İŞ - SABİS

Endüstri Mühendisliğine Giriş
İŞ ETÜDÜ
İş Etüdü
• İş etüdü, sanayi devrimi ve endüstri mühendisliğinin doğuşu ile paralel
bir süreçte ortaya çıkan, işletme hedeflerine ulaşmak için geliştirilmiş
çeşitli bilimsel yönetim ve teknikleri içinde barındıran kavramlardır.
• Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hazırlanmış olan tanıma
göre İş Etüdü;
belirli özelliklere sahip bir faaliyetin yürütülmesinde gerekli olan insan
ve malzeme kaynaklarının mümkün olan en iyi şekilde kullanımını
temin etmek için başvurulan metot etüdü ve iş ölçümü tekniklerinin
içeren bir terimdir.
TARİHÇE
• M. Peronnet’in 1770 yılında çelik pim imalatının süresinin belirlemesi
• Robert Owen (1771-1859) yönetiminde, sanayide insan faktörünün
önemine yönelik çalışmaların yapılması
• 1830 yıllarında Charles Babage sanayide yöntemin, belirli prensiplere
dayandığını göstermek üzere bazı iş ölçümleri yapması
• İş etüdünün asıl öncüsü Frederick Taylor’dur. (1856-1915) TAYLOR bilimsel
yönetimin de kurucusudur.
• Frank GILBRETH (1868-1928) hareket ekonomisi konusundaki çalışma ve
başarıları ile iş etüdünde Taylor’dan sonra en önemli adımları atmıştır.
TARİHÇE
• Charles Bedoux 1911’den sonra iş ölçümü konusuna modern işlevini
kazandırmış ve “performans oranlaması” (tempo) kavramını
geliştirmiştir.
• İş etüdü Avrupa’da, A.B.D.’ye göre başlangıçta daha yavaş yayılmasına
karşın 2. Dünya savaşından sonra hızla gelişerek geniş uygulama
alanları bulmuş ve Batı Avrupa’nın bugün erişmiş bulunduğu hayat
standardının sağlanmasında önemli rol oynamıştır.
İŞ
Endüstri Mühendisliği açısından iş bir işletmede, işletme fonksiyonlarının yerine getirilmesi için,
çalışanlar tarafından gerçekleştirilen her türlü eyleme verilen addır.
Bazen de; İş kavramı geçim sağlamak için herhangi bir alanda yapılan çalışma, meslek şeklinde ifade
edilmektedir ve her işin içindeki çalışma miktarını belirleyen bir iş kapsamı vardır.
Örnekler:
Bir pres tezgahına işlenecek levhanın yerleştirilmesi, makinenin çalıştırılması, işlenen parçanın
makineden alınması
Sevkiyatı yapılacak malların son mamul deposunda paletlere yüklenmesi, paletlerin tıra
yüklenmesi
Muhasebe kayıtlarının tutulması, ücretlerin hesaplanması
Müşteri siparişlerinin çizelgelenmesi
Kalite kontrol için ölçümler yapılması, ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi
İşe alınacak personel için görüşmelerin yapılması
İşin Türleri
Bedensel İş:
Makine kullanımının yaygın olmadığı dönemlerde
işlerin büyük çoğunluğu insanın kas gücünü
kullanımına dayalı olarak gerçekleştirilmekteydi.
Zihinsel İş:
Fiziksel aktiviteden ziyade, kişinin karar verme,
yönetme, kontrol etme, inceleme gibi faaliyetlerini
içerir.
İş Etüdünün Amaçları
İşi yapmanın en ekonomik yolunu bulmak:
oÖzellikle kar amacı güden işletmelerde gerçekleşen
faaliyetlerin mümkün olan minimum maliyet ile
yerine getirilmesi çok önemlidir.
oBu amaçla iş etüdü vasıtasıyla bir işin gerçek maliyeti
(işçilik zamanı, kullanılan hammadde miktarı) gibi
belirlenerek, bunun azaltılması için iyileştirme
önerileri geliştirilmelidir.
