Ağ Temelleri

ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
2.Hafta
Ağ Temelleri
1. Hafta
Bilgisayar Ağları
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
AÜ NMYO
1
Ağ İletişimi
Bilgi ve iletişim, bilgi paylaşımının giderek önem
kazandığı dijital dünyanın önemli kavramları arasındadır.
Bilginin farklı kaynaklar arasında transferi, kaynakların
çok sayıda kişi tarafından paylaşılması ve yer, zaman
sorunu olmaksızın insanların birbirleriyle
haberleşebilmesi yaşadığımız çağda bilgisayar ağları
kavramını bir kez daha önemli kılmaktadır.
AÜ NMYO
2
Paralel İletişim
Paralel veri iletimi, bir veri içindeki bitlerin aynı anda
gönderilmesidir. Paralel veri iletiminde gönderilecek
bilginin her biti için ayrı bir kablo bağlantısı bulunur.
Bir verinin alıcıya gönderilmesi
sırasında, verinin her bir biti için ayrı
bir hat kullanılıyor ise, bu iletişim
yöntemine paralel iletişim denir.
verici ve alıcı arasında, aktarılacak
veri içindeki bit sayısı kadar hat
bulunmaktadır. Ayrıca veri hatlarına
ek olarak AL ve HAZIR bağlantıları
bulunmaktadır.
AÜ NMYO
3
Paralel Port
AÜ NMYO
4
Seri İletişim
Seri veri iletimi, bir veri içindeki bitlerin aynı hat
üzerinden ard arda gönderilmesidir.
Bilgisayar ağlarında kullanılan iletişim seri iletişimdir.
Seri veri iletiminde, bir kerede bir karakterin sadece bir
biti iletilir. Alıcı makine, doğru haberleşme için karakter
uzunluğunu, başla-bitir (start-stop) bitlerini ve iletim
hızını bilmek zorundadır. Paralel veri iletiminde, bir
karakterin tüm bitleri aynı anda iletildiği için başla-bitir
bitlerine ihtiyaç yoktur. Dolayısıyla doğruluğu daha
yüksektir. Paralel veri iletimi, bilginin tüm bitlerinin aynı
anda iletimi sebebiyle çok hızlıdır.
AÜ NMYO
5
Seri İletişim
Seri iletişimde, bir veri içindeki bitler, aynı hat üzerinden
peş peşe gönderilirler. Bir başka deyişle, iletişim hattı
bitler tarafından zamanda paylaşılır. Seri iletişimde, verici
ve alıcı senkron olarak çalışabildikleri gibi asenkron
olarak da çalışabilirler.
AÜ NMYO
6
Asenkron Seri İletişim
Asenkron denmesinin sebebi iletişim halindeki cihazların
clocklarının ortak olmamasıdır. Seri iletişimde en çok
kullanılan yöntemdir. Çünkü senkron iletişimde gerekli
olan ve ortak clock için kullanılan extra 1 kablodan
kurtulmayı sağlar. Fakat clockları aynı olmadığı için
senkron iletişime göre hata oluşma ihtimali daha
yüksektir.
AÜ NMYO
7
Asenkron Seri İletişim Özellikleri
ØHerhangi bir zamanda veri gönderilebilir.
ØVeri gönderilmediği zaman hat boşta kalır.
ØSenkron seri iletişimden daha yavaştır.
ØHer veri grubu ayrı olarak gönderilir.
ØGönderilen veri bir anda bir karakter olacak şekilde
hatta bırakılır.
ØKarakterin başına başlangıç ve sonunda hata sezmek için
başka bir bit eklenir.
ØBaşlangıç için başla biti (0), veri iletişimini
sonlandırmak için ise dur biti (1) kullanılır.
AÜ NMYO
8
Asenkron Seri İletişim
Bazı temel gereksinimler şunlardır:
ØSenkronizasyon bitleri
ØEşlik bitleri (hata sezme yöntemlerinden biri)
Øİletişim hızı (baud rate)
AÜ NMYO
9
Senkronizasyon Bitleri
Asenkron seri iletişimde hat boşta iken lojik 1
seviyesindedir. Veri paketlerinin gönderimi ayrıktır.
Bunun için gönderilmeye başlandığı ve bittiği yerin
anlaşılması için veri paketi bir başlangıç biti ve bir ya da
iki bitiş (dur) biti ile işaretlenir.
AÜ NMYO
10
Parite (Eşlik) Bitleri
Parite kavramı, matematikte herhangi bir tam sayının çift ya da tek
olması durumudur. Parite bitleri düşük seviye hata kontrolü için
kullanılır. Parite biti, verideki bitlerin sayısal toplamını çift ya da
tek sayıya tamamlar. Örneğin; çift eşlik modunda, |0|1|1|0|0|0|0|1|
şeklindeki bir veri için eşlik biti 1‘dir. Çünkü bitler toplamı 3 olup,
bunu çift sayıya tamamlamak için 1 eklemek gerekir.
Parite biti opsiyoneldir. Hata sezmek için kullanılır fakat özellikle
yüksek gürültülü sinyallerde hatalı sonuçlar verir. Çünkü bu hata
sezme yönteminin dezavantajı, 2 ya da katları bit kadar hatalı bit
olduğu takdirde sayının çiftlik ya da teklik durumunun
değişmemesidir.
AÜ NMYO
11
Asenkron Seri İletişim
İletişim Hızı
Verinin ne kadar hızlı gönderileceğini tayin eder.
Saniyede gönderilen bit sayısı olarak ifâde edilebilir.
Birimi bps’dir. İletişim hızı saat sinyaline göre çeşitli
değerler alabilir. Burada önemli olan nokta asenkron seri
iletişimde saatlerin farklı olduğu için iletişim hızının ortak
bir değerde tutulması gerektiğidir. Aksi durumda, yani
farklı saat hızlarında çalışan iki aygıtta veri kaybının
önüne geçilemez.
Yaygın olarak kullanılan 9600 bps dışında, 1200 bps,
2400 bps, 4800 bps, 19200 bps, 38400 bps, 57600 bps ve
115200 bps hızları da standard olarak kullanılmaktadır.
AÜ NMYO
12
Verinin Yapısı
Seri iletişimde verilerin gönderileceği boyut özellikle
belirtilmemiştir. Dolayısıyla çeşitli büyüklüklerde veri paketleri
gönderebilir.
Eğer bir ASCII karakteri göndermek istiyorsak 7 bitlik bir veri
yığını yeterlidir. UTF-8 karakteri göndermek içinse 8 bit ile 32 bit
arası bir veri yığını gereklidir. Benzer şekilde 0-255 yada -128 - +127
aralığında bir sayı göndermek için 8 bit yeterli olacaktır.
Karakter genişliğine karar verdikten sonra bir diğer önemli
konu gönderim sıralamasıdır. Buna aynı zamanda bit
numaralandırma da denebilir. En anlamlı bitin (MSB) sonda olduğu
sıralamaya Big-Endian, başta olduğu sıralamaya Little-Endian denir.
AÜ NMYO
13
Senkron Seri İletişim
Senkron iletişim alıcı ve vericinin eş zamanlı çalışması
anlamına gelir. Önce gönderici taraf belirli bir karakter
gönderir. Bu her iki tarafça bilinen iletişime başlama
karakteridir.
Alıcı taraf bu karakteri okursa iletişim kurulur. Verici
bilgileri gönderir. Transfer işlemi veri bloku tamamlanana
ya da alıcı verici arasındaki eşleme kayboluncaya kadar
devam eder.
AÜ NMYO
14
Senkron Seri İletişim
Senkron protokoller karaktere veya bite yönelik
olabilirler. En çok kullanılan protokoller BSC ve SDLC ‘
dir. İkili eşzamanlı iletim protokolü (BSC) karaktere
yönelik ve senkron veri bağlantı iletişimi (SDCL) bite
yönelik protokollerdir. Senkron iletişimde başla ve dur
bitleri gönderilmez. İletişimde saat sinyalinden
faydalanılır. Veri ile birlikte saat işareti de modüle ederek
gönderilir ve uyum sağlanır. Senkronizasyonun başlaması
için, gönderen bilgisayar hedef bilgisayara bir
senkronizasyon karakteri gönderir. Eğer alıcı bu karakteri
tanıyıp onaylarsa iletim başlar. Veri transferi gönderici ve
alıcı arasındaki senkronizasyon sonlanıncaya kadar sürer.
AÜ NMYO
15
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
16
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
2.Hafta
Ağ Temelleri
2. Hafta
Ağ Topolojileri
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
AÜ NMYO
1 / 38
Ağ Topolojileri
v Bir ağdaki bilgisayarların nasıl
yerleşeceğini, nasıl
bağlanacağını, veri iletiminin
nasıl olacağını belirleyengenel
yapıdır.
v Fiziksel topoloji: Bilgisayarlar
arasındaki fiziksel kablo
bağlantısının nasıl olacağını
belirler. Fiziksel katman (OSI 1.
katman) ile ilgilidir.
v Mantıksal topoloji: Bilgisayarlar
arasındaki veri akışının nasıl
olacağını belirler.Veri iletim
katmanı (OSI 2. katman) ile
ilgilidir.
AÜ NMYO
2
Ağ Topolojileri
v Yerel alan ağlarında bilgi, paketler
hâlinde iletilir. Bu paketlerin iletimi
üç farklı şekilde gerçekleşir.
Bunlar;
Unicast: Paketin tek bir kaynak
istasyondan, tek bir hedef istasyona
gönderilmesidir.
› Multicast: Paketin tek bir
istasyondan, ağda çoğaltılarak birden
fazla hedef istasyona gönderilmesidir.
› Broadcast: Paketin tek bir
istasyondan, ağda çoğaltılarak ağa
dahil olan bütün istasyonlara
gönderilmesidir. Buna bilgi iletişimi de
denir.
›
AÜ NMYO
3
AĞ TOPOLOJİLERİ
vLan topolojileri arasında en çok kullanılan
3 topoloji vardır:
Ortak yol (Bus),
› Halka (Ring) ve
› Yıldız (Star) topolojileridir.
Günümüzde kullanılan en yaygın kullanılan
yıldız topolojidir. Bunun sebebi performans,
kablolama kolaylığı ve fiyatıdır.
Bunlar dışında ağaç (tree) topolojisi ve mesh
topolojileri de vardır.
›
AÜ NMYO
4
Bus (Ortak Yol)Topoloji
v Ortak yol topolojisinde tüm iş
istasyonlarının üzerinde olduğu bir hat
(omurga) mevcuttur.
v Bütün istasyonlar hattaki tüm
mesajları inceler ve kendine ait
mesajları alır. Hattaki bilgi akışı çift
yönlüdür.
v Kaynak istasyon bilgiyi hatta bırakır.
Bilgi her iki yönde ilerleyerek hatta
yayılır. Ancak bu topolojide aynı and
iki istasyonun bilgi göndermesi
durumunda bilgi trafiği karışır. Bunu
önlemek için hattın paylaşımını
düzenleyen protokoller kullanılmalıdır.
AÜ NMYO
5
Bus (Ortak Yol)Topoloji
vOrtak yol topolojisi kullanılarak kurulan ağlarda
koaksiyel kablo kullanılır, her bir istasyona
T-konnektör takılır. İlk ve son istasyona ise
sonlandırıcı (terminatör) bağlanarak ağ
sonlandırılır.
AÜ NMYO
6
Bus (Ortak Yol)Topoloji
vBu topoloji ağ performansı en düşük olan
topolojilerden biridir. İki istasyon arası mesafe
ince koaksiyel kullanıldığında 185 metre, kalın
koaksiyel kullanıldığında 500 metredir. İki
istasyon arası mesafe minimum 0,5 metre
olmalıdır. Maksimum 30 istasyon kullanılabilir.
AÜ NMYO
7
Bus (Ortak Yol)Topoloji
vOrtak yol topolojisine uygun bağlantıda dikkat
edilmesi gereken noktalar şunlardır:
›
›
Bağlantı gerçekleştirilirken T-konnektörler doğrudan
network kartına takılmalıdır.
Eğer bir istasyon uzağa yerleştirilecekse Tkonnektör’den çıkacak bir kablo ile uzatma
yapılmamalıdır.
AÜ NMYO
8
Bus (Ortak Yol)Topoloji
›
Uzaktaki bir bilgisayarın sisteme bağlanması için
aşağıdaki şekillerde olduğu gibi 2 çözüm üretebiliriz.
V
AÜ NMYO
9
Bus (Ortak Yol)Topoloji
v Avantajları
› Kablo yapısı güvenilirdir.
› Yeni bir istasyon eklemek kolaydır.
› Merkez birime ihtiyaç duyulmaz.
v Dezavantajları
› Maksimum 30 istasyon bağlanabilir.
› Ağın uzunluğu ince koaksiyelde 185, kalın
koaksiyelde 500 metreden fazla olamaz.
› Bir istasyonun arızalanması bütün ağı devre dışı
bırakır.
› Arıza tespiti zordur.
AÜ NMYO
10
Yıldız (Star) Topoloji
v Bu topolojide ağdaki iletişimin
gerçekleşmesi için bir merkezî birim
bulunur ve bütün istasyonlar bu
merkezî birime bağlanır. Ortak yol
topolojisine göre performansı daha
yüksektir, güvenilirdir fakat daha pahalı
çözümler sunar.
v Bir istasyondan diğerine gönderilen
bilgi önce bu merkez birime gelir,
buradan hedefe yönlendirilir. Ağ
trafiğini düzenleme yeteneğine sahip
bu merkezî birim, Hub veya anahtar
(switch) olarak adlandırılır.
AÜ NMYO
11
Yıldız (Star) Topoloji
AÜ NMYO
12
Yıldız (Star) Topoloji
v Bu topolojiye dayalı bir sistem kurulurken korumasız çift
bükümlü UTP (Unshielded Twisted Pair-Korumasız Çift
Bükümlü) veya korumalı çift bükümlü STP (Shielded
Twisted Pair-Korumalı Çift Bükümlü) kablo kullanılır.
v İstasyonların merkezi birime (Hub) olanuzaklığı
maksimum 100 metredir. Kullanılan ağ kartına veya
kabloya göre ağ farklı hızlarda çalışabilir.
AÜ NMYO
13
Yıldız (Star) Topoloji
vMerkezde bulunan Hub veya anahtar
üzerindeki ışıklara bakılarak arızalı olan
istasyon bulunabilir. Bir istasyonun
arızalanması ağ trafiğini etkilemez.
AÜ NMYO
14
Yıldız (Star) Topoloji
v Avantajları
Bir istasyonun arızalanması ağı etkilemez.
› Ağa yeni bir istasyon eklemek çok kolaydır.
› Ağ yönetimi çok kolaydır.
› Kullanılan ağ elemanlarına göre yüksek hızlar
elde edilebilir.
›
AÜ NMYO
15
Yıldız (Star) Topoloji
v Dezavantajları
Merkezî birimdeki hub’da oluşacak bir arıza,
hub’a bağlı bütün istasyonları devre dışı
bırakır.
› Her bir istasyon için ayrı bir kablo çekilmesi
gerekir. Bu da maliyeti ve kablo kirliliğini
arttırır.
›
AÜ NMYO
16
Star-Bus Topoloji
vGünümüzde bir çok ağ bus,star ve ring
topolojilerinin kombinasyonu şeklinde
tasarlanmıştır.
vBunlardan bir tanesi de star-bus topolojidir.
vStar bus topolojide, her ağ kendi içerisinde bir
star topoloji yapısında çalışırken, hub’lar
arasında ise bus topoloji yapısı kullanılmaktadır.
vStar bus topoloji içerisinde bir bilgisayar
arızalanır ise bu bilgisayar diğerlerinin
çalışmasını engellemez. Yani diğer bilgisayar
birbirleriyle iletişime devam edebilirler.
AÜ NMYO
17
Star-Bus Topoloji
v Eğer kenardaki hublar/switchler arızalanırsa, bu hub/switch’e
bağlı olan bilgisayarlar diğer hub/switch’lere bağlı olan
bilgisayarlarla iletişime geçemez. Fakat diğer hub/switch’lere
bağlı olan bilgisayarlar kendi araları iletişime devam ederler.
v Eğer ortadaki hub/switch arızalanırsa, kenarlardaki
hub/switch’lere bağlı olan bilgisayarlar birbirleriyle iletişim
kuramazlar. Sadece kenarlardaki hub/switch’e bağlı olan
bilgisayarlar kendi aralarında haberleşirler.
