İstikrar politikaları üretimdeki kısa vadeli dalgalanmaları azaltmayı

VI. Ders notları: DÖNÜŞÜM
EKONOMİLERİNDE İSTİKRAR POLİTİKALARI
Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi
Türk Dünyası İşletme Fakültesi
“DÖNÜŞÜM EKONOMİLERİ ” dersi
Öğr. Gör. Elşen Resul oğlu BAĞIRZADE
BAKÜ -2011
İSTİKRAR POLİTİKASI NEDİR?

İstikrar politikaları üretimdeki kısa vadeli dalgalanmaları
azaltmayı, diğer bir ifadeyle üretim ve istihdamı doğal
düzeylerinde tutmayı amaçlayan hükümet politikalarıdır.

Bir bütün olarak ekonomideki dalgalanmalar toplam arz
ve / veya toplam talepteki değişimlerden ileri
gelmektedir. Ekonomistler toplam talep veya toplam
arzdaki dışsal değişmeleri ekonomiye yönelik şoklar
olarak adlandırırlar.

İstikrar politikasının amacı, toplam talep veya toplam
arza yönelik şoklar karşısında ekonomiyi kendi denge
seviyesinde tutmaktır. Diğer ifadeyle istikrar politikaları,
hasıla ve istihdam üzerinde istikrarsızlığa yol açan
etkileri dengelemeye çalışır.
EKONOMİK İSTİKRAR UNSURLARI
Tam istihdam sağlanması
Enflasyonun makul düzeyde tutulması
Makul büyüme hızına ulaşılması
Ödemeler dengesinin sağlanması
Faiz derecelerinin istikrarlı düzeyde tutulması
DÖNÜŞÜMÜN İLK YILLARINDA BÜYÜK
EKONOMİK GERİLEME

Geçişin başlangıç yıllarında yaşanan ekonomik resesyon
geçiş ülkelerini, milli gelir açısından gelişmiş ülkelerin
oldukça gerisine itmiştir.

Bunlar arasında coğrafi olarak batıya yakın olan ülkelerin
durumu diğerlerinden daha iyidir.

Bütün geçiş ülkelerinde makroekonomik istikrar, durgunluğu
azaltma, güvenilirlik, konularında acil reformlar yapılmıştır.

Geçiş ekonomilerindeki çıktı düşüşlerinin önemli bir kısmı
geçişin başlangıç yıllarında gerçekleşir ve istikrar
programının uygulanmasının ardından iki yıl geçince çıktı
yeniden artmaya başlar. Bu varsayım, başlangıçta önemli
çıktı düşüşü yaşamış ülkeler için geçerlidir
NEDEN İSTİKRAR?

Geçiş ekonomileri, yüksek enflasyonla
mücadele, bütçe açıkları, makro istikrarsızlıklar
gibi sorunlarla mücadele edecek politikaları
hayata geçirerek yeniden büyümeye
başlamışlardır.

Ancak bu ülkelerden, başlangıç koşulları iyi
olanların istikrarlı büyümeye daha erken
başladığı görülmektedir.

Unutmamak gerekir ki, bütün reformlar istikrarlı
büyümeye ihtiyaç gösterir.
DÖNÜŞÜM EKONOMİLERİNDE İSTİKARARA
YÖNELİK YÜRÜTÜLEN POLİTİKALAR
maliye politikası,
 borc yönetimi,
 para ve faiz politikaları,
 döviz kuru politikası,
 gelirler ve fiyatlar politikası,
 vergi idaresi ve politikası,
 gömrük politikası

PARA VE FAİZ POLİTİKALARININ ÖZELLİKLERİ

Bu politika geçiş ülkelerinde genellikle enflasyonla
mücadeleye yönelik olmuştur.

Enflasyon hedeflemesi, geçiş işlemlerindeki temel
başarılardan biridir. Fiyat yükselişleri kolayca
enflasyon spiraline yol açar, bu tetikleme ücret
talebini arttırır ve ekonomide paranın
dolarizasyonuna yol açar.

Bu sarmaldan korunma geçiş ülkeleri uygun para ve
kredi politikaları, ücret kontrol politikaları, para
reformu, enflasyona neden olmayacak bütçe
açıklarına ulaşılamsı gibi temel politikalar
uygulamışlar.
DÖVİZ KURU POLİTİKALARI

Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinden Hırvatistan,
Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Polonya,
Slovakya gibi ülkeler sabit döviz kuru politikası
uygularken, Arnavutluk, Bulgaristan, Makedonya,
Litvanya, Romanya ve Slovenya gibi ülkeler esnek
döviz kuru politikası izlemiştir.

Yine eski Sovyetler Birliği ülkeleri reform
programlarının başlangıcında esnek döviz kuru
politikası izlemiştir.

Asıl sorun fiyat sabitleme politikalarının ülkelerin
güvenilirliklerini sarsarak yabancı yatırımcıların
ülkeyi terk etmesine neden olmaktadır
KAYNAKLAR

Güngör TURAN, Abdurrahman IŞIK. Devlet Sosyalizminden
Piyasa Ekonomisine Geçiş: Reformlar ve Politikalar. Bursa:
Ekin, 2007.

İbrahim ÖRNEK, Seyhan TAŞ, Metin YILDIRIM, Geçiş
Ekonomileri, Bursa, 2009

Betül DURAL, Geçiş Ekonomileri: Plandan Piyasaya,
İstanbul, 2007

Hasan YAVUZ, Geçiş Ekonomileri, Gelişmekte olan Ülkeler
ve Türkiye, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova
Üniversitesi, Adana, 2005

http://www.wikipedia.org – ONLINE Ensiklopedi