İş Etüdünün Amaçları
Metot, malzeme ve araçları standart hale getirmek:
oİş etüdü vasıtasıyla bir işin yapılış şekli kayıt altına alınarak standart
hale getirilmeye çalışılır. Bu, özellikle yaptığını yaz, yazdığını yap
türündeki genel kalite yönetimi anlayışı kapsamında ihtiyaç duyulan
bazı bilgilerin iş etüdü teknikleri ile elde edileceği anlamına
gelmektedir.
oBir genelleme yapılacak olursa, süreçlerin (işlerin, faaliyetlerin)
standart hale getirilmesi, yani her tekrarlandığında aynı şekilde, aynı
adımları takip ederek tekrarlanmasının sağlanmaya çalışılmasıdır,
kalite yönetiminin de istediği bir tutumdur.
İş Etüdünün Amaçları
Kalifiye bir işçinin işi yapması için gerekli zamanı tespit
etmek:
oMüşteri siparişlerinin, üretilmesi için hangi makinede, hangi
işçi tarafından, ne miktarda ve ne zaman üretileceğinin
belirlenmesi gereklidir. Buna üretim planlama denir.
oSipariş aldığımız bir müşteriye, siparişini ne zaman teslim
edeceğimizi söylemek için üretim planında bu yeni siparişi
değerlendirerek bir termin tarihi belirlenir. Ancak tüm bu
planların yapılması için işlerin standart sürelerinin bilinmesi
gereklidir.
İş Etüdünün Amaçları
Gereksiz faaliyetlerden kurtulmak:
oHer türlü israf istenmeyen bir durumdur. Gereksiz
faaliyetler de birer israftır.
oÖrneğin bir parçanın üretimi sırasında işçi sık sık ara
mamul deposuna gidiyorsa, ve bu durum küçük bir
iyileştirme ile giderilebilecek ve dolayısıyla işçinin
depoya gidiş gelişi azaltılabilecek ise bu gereksiz bir
faaliyettir ve ortadan kaldırılması gereklidir.
İş Etüdünün Amaçları
Gerekli faaliyetleri mümkün olan en ekonomik şekilde
düzenlemek:
oSadece her bir faaliyetin en ekonomik biçimde gerçekleştirilmesi
değil, aynı zamanda bu faaliyetlerin ardışık olarak yerine getirilmesi
ile ortaya çıkan süreçlerde de ekonomikliğin sağlanması önemlidir.
oÖrneğin bir ürünün üretilmesi çok sayıda faaliyetin ardışık ve birbirine
paralel gerçekleştiği karmaşık bir süreçtir. Bu işlerin her birinin
ekonomikliğinin yanı sıra işlerin sıralanmasının da en iyi şekilde
yapılması, tüm sürecin minimum maliyet ile gerçekleştirilmesini
sağlayacaktır.
İş Etüdünün Amaçları
Kaynaklardan yararlanma oranını arttırmak:
oVerimlilik kavramı, ders kapsamında ele
alınacak önemli başlıklardan biridir.
İşletmelerde genellikle kullanılan bir
performans ölçütü olarak verimliliğin nasıl
hesaplanacağı ve verimliliğin nasıl arttırılacağı iş
etüdü kapsamında ele alınan bir konudur.
İş Etüdünün Amaçları
İş gücünü eğitmek:
oİş etüdü teknikleri ile işlerin yapılış şekilleri standart hale getirilir.
oBu bilgi işe yeni başlayan personelin işin yapılış şeklini öğrenmesi
sürecinde faydalanabileceği önemli bir kaynaktır.
Çalışma koşullarını iyileştirmek:
oErgonomiden kasıt, ürün ergonomisi değil, iş ergonomisi ya da iş yeri
ergonomisidir. Burada amaç işin yapılış şeklinin ve işin yapıldığı
ortamın insan ihtiyaçlarına uygun hale getirilmesini sağlamaktır.
