırpalanmıştır.
 MS 313’te İmparator Constantinus Hıristiyan kilisesini
devlet içinde bir güç olarak tanır.
 Hıristiyan dininin kabulünden sonra sınırları tehdit eden
kavimlerin baskısı ve onlarla yapılan savaşlar sonucu
devlet iyice zayıflar ve MS. 395 yılında Doğu ve Batı Roma
olarak ikiye ayrılır.
 Başkenti Roma olan Batı Roma İmparatorluğu MS 5.
yüzyılda Germen kabilelerinin İtalya'yı istila etmesi
sonucu yıkılır.
Constantinopolis
Konstantinopolis:
 Roma İmparatoru I. Konstantinus (285-337) rakibi
Licinius’u yenip ve kendini tek hükümdar ilan etmesiyle
adını yüceltecek bir kent kurmaya karar verir ve 325
yılında Rum kolonisi Byzantium’u seçerek “Nova Roma”
yani Yeni Roma adıyla imar faaliyetini başlatır.
 Konstantinus, çevresine sur yaptırır ve kenti Roma’daki
yönetsel bölünmeye paralel olarak kenti 14 bölgeye ayırır.
 Kentin Konstantinopolis adıyla kutsanması,
Konstantinus’un ölümünden sonra, 11 Mayıs 330’da olur.
Büyük Saray, M.S. 450-550
Büyük Saray Mozaikleri, 6. yüzyıl.
 Bazilikalar erken
dönemlerde kapalı pazar
yerleri ve mahkeme
salonları olarak kullanılan
binalardı.
 Daha sonra tapınak olarak
işlev görmüşlerdir.
 Bu basit ve yalın kilise tipi
Hıristiyanlığın kabulüyle,
kilisenin temel planını
oluşturmuşlardır.
 Bazilika planlı kilise uzun
dikdörtgen bir yapıdır.
San Paolo bazilikası, MS 313, Vatikan.
Pagan’dan Hıristiyanlığa
Mimari:
San Paolo bazilikası, MS 313, Vatikan.
 İçi sütun dizisileri ile
nefelere ayrılır. Ortadaki
ana nef yandakilere oranla
daha geniş tutulmuştur.
 Doğu ucunda ise yarım
yuvarlak bir biçimde dışarı
taşan apsis bulunur.
 Batı yönünde de narteks
adı verilen bir hol vardır.
 Bunun iki yanındaki
merdivenlerden yan
neflerin üstünde yer alan
ve kadınlara ait olan
galerilere çıkılır.
 Bir bazilikanın üstü, çift
meyilli ve kiremit kaplı
ahşap bir çatı ile örtülü
olur.
Merkezi plan:
 Yuvarlak bir ana mekân
oluşturacak biçimde inşa
edilir.
 Mekanın üstü, yapının
bütününü kaplayan bir
kubbe ile örtülmüştür.
 Bu tipin en yalın
örneğinde kubbe, sekiz
köşeli bir plana göre inşa
edilen dış duvarlara
oturur. Aynı tipin daha
gelişmiş biçiminde kubbe
dış duvarlara değil,
yapının içinde yer alan ve
ortada bir çember halinde
sıralanan sütun ile
payelere biner.
Sergios Bakkos Kilisesi (Küçük Ayasofya),
MS 526-530, İstanbul.
Bir Yunan haçı planlı kilise.
 Kubbe: Gökyüzünü temsil eder.
 Naos: Kubbenin altındaki mekan (naos) ise yeryüzüdür.
 Kubbeyi taşıyan kemerler ve pandantifler yalnız mimari unsurlar değil,
yeryüzü ile gökyüzü arasındaki bağıntıyı sağlayan sembolik bölgelerdir.
Sergios Bakkos Kilisesi
(Küçük Ayasofya), MS 526-530,
İstanbul.
Ayasofya Kilise/Cami/Müze, Trallesli Anthemios ve Miletoslu Isidoros, 532-537, İstanbul.
Ayasofya zemin kat planı.
Hıristiyanlık Sanatı:
 Hıristiyanlık, başlangıçta çok tanrılı
Roma’nın baskısı yüzenden rahat
yayılma olanağı bulamamıştır.
 Konstantinus, Hıristiyanlara karşı
daha hoşgörülü olmuş, onun
döneminde (313’te Milano
Emirnamesi’yle) ibadet özgürlüğü
elde etmişlerdir. Ancak bundan
sonra Hıristiyanlar Paganlara eziyet
etmeye başlamıştır.
 I. Theodosius(347-395) 380’de
Thessaloniki Emirnamesi’yle
Hıristiyanlığın imparatorluk içinde
tanınan tek din olduğunu ilan eder.
İsa, Aziz Petrus Ve Aziz Paulus Arasında,
Roma, M.S. 389 dolayları, Giunio Basso taş
mezarından mermer kabartma,
San Pietro mahzen mezarı, Roma.
Hz. İsa:
 Doğum tarihi milat yani 0 yılı olarak
kabul edilir. Filistin'in Beytülahm
kentinde doğmuştur.
 28 yaşında (İmp. Tiberius dönemi),
vaazlar vermek ve Tanrı saltanatının
başlayacağını bildirmek üzere
ailesinin yanından ayrılmıştır.
 İlerleyen tarihlerde Yahudiler Hz.
İsa’yı, dönemin Romali Kudüs Valisi
Pontus Pilatus'a şikayet etmişlerdir.
 Havarilerinden Yahuda ona ihanet
etmiş ve Hıristiyanların inancına göre
Hz. İsa çarmıha gerilerek 30
dolaylarında öldürülmüştür.
Ekmek Ve Balık Mucizesi, St. Apollinare Nuovo Bazilikası, mozaik, Ravenna, M.S. 520.
Balık Avı Mucizesi, St. Apollinare Nuovo Bazilikası, mozaik, Ravenna, M.S. 520.
Khludow mezmurlar kitabı, minyatür,
MS 900 dolayları.
İkonoklazma (745-842):
 Latin Papa Gregorius’u yadsıyan bir
grup putkırıcı, dinsel amaçlarla
yapılmış tüm suretlere, imgelere
karşı olmuştur.
 745 yılında bu grup kilisede üst
düzeye yükselmiş ve böylece Doğu
kilisesi her çeşit dinsel sanatı
yasaklamıştır.
 Bu durum kısa bir ara ile 842’ye
kadar sürmüştür.
 Bu akıma İkonoklazma (İkona
kırıcılık) adı verilir.
Ayasofya mozaiklerinden,
532 – 537, narteks içi, tonoz
mozaiği.
Ayasofya mozaiklerinden, 12.
yüzyıl, Meryem ve Çocuk İsa,
İmparator Komnenon ve Karısı
İmparatoriçe Irene arasında,
güney galeri.
Ayasofya mozaiklerinden,
Pantokrator İsa,
İmparator IX Constantin ile
İmparatoriçe Zoe arasında,
y. 1030, güney galeri.
Aya İrini Kilisesi, apsis haçı,
8. yüzyıl, İstanbul.
Aya İrini Kilisesi, 4. yüzyıl, İstanbul.