AÜ NMYO
18
Ring (Halka) Topoloji
vBu topolojide her istasyon bir halkanın
elemanıdır ve halkada dolaşan bilgi bütün
istasyonlara ulaşır.
vHer istasyon halkada dolaşan bilgiyi ve
hedef adresi alır. Hedef adres kendi adresi
ise kabul eder. Aksi takdirde gelen bilgi
işlem dışı kalır.
AÜ NMYO
19
Ring (Halka) Topoloji
vHalkadaki bilgi akışı tek yönlüdür. Yani
halkaya dâhil olan bilgisayarlar gelen
bilgiyi iletmekle görevlidir.
vHerhangi bir sonlandırmaya gerek
duyulmaz.
AÜ NMYO
20
Ring (Halka) Topoloji
AÜ NMYO
21
Ring (Halka) Topoloji
vEn yaygın olarak kullanılan, IBM tarafından
oluşturulan token ring topolojisidir.
vHalka içinde dolanan bilginin denetimi amacıyla
token (jeton) adı verilen bir bilgi ağda dolanır.
vToken hedef bilgisayara ulaştıktan sonra o
bilgisayar tarafından değiştirilerek tekrar ağa
bırakılır. Yani her bir istasyon gelen kablo için
alıcı, giden kablo için de gönderici görevi görür.
Halka topoloji kullanılarak 4 – 16 Mbps hıza
ulaşmak mümkündür.
AÜ NMYO
22
Ring (Halka) Topoloji
vAvantajları
Maliyeti düşüktür.
› Her bir istasyon gönderici olarak görev yaptığından
sinyal zayıflaması çok düşüktür.
› Ağda hiçbir çakışma meydana gelmez. Performansı
yüksektir.
› Kolay ve hızlı kurulur. Arıza tespiti kolaydır.
›
AÜ NMYO
23
Ring (Halka) Topoloji
vDezavantajları
›
Halkaya dâhil olan bir istasyonun arızalanması, ağın
çökmesine sebep olur.
AÜ NMYO
24
Ağaç Topoloji
vHiyerarşik topoloji olarak da bilinir.
vBu ağ topolojisinde bir merkezi kök
düğüm(hiyerarşinin en üst seviyesinde),
hiyerarşide bir alt seviyede (ikinci seviye) bir
veya daha fazla düğüm ile bağlanır.
vMerkezî düğüm ile ikinci seviyedeki her bir
düğüm arasında noktadan noktaya bağlantı
vardır.
AÜ NMYO
25
Ağaç Topoloji
vİkinci seviyedeki her bir düğüm de ,bir alt
seviyedeki (üçüncü seviye) bir veya daha fazla
düğüm ile bağlı ise merkezî düğüm ile noktadan
noktaya bağlantı ile bağlıdır.
vHiyerarşide sadece en üst seviyedeki merkezî
kök düğümün üstünde başka bir düğüm yoktur.
(Ağaç hiyerarşisi simetriktir.).
vAğda bulunan her bir düğüm bir sonraki alt
seviyedeki düğümlere bağlayan sabit değişmez
bir numaraya sahiptir. Bu numara "dallanma
faktörü" olarak anılacaktır.
AÜ NMYO
26
Ağaç Topoloji
v Ağaç topolojisi de yol topolojisine benzer iletim
ortamı kapalı döngüsü olmayan ve dallanan bir
kablodur.
v Ağaç düzeni kablo bağı (headend) olarak bilinen
bir noktadan bağlar. Bir ya da daha fazla kablo,
kablo başından başlar ve her biri dallara sahip
olabilir.
v Bu dalların, daha karmaşık bir düzene imkân
tanımak için ilave dalları olabilir. Yine herhangi bir
istasyondan gelen iletim, ortam boyunca yayılır.
Diğer tüm istasyonlar tarafından alınabilir ve uç
noktalarda yok edilir.
AÜ NMYO
27
Ağaç Topoloji
AÜ NMYO
28
Ağaç Topoloji
vHalkada olduğu gibi iletim, adres ve kullanıcı
bilgisini içeren paketler şeklindendir.
vHer istasyon ortamı izler ve kendisine
adreslenen paketleri kopyalar.
vTüm istasyonlar ortak bir iletim bağlantısını
paylaştıklarından bir zaman diliminde yalnızca
bir istasyon iletimde bulunabilir ve erişimi
düzenlemek için ortama erişim kontrol tekniğine
ihtiyaç vardır.
AÜ NMYO
29
Ağaç Topoloji
vYol ve ağaç topolojilerinde bükümlü ikili kablo ve
koaksiyel kablo kullanılabilir.
vFiber optik kablo koaksiyel kablodan daha büyük
kapasiteye sahiptir ve gelecekteki yerel şebeke
tesisatları için oldukça iddialı bir adaydır. Ancak
maliyetinden ve teknik sınırlılıklarından dolayı
nadiren kullanılmaktadır.
AÜ NMYO
30
Ağaç Topoloji
AÜ NMYO
31
Mesh Topoloji
v Ağ topolojileri içerisindeki en sağlam
ve sağlıklı olan yapıdır. Mesh
topolojide, her bilgisayar bütün diğer
bilgisayarlara ayrı kablo ile bağlanır.
Bu konfigürasyon sayesinde eğer
kablolardan biri arızalanırsa, diğer
hatlar üzerinden trafiğin geçişini
sağlayacaktır.
v Problemleri gidermede kolaylıklar
sağlaması, daha sağlam bir yapıya
sahip olması gibi bir çok avantajının
yanında, çok fazla kablo masrafı ve
karmaşasından dolayı bu tip ağlar
kullanılmamaktadır.
AÜ NMYO
32
Mesh Topoloji
v Tamamen bağlı: Topoloji sadece küçük bir sayıda
düğüm birbirine bağlı olduğu zaman
kullanılmasına rağmen, fiziksel tam bağlı örgü
topolojisi pratik ağlar için genel olarak çok masraflı
ve karmaşıktır.
AÜ NMYO
33
Mesh Topoloji
vKısmen bağlı:Bu tip ağ topolojisinde ağda
bulunan bazı düğümler, birden fazla düğüme
noktadan noktaya bağlantı ile bağlıdır.
vBu ağdaki her düğüm arasında gider ve
karmaşıklığı olmayan fiziksel tam bağlı örgü
topolojisinin bazı tekrarlarından faydalanmayı
mümkün kılar.
AÜ NMYO
34
Mesh Topoloji
vAvantajları
Her istasyonun kendi başına diğerleri ile uçtan uca
bağlantı kurmasından dolayı çoklu bağlantı
oluşmaktadır. Böylece herhangi bir bağlantının
kopması durumunda sinyalin hedefine ulaşabilmesi
için diğer bağlantıları kullanması en önemli avantajdır.
› Bir istasyondan yayınlanan sinyal farklı hedeflere
yöneldiğinde çoklu oluşan bağlantı sayesinde kısa
süre içerisinde ağdaki hedeflerine varacaktır, böylece
taşınım zamanı kısalacaktır.
›
AÜ NMYO
35
Mesh Topoloji
vDezavantajları
Ağ üzerinde az sayıda düğümün bulunduğu
durumlarda ve ortam boyutunun küçük olması hâlinde
ortaya çıkan bağlantı miktarının çok fazla gözükmesi
ve bu durumda ağ hızının yavaşlamasıdır.
› Mantıksal bir perspektiften bakılacak olunursa bu
yapının durumu, performansı, ağdaki merkezî
dağıtıcıların ve diğer cihazların sayısı ile doğru
orantılıdır. Ayrıca ağdaki her birim diğer tüm birimler
için birer bağlantı gerektirdiğinden dolayı genellikle
uygulamada pek fazla pratik bulunmayan bir özelliğe
sahiptir.
›
AÜ NMYO
36
Ağ Topolojileri
AÜ NMYO
37
Karşılaştırma Tablosu
AÜ NMYO
38
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
39
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
3.Hafta
Ağ Ağ
Bağlantı
Elemanları
Bağlantı Elemanları
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
AÜ NMYO
1
Ağ Bağlantı Elemanları
v Bilgisayar ağlarını oluşturmak için kullanılan pasif ya
da aktif sistemlerdir. Ağda bulunan bilgisayarlar ve
benzeri sistemler, bu cihazlar aracılığıyla birbirleriyle
haberleşebilirler.
Hub
› Switch
› Ağ Kartları - Network Interface Card (NIC)
› Tekrarlayıcılar- Repeaters
› Yönlendiriciler- Routers
› Köprüler –Bridges
› Geçit Yolları- Gateways
› Ortam Dönüştürücü -Transceiver, Media Adapter
› Modem
›
AÜ NMYO
2
2
Ağ Kartı (Network Interface Card)
v Ethernet kartı, network (ağ)
sistemlerinde kullanılan, bilgisayarla ağ
arasında iletişimi sağlayan ağ arabirim
kartıdır (NIC Network Interface Card).
v Her ağ kartının üretimden itibaren
kendine ait farklı bir tanımlama numarası
olduğundan, ağ üzerindeki diğer ağ
kartlarından ayırt edilebilir.
v Bu tanımlama numarasına MAC (Media
Access Control) adresi de denir.
AÜ NMYO
3
Ağ Kartı (Network Interface Card)
v Masaüstü bilgisayarlarda
bir genişleme yuvasına
takılan, diz üstü
bilgisayarlarda bir PC
Card (PCMCIA) soketine
takılan (ya da yeni nesil
dizüstü bilgisayarlarlar
üzerinde entegre bulunan)
yahut bir paralel port
aracılığıyla bağlanan
karttır.
AÜ NMYO
4
Ağ Kartı (Network Interface Card)
v Ethernet kartı gönderilecek verileri alır, paketlere
böler, varış yerine iletir ve paketleri gerçek veri
veya dosya yapısına geri çevirir.
v Yol boyunca kart üzerindeki yazılım, bilginin
doğruluğunu garantilemek üzere iletim boyunca
veri kaybının olup olmadığını anlayabilmek için
hata kontrolü yapar.
AÜ NMYO
5
Ağ Kartı (Network Interface Card)
AÜ NMYO
6
HUB
v Küçük bir ağ kurulmak istendiğinde bilgisayarları
birbirine bağlamak için merkeze konulan bir
cihazdır. Hiçbir yönetimi olmayıp sadece
bilgisayarları birbirine bağlar.
AÜ NMYO
7
HUB
v İki bilgisayar arasında veri transfer
edileceği zaman veri portlardaki tüm
bilgisayarlara gönderilir ve hedef
bilgisayar veriyi alır.
v Bu yüzden ağda fazla trafik
oluşturmaktadır.
v Günümüzde switchlerin fiyatları ile
hubların fiyatları aşağı yukarı aynı
olduğu için küçük ağlarda da artık
switch kullanılmaya başlanmasıyla
hublar pek kullanılmaz olmuştur.
AÜ NMYO
8
HUB
AÜ NMYO
9
Anahtar Cihazı (Switch)
vSwitch’ler daha kompleks ve daha verimli
hublardır. Portları arasında direk kanal
oluşturma yeteneği vardır.
AÜ NMYO
10
Anahtar Cihazı (Switch)
vSwitchler portlarındaki
cihazların adreslerini tutar.
v Bu sebeple iki bilgisayar
arasında veri transfer edileceği
zaman veri sadece hedef
bilgisayarın bağlı olduğu porta
gönderilir.
vBu yüzden network
performansını arttırır.
AÜ NMYO
11
Geçityolu (Gateway)
v Ağ Geçitleri, farklı tip ağları birbirine bağlar. Bunlar
farklı protokolleri kullanan ağlara (örneğin
TCP/IP’yi PROFIBUS’a dönüştürerek) erişim
olanağı sağlarlar.
AÜ NMYO
12
Geçityolu (Gateway)
v Ağ Geçidinin (GW= Gateway) görevlerinden biri
de dolayısıyla farklı haberleşme protokollerini
dönüştürmektir.
v Windows işletim sistemleri altında bir ağ
yapılandırılırken sizden bir ağ geçidi girmeniz
istenir.
v Bununla birlikte, bununla, eğer varsa, ağ
içerisindeki bir yönlendirici kastedilmektedir.
AÜ NMYO
13
Köprü (Bridge)
vKöprüler; ethernet üzerinde, aynı protokolü
kullanan alt-ağları birbirine bağlar.
AÜ NMYO
14
Köprü (Bridge)
vKöprüler, hangi veri paketlerini kabul edip
hangilerini edemeyeceklerine karar vermek için
ethernet adreslerini kullanır.
vGerekli bilgiler tablolardan elde edilir.
vKullanılan köprüye bağlı olarak, ağ yöneticisinin
bu tablolara giriş yapması gerekli olabilir ya da
köprünün kendisi tabloları dinamik olarak
oluşturabilir.
vEğer, gerekiyorsa, köprüler ağın fiziksel tipini
dönüştürebilirler.
AÜ NMYO
15
Köprü (Bridge)
vKöprü türü cihazlar, genel olarak benzer
teknolojiye sahip LAN’ları birbirine bağlamak için
kullanılır. Bağlantı sonucu LAN’lar mantıksal
açıdan yine tek bir LAN olur.
vKöprüler OSI standardında (veri haberleşmesi
için örnek model) veri iletim (data link)
katmanında çalışır.
vDolayısıyla verinin adres kısmına bakıp ona göre
davranır; veri paketi içindeki alıcı adresi karşı
tarafa ait değilse, paketi boşuna karşıya geçirip
oranın trafiğini arttırmaz.
AÜ NMYO
16
Köprü (Bridge)
v Köprüler, adreslerin hangi ağa ait olduğunu içeren
bilgileri tutar. İki bağımsız ağ arasına konan köprü
her iki tarafa da aktarılmak istenen paketleri
inceler.
v Eğer paket karşı ağda bulunan bir yeri
adresliyorsa, o paketi diğer ağa aktarır; aksi
durumda paketi süzer ve karşı tarafa geçirmez.
v Uygulamada, büyük ağların, parçalanıp her biri
bağımsız birer ağ niteliğini koruyacak biçimde
daha küçük ağlara bölünmesinin ve bunların
birbirlerine köprülenerek bağlanmasının (bridging)
birçok avantajı vardır.
AÜ NMYO
17
Köprü (Bridge)
vTrafik yoğunluğu ayrıştırılmış olur, aynı ağı
destekleyen trafik diğer ağları etkilemez.
vHerhangi bir ağda olabilecek bir hata veya arıza
diğer ağlara yansıtılmamış olur.
vLAN’ların etkin uzunluğu artırılmış olur.
Köprüleme yöntemleri üç şekilde yapılır.
Kaynak Yönlendirmeli Köprüleme (Source-Route
Bridging)
› Saydam Köprüleme (Transparent Bridging)
› Çevrimli Köprüleme (Translational Bridging)
›
AÜ NMYO
18
Köprü (Bridge)
v Ethernet ağ dilimlerini bağlamada saydam köprüleme
(TB) kullanılır.
v
AÜ NMYO
19
Köprü (Bridge)
v Kaynak yönlendirmeli
köprüleme de ise FDDI ve
IBM tarafından geliştirilmiş
TR(Token Ring) jetonlu
halka ağ yapılarında
kullanılır.
v Çevrimli köprüleme, veri
bağı katmanı tamamen
farklı olan LAN
teknolojileri ile kurulmuş
olan ağ dilimlerini birbirine
bağlamada kullanılır.
AÜ NMYO
20
Tekrarlayıcı (Repeater)
vYerel ağlarda, iki ethernet segmentini
(bölümlemesini) birbirine bağlamak için bir
tekrarlayıcı (repeater) kullanılır.
AÜ NMYO
21
Tekrarlayıcı (Repeater)
vBu; bir ağ segmentinin, izin verilen maksimum
mesafesini arttırmak üzere kullanılabilir.
vTekrarlayıcılar, veri paketlerini bir ağ
segmentinden diğerine geçirir, bunu yaparken
elektriksel sinyaller standartlar içerisinde kalacak
şekilde yenilenir (tazelenir).
vFakat veri paketlerinin içerikleri değişmeden
kalır.