Ürünün veya İşin TEMEL İŞ KAPSAMI
İŞİN
MEVCUT
KOŞULLAR
ALTINDAKİ
TOPLAM
ZAMANI
TOPLAM
İŞ
KAPSAMI
Ürünün tasarımı veya spesifikasyonlardaki hatalar
nedeniyle eklenen ek iş kapsamı
Yetersiz imalat yöntemleri ve metotları nedeniyle
eklenen ek iş kapsam
TOPLAM
VERİMSİZ
ZAMAN
Yönetimin kusur ve ihmallerinden kaynaklanan “etkin
olmayan zaman”
İşçinin kontrolü altında bulunan “etkin olmayan zaman”
İş Etüdü Nedir?
MAKİNE
İNSAN
MAZLEME
VERİMLİLİK – YENİ İŞ YÖNTEMLERİ– STANDART ZAMAN– KALİTE
Verimlilik
Verimlilik genel olarak “belirli bir zaman
diliminde üretimden elde edilenlerin
(çıktıların) fiziksel yada parasal değerinin
aynı
dönemde
kullanılan
üretim
faktörlerinin (girdilerin) fiziksel veya parasal
değerine oranı” şeklinde ifade edilebilir.
VERİMLİLİK= ÇIKTI / GİRDİ
İş Etüdünün Temel Fonksiyonları
Bu iki fonksiyon iş etüdünde iki teknik ile ele alınır
İŞ ETÜDÜNÜN TEMEL AŞAMALARI
• Etüdü yapılacak işin seçimi
• En uygun kayıt tekniğini kullanarak her olayın kaydedilmesi
• Kaydedilen olayların incelenmesi
• Bütün çevre koşullarını hesaba katarak ekonomik yöntem geliştirilmesi
• İşin gerektirdiği standart sürenin bulunması
• Yeni yöntemin tanımlanması ve buna ilişkin sürelerin belirlenmesi
• İş görenlerin eğitimi
METOD ETÜDÜ
Metod etüdü, daha kolay ve daha etken
yöntemlerin geliştirilmesi, uygulanması ve
maliyetlerin düşürülmesi amacıyla bir işin
yapılışındaki mevcut ve önerilen yolların
sistematik olarak kaydedilmesi ve eleştirilerek
incelenmesidir.
METOD ETÜDÜNÜN KONULARI
• Süreçlerin ve yöntemlerin düzeltilmesi,
• Fabrikanın, atölyenin, işyeri düzeninin, tesisat ve donanım
tasarımlarının düzeltilmesi,
• İnsan gücünde artırım sağlanması ve aşırı yorgunluğun azaltılması,
• Malzeme, makine ve insan gücünün kullanılmasının düzeltilmesi,
• Daha iyi çalışma koşullarının geliştirilmesi.
METOD ETÜDÜNDE KULLANILAN ŞEMALAR
• ANA HAT İŞ AKIŞ ŞEMASI
• İŞ AKIŞ ŞEMASI
• AKIŞ DİYAGRAMI
• BİRİMLER ARASI HAREKET ŞEMASI
• ÇOKLU FAALİYET ŞEMASI
İŞ ÖLÇÜMÜ
İş ölçümü; “kalifiye bir işçinin, belli bir işi,
tanımlanmış bir performans düzeyinde
yürütebilmesi için gerekli olan zamanı
saptamak amacıyla hazırlanmış tekniklerin
uygulanmasıdır.”
METOD ETÜDÜNDE KULLANILAN YÖNTEMLER
• Zaman Etüdü
• Grup Zamanlama Tekniği
• İş Örneklemesi
• Standart Veri ve Formül, Analitik Tahmin
• Önceden Hazırlanmış Hareket Zaman Sistemleri (MTM)
2. Kısa sınav
•Masa üreten bir firmanın her biri 8 saat çalışan 4 çalışanı
bulunmaktadır.
Firma günde 8 masa üretirken, transfer ettiği yeni teknoloji ile 14 masa
üretmeye başlamıştır.
Eski ve yeni sistem için işgücü verimliliğini hesaplayınız.
•İş etüdü hangi teknikleri içerir?