Klasik Dış Ticaret Teorisi

ULUSLARARASI İKTİSAT
Yrd.Doç.Dr.Dilek Seymen
DEÜ.İİBF
İktisat Bölümü
Giriş ve Temel Kavramlar
 Ülkeler niçin ticaret yaparlar?
 İktisadın alt bölümleri ve bunlar
arasında dış ticaretin yeri
 Reel-pür-soyut ticaret teorisi
 Moneter dış ticaret teorisi
 Pozitif-normatif dış ticaret teorisi
 Dış Ticaret Politikası
Uluslararasi İktisat
International Economics
Uluslararası Ticaret Teorisi
International trade theory
Pür, Reel, Soyut
Dış Ticaret
Teorisi
Moneter Dış
Ticaret Teorisi
Öd. Blançosu
Pozitif
Normatif
Döviz Piyasasi
Milli gelir-dış
ticaret
Uluslararasi Ticaret Politikası
Theory of International trade policy
Diş Ticaret
Politikasi Araçlari
ve Etkileri
Uluslararasi
Ekonomik Kuruluşlar
ve Etkileri
Uluslararasi
Ekonomik
Bütünleşme
Ülkeler Neden Ticaret Yaparlar?
Uluslararası iktisadi faaliyetleri, ülke içi iktisadi
faaliyetlerden ayıran nedir?
 Farklı ulusların varlığı;
-farklı ulusal paraların varlığı,
-ekonomik sistem farklılığı
-farklı dil, kültür, din ve tarihi değerler…
-gelişmişlik farklılıkları (teknoloji, vasıflı işgücü..)
-uluslararası fiyat farklılıkları
-uluslar arası mal farklılaşması
 Üretim faktörlerinin ülkelerarasında mobil olmayışı bu
faktörlerle üretilen mal ve hizmetlerin nispeten mobil oluşu
 Yerli üretimin yetersizliği;
- doğal kaynakların yeryüzünde dengesiz dağılımı,
- teknik bilgi ve uzman işgücü yetersizliği
 Coğrafi uzaklık ve ulaştırma masrafları
Merkantilizm
 1450 –1750 Ortaçağ Sonrası- Sanayi devrimine kadar
 İlk İktisat Doktrini ve Politikası (Ticari Kapitalizm)
 Ortam:Feodalizmin yıkılışı ve milli devletlerin kuruluşu
Coğrafi Keşifler ve yeni buluşlar, Avrupa ticaretinin gelişmesi
 Güçlü devletlerin kurulması yönünde merkantilistlerin
görüşleri:
-Tüccarın çıkarı ile ulusal çıkarlar çakışmaktadır; Ticari
Merkantilizm, ticari kapitalizm
-Güçlü nüfus; güçlü donanma, sanayi (imalat) için ucuz
emek,
nüfus artışı
-Para (altın ve gümüş); mevcut rezervlerin artırılması,
ihracat yoluyla altın arzı artışı, sömürgecilik…
-Aktif ticaret bilançosu; ihracat desteklenmeli, ithalat
kısıtlanmalı
-Devlet müdahalesi, iktisadi milliyetçiliğin temelleri…
-İmalat sanayiinin gelişimine destek, tarım ihmal edilmiştir.
Merkantilizme Yöneltilen Eleştiriler;
 Aktif ticaret bilançosu görüşündeki
çelişkiler: ülkede üretim ve tüketim malları
kıt iken, altın ve gümüş bolluğu, enflasyon
(J.Bodin), ithalata getirilen aşırı
kısıtlamalar,
 Tarım ihmal edilmiştir (sanayinin
hammaddesi)
 Sanayileşme ve aktif ticaret bilançosu
çelişkisi: sanayileşme belli ölçüde yatırım
malı ithalatını zorunlu kılmakta
Fizyokrasi
 Merkantilizme tepki olarak doğmuştur.
 İnsan tabiatın bir parçasıdır ve tabiat kanunları onun için de
geçerlidir,
 Servetin kaynağı toprak ve tarımsal üretimdir,
 Net hasılayı yaratan tek faaliyet tarımdır,
 Toplum üç sınıfa ayrılır: toprak sahipleri, sanayici ve
tüccarlar, çiftçiler
 Tek vergi politikası uygulanmalıdır,
 Diş ticaretin başlıca görevi tarım ürünlerine dış alemde yeni
mahreçler bulmak ve bunların ihracatını arttırmaktır,
 Ülkeye avantaj kazandıran sanayi malları ihracatı değil, tarım
ürünlerinin ihracatıdır.
 Bu nedenle tarım ürünlerinin satışını sınırlayan engeller
kaldırılmalıdır.
 Ticaretin amacı tarımsal fiyatları düşürmek değil, yükseltmek
olmalıdır.
Fizyokrasiye yöneltilen eleştiriler;
 Zamana ve mekana bağlı olmayan evrensel iktisat
kanunları geliştirmeye uğraşmışlardır,
 Üretimi net hasıla yaratmak olarak tanımlamıslardır.
 İktisat politikalarında aşırı liberal davranmışlardır,
 Tek vergi politikası devletin masraflarını sadece bir
kesimin üzerine yüklemişlerdir.
Dünya Ticareti İle İlgili Temel
Değerlendirmeler
Tablo 1: Dünya Ticaret Hacmi, 1965-2009 (Yıllık yüzde değişim)
Kaynak:
Dünya
Ticaret
Örgütü,
World
Trade
Report
http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report10_e.pdf,
[18.10.2010].
2010,
s.20,
Tablo 2: OECD Ülkelerinde Reel GSYİH ve Ticaret Artışı, 20082009 (Yıldan Yıla Yüzde Değişim)
Kaynak:
Dünya
Ticaret
Örgütü,
World
Trade
Report
2010,
http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report10_e.pdf, s.22, [18.10.2010].
Tablo 3: GSYİH ve Bölgelere Göre Ticaret, 2007-2009 (Yıllık
Yüzde Değişim)
Kaynak:
Dünya
Ticaret
Örgütü,
World
Trade
Report
2010,
http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report10_e.pdf, s.24, [18.10.2010].
Tablo 4: Dünya Ticaretindeki ve GSYİH’ndaki Artış, 19992009 (Yıllık Yüzde Değişim)
Kaynak: Dünya Ticaret Örgütü, World Trade Report 2010, http://www.wto.org/english/ res_e/ booksp
_e/anrep_e/world_trade_report10_e.pdf, s.24, [18.10.2010].