AÜ NMYO
22
Tekrarlayıcı (Repeater)
v Eğer tekrarlayıcı, bağlı durumdaki
segmentlerden birinde fiziksel bir
hata bulursa, bu segmentin
bağlantısı izole duruma getirilir.
Hata bir daha ortaya çıkmadığında,
izole durum otomatik olarak ortadan
kaldırılır.
v Ethernet üzerinde, bir segment,
ethernet kablosunun izin verilen
maksimum boyu ile belirlenir. Bir
segment dâhilindeki ağ aboneleri
ethernet adresi vasıtasıyla
doğrudan adreslenebilir.
AÜ NMYO
23
Tekrarlayıcı (Repeater)
vSegmentin maksimum izin verilen genişlemesi,
tekrarlayıcılar ya da köprüler kullanılarak
arttırılabilir.
vAğ abonelerinin diğer ağlarla iletişim kurabilmesi
için, örneğin, yönlendiriciler, ya da ağ geçitleri
gibi cihazlara ihtiyacınız olur.
AÜ NMYO
24
Yönlendirici (Router)
vNetworkleri birbirlerine bağlar ve internet
üzerindeki trafiğin yönetilmesi işinin çoğunu
üstlenir.
AÜ NMYO
25
Yönlendirici (Router)
vRouter’lar, internet üzerinde yol alan paketleri
inceler ve verinin nereye gittiğine bakar.
vVerinin gideceği yere dayanarak, paket en
uygun şekilde yönlendirilir.
vGenelde başka bir router’a gönderilir ve oradan
da bir sonraki router’a gönderilir.
vBu böylece devam eder.
AÜ NMYO
26
Yönlendirici (Router)
vEthernet üzerinde bir yönlendirici (router), iki
farklı ethernet ağını birbirine bağlar.
vNet-ID (IP adresinin bir kısmı) ile tanımlanan bir
ethernet ağı gibi, Net-ID, söz konusu abonesinin
aynı ağ üzerinde mi olduğunu ya da veri
paketlerinin bir yönlendiriciden mi geçirilerek
transfer edilmeleri gerektiğine karar vermek için
kullanılır.
vEğer gerekiyorsa, bir yönlendirici, ağın fiziksel
tipini dönüştürebilir (örneğin, ethernetten ISDN’e
dönüştürebilir), fakat protokolü dönüştüremez.
AÜ NMYO
27
Yönlendirici (Router)
AÜ NMYO
28
Ortam Dönüştürücü (Transceiver)
vOrtam dönüştürücüler, farklı fiziksel yapıya sahip
uçların birbirine bağlanması için kullanılır.
AÜ NMYO
29
Ortam Dönüştürücü (Transceiver)
vÖrneğin, bir ağda uzak bir mesafedeki (mesela 1
km) bir bilgisayarı ağa bağlamak için fiber optik
kablo kullanmak istediğimizi düşünelim.
vMevcut yerel alan ağımızın UTP Cat5e
kablolardan oluştuğunu farz edelim.
vUzak noktadaki bilgisayara kadar döşemiş
olduğumuz fiber optik kablonun ethernet RJ45
sistemine dönüştürülmesi gerekmektedir.
AÜ NMYO
30
Ortam Dönüştürücü (Transceiver)
vBu işlem her iki uç için de gereklidir.
vİşte bu durumda ortam dönüştürücü (tranciever)
denilen cihazlar istediğimiz işlemi yapmamızı
sağlar ve uzak noktadaki bilgisayar yerel alan
ağımıza katılmış olur.
vOrtam dönüştürücülerin çok çeşitli varyasyonları
vardır.
vMesela Fiberden RJ45’e , AUI ‘den RJ45’e,
RJ45’ten BNC’ye gibi farklı biçimlerdeki
ortamları birbirine dönüştürmek için kullanılırlar.
AÜ NMYO
31
Birleştirici (Concentrator)
v Bir çeşit hub cihazıdır denilebilir. Değişik fiziksel arayüze
ve farklı protokollere sahip bağlantıların bir noktada
toplanması ve aralarında geçiş yapılmasını sağlayan
cihazdır.
AÜ NMYO
32
Birleştirici (Concentrator)
v Birleştiriciler genelde şaseli yapıdadır. Birleştiricinin en
az iki tane DAS (DAS, Dual Attachment Station/Çift
bağlantılı arayüz) bağlantısı vardır.
v Kullanım amacı FDDI olmayan cihazları veya SAS (SAS,
Single Attachment Station) tek bağlantılı arayüzlü
cihazları, sistemleri FDDI ağa eklemektir. FDDI hub
cihazı olarak da adlandırılır.
AÜ NMYO
33
Modem
v Modem, bilgisayardan aldığı
digital (sayısal) veriyi analog
veriye çevirerek gönderen ve
aynı şekilde karşı taraftaki
bilgisayardan gelen analog
veriyi tekrar digital veriye
çevirerek bilgisayara ileten
cihazdır.
v Modem terimi, modulationdemodulation kelimelerinin
kısaltılması ile
oluşturulmuştur.
AÜ NMYO
34
Modem
v ADSL Nedir?
v ADSL, (asymmetric digital
subscriber line – asimetrik
sayısal abone hattı)
mevcut telefon hattınız
üzerinden yüksek veri,
ses ve görüntü iletişimini
aynı anda sağlayan, hızlı
ve güvenli, sabit modem
teknolojisidir.
AÜ NMYO
35
Modem
vSplitter Nedir?
vİnternete bağlanırken telefon
görüşmelerinizin aksamaması için telefon
kablosundan birlikte gelen adsl sinyalleri
ile telefon sinyallerini ayıran cihazın adıdır.
AÜ NMYO
36
Modem
İnternet ve telefon bağlantısı aşağıdaki şemada gösterildiği gibi yapılabilir.
AÜ NMYO
37
3G MODEMLER
v Günümüzde kullanılan kablosuz modemlerden
birisi de 3G mobil modemlerdir.
v 3G mobil internet ile GPRS/EDGE destekli
3G uyumlu 3G mobil modeminizle kablosuz,
kolay ve hızlı bir şekilde her yerden internete
bağlanabilirsiniz.
AÜ NMYO
38
3G MODEMLER
v 3G mobil modem ile
.
e-postalarınıza hareket
hâlindeyken ulaşabilir,
SMS gönderebilir,
telefonunuzu meşgul
etmeden kablosuz,
kolay ve hızlı bir şekilde
her yerden internete
bağlanabilirsiniz.
AÜ NMYO
39
Access Point(Erişim Noktası)
vErişim noktası (access
point) kablolu bir internet
ağına kablosuz erişim
sağlar. Erişim noktası,
Switch veya kablolu
yönlendiriciye takılır ve
kablosuz iletişim
sinyalleri gönderir. Bu,
bilgisayarların ve
aygıtların kablolu ağa
kablosuz olarak
bağlanmasını sağlar.
AÜ NMYO
40
Access Point(Erişim Noktası)
AÜ NMYO
41
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
42
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
4.Hafta
Ağ Kablo
Çeşitleri
Ağ Kabloları
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
Kablo Çeşitleri
v İletişimin oluşması için bir kaynak,
hedef ve herhangi bir kanalın olması
gerekir.
v Kanal veya ortam, bilginin üzerinden
gönderileceği bir yol sağlar. Ağ iletişimi
dünyasında ortam genellikle bir çeşit
fiziksel kablodur.
v Kablosuz ağ iletişimi söz konusu
olduğunda, bu elektromanyetik
radyasyon da olabilir , kaynak ile hedef
arasındaki bağlantı doğrudan veya
dolaylı olabilir ve birden çok ortam
türüne de yayılabilir.
A.Ü. NMYO
2
Kablo Çeşitleri
vBir NOC (network operations center) veya yerel
ağda çeşitli cihazları birbirine bağlamak için çok
sayıda farklı türde kablo vardır.
vİki tür fiziksel kablo bulunur.
Metal kablolar genellikle bakır olur ve bilgi taşımaları
için bu kablolara elektrik darbeleri uygulanır.
› Fiber optik kablolar cam veya plastikten yapılır ve bilgi
taşımak için ışık parıltılarını kullanır.
›
A.Ü. NMYO
3
Kablo Çeşitleri
vAğlarda kullanılan kablo çeşitleri aşağıdaki
gibidir:
1.
2.
3.
4.
Koaksiyel Kablo
UTP Kablo
STP Kablo
Fiber Optik Kablo
A.Ü. NMYO
4
Koaksiyel
v Koaksiyel (eş eksenli) kablo genellikle bakır veya
alüminyumdan yapılır ve hizmet sağlamak için kablolu
televizyon şirketleri tarafından kullanılır.
v Uydu iletişim sistemlerini oluşturan çeşitli bileşenlerin
birbirine bağlanmasında da bu kablo kullanılır.
A.Ü. NMYO
5
Koaksiyel
v Kablo özellikleri
Çeşitli metallerden yapılmış birçok kablo türü
olmasına rağmen ağların çoğunda bakır
kullanılır.
› Çünkü bakırın elektrik akımına karşı olan
düşük direnci sinyallerin daha uzağa
taşınmasına olanak verir.
› Bu sebepten, ağ uzmanları bazen kablo
yerine bakır terimini kullanmayı tercih ederler.
›
A.Ü. NMYO
6
Koaksiyel
v Parazit Sorunu:Elektrik sinyali bir kablodan
geçerken tıpkı bir küçük radyo istasyonu gibi kablo
etrafında elektromanyetik alan oluşturur.
v Ayrıca söz konusu alan başka bir kabloyla
karşılaştığında elektromanyetik alan, bu kablo
içinde küçük bir elektrik akımı üretir. Üretilen
akımın miktarı elektromanyetik alanın kuvvetine ve
kablonun fiziksel durumuna bağımlıdır.
A.Ü. NMYO
7
Koaksiyel
v Bilgisayarlar normal veya
kazara üretilen sinyalleri
ayırt edemediğinden
oluşan akım normal
iletişimi bozacak veya
önleyecek kadar kuvvetli
olabilir.
v Ağı oluşturan kablolar
birbirlerine paralel olarak
bulunduklarından parazit
problemi oldukça
önemlidir. Bilgisayar ağları
için kullanılan kablolama
tipi paraziti minimize etmek
A.Ü. NMYO
8
Koaksiyel Kablo standartları
Koaksiyel kablolarda standartların oluşmasını
sağlayan ve kabloları birbirinden ayıran en önemli
özellikler şunlardır:
›
Karakteristik empedans: Koaksiyel kabloda
empedans kablo boyunca düzenli olmalıdır.
Empedansın düzensiz oluşu zayıflamalara sebep
olur. Genel uygulamalarda karakteristik empedans
değerleri aşağıdaki gibidir:
§ o CATV, MATV, CCTV ve video sistemlerinde, 75 Ohm
§ o Radyo yayım sistemlerinde, 50 Ohm
§ o Yerel alan ağı ve veri iletişim sistemlerinde, 50-105 Ohm
A.Ü. NMYO
9
Koaksiyel Kablo standartları
Kapasitans
› Zayıflamalar: Kablo yapısına ve kullanılan
malzemelere bağlı olarak kabloda taşınan sinyaller
giriş seviyesine göre çıkışta belli bir miktar
zayıflamaktadır.
› Geri dönüş kaybı
› Yayılma hızı: Koaksiyel kablolarda taşınan sinyallerin
kablo içerisindeki hızlarıdır. Yayılma hızı kullanılan
malzemelere bağlı olarak değişir. Işık hızının yüzdesi
olarak belirtilir.
› Kesim Frekansı: Kesim frekansından sonraki
frekanslarda, koaksiyel kabloların nominal
karakteristik özelliklerinde bozulmalar görülür.
›
A.Ü. NMYO
10
Koaksiyel Kablo standartları
vYukarıda sözü edilen kablo özelliklerine göre
kabloların isimleri bazı kodlarla birlikte anılır.
Koaksiyel kablolarda bu kodlar RGX(X)
şeklindedir. Buradaki RG Radio Guide
kelimelerinin bas harflerini gösterir. X(X) ise
rakamlardan oluşan bir sayıdır. RG6 , RG8,
RG58, RG62 gibi.
vKoaksiyel kablo, elektriksel gürültünün yoğun
olduğu çevre şartlarında kullanımı en uygun olan
bakır kablo çeşididir. 1950’lerde AT&T Bell
Laboratuvarları’nda geliştirilmiştir.
A.Ü. NMYO
11
Koaksiyel Kablo standartları
vKoaksiyel kabloların uygulama alanları;
televizyon, CATV (Community Antenna
Television), telefon ağları ve yerel alan
ağlarıdır.
vBu kablolar uzun mesafeli telefon ağlarında
uzun yıllar yaygın olarak kullanıldı.
vAncak bu alandaki yerini fiber optik
kablolara ve uydu sistemlerine bırakmıştır.
Yerel alan ağlarında ise çift bükümlü
kablolarla olan yarışını kaybetmek üzeredir.
Günümüzde ise en yaygın olarak televizyon
ve kamera sistemlerinde kullanılmaktadır.
A.Ü. NMYO
12
Koaksiyel Kablo standartları
v Koaksiyel kablolar, farklı sinyal türleriyle kullanılabilir. Hem
analog hem de dijital sinyalleri taşıyabilir. Örneğin 50
Ohm’luk kablolar genellikle dijital sinyalleri taşır, 75
Ohm’luk kablolar ise genellikle analog sinyalleri taşır.
v Yüksek bant genişlikleri nedeniyle, kablolu TV
yayınlarında da bu kablolar kullanılabilir.
A.Ü. NMYO
13
Koaksiyel Kablo Yapısı
v Merkezde iletken bakır, bakırın dışında da yalıtkan bir
tabaka, tabakanın üzerinde alüminyum ya da bakır örgülü
bir zırh ve en üstte yalıtkan bir kılıftan oluşur.
v Koaksiyel kablonun bu yapısı, merkezdeki iletken üzerinde
taşınan sinyalin, elektriksel gürültülerden etkilenmesini
önler.
A.Ü. NMYO
14
Koaksiyel Kablo Yapısı
v Koaksiyel kablo içindeki elektromanyetik radyasyona
karşı bir bariyer görevi yapan yoğun metal koruyucu,
içteki kablonun etrafında esnek bir silindir oluşturur.
Bu bariyer içteki kabloyu iki şekilde yalıtır:
Parazite sebep verebilen elektromanyetik alandan
kabloyu korur ve içteki kablonun ürettiği
elektromanyetik alandan diğer kabloların etkilenmesini
önler.
› “İçerdeki kablo, dıştaki koruyucu tarafından sürekli aynı
biçimde ve uzaklıkta korunduğundan, paralel
döşemelerde köşelerdeki kıvrımlardan veya
bükülmelerden etkilenmez.
›
A.Ü. NMYO
15
Koaksiyel Kablo Yapısı
vKoaksiyel kablo elektromanyetik kirliliğin yoğun
olduğu ortamlarda düşük güçte sinyalleri iletmek
için geliştirilmiş bir kablodur.
vÇok değişik tiplerde karşımıza çıkabilir.
vBilgisayar ağlarında tekrarlayıcı gerektirmeden
UTP veya STP kablolara göre daha uzun
mesafelerle iletişim sağlayabilirler.
A.Ü. NMYO
16
Koaksiyel Kablo Çeşitleri
v Koaksiyel kablo tipleri kendi RG kodlarına sahiptir.
v Koaksiyel kabloda bizim için önemli olan ve değişkenlik
arzeden değer kablonun empedansı veya omajıdır.
v Bu değer kablonun belirli bir uzunlukta elektrik akımına
karşı gösterdiği dirençtir.
A.Ü. NMYO
17
Koaksiyel Kablo Çeşitleri
v Koaksiyel kablolar dıştan bakıldığında birbirlerine çok
benzer, ancak kabloya daha yakından bakınca üzerinde
RG kodunu ve empedansını görebilirsiniz
A.Ü. NMYO
18
Koaksiyel Kablo Çeşitleri
v Yerel ağlarda kullanılan koaksiyel kablolar genellikle kablonun çapına
göre çeşitlere ayrılırlar. Kablonun çapı empendansı ve sinyal yayılma
mesafesini de doğrudan etkilemektedir.
v Buna göre kalın (Thicknet) ve ince (Thinnet) olmak üzere ikiye ayrılır.
A.Ü. NMYO
19
Kalın Koaksiyel Kablo (Thicknet-10Base5)
vKalın koaksiyel kablo yaklaşık 1 cm
kalınlığında, Ethernet ağlarında kullanılan
bir kablodur.
vGenellikle sarı bir kılıfı bulunduğundan
“Yellow Ethernet” (Sarı Ethernet) olarak da
isimlendirilir. IEEE standartlarında kalın
koaksiyel kablo “10Base5 Ethernet” olarak
nitelendirilir.
A.Ü. NMYO
20
Kalın Koaksiyel Kablo (Thicknet-10Base5)
vBuradaki “10” kablonun 10 Mbps hızında
veri tranferi yapabildiğini , Base kablonun
Temel Bant veri transferi için kullanıldığını,
“5” ise kablonun 500 m uzunluğa kadar
veri transferi yapabildiğini anlatır.
vKalın koaksiyel kabloları günümüzde
kullanılan bilgisayar ağlarında görmeniz
pek mümkün değildir.
A.Ü. NMYO
21
Kalın Koaksiyel Kablo (Thicknet-10Base5)
v Kalın koaksiyel kablonun özellikleri :
IEEE 802.3 standartlarına göre maksimum 10
Mbps hızında veri transferi yapabilir,
› Temel bant veri transferinde kullanılır,
› Fiber optik kablolardan daha ucuz, ama diğer
koaksiyel kablolardan daha pahalıdır,
› Modern bilgisayar ağlarında kullanılan
konnektörlerden çok farklı birkaç tür
konnektörle uyumludur ;
›
A.Ü. NMYO
22
Kalın Koaksiyel Kablo (Thicknet-10Base5)
Bu konnektörler :
› Vampir tapa,
› AUI (DIX-DB15) konnektör,
› N serisi konnektörler,
A.Ü. NMYO
23
Kalın Koaksiyel Kablo (Thicknet-10Base5)
vKalın koaksiyel kablo önemli dezavantajlarından
dolayı modern bilgisayar ağlarında çok nadir
kullanılır.
vÇünkü bu kabloyu yönetmek zordur, çok sert
olması kurulum ve montajı zorlaştırmaktadır.
Ayrıca bilgisayar ağlarının avantajlarını tam
anlamıyla sunamazlar, yüksek hızlı veri transferi
kalın koaksiyel kablo ile sağlanamaz.
vBuna rağmen ucuzdur ve çevresel gürültüler
popüler veri iletim ortamlarından daha az etkiler.
A.Ü. NMYO
24
İnce Koaksiyel Kablo (Thinnet-10Base2)
v İnce koaksiyel kablolar
1980’lerde ve 90’ların başında
Ethernet ağlarının en yaygın
kullanılan kablosuydu.
v Bu kablolar, kalın olan tipleri gibi
modern bilgisayar ağlarında pek
görülmez. Ama yine de eskiden
kurulmuş olan ağlarda ya da
küçük işyerlerinde belki
rastlayabilirsiniz.
A.Ü. NMYO
25
İnce Koaksiyel Kablo (Thinnet-10Base2)
vIEEE bu kabloyu 10Base2 ethernet olarak
nitelendirmiştir. Burada farklı olan sondaki “2”dir.
Bu rakam bu kabloların 185 m (kabaca 200 m)
menzillerinin olduğunu anlatır. Bu kablolar
genellikle siyah kılıflıdır. Bundan dolayı bir diğer
isimleri de “Black- Ethernet”(Siyah Ethernet)’dir.
vİnce koaksiyel kablonun çapı yaklaşık 0.64
cm’dir. Bu çap kabloyu kalın koaksiyel kablodan
daha esnek ve daha kolay kurulabilir hale
getirmiştir.
A.Ü. NMYO
26
İnce Koaksiyel Kablo (Thinnet- 10Base2)
vİnce koaksiyel kablonun özellikleri :
› IEEE 802.3 standartlarına göre maksimum 10
Mbps hızında veri transferi yapabilir.
› Temel bant veri transferinde kullanılır.
› Fiber optik kablodan ve kalın koaksiyel
kablodan daha ucuz, ama çift bükümlü
kablodan daha pahalıdır. Bu özelliği
sayesinde zaman zaman “cheapnet”
(ucuznet) olarak da isimlendirilmiştir.
› Bu kablolarda BNC konnektörler kullanılır.
BNC konnektörlerin çeşitli tipleri vardır.
A.Ü. NMYO
27
İnce Koaksiyel Kablo (Thinnet-10Base2)
vİnce koaksiyel kablonun özellikleri :
› Bu kablolar bir ağ bölümünde 185 m menzile
sahiptir.
› Çevresel gürültülere karşı çift bükümlü
kablolardan daha az etkilenir, ama kalın
koaksiyel kablolardan daha çok etkilenirler.
Hem kalın hem de ince koaksiyel
kablolar Bus Topolojisi ağlarda kullanılır.
A.Ü. NMYO
28
Konnektörler
v Konnektörler koaksiyel
kabloyu ağ cihazına ve
bilgisayarlara bağlamada
kullanılırlar.
v Konnektör tipleri genellikle
ince ve kalın koaksiyel
kablolara göre
değişmektedir.
v Bilgisayar ağlarında
kullanılmayan diğer
koaksiyel kablo çeşitlerinde
ise farklı tiplerde
konnektörler vardır.
A.Ü. NMYO
29
Konnektörler
vKalın koaksiyel kablolarda AUI (DIX yada
DB15) ve N serisi konnektörler kullanılır.
A.Ü. NMYO
30
Konnektörler
vİnce koaksiyel kablolarda BNC denilen
konnektörler kullanılır.
vBNC konnektörlerin birkaç türü vardır. Bunlar :
BNC Kablo Konnektörü
› BNC T Konnektör
› BNC Barrel Konnektör
›
A.Ü. NMYO
31
Konnektörler
vBNC kablo konnektörü kablonun ucunda yer alır.
T konnektör ise koaksiyel kabloyu network
adaptörüne (PC’ye) bağlamak için kullanılır.
vBarrel konnektör ise iki koaksiyel kablonun
birbirine bağlanmasını sağlar.
A.Ü. NMYO
32
Sonlandırıcı
vSonlandırıcılar kablonun sonuna takılır ve
içinde 50 ohm’luk direnç bulunan BNC tip
konnektörlerdir. Bu konnektörler olmazsa
ağ çalışmaz.
A.Ü. NMYO
33
Ağ Uygulaması
vBNC tipi konnektörler kullanılarak 3 adet
bilgisayardan oluşan bir ağın
kablolamasının yapılması.
Not: İnce koaksiyel kabloların
hazırlanmasında BNC tipi konnektörler
kullanılmaktadır.
A.Ü. NMYO
34
Ağ Uygulaması
v Gerekli olan malzemeleri hazırlayınız :
4 tane BNC kablo konnektörü
› 3 tane T konnektör
› 2 tane sonlandırıcı
› Yeterli uzunlukta ince koaksiyel kablo
›
A.Ü. NMYO
35
Ağ Uygulaması
vBilgisayarların arasına çekilecek kabloların
uçlarına birer BNC kablo konnektörü,
sonra, bilgisayarların ethernet kartlarına T
konnektörleri takılır.
A.Ü. NMYO
36
Ağ Uygulaması
vİlk ve son bilgisayara takılı olan T
konnektörlerin birer ucuna sonlandırıcı
bağlanır.
Not: Sonlandırıcılar olmazsa ağ kesinlikle
çalışmaz.
A.Ü. NMYO
37
Ağ Uygulaması
vÖnce 1. ve 2. bilgisayarların arasına,
sonra da 2. ve 3. bilgisayarların arasına
koaksiyel kablolar takılır.
A.Ü. NMYO
38
Ağ Uygulaması
vKablolar da takıldıktan sonra ağımız artık
kullanıma hazırdır. Bilgisayarların ayarları
yapıldıktan sonra ağ kullanılabilir.
A.Ü. NMYO
39
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
40
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
5.Hafta
Ağ Kablo
Çeşitleri
Ağ Kabloları
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
Twisted Pair (Bükümlü Çift)
vModern Ethernet teknolojisi, cihazları birbirine
bağlamak için genellikle büklümlü çift (TP)
olarak bilinen bir tür bakır kablo kullanır.
Ethernet çoğu yerel ağın temelini
oluşturduğundan, en çok karşılaşılan ağ kablosu
türü TP'dir.
A.Ü. NMYO
2
Twisted Pair (Bükümlü Çift)
vBüklümlü çift kablolar, birbirine bükülmüş ve
koruyucu bir kaplama içine yerleştirilmiş bir veya
daha fazla sayıda yalıtılmış bakır tel çiftinden
oluşur. Tüm bakır kablolar gibi büklümlü çift de
verileri iletmek için elektrik darbelerini kullanır.
A.Ü. NMYO
3
Twisted Pair (Bükümlü Çift)
v Veri iletimi, kablonun sağlayabileceği veri hızını
düşürebilen girişim veya gürültüye karşı hassastır.
Büklümlü çift kablo, bir tür gürültü olan
elektromanyetik girişime (EMI) karşı hassastır.
v Kablolar çok uzun biçimde birbirine sarılınca
sızma olarak bilinen bir girişim kaynağı oluşur. Bir
kablodaki sinyal sızarak bitişik kablolara girebilir.
v Sızma gibi bir girişim nedeniyle veri iletimi
bozulduğunda, verinin yeniden iletilmesi gerekir.
Bu da ortamın veri taşıma kapasitesini düşürebilir.
A.Ü. NMYO
4
Twisted Pair (Bükümlü Çift)
vBüklümlü çift kabloda, birim uzunluğu başına
düşen büklüm sayısı, kablonun girişime karşı
sahip olduğu direnç miktarını etkiler.
A.Ü. NMYO
5
Yapısı
vBükümlü çift kablo telefon sistemlerinde
de kullanılır. Bu tür kablolarda çıplak
kabloların her biri bir yalıtım malzemesi
(örneğin plastik) ile giydirilir ve kablolar
çiftler halinde birbirine bükülür.
A.Ü. NMYO
6
Yapısı
v Bu şekildeki basit bükümler,
Çıplak kablonun ürettiği elektromanyetik
alanın etkisini sınırlayıp diğer kablolarda
parazit oluşumunu önleyerek,
› Kablo çiftini elektromanyetik alanın etkisine
karşı daha az duyarlı yapıp diğer kablolardan
kaynaklanan paraziti önleyerek, kabloyu ağda
kullanıma uygun hale getirir.
›
A.Ü. NMYO
7
Yapısı
v Bükümlü çift kablonun
metal koruyucu ile
sarılmış haline Korumalı
Bükümlü Çift Kablo
denir.
v İzole edilmiş bükümlü
çiftlerin etrafına sarılmış
metal koruyucu ile, kablo
elektromanyetik alandan
daha iyi korunmakta ve
verilerin daha uzun
mesafelere iletilmesine
olanak sağlamaktadır.
A.Ü. NMYO
8
Çeşitleri
vGünümüzde en yaygın kullanılan ağ
kablosu tipi birbirine dolanmış çiftler
halinde, telefon kablosuna benzer yapıdaki
kablodur. En yaygın TP (Twisted Pair)
kablo çeşitleri:
STP Kablo (Korunmalı Çift Bükümlü Kablo
– Shielded Twisted Pair)
› UTP Kablo
›
A.Ü. NMYO
9
Çeşitleri
v Tüm Twisted pair kablo
çeşitleri
A.Ü. NMYO
eşitleri
10
STP Kablo(Korunmalı Çift Bükümlü Kablo)
vBu tip kabloda dolanmış tel çiftleri
koaksiyel kabloda olduğu gibi metal bir
zırh (lifler) ile kaplıdır. Dışarıdan gelen her
türlü gürültüye karşı korumalı bir kablo
çeşididir.
vEthernet ağlarında kullanılabilen bu kablo,
koaksiyel kablolardan farklı olarak verinin
taşındığı devrenin bir parçası olmadığı için
mutlaka her iki sonda da
topraklandırılmalıdır.
A.Ü. NMYO
11
STP Kablo (Korunmalı Çift Bükümlü Kablo)
vAksi halde iletişime en çok zarar veren bir
etken olur. Kablo, içindeki veya
çevresindeki sinyalleri toplayan bir anten
gibi çalışır ve ağ ortamındaki veriyi bozar.
vEtrafı renkli plastik kaplayıcıyla kaplanmış
4 çift tel ve dış kaptan önce korunmayı
sağlayan lifler bulunmaktadır.
vBu da STP kabloyu daha sert ve ağır
yapmaktadır.
A.Ü. NMYO
12
STP Kablo(Korunmalı Çift Bükümlü Kablo)
vKabloda korumayı sağlayan liflerin kablonun
hiçbir noktasında zedelenmemiş olması çok
önemlidir.
vAyrıca bu liflerle sağlanan topraklamanın verinin
geçtiği tüm noktalarda (ağ kartından duvar
prizlerine ve hub'a kadar) devamlı olması da çok
önemlidir.
A.Ü. NMYO
13
STP Kablo(Korunmalı Çift Bükümlü Kablo)
vSTP kablolar ilk kullanılmaya başlandığı
dönemlerde (belki de koaksiyelden geçiş
aşamasında) STP kablo çok güvenli kabul
edilmiştir.
vEn dıştaki metal zırh'ın elektromanyetik
alanlardan geçerken kablo içindeki sinyalin
bozulmasına mani olması beklenir. Ancak STP
ilk dönemlerde pahalı olmasıyla
yaygınlaşamamıştır.
A.Ü. NMYO
14
STP Kablo(Korunmalı Çift Bükümlü Kablo)
vSTP kablo Token Ring ağlarında kullanılmıştır
ve ethernet ağları için fazla maliyetinden dolayı
geçmişte tercih edilmemiştir, ancak günümüzde
maliyetlerin düşmesi STP kabloları tekrar
gündeme getirmiştir.
A.Ü. NMYO
15
UTP Kablo
vUTP kablo sadece bilgisayar ağlarında
kullanılmaz. Oldukça yaygın olan bir başka
kullanım alanı daha vardır: Telefon
hatları…
vUTP kablo telefon hatlarında da kullanılır
fakat bilgisayar ağlarındaki kullanımı bu
alanın önüne geçmiştir ve UTP kablo
bilgisayar ağlarıyla özdeşleşmiştir.
A.Ü. NMYO
16
UTP Kablo
vYapısı koaksiyel kabloya göre oldukça
basit olan bakır kablo çeşitidir.
vİçerisinde 4 çift bakır kablo bulunur.
Kabloların birbirleri üzerindeki
elektromanyetik etkisini azaltmak için,
bakır kablolar ikişer ikişer sarılı
durumdadırlar.
A.Ü. NMYO
17
UTP Kablo
vÇevresinin küçük olmasından dolayı kablo
kanallarında daha az yer kaplamakta ve büyük
ağ kurulumlarında çok avantaj sağlamaktadır.
vUTP kablolar, STP kablonun tam tersine
çevredeki gürültüden etkilenmektedir. Daha
önceden daha yavaş bilgi iletimi yapabilirken
yeni geliştirilen teknolojilerle UTP kablo
üzerinden Gigabit hızlı iletişim
sağlanabilmektedir. Bu da UTP kablonun daha
yaygın kullanımını beraberinde getirmiştir.
A.Ü. NMYO
18
UTP Kablo
vKablo içindeki teller çiftler halinde birbirine
dolanmıştır.
vHer çiftin bir ana rengi bir de "beyazlı" olanı
vardır. Aşağıdaki resimde de görüldüğü gibi ana
renkler turuncu, mavi, yeşil ve kahverengidir.
A.Ü. NMYO
19
UTP Kablo
vBunlara sarılı olan beyaz teller ise, diğerleriyle
karışmasın diye, sarılı olduğu renkle aynı bir
çizgiye sahiptir. Böylece 8 telin de turuncu,
turuncu-beyaz, mavi, mavi-beyaz, yeşil, yeşilbeyaz, kahverengi, kahverengi-beyaz olmak
üzere 8 farklı renkte ama 4 grupta toplanmış
olduğunu görüyoruz.
A.Ü. NMYO
20
UTP Kablo
v UTP kablolar, belirli bir mesafe için üzerinden
geçirebilecekleri veri miktarına göre kategorilere
ayrılırlar. Bu kategoriler:
› Kategori 1 (CAT 1): 1985’te ortaya çıkmıştır. Telefon
hatlarında kullanılır.
› Kategori 2 (CAT 2): 4 Mbps hızında veri transferi
sağlar. Token-ring ağlarda ve bazı telefon
sistemlerinde kullanılmıştır.
› Kategori 3 (CAT 3): 10 Mbps hızında veri transferi
sağlar. Token-ring ağlarda ve 10BaseT sistemlerde
kullanılmıştır ve bazı telefon sistemlerinde hala
kullanılmaktadır.
A.Ü. NMYO
21
UTP Kablo
›
Kategori 4 (CAT 4): 16 Mbps hızında veri transferi
sağlar. Token-ring ağlarda, 10BaseT ve
10BaseT4 sistemlerde kullanılmıştır.
› Kategori 5 (CAT5 ve CAT5e): Yerel ağ
bağlantıları için kullanılır. Günümüzde
neredeyse tüm yerel ağ bağlantıları Kategori
5 UTP kablolarıyla yapılmaktadır. 100 metrelik
mesafe aşılmadığı müddetçe 100 Mbps’lik
veri aktarım kapasitesine sahiptir. Bu nedenle
100 Mbps hızını destekleyen Ethernet kartı ile
çalışabilecek en uyumlu kablodur.
A.Ü. NMYO
22
UTP Kablo
vKategori 6 (CAT 6): Kategori 5 kablosuna
göre daha üstün bir üretim tekniği
kullanılarak üretilmiş olması nedeniyle,
1000 Mbps hızında veri iletimine imkan
tanır. Gigabit Ethernet kartlarıyla birlikte
kullanılır.
A.Ü. NMYO
23
UTP Kablo
vKategori 7 (CAT 7): Kategori 6 kablosuna
göre daha üstün bir üretim tekniği
kullanılarak üretilmiş olması nedeniyle,
1200 Mbps hızında veri iletimine imkan
tanır.
vGigabit Ethernet kartlarıyla birlikte
kullanılır.
A.Ü. NMYO
24
UTP Kablo
A.Ü. NMYO
25
Konnektör
v Çift bükümlü kabloları sonlandırmak için
RJ(Registered Jack) serisi konnektörler kullanılır.
v RJ serisinde onlarca konnektör çeşidi vardır.
Bunların içinde en yaygın olanları telefon
sistemlerinde kullanılan Kategori 2 (Cat2) kabloları
sonlandıran RJ-12 ve UTP ile STP kabloların
sonlandırılmasında kullanılan RJ-45 konnektörleridir.
v Bu konnektörler kabloya takılırken bazı aletler
gerekmektedir. Bu aletler kabloyu soymak, bükümlü
çiftleri ayırmak, kabloyu kesmek ve kabloyu
konnektöre takmak için gerekli olan aletlerdir.
A.Ü. NMYO
26
Konnektör
RJ-12 Konnektör
RJ-45 Konnektör
A.Ü. NMYO
27
Kablo Hazırlama
vKablo Hazırlama Aletleri ve Pasif
Elemanlar
vUTP ve STP kablolar RJ-45 ve RJ-12
konnektörleriyle bağlanırlar. Bu
konnektörlerin kablolara takılması için
çeşitli aletler gerekmektedir.
A.Ü. NMYO
28
Kablo Hazırlama
vKablo Sıkma Pensesi:Bu penseler
kablonun RJ-45 ya da RJ-12
konnektörlerine takılıp sıkılması amacıyla
kullanılırlar.
vÇoğu kablo sıkma pensesi birden fazla
işlevi üzerinde barındırır. Kablo soyma,
kablo çiftlerini ayırma, kablo kesme gibi
işlevleri de üzerinde barındıran penseler
mevcuttur.
A.Ü. NMYO
29
Kablo Hazırlama
vKablo Sıkma Pensesi: Aşağıda bu
penselerden 2 tanesini görüyorsunuz.
Kablo sıkma penseleri
A.Ü. NMYO
30
Kablo Hazırlama
vKablo Temizleme, Soyma ve Kesme
Aletleri:Çift bükümlü kabloları
konnektörlere takmadan önce soymak,
çiftleri ayırmak ve uçlarını kesmek
gereklidir. Bu işlemleri yapabilecek aletler
aşağıdaki resimlerde verilmiştir.
A.Ü. NMYO
31
Kablo Hazırlama
vKabloların kesilmesi için kablo kesme
aletlerinin yanında yankeski de
kullanılabilmektedir.
Yan Keski
A.Ü. NMYO
32
Kablo Hazırlama
vPatch cord ismi verilen duvar prizinden
PC’ye yada patch panelden Switch,
Routergibi cihazlara bağlantı kablolarına
ait konnektörlerinin korunması amacıyla
yalıtkan kapaklar kullanılır.
Yalıtkan konnektör kapakları
A.Ü. NMYO
33
Kablo Hazırlama
A.Ü. NMYO
34
Kablo Hazırlama İşlemi
vKablo uçlarını yaparken uymanız gereken, daha
doğrusu uyarsanız sizin ve sizden sonra ağa
müdahale edecek kişinin işini kolaylaştıracak
standartlar vardır.
vBu standarda uygun yaptığınız kablo veri
kanallarının aynı tel çiftini kullanması kuralına
uygun olacaktır.
vEIA/TIA isimli kuruluş "EIA/TIA -T568
'Commercial Building Wiring Standard' " isimli
kablolama ile ilgili standartları belirlemiştir. Tüm
dünyada üreticiler ve teknisyenler bu standartları
takip ederler.
A.Ü. NMYO
35
Kablo Hazırlama İşlemi
v"EIA/TIA -T568" standardı içinde kablo uçlarını
yaparken kullanabileceğiniz elektriksel olarak
birbirinin tamamen aynısı iki şema önerilmiştir.
vT568A şeması ve T568B şeması : Her iki
şemada da 1-2 ve 3-6'nın aynı çifte ait tellere
denk geldiğine dikkat ediniz.
A.Ü. NMYO
36
Kablo Hazırlama İşlemi
A.Ü. NMYO
37
Kablo Hazırlama İşlemi
v Kablo hazırlarken kablonun nereye takılacağı önemli
bir sorudur. Bu sorunun cevabına göre bağlantı şekli
seçilir.
v Eğer kablo bir PC’den bir ağ cihazına takılacaksa
kablonun her iki ucundaki konnektör de aynı
standarda göre hazırlanmalıdır. (Düz Bağlantı) (
568A <->568A yada 568B <-> 568B)
A.Ü. NMYO
38
Kablo Hazırlama İşlemi
v Eğer kablo bir ağ cihazından diğer bir ağ cihazına
ya da bir PC’den diğer bir PC’ye takılacaksa o
zaman kablonun uçlarındaki konnektörlerden
birbirinden farklı standartlara göre
hazırlanmalıdır.(Çapraz Bağlantı) ( 568A <-> 568B
yada 568B <-> 568A)
A.Ü. NMYO
39
Kablo Hazırlama İşlemi
v Bu standartlarda belirtilen renkleri taşımayan
kablolarla da karşılaşmanız muhtemeldir. UTP kablo
yapımında önemli olan düz bağlantıda her iki ucun
renklerinin aynı sıralamaya sokulmasıdır. Çapraz
bağlantı yapılmak istendiğinde ise birinci uç yapılır;
kablonun diğer ucunda 1 ile 3 no’lu iletkenler ve 2 ile
6 no’lu iletkenlerin yerleri değiştirilerek iletken
sıralaması oluşturulur.
A.Ü. NMYO
40
Kablo Hazırlama İşlemi
A.Ü. NMYO
41
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
42
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
6.Hafta
Ağ Temelleri
UTP
Yapımı
UTPKablo
Kablo Yapımı
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
İşlem Basamakları
v Gerekli olan malzemeler :
RJ-45 konnektörü (Cat5),
› RJ-45 yalıtkan kapağı,
› Cat 5e Kablo ,
› RJ-45, RJ-12 konnektörleri
için kullanılan sıkıştırma
pensesi,
› Bükümlü çiftlerin
temizlenmeleri ve kesilmeleri
için alet.
›
A.Ü. NMYO
2
İşlem Basamakları
A.Ü. NMYO
3
İşlem Basamakları
vÖnce hazırlanacak kablo kesilir ve ucuna
yalıtkan kapak takılır.
vKapaklar, kablonun eğilip bükülmesi
esnasında zarar görmesini engeller.
A.Ü. NMYO
4
İşlem Basamakları
vİzolasyonun en dış katını çıkarmak için
gerekli olan aletle kablonun üst katı halka
olarak kesilir ve çıkarılır.
A.Ü. NMYO
5
İşlem Basamakları
v Kablonun konnektöre sokulabilmesi için bükümlü
çiftler çözülmelidir.
v Çiftler, kablonun kılıfının kenarına kadar çözülürler.
Çiftlerin bir sıra olarak yerleştirilmesi gerekmektedir.
Bunun için kablo, yassı biçimli yapılır.
A.Ü. NMYO
6
İşlem Basamakları
vÇiftler, paralel olarak yerleştirilen iletkenlerden
yassı bir katın oluşturulacağı şekilde
koyulmalıdır.
vKablo sıkma pensesi ile kablonun kılıfının
kenarından iletkenlerinin aşağı yukarı 14 mm'lik
parçası kesilir.
A.Ü. NMYO
7
İşlem Basamakları
v İletkenler, seçilen standarda (T568A veya T568B)
uygun olarak renk sırasına koyulur. Bu sıralamada
yaygın olan standart EIA/TIA-T568B (soldan sağa:
turuncu- beyaz, turuncu, yeşil-beyaz, mavi,
mavibeyaz, yeşil, kahverengi- beyaz, kahverengi)
standardıdır.
A.Ü. NMYO
8
İşlem Basamakları
A.Ü. NMYO
9
İşlem Basamakları
vİletkenler konnektörde, ayrı ayrı kanallarda
bulunacakları ve kablonun kılıfının konnektöre
en az 6 mm gireceği şekilde ayarlanmalıdır.
vKonnektörün sabitleyici anahtarı aşağıya
yönlendirilmelidir.
A.Ü. NMYO
10
İşlem Basamakları
vİletkenler konnektöre sonuna kadar sokulmalıdır.
Konnektörün uç kısmında bulunan bıçakların
iletkenlerle temas sağlayabilmesi için kablo
konnektöre iyice oturtulmalıdır.
vKonnektör saydam plastikten üretildiğinden
dolayı iletkenlerin durumu görsel olarak kontrol
edilebilir. Bu aşamadan sonra yapılan hatanın
geri dönüşü olmayacağı için iletkenler iyi kontrol
edilmelidir.
A.Ü. NMYO
11
İşlem Basamakları
A.Ü. NMYO
12
İşlem Basamakları
vBükümlü çiftleri konnektörün bıçaklarıyla
bağlamak için RJ-45 pensesi kullanılır. Bu işlem
ile konnektörün bıçakları konnektörün içine girer,
iletkenlerin kılıflarını keserler ve kablonun telleri
arasına girerek elektrik kontağını sağlarlar.
vRJ-45 pensesi sayesinde konnektör kabloya
çıkmayacak şekilde monte edilmiş olur.
A.Ü. NMYO
13
İşlem Basamakları
A.Ü. NMYO
14
İşlem Basamakları
vKonnektörün yalıtkan kapağı takılır.
A.Ü. NMYO
15
İşlem Basamakları
vKablonun konnektöre takılma işlemi
tamamlanmış olur. Burada emin olmak için kablo
ve konnektör küçük bir kuvvetle zıt yönlere
doğru çekilerek montajın sağlamlığı kontrol
edilir.
A.Ü. NMYO
16
İşlem Basamakları
vSon olarak üretilen kablonun her iki ucu da kablo
test cihazları aracılığıyla test edilir.
A.Ü. NMYO
17
İşlem Basamakları
vKablolar hazırlandıktan sonra çalıştığını test
etmek için değişik markaların ürettiği test
cihazları kullanılabilir.
vKabloların uçlarına takılan iki parça halindeki bu
test cihazları test işlemini oldukça
kolaylaştırmaktadır.
A.Ü. NMYO
18
Çapraz kablo yapımı
A.Ü. NMYO
19
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
20
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
7.Hafta
Fiber Optik Kablolar
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
Yapısı
vTP (büklümlü çift) ve eş eksenliden farklı
olarak fiber optik kablolar verileri ışık
darbelerini kullanarak iletir.
vEv veya küçük işletme ortamlarında
normalde bulunmasa da fiber optik
kablolar şirket ortamlarında ve büyük veri
merkezlerinde yaygın olarak kullanılır.
A.Ü. NMYO
2
Yapısı
vFiber optik kablo cam veya plastikten
yapılmıştır ve bu iki madde de elektriği
iletmez. Bu da fiber optik kablonun EMI'ye
(Elektromanyetik Girişim) karşı hassas
olmadığı ve girişimin sorun oluşturduğu
ortamlara döşenmek için uygun olduğu
anlamına gelir.
A.Ü. NMYO
3
Yapısı
v EMI direncine ek olarak
fiber optik kabloların
çok yüksek miktarda
bant genişliğini
desteklemesi onları
yüksek hızlı veri
omurgaları için ideal
hâle getirir. Fiber optik
omurgaları birçok
şirkette bulunur ve
ayrıca İnternet'te
ISP'leri bağlamak için
de kullanılır.
A.Ü. NMYO
4
Yapısı
vHer fiber optik devre gerçekte iki fiber
kablodur.
vBiri veriyi iletmek için diğeri ise veriyi
almak için kullanılır
A.Ü. NMYO
5
Yapısı
vGirişine uygulanan seri bilgiyi, seri olarak
çıkışına taşıyan devreye seri girişli - seri
çıkışlı devre denir.
vFlip – flop (FF) adedi kadar clock palsi
(CK) uygulandığında girişteki tek bitlik bilgi
çıkıştan alınır.
A.Ü. NMYO
6
Yapısı
vFiberin çalışma prensibi temel optik kurallarına
dayanır.
vBir ışın demeti az yoğun bir ortamdan daha
yoğun bir ortama geçerken geliş açısına bağlı
olarak yansıması (tam yansıma) ya da kırılarak
ortam dışına çıkması (bu istenmeyen durumdur)
mantığına dayanır.
vFiber optik kablo şekilde görüldüğü gibi merkezi
cam bir çekirdek kablonun etrafına sarılı
koruyucu katmanlardan oluşmaktadır. Kablo
temel olarak şekildeki gibi 3 kısımdan oluşur.
A.Ü. NMYO
7
Yapısı
Fiber optik kablo
A.Ü. NMYO
8
Yapısı
Fiber optik kablonun temel üç kısmı
v 1 ile belirtilen kısım çekirdek nüve (core): Işığın
içerisinde ilerlediği ve kablonun merkezindeki
kısımdır. Çok saf camdan yapılmıştır ve esnektir.
Belirli sınırlar içinde eğilebilir, cinsine göre çapı ;
tek modlu veya çok modlu oluşuna göre 8
mikrometre ile 100 mikrometre arasında değişir.
v Not: İnsan saçı 100 mikrometre civarındadır.
A.Ü. NMYO
9
Yapısı
v 2 ile belirtilen kısım kılıf (cladding): Tipik olarak
125 mikrometre çapında nüveyi saran ve fibere
enjekte edilen ışının nüveden çıkmasını engelleyen
kısımdır.
v Aynı nüve gibi camdan yapılmıştır. Ancak indis farkı
olarak yaklaşık %1 oranında daha azdır.
v Bu indis farkından dolayı ışık ışını nüveye enjekte
edildikten sonra kılıfa geçmez (aşırı bir katlanma ya
da ezilme yoksa).
v Işın, kılıf-nüve sınırından tekrar nüveye döner ve
böyle yansımalar dizisi hâlinde nüve içerisinde iler.
A.Ü. NMYO
10
Yapısı
v3 ile belirtilen kısım kaplama (coating): Optik
bir özelliği olmayan kaplama polimer veya
plastik olabilir.
vBir veya birden fazla katmanı olabilir. Optik
özelliği bulunmayan kaplama sadece fiberi
darbe ve şoklardan korur.
A.Ü. NMYO
11
Yapısı
v Günümüzde üretilen
optik kabloların,
nüve/kılıf
(core/cladding) ebatları
verilerek üretilmektedir.
Şu anda en çok üretilen
ebatlar 8/125, 50/125
ve 62.5/125 mikron
olarak üretilmektedir.
Bu durum, şekilde
8/125 örneği verilerek
açıklanmıştır.
A.Ü. NMYO
12
Yapısı
Ø
Nüve/kılıf ölçüleri
Bazen bu ölçülere kaplama ölçüsü de yazılır.
Örneğin 8/125/250, bu ölçülere göre nüve kalınlığı 8
mikron, kılıf kalınlığı 125 mikron ve kaplama
kalınlığı ise 250 mikrondur.
Ø Fiber optik kablo, verileri elektrik
sinyali yerine ışık olarak gönderir.
Dolayısıyla manyetik alanlardan,
radyo dalgalarından, elektriksel
alanlardan etkilenme olasılığı yoktur.
Fiziksel olarak neme ve diğer
etkenlere karşı dayanıklılığından
dolayı binalar arası ve LAN (Local
Area Netwok)’lar arası kablolamada
tercih edilir.
A.Ü. NMYO
13
Yapısı
vFiber optik kablo veriyi twisted pair ve koaksiyel
(coaxial) kablolardan çok daha uzağa çok daha
hızlı biçimde taşıyabilir.
vHızından dolayı görüntülü konuşma (video
konferans), çoklu ortam (multimedya)
uygulamaları, ses ve görüntü sunulması
işlemlerinde tercih edilir.
v Fiyat olarak diğer kablolardan daha pahalıdır ve
kurulumu oldukça zordur. Ethernet sinyalini
taşıyan fiber optik kablo “10baseF” olarak
adlandırılır.
A.Ü. NMYO
14
Fiber Optik Kablonun Karakteristikleri
vDıştaki yalıtımı sağlayan kısım teflon ya
da PVC’den oluşmaktadır.
v“Kevlar fiber” adlı madde kabloyu
güçlendirir ve az da olsa kırılmadan
bükülmesine olanak tanır.
v Merkezdeki fiberi plastik bir tabaka korur.
vMerkezdeki kablo cam ya da plastik
fiberden oluşur.
A.Ü. NMYO
15
Fiber Optik Kablonun Karakteristikleri
vFiber optik
kablolarla en yaygın
kullanılan konnektör
tipi ST
konnektördür.
Biconic konnektör,
fiber kablonun nüve
kısmı geçirilerek
yerleştirilen
konnektördür. Şekil
olarak BNC’ye
benzer.
A.Ü. NMYO
16
Fiber Optik Kablonun Karakteristikleri
vSon zamanlarda SC adı
verilen konnektörde
popüler olmaya
başlamıştır. SC
konnektörlerin
ST’lerden farkı, şeklinin
kare olması ve dar
alanlarda kabloya
bağlantı yapılmasının
daha kolay olmasıdır.
A.Ü. NMYO
17
Kullanılan Dalga Boyları Ve Zayıflama
vOptik fiberlerde uygun iletim için üç değişik
dalga boyu kullanılmaktadır.
vOptik fiberler ilk kullanıldığında (1966 yılında),
ışık dalga boyu 850 nm. (1. optik pencere)
kullanılmıştır. 1975 yılında ışık dalga boyu 1310
nm.
v(2.optik pencere) olarak kullanılmaya
başlanmıştır. 1987 yılından başlayarak dalga
boyu 1550 nm. olan (3. optik pencere) ışık
kullanılmaya başlanmıştır.
vŞu anda optik iletim ve araştırmalarda ağırlıklı
olarak 3. optik pencere temel alınmaktadır.
A.Ü. NMYO
18
Kullanılan dalga boyları ve zayıflama
vFiber optik damarlarda, birinci optik pencerede
önceleri 20dB/Km daha sonraları 4dB/Km, 2.
optik pencerede 0.40-0.36dB/Km ve 3. optik
pencerede 0.22-0.15dB/Km zayıflama elde
edilmiştir. Kilometredeki zayıflama ve dalga boyu
diyagramı aşağıdaki şekilde verilmiştir.
A.Ü. NMYO
19
Fiber Optik Kablonun Avantajları
vGeniş band aralığına sahiptir.
vElektromanyetik bağışıklık nedeniyle
manyetik indüksiyonun neden olduğu
kablolar arası karışmadan etkilenmezler.
v Karışma olmaması
v Çevre koşullarına karşı direnç
A.Ü. NMYO
20
Fiber Optik Kablonun Avantajları
vTesis kolaylığı
v Güvenilirlik
vMaliyet (Aslında fiber optik kablo pahalıdır.
Ancak fiber optik bir sistemin uzun vadeli
maliyetinin, metalik bir sistemin uzun
vadeli maliyetinden daha az olacağı
düşünülmektedir).
A.Ü. NMYO
21
Tek Modlu Fiber
v Tek modlu fiber optik kablolar,
ışığın fiber üzerinde yalnızca tek
bir yolu takip edebileceği biçimde
oluşturulmuştur.
v Tek modlu fiber optik kablolar
için ışık kaynağı genellikle bir
LED lazeridir . Bu normal
LED'lere göre çok daha yüksek
fiyatlı ve daha yoğundur.
v LED lazerinin yoğunluğu
sayesinde daha yüksek veri
hızları ve daha uzun aralıklar
elde edilebilir.
A.Ü. NMYO
22
Tek Modlu Fiber
vTek modlu fiberler, yaklaşık 3000 metre boyunca
veri iletebilir ve çeşitli NOC'ların ara bağlantısı
gibi omurga kablolaması için kullanılır.
Teknolojideki gelişmeler bu mesafeyi de sürekli
olarak artırmaktadır.
vIşığın fiberin içerisinde hareket ettiği kısma
çekirdek (nüve) adı verilir. Işık ışınlarının açısı
sayısal aralık içerisindeyse ışınlar çekirdek
içerisine girebilir.
A.Ü. NMYO
23
Tek Modlu Fiber
v Işık nüve (core-çekirdek) içerisinde hareket
eder. Işınların açısı sayısal aralık
içerisindeyse sınırlı sayıda yolda hareket
edebilir.
v Bu optik yollara “mod” adı verilir. Eğer fiberin
çapı yeteri kadar büyükse ışık çok sayıda
yolda hareket edebilir. Bu tür fiberlere “çok
modlu (multimode) fiber” denir. Tek modlu
(singlemode) fiberin çekirdeği sadece tek
modda ışığın hareket etmesine müsaade
eder.
A.Ü. NMYO
24
Yapısı
vTek modlu fiber kablo çok modlu fiber kablo ile
aynı parçalardan meydana gelir.
vTek modlu fiberin dış ceket rengi genellikle sarı
olur. Çok modlu fiber kablo ile tek modlu fiber
kablonun arasındaki en temel farklılık, tek mod
fiber kablonun adından da anlaşılacağı gibi tek
modda iletim yapmasıdır.
vTek modlu fiberin çekirdek yarıçapı 8-10 mikron
seviyesindedir. 9 mikronluk çekirdek çok
yaygındır.
A.Ü. NMYO
25
Yapısı
vKablo ceketinde yazan 9/125 olarak tanımlanan
tek modlu fiber kablonun çekirdek yarıçapı 9 ve
dış kılıf yarıçapının 125 mikron olduğu anlaşılır.
vTek modlu fiberde ışık kaynağı olarak lazer
kullanılır. Işık ışını çekirdeğe 90 derecelik açı
yaparak girer. Sonuç olarak veri ışın
dalgalarında ve çekirdeğin tam ortasında düz bir
hat üzerinde taşınır. Böylece hem iletim hızını
hem de iletim mesafesini arttırmış oluruz. Bu
yüzden tek modlu fiberler genellikle WAN’ larda
kullanılırken çok modlu fiberler LAN’ larda
kullanılır.
A.Ü. NMYO
26
Yapısı
A.Ü. NMYO
27
Yapısı
Tek modlu ışığın yayılması (yansıma ve kırılma yok denecek kadar az)
A.Ü. NMYO
28
ÇOK MODLU FİBER OPTİK
KABLO
v Fiber optik çeşitleri içinde çok modlu kablo daha
uygun fiyatlıdır ve daha yaygın olarak kullanılır.
v Işık darbeleri üreten ışık kaynağı genellikle bir
LED'dir (Işık Yayan Diyot).
v Aynı anda kablo üzerinden iletilen ve her biri veri
taşıyan birden çok ışık hüzmesi bulunduğundan
buna çok modlu denir.
A.Ü. NMYO
29
ÇOK MODLU FİBER OPTİK
KABLO
v Çok modlu çekirdekte her ışık hüzmesi ayrı bir
yolu takip eder.
v Çok modlu fiber optik kablolar genellikle 2000
metreye kadar olan bağlar için uygundur.
v Ancak teknolojideki gelişmeler bu mesafeyi
sürekli olarak arttırmaktadır.
A.Ü. NMYO
30
ÇOK MODLU FİBER OPTİK KABLO
A.Ü. NMYO
31
ÇOK MODLU FİBER OPTİK KABLO
vGirişine uygulanan paralel bilgiyi, tek clock
palsiyle paralel çıkışlarına yükleyen devreye
paralel girişli – paralel çıkışlı devre denir.
vÇok modlu fiber optik kabloların yapısı da tek
modlu fiberlere benzer. Aralarında çok az fark
vardır. Işığın çekirdek içerisinde yayılması
bakımından iki çeşidi bulunmaktadır.
A.Ü. NMYO
32
ÇOK MODLU FİBER OPTİK KABLO
vBunlar;
› Çok modlu kademe indeksli fiber
› Çok modlu dereceli indeksli fiber
A.Ü. NMYO
33
Çok Modlu Kademe İndeksli Fiber Optik Kablo
vÇok modlu kademe indeksli düzenleme, tek
modlu düzenlemeye benzer.
vAradaki fark, merkezî çekirdeğin çok daha geniş
olmasıdır. Bu fiber türü, daha geniş bir ışık fiber
açıklığına sahiptir. Dolayısıyla kabloya daha çok
ışık girmesine imkân verir.
vÇekirdek/koruyucu zarf arasındaki sınıra kritik
açıdan daha büyük bir açıyla çarpan ışık ışınları,
çekirdekteki zikzak şeklinde yayınım yapar ve
sürekli olarak sınırdan yansır.
A.Ü. NMYO
34
Çok Modlu Kademe İndeksli Fiber Optik Kablo
vÇekirdek / koruyucu zarf sınırına kritik
açıdan daha küçük bir açıyla çarpan ışık
ışınları, koruyucu zarfa girer ve yok olur.
vFiberde yayınım yaparken bir ışık ışınının
izleyebileceği çok sayıda yol olduğu
görülebilir. Bunun sonucu olarak bütün ışık
ışınları aynı yolu izlemez. Dolayısıyla
fiberin bir ucundan diğer ucuna olan
mesafeyi aynı zaman süresi içinde kat
etmezler.
A.Ü. NMYO
35
Çok Modlu Dereceli İndeksli Fiber Optik Kablo
vDereceli indisli çok modlu fiberin yapısındaki
çekirdeğin indisi yarıçapa bağlı olarak değişir.
Yani dışarıdan bakıldığında (çok hassas ve
güçlü mikroskoplarla) içten dışa doğru eş
merkezli halkalar halindedir.
vBu halkaların her birinin kırılma indisi farklıdır ve
içten dışa doğru gidildikçe kırılma indisi düşer.
vYani tam merkezde en büyük indeks, en dışta
ise en küçük indeks bulunur. Bu katmanların
sayısı imalatçı firmaya göre değişir.
A.Ü. NMYO
36
Çok Modlu Dereceli İndeksli Fiber Optik Kablo
v Genellikle bu katmanların sayısı 50-400
arasındadır.
v Merkezde direkt olarak giden ışık az yol alır; ancak
burada indeks büyüktür. Daha dış katmanlarda
giden ışıkların aldıkları yol daha fazladır; ancak bu
katmanlarda indeksi küçük olduğundan ışığın hızı
indeks profili ile ters orantılı olarak değişir.
v Dolayısıyla tüm ışıklar belli düğüm noktalarında
birleşir. Ancak alıcı uçta darbeler arasında bir
gecikme olur. Buna rağmen gecikme basamak
indeksli ve çok modlu fiberlerinkine göre daha
azdır.
A.Ü. NMYO
37
Çok Modlu Dereceli İndeksli Fiber Optik Kablo
vGenelde fiber optik kablolar verilerin uzak
mesafelere iletilmesinde kullanılmaktadır.
vAynı alan içerisinde UTP kabloların
kullanılması, kolay kurulması ve ucuz
olması nedeniyle tercih edilmektedir. Yine
de yerleşke gibi alanlarda fiber optik kablo
kullanılmaktadır. Genellikle de çok modlu
fiber böyle alanlarda tercih edilmektedir
A.Ü. NMYO
38
Tek Modlu Fiber İle Çok Modlu Fiberin Karşılaştırılması
Tek modlu fiber (single mode)
Çok modlu fiber (multimode)
Işık düzgün bir şekilde ilerler.
Işık gelişigüzel kılıf yüzeyine çarparak
yansır ve ilerler.
Çekirdek çapı küçüktür (5-8 mikron).
Çekirdek çapı tek modlu fiberden
büyüktür. (50 veya 62.5 mikron ya da
daha büyüktür). Bu özelliği ile ışığı alış
açısı esnekliği sağlar.
Işığın çekirdek içerisinde dağılımı
azdır.
Işığın dağılması fazladır. Bundan
dolayı ışık kayıpları da fazladır.
Uzak mesafelere ışığı iletebiliriz.
(yaklaşık 3 km)
Işığı uzak mesafelere iletmekle
beraber tek modlu fiberden daha kısa
kalmaktadır. (yaklaşık 2 km).
Işık kaynağı olarak lazer kullanılır.
Işık kaynağı olarak LED kullanılır.
A.Ü. NMYO
39
Tek Modlu Fiber İle Çok Modlu Fiberin Karşılaştırılması
A.Ü. NMYO
40
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
41
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
8.Hafta
OSI
Modeli
OSI Modeli
N B P 11 2 A Ğ T E M E L L ER İ
A.Ü. NMYO
1
OSI Modeli
v Farklı bilgisayarların ve
standartların gelişmesi ile
sorunların ortaya çıkması
nedeniyle ISO
(International
Organization for
Standardization), OSI
(Open Systems
Interconnection) modelini
1984’te geliştirdi.
v OSI modeli 7 Katmandan
oluşmaktadır ve
karmaşıklığı azaltmak ve
standartlar geliştirmek
amacıyla geliştirilmiştir.
A.Ü. NMYO
2
OSI Modeli
Please do not throw sausage pizza away
Physical-Data Link-Network-Transport-Session-Presentation-Application
A.Ü. NMYO
3
Terminal A
Terminal B
7
Uygulama
7
Uygulama
6
Sunum
6
Sunum
5
Oturum
5
Oturum
4
Taşıma
4
Taşıma
3
Ağ
3
Ağ
2
Veri iletim
2
Veri iletim
1
Fiziksel
1
Fiziksel
A.Ü. NMYO
4
7. Uygulama (Application) Katmanı
v Uygulama katmanı bilgisayar uygulaması ile ağ
arasında bir arabirim sağlar. OSI katmanları arasında
sadece bu katman diğer katmanlara servis sağlamaz.
Uygulamaların ağ üzerinde çalışması sağlanır.
v Kullanıcı tarafından çalıştırılan tüm uygulamalar burada
tanımlıdır. Örnegin;
› HTTP
› FTP
› SMTP – E-mail (Simple Mail Transfer Protocol)
› DNS
A.Ü. NMYO
5
7. Uygulama (Application) Katmanı
A.Ü. NMYO
6
6. Sunum (Presentation) Katmanı
vBu katman verileri, uygulama katmanına
sunarken veri üzerinde kodlama ve
dönüştürme işlemlerini yapar.
vSunuş katmanının en önemli görevi yollanan
verinin karşı bilgisayar tarafından
anlaşılacak şekilde çevrilmesidir. Bu sayede
farklı programların birbirlerinin verisini
kullanabilmesi mümkün olur.
A.Ü. NMYO
7
6. Sunum (Presentation) Katmanı
v Ayrıca bu katmanda;
veriyi sıkıştırma/açma,
› şifreleme/şifre çözme,
› EBCDIC’den ASCII’ye veya tam tersi yönde bir
dönüşüm işlemlerini de yerine getirir.
›
v Bu katmanda tanımlanan bazı standartlar;
›
PICT ,TIFF ,JPEG ,MIDI ,MPEG, HTML.
A.Ü. NMYO
8
6. Sunum (Presentation) Katmanı
A.Ü. NMYO
9
EBCDIC
v EBCDIC (Extended Binary Coded Decimal Interchange
Code = Genişletilmiş İkilik Kodlu Ondalık Değişim Kodu
IBM tarafından kullanılan bir karakter kümesidir.
A.Ü. NMYO
10
ASCII (American Standard Code for Information Interchange
vANSI tarafından sunulan,
standartlaşmış karakter
kümesidir.
›
33 tane basılmayan kontrol
karakteri (ekranda
basılmayan) ve 95 tane
ekrana basılan karakter
bulunur
A.Ü. NMYO
11
5. Oturum (Session) Katmanı
v Oturum katmanında iki bilgisayardaki uygulama arasındaki
bağlantının yapılması, kullanılması ve bitilmesi işlemleri yapılır.
v Bir bilgisayar birden fazla bilgisayarlarla aynı anda iletişim
içinde olduğunda, gerektiğinde doğru bilgisayarla
konuşabilmesini sağlar. Oturumun kurulması, yönetilmesi ve
sonlandırılmasını sağlar.
v Haberleşmenin organize ve senkronize edilmesini sağlar.
v Eğer veri iletiminde hata oluşmuş ise tekrar gönderilmesine karar
verir
GİR
HATASIZ
HATALI
A.Ü. NMYO
12
5. Oturum (Session) Katmanı
v Verinin güvenliğini sağlar.
v Bu katmanda çalışan protokollere örnek;
NFS (Network File System),
› SQL (Structured Query Language)
› ASP (AppleTalk Session Protocol)
› Telnet
›
A.Ü. NMYO
13
5. Oturum (Session) Katmanı
A.Ü. NMYO
14
5. Oturum (Session) Katmanı
İletişim Türleri
v Tek yönlü (Simplex)
önce
vYarı çift yönlü (HalfDuplex)
sonra
v Çift yönlü (Full-Duplex)
A.Ü. NMYO
aynı anda
15
4. Taşıma (Transport ) Katmanı
vBu katman 5-7 ve 1-3 arası katmanlar
arası bağlantıyı sağlar.
Üst katmandan aldığı verileri bölümlere
(segment) ayırarak bir alt katmana iletir,
› Bir üst katmana bu bölümleri birleştirerek
sunar.
›
vİki düğüm arasında mantıksal bir
bağlantının kurulmasını sağlar.
A.Ü. NMYO
16
4. Taşıma (Transport ) Katmanı
vAynı zamanda akış kontrolü (flow control)
kullanarak karşı tarafa gönderilen verinin
yerine ulaşıp ulaşmadığını kontrol eder.
vKarşı tarafa gönderilen bölümlerin
gönderilen sırayla birleştirilmesini sağlar.
vÖrnek; TCP, UDP (User Datagram
Protocol), SPX
A.Ü. NMYO
17
4. Taşıma (Transport ) Katmanı
A.Ü. NMYO
18
3. Ağ (Network) Katmanı
v Bu katmanda iletilen veri blokları paket olarak adlandırılır.
v Ağ katmanı veri paketine farklı bir ağa gönderilmesi
gerektiğinde yönlendiricilerin kullanacağı bilginin eklendiği
katmandır.
v Bu katmanda veriler paket olarak taşınır.
Ağ katmanında iki istasyon arasında en ekonomik yoldan
verinin iletimi kontrol edilir. Bu katman sayesinde verinin
yönlendiriciler (router) aracılığıyla yönlendirilmesi sağlanır.
v Bu katman, veri paketlerinin ağ adreslerini kullanarak bu
paketleri uygun ağlara yönlendirme işini yapar.
A.Ü. NMYO
19
3. Ağ (Network) Katmanı
vAdresleme işlemlerini (Mantıksal adres ve
fiziksel adres çevrimleri) yürütür.
vYönlendiriciler (Router) bu katmanda
tanımlıdırlar.
v Örnek; IP ve IPX.
A.Ü. NMYO
20
3. Ağ (Network) Katmanı
A.Ü. NMYO
21
2. Veri İletim/Bağı (Data Link) Katmanı
vVeri bağlantı katmanı fiziksel katmana erişmek ve
kullanmak ile ilgili kuralları belirler.
vBu katmanda Ethernet ya da Token Ring olarak
bilinen erişim yöntemleri çalışır. Bu erişim
yöntemleri verileri kendi protokollerine uygun
olarak işleyerek iletirler. Veri bağlantı katmanında
veriler ağ katmanından fiziksel katmana
gönderilirler. Bu aşamada veriler belli parçalara
bölünür. Bu parçalara paket ya da çerçeve (frame)
denir.
A.Ü. NMYO
22
2. Veri İletim/Bağı (Data Link) Katmanı
v Ağ katmanından aldığı veri paketlerine hata kontrol bitlerini
ekleyerek çerçeve (frame) halinde fiziksel katmana iletme
işinden sorumludur.
v İletilen çerçevenin doğru mu yoksa yanlış mı iletildiğini
kontrol eder, eğer çerçeve hatalı iletilmişse çerçevenin
yeniden gönderilmesini sağlar.
v Veri bağlantı katmanının büyük bir bölümü ağ kartı içinde
gerçekleşir. Veri bağlantı katmanı ağ üzerindeki diğer
bilgisayarları tanımlama, kablonun o anda kimin tarafından
kullanıldığının tespiti ve fiziksel katmandan gelen verinin
hatalara karşı kontrolü görevini yerine getirir.
A.Ü. NMYO
23
2. Veri İletim (Data Link) Katmanı
vAyrıca ağ üzerindeki diğer bilgisayarları
tanımlama, kablonun o anda kimin
tarafından kullanıldığının tespitini yapar.
vÖrn: Ethernet, Frame Relay, ISDN, Switch
ve Bridge
A.Ü. NMYO
24
2. Veri İletim (Data Link) Katmanı
• Veri İletim Katmanı İki Alt Katmandan
Oluşur;
Veri İletim Katmanı
LLC
MAC
(Logical Link Control)
(Media Access Control)
A.Ü. NMYO
25
2. Veri İletim (Data Link) Katmanı
v Media Access Control (MAC)
MAC alt katmanı veriyi hata kontrol kodu (CRC),
alıcı ve gönderenin MAC adresleri ile beraber
paketler ve fiziksel katmana aktarır.
› Alıcı tarafta da bu işlemleri tersine yapıp veriyi
veri bağlantısı içindeki ikinci alt katman olan
LLC'ye aktarmak görevi yine MAC alt katmanına
aittir.
›
A.Ü. NMYO
26
2. Veri İletim (Data Link) Katmanı
v Logical Link Control (LLC)
›
›
›
LLC alt katmanı bir üst katman olan ağ katmanı
için geçiş görevi görür.
Protokole özel mantıksal portlar oluşturur
(Service Access Points, SAP).
Böylece kaynak makinada ve hedef makinada
aynı protokoller iletişime geçebilir (örneğin
TCP/IP).
A.Ü. NMYO
27
2. Veri İletim (Data Link) Katmanı
v Logical Link Control (LLC)
›
›
LLC ayrıca veri paketlerinden bozuk gidenlerin
(veya karşı taraf için alınanların) tekrar
gönderilmesinden sorumludur.
Flow Control yani alıcının işleyebileğinden fazla
veri paketi gönderilerek boğulmasının
engellenmesi de LLC'nin görevidir.
A.Ü. NMYO
28
2. Veri İletim (Data Link) Katmanı
A.Ü. NMYO
29
1. Fiziksel (Physical) Katmanı
vVerilerin fiziksel olarak gönderilmesi ve
alınmasından sorumludur.
vBu katmanda tanımlanan standartlar
taşınan verinin içeriğiyle ilgilenmezler.
Daha çok işaretin şekli, fiziksel katmanda
kullanılacak konnektör türü, kablo türü gibi
elektriksel ve mekanik özelliklerle ilgilenir.
A.Ü. NMYO
30
1. Fiziksel (Physical) Katmanı
v Fiziksel katman verinin kablo üzerinde alacağı yapıyı
tanımlar. Veriler bit olarak iletilir.
v Bu katman bir ve sıfırların nasıl elektrik, ışık veya radyo
sinyallerine çevrileceğini ve aktarılacağını tanımlar.
v Gönderen tarafta fiziksel katman bir ve sıfırları elektrik
sinyallerine çevirip kabloya yerleştirirken, alıcı tarafta
fiziksel katman kablodan okuduğu bu sinyalleri tekrar bir
ve sıfır haline getirir.
v Hub’lar fiziksel katmanda tanımlıdır.
v 10BaseT, 100BaseT, UTP, RJ-45, IEEE 802.5 (Token
Ring) vb. standartlar
A.Ü. NMYO
31
1. Fiziksel (Physical) Katmanı
A.Ü. NMYO
32
Katman
Katman
Görevi
7.) Uygulama
Kullanıcının uygulamaları
6.) Sunum
Aynı dilin konuşulması; veri formatlama,
şifreleme
Bağlantının kurulması ve yönetilmesi
5.) Oturum
4.) Taşıma
3.) Ağ
Verinin bölümlere ayrılarak karşı tarafa
gitmesinin kontrol edilmesi
Veri bölümlerinin paketlere ayrılması, ağ
adreslerinin fiziksel adreslere çevrimi
2.) Veri İletim
Ağ paketlerinin çerçevelere ayrılması
1.) Fiziksel
Fiziksel veri aktarımı
A.Ü. NMYO
33
Katman
Katman
PDU (Protocol Data Unit) Adı
7.) Uygulama
HTTP, FTP, SMTP
6.) Sunum
ASCII, JPEG, PGP
5.) Oturum
NetBIOS, DHCP
4.) Taşıma
TCP, UDP, SPX
3.) Ağ
IP, IPX
2.) Veri İletim
Ethernet, Frame Relay, ISDN
1.) Fiziksel
Bit, Kablo, Konnektör
A.Ü. NMYO
34
OSI’de Verilerin Adı
Katman
7.) Uygulama
Kullanılan Veri Adı
Data (Veri)
6.) Sunum
Data
5.) Oturum
Data
4.) Taşıma
Segment (Bölüm)
3.) Ağ
Packet (Paket)
2.) Veri İletim
Frame (Çerçeve)
1.) Fiziksel
Bits (Bit)
A.Ü. NMYO
35
Sarma (encapsulation)
A.Ü. NMYO
36
OSI Katmanları Arasında Veri Aktarımı
TerminalA
Terminal B
İşlem Gönderimi
İşlem Alımı
Veri
Uygulama
Sunum
Veri
UB
Veri
UB
SB
Taşıma
Veri
UB
SB
OB
Ağ
Veri
UB
SB
OB
TB
Veri iletim
Veri
UB
SB
OB
TB
AB
Veri
UB
SB
O
B
TB
AB
Oturum
Fiziksel
VK
VB
011100111101111001111001110111101
A.Ü. NMYO
37
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
38
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
9.Hafta
TCP/IP’E GİRİŞ
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
TCP/IP PROTOKOLÜ
v Ağ üzerinde iki bilgisayarın karşılıklı veri
aktarabilmesi ve süreçler (processes)
yürütebilmesi için bilgisayarların birlikte
çalışabilme (interoperability) yeteneğinin
olması gerekir.
v Birlikte çalışabilme, verici ve alıcı arasında
kullanılacak işaretler, veri formatları ve
verinin değerlendirme yöntemleri üzerinde
anlaşmayla mümkün olur.
v Bunu sağlayan kurallar dizisi protokol olarak
adlandırılır.
A.Ü. NMYO
2
TCP/IP PROTOKOLÜ
vProtokol, ağın farklı
parçalarının birbiriyle
nasıl etkileşimde ve
iletişimde bulunacağını
belirler.
vStandartlar ise her
üreticinin uyduğu ortak
tanımlamalardır.
A.Ü. NMYO
3
TCP/IP PROTOKOLÜ
vVerinin ağ içerisinde bir yerden başka bir yere
hareket etmesi için ağ içerisindeki tüm cihazların
aynı dili konuşması veya protokolü kullanması
çok önemlidir.
vProtokol, ağ içerisindeki iletişimi sağlıklı bir
şekilde yapmak için gereken kuralların tümüdür.
vProtokol, bir iletişim sürecinde, internet
bağlantısını sağlayan noktalar arasındaki, gidip
gelen mesajlaşmayı düzenleyen kurallar
dizisidir.
A.Ü. NMYO
4
TCP/IP PROTOKOLÜ
vBir ağ içerisinde aynı anda birden çok protokol
kullanılıyor olabilir; çünkü işletim sistemleri,
protokol kümesi farklı olan birçok bilgisayar, aynı
anda ağda bulunabilir ve hepsinin birbirleriyle
iletişimde bulunması gerekebilir.
vHâli hazırda birçok protokol kümesi
geliştirilmiştir.
vBunlardan bazıları yalnızca onu geliştiren
üreticiler tarafından kullanılırken, bir çoğu açık
sistem hâline gelmiştir.
A.Ü. NMYO
5
TCP/IP PROTOKOLÜ
vÖrneğin DECnet, IPX, SNA ve XNS protokol
kümeleri sırasıyla Digital, Novell, IBM ve Xerox
firmaları tarafından geliştirilmişlerdir ve yine bu
firmalar tarafından kullanılmaktadır.
A.Ü. NMYO
6
TCP/IP PROTOKOLÜ
vTCP/IP gibi bazı protokol kümeleri ise bütün
üreticiler tarafından desteklenen, tartışılmaz
genel standart olmuştur.
vBaşta internet olmak üzere, farklı teknolojilere
sahip ağların olması, bağımsız olarak
yönetilmesi ve geliştirilmesi gibi özellikleri
TCP/IP protokolünün en yaygın kullanılan
protokol olmasına neden olmuştur.
A.Ü. NMYO
7
TCP/IP PROTOKOLÜ
v Aslında TCP/IP protokolü diye
adlandırmak çok doğru değildir.
v Çünkü TCP/IP, çok sayıda
protokol ve yardımcı
programlardan oluşan bir
protokol kümesidir.
v Bu protokoller birbirleriyle
iletişim içinde bulunan gerek
donanım gerekse yazılımlar
arasında oluşur.
A.Ü. NMYO
8
TCP/IP PROTOKOLÜ
vİletişimin gerçekleşmesi için her öğenin bu
protokolü kabul etmiş ve uyguluyor olması
gerekir.
vTCP/IP de bu şekilde oluşan yüzden fazla bilgi
iletişim protokolün toplandığı bir protokoller
ailesidir.
vBunlardan en önemlileri
›
TCP ( Transmission Control Protocol ) ve
›
IP ( Internet Protokol ) olduğu için bu ismi almıştır.
A.Ü. NMYO
9
TCP/IP PROTOKOLÜ
vBir bilgisayar ağında kullanılan protokol ne
olursa olsun, aslında bilgisayarlar fiziksel
adresleri ile birbirlerini tanır ve iletişimde
bulunurlar.
vBu fiziksel adres ağ kartı veya ağa bağlanmayı
sağlayan herhangi bir donanımın içinde bulunan,
hiçbir şekilde değiştirilmesi mümkün olmayan 48
bit olan bir numaradır (MAC adresi).
vTCP/IP protokolünde, diğer bilgisayarlardan
farklı olarak her bilgisayar bir IP numarası alır.
Görünüşü “46.182.69.15” şeklindedir.
A.Ü. NMYO
10
TCP/IP PROTOKOLÜ
vİnternet’te bulunan her bilgisayarın kendine ait
bir IP numarası vardır ve sadece ona aittir.
vIP adresleri (IPv4’e göre) 32 bitlik düzendedirler
ama kolay okunabilmeleri için 8 bitlik 4 gruba
ayrılmışlardır. Internet üzerinde veri alış verişi
yapan alıcı ve göndericiyi tanımlamaktadırlar.
vVeriler gönderilirken mutlaka gönderenin IP
adresini taşırlar. Alıcının adresi de adresteki
“domain”, adrese göre çözümlenir ve gönderilir.
A.Ü. NMYO
11
TCP/IP PROTOKOLÜ
vIP adres yapısının 2 bölümü vardır.
vBirincisi bilgisayarın bağlı olduğu özel bir ağın
numarası, ikincisi ise bilgisayarların özel
numarasıdır.
vVeriler dolaşım sırasında Router denilen
yönlendiricilerden geçerken sadece bu özel ağın
numarasına bakılır.
A.Ü. NMYO
12
TCP/IP PROTOKOLÜ
TCP/IP protokol grubu
A.Ü. NMYO
13
TCP/IP Katmanları
vTCP/IP Protokolü içerisinde bir çok
protokol mevcuttur.
vHer bir protokol belirli yeteneklerle
donatılmıştır.
vBu bölümde, TCP/IP protokol ailesi içinde
yer alan temel protokollerin neler olduğu,
her birinin özellikleri ve birbirleriyle hangi
düzen içinde çalıştıkları irdelenecektir.
A.Ü. NMYO
14
TCP/IP Katmanları
vİnternet ağ mimarisi katmanlı yapıdadır.
Bilgisayarlar arası iletişim için gerekli bütün iş,
bu katmanlar tarafından yürütülür.
vHer katmanda yapılacak görevler protokoller
tarafından paylaşılmıştır.
vTCP ve IP farklı katmanlarda bulunan farklı
protokollerdir.
vFakat ikisi birlikte TCP/IP olarak kullanıldığında
bütün katmanları ve bu katmanlarda bulunan
protokollerin tamamını ifade eder. Bu sebeple
TCP/IP bir protokol kümesi olarak bilinir.
A.Ü. NMYO
15
TCP/IP Katmanları
A.Ü. NMYO
16
TCP/IP Katmanları
vTCP/IP katmanında kullanıcının kullandığı
programlar ve işletim sisteminin arka planda
yürüttüğü programlar uygulama programı
katmanlarıdır.
vUygulama programının altında bulunan
katmanlar iletişim işini yapan katmanlardan
oluşur.
vBu katmanlarda bir hizmetin yapılabilmesi için
bir alt katmandan hizmet beklenir.
A.Ü. NMYO
17
TCP/IP Katmanları
vUygulama programlarının bulunduğu katman
sayılmaz ise dört katman vardır. Bunlar;
Uygulama
› Ulaşım (Taşıma)
› Yönlendirme ve
› Fiziksel katmanlardır
›
A.Ü. NMYO
18
TCP/IP Katmanları
vUygulama katmanında
SMTP (Simple Mail Transfer Protocol-Basit Posta
Aktarım Protokolü),
› TELNET (Telecommunication Network-İletişim
Ağı),
› FTP (File Transfer Protocol-Dosya Aktarım
Protokolü),
› SNMP (The Simple Network Management-Basit
Ağ Yönetim Protokolü),
› (Remote Login-Uzaktan Erişim) gibi protokolleri
vardır.
›
A.Ü. NMYO
19
TCP/IP Katmanları
vUlaşım katmanında;
TCP (Transmission Control Protocol-İletişim Kontrol
Protokolü)
› UDP (User Datagram Protocol-Kullanıcı Veri Bloğu
İletişim Protokolü) protokolleri,
›
vyönlendirme katmanında;
IP (Internet Protocol-İnternet Protokolü), ICMP
(Internet Control
› Management Protocol- İnternet Kontrol Yönetim
Protokolü) protokolleri vardır.
›
A.Ü. NMYO
20
TCP/IP Katmanları
vFiziksel katmanda ise gelen bilgileri iletim
ortamına aktarmakla görevli protokoller olan;
Ethernet,
› switch,
› X25 gibi protokoller vardır.
›
A.Ü. NMYO
21
TCP/IP Katmanları
A.Ü. NMYO
22
TCP/IP Katmanları
TCP/IP katmanları
A.Ü. NMYO
23
TCP/IP Katmanları
vAğ cihazları, genel olarak TCP/IP’nin ilk üç
katmanıyla işlem yapar.
vEğer ağ cihazı yapılan uygulamada protokollerini
kendi bünyesinde de çalıştıracaksa dördüncü
katmanı da kullanır.
vTCP protokolünde her uçta 216 adet farklı port
tanımlıdır.
vBu 16 bitlik port numarası veya adresi ve 32
bitlik IP adresi beraberce kullanıldığında ortaya
çıkan adrese soket numarası denir.
A.Ü. NMYO
24
TCP/IP Katmanları
vTCP bağlantılar bu soketler üzerinden sağlanır.
Bir soket iki parçadan oluşur.
A.Ü. NMYO
25
Internet Adresleri
vİnternete bağlı her bilgisayarın kendine
özgü bir adresi vardır.
v DNS (Domain Name System-Alan Adı
Sistemi) olarak adlandırılan hiyerarşik bir
isimlendirme sistemi ile (Internet adresi),
internete bağlı bilgisayarlara ve bilgisayar
sistemlerine isimler verilir.
A.Ü. NMYO
26
Internet Adresleri
vDNS de aslında bir TCP/IP servis
protokolüdür.
vDNS, “host” olarak adlandırılan internete
bağlı tüm birimlerin yerel olarak bir ağaç
yapısı içinde gruplandırılmasını sağlar.
vBu şekilde, bütün adreslerin her yerde
tanımlı olmasına gerek kalmaz.
vÖrnek olarak, ankara.edu.tr onun altında
da, nmyo.ankara.edu.tr vb. şeklinde
dallanmış birçok adres olabilir.
A.Ü. NMYO
27
Internet Adresleri
vHer bir internet adresine 4 haneli bir
numara karşılık gelir.
va.b.c.d şeklindeki bu numaralara IP
(Internet Protocol) numaraları denir.
vBurada a,b,c ve d 0-255 arasında değişen
bir tamsayıdır (32 bit adresleme sistemi).
vÖrnek olarak ankara.edu.tr için bu
numara 80.251.40.153’ dir.
A.Ü. NMYO
28
Internet Adresleri
vHer internet adresinin ilk kısmı bulunduğu
domain’in network adresini, son kısmı ise
makinenin (host) numarasını verecek
şekilde ikiye bölünür.
vBir bilgisayar ağında bulunan makinelerin
miktarına göre makine numarası için
ayrılan kısmın daha büyük veya daha
küçük olması gerekebilir
A.Ü. NMYO
29
Internet Adresleri
vBu domain adreslerinin dağıtımı NIC
(Network Information Center) tarafından
yapılır, daha sonra her domain sahip
olduğu adresi kendi ihtiyaçlarına göre
parçalayarak dağıtabilir.
vBilgisayarlar birbirlerini IP numaralarından
tanırlar. İnsanların aklında kolay kalsın ve
hiyerarşik yapılanma rahat yapılsın diye
bunlar alt ağlar, makine adları gibi
isimlendirmelere tabi tutulurlar.
A.Ü. NMYO
30
Internet Adresleri
vYukarda görüldüğü gibi, internete bağlı her
bilgisayarın (teorik olarak) bir IP numarası
ve o numaraya karşılık gelen de bir gerçek
adı vardır.
vİki mekanizma arasındaki
dönüştürmelerden DNS sorumludur.
A.Ü. NMYO
31
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
32
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
10.Hafta
IP ADRESLEME
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
TCP/IP ADRESİNİN SINIFLARI
vAğ üzerinde haberleşecek her sistem birer
IP adresi kullanır.
vBu IP adreslerinin her biri birbirinden
farklıdır.
vIP adresleme, TCP/IP protokol kümesinin
yönlendirme katmanı (3.katman) protokolü
ile kullanılır.
AKÜA.Ü.UEMYO
NMYO
2
Ipv4
v Bilgisayarların birbirleri ile doğru bir şekilde
iletişim kurabilmesi için aynı dili konuşmaları
gerekmektedir.
v IP adresi, bu iletişimin doğru bir şekilde
kurulmasını sağlar.
v İletişimin düzgün bir şekilde kurulabilmesi
için, ağa bağlanan tüm cihazların IP
adreslerinin birbirinden farklı olması gerekir.
v Sistemde aynı IP adresine sahip birden fazla
cihaz varsa iletişim kurulamaz ve çakışma
meydana gelir
AKÜ UEMYO
A.Ü. NMYO
3
Ipv4
v Günümüzde yaygın
olarak Ipv4 (İnternet
Protokol Versiyon4)
adresleme tipi
kullanılmaktadır.
v Ipv6 Haziran 2012
tarihinden itibaren
yaygın kullanıma
açılmıştır. 2021
yılına kadar internet
kullanıcılarının
yaklaşık yarısının bu
sisteme geçeceği
düşünülmektedir.
A.Ü. NMYO
4
Ipv4
vBu IP adresleme sistemi toplam 32 bitten oluşur.
32 bit, sekizerlik gruplara ayrılarak gösterilir.
vHer bir sekizerlik gruba oktet adı verilir.
vHer bir IP adresinde toplam 4 adet oktet vardır.
Bu rakamlar 0 ile 255 arasındadır.
vÖrneğin 192.175.32.4 bir IP adresidir. Her bir
oktet nokta ile birbirinden ayrılır.
vBu Ipv4 adresleme ile 232 yani 4 milyardan fazla
adres üretilebilmektedir.
A.Ü. NMYO
5
Ip Yapısı
vAşağıda bir Ipv4 paketinin yapısı
gösterilmiştir. IP paketlerine datagram adı
verilir.
A.Ü. NMYO
6
Ip Yapısı
vIP paketindeki alanların içerikleri aşağıda
belirtilmiştir.
Sürüm (Version): Bilgi alışverişinde kullanılan IP
sisteminin hangi sürüm olduğunu gösterir.
› Başlık uzunluğu (IP Header Length): Başlık
uzunluğunu gösterir. Başlık uzunluğu
değişebilmektedir.
›
A.Ü. NMYO
7
Ip Yapısı
Servis tipi (Type of Service): Gönderilen bilginin
hangi servis tipine ait olduğunu gösterir. Örneğin
bilginin müzik, video ya da bir metin dosyası olup
olmadığı hakkında bilgi verir.
› Toplam uzunluk (Total Length): Tüm IP paketinin
(başlık ve veri dâhil) uzunluğunu byte cinsinden
belirtir.
› Tanımlama (Identification): Kullanıcı karşı tarafla
etkileşim içindeyken, mesajlar parçalanarak bir çok
datagram içinde gönderilebilir. Yani aynı kullanıcı
tarafından gönderilen mesaj farklı datagramlar
içinde bulunabilir.
›
A.Ü. NMYO
8
Ip Yapısı
Bayrak bitleri (Flags): Bilgi maksimum Bir
datagram parçalanıp parçalanmadığı, onun
parçalanma izninin olup olmadığı gibi bilgilere ait
kodlar taşır.
› Üç tane olan bayrak bitlerinden ilki (D biti – Don’t
Fragment), içinde bulunduğu datagramın kaç
parçadan oluştuğunu belirtir.
›
A.Ü. NMYO
9
Ip Yapısı
Bayrak bitleri (Flags):
› Eğer 1 ise gönderilen verinin tek datagramdan
oluştuğu anlaşılır; alıcıya başkası yok bekleme
anlamında mesaj iletir.
› İkinci bayraksa (M biti, More Fragment),
parçalanıp birçok datagram hâlinde gönderilen
verinin en son olduğunu belirtir. Üçüncüsü, saklı
tutulmuştur.
›
A.Ü. NMYO
10
Ip Yapısı
Yaşam süresi (Time to Live): Bilginin ağ
üzerinde ne kadar dolaştığını gösterir. Yaşam
süresi değeri, bilginin geçtiği her sistemde bir
azalır; sıfıra ulaşırsa kaybolmuş olduğu
varsayılarak ağdan çıkarılır. Bu durum sonsuz
döngülerin oluşmasını engeller.
› Protokol (Protocol): Hangi ulaşım protokolünün
kullanıldığını gösterir. Alıcı tarafın IP katmanı bu
alana bakarak paketin bir üstünde bulunan
protokollerden hangisine iletileceğini anlar.
›
A.Ü. NMYO
11
Ip Yapısı
Başlık kontrolü (Header Checksum):
Gönderilen bilgide hata olup olmadığı kontrol
edilir. Eğer paket hatalı bir başlığa sahipse bu
paket yok edilir.
› Kaynak adresi (Gönderici IP Adresi-Source
Address): Bilginin hangi adresten
gönderildiğini belirtir.
› Varış adresi (Destination Address): Bilginin
gönderildiği yerin adresini yani hedef adresi
belirtir.
›
A.Ü. NMYO
12
Ip Yapısı
vSeçenekler (Options): Bu alan farklı amaçlar
için kullanılır. Farklı IP sürümlerine kolaylık
sağlamak için düzenlenmiştir. Sürüm 4 için
planlanan seçenekler güvenlik, kaynak
yönlendirme, yolun kaydedilmesi, zaman
bilgilerinin tutulması içindir. İlgili bilgiler
gerektiğinde seçenekler bölümüne eklenir.
vTCP/IP başlığı ve bilgi: Bir üst katmandan
gelen veriyi içerir.
A.Ü. NMYO
13
Ip Yapısı
vIpv4 adresi toplam 32 bittir, ve 8 bitlik 4
bölümden oluşur.
11010011.10101011.00010101.10011001
8 bitlik her bir bölüme oktet adı verilir.
vIP adresleri ikilik (binary) düzende yazılır ancak
kolay okumak ve yazmak için onluk düzene
(decimal) çevirilir.
11010011.10101011.00010101.10011001
201.171.21.153
A.Ü. NMYO
14
Ipv4 Yayınlar (CAST)
vUnicast:Tek bir yöne yapılan yayındır.
Kaynak cihaz mesajı, hedefi belirli olan
yöne yollar.
A.Ü. NMYO
15
Ipv4 Yayınlar (CAST)
v Broadcast :Her yöne yapılan yayındır. Belirli
bir hedef yoktur, kaynak cihaz mesajı
sistemdeki tüm cihazlara gönderir. Ağa
bağlanan bilgisayar çevresindeki diğer
bilgisayarları tanımak için sinyal yayar.
Bilgisayarlar ağa ilk girişlerinde broadcast
yayın yaparlar.
A.Ü. NMYO
16
Ipv4 Yayınlar (CAST)
vMulticast :Çok yöne yapılan yayındır. Kaynak
cihaz, mesajı ağda belirlediği hedef cihazlara
gönderir. Böylece ağda gereksiz bir trafik
oluşmaz.
A.Ü. NMYO
17
Adres Türleri
vÖzel Adresler: Bazı adresler belirli
amaçlarda kullanılmak üzere ayrılmıştır.
vBunlara özel adresler denir. Bu adresler
internete bağlı olmayan makinelerde, ya
da internet bağlantısını proxy server veya
NAT aracılığıyla sağlayan iç networkte
bulunan makinelerde kullanılabilir.
vYani bu adresler internete direk bağlı
makinelerde kullanılamaz.
A.Ü. NMYO
18
Adres Türleri
Bazı özel IP adresleri:
10.0.0.0 - 10.255.255.254
172.16.0.0 - 172.31.255.254
192.168.0.0 - 192.168.255.254
v Örneğin bankalar geniş ağlara sahiptir ve
bankacılık işlemlerinin yürümesi için kendi
aralarında bağlantının olması yeterlidir.
Bu tip kurumlar özel IP adreslerini
kullanırlar.
A.Ü. NMYO
19
Adres Türleri
v Sistemde Ip adresi alamayan bir cihaz var
ise 0.0.0.0 adresini alır ve yeni bir IP
adresi alana kadar bu adres ile devam
eder.
v Eğer bir IP adresinin host kısmı sıfır “0”
ise bu adres ağ ortamını tanımlamış olur.
v Router’lar ağ tablolarına bakarak
yönlendirme yaparlar.
A.Ü. NMYO
20
Adres Türleri
v Bir IP adresinin host kısmı 255 ise bu
adres bir broadcast adrestir.
v Ağ’daki tüm host’lara yayın yapar.
v IP adresi 224 ile başlıyor ise bu adres
multicast adrestir yani ağda belirlenen
hedef cihazlara bir kerede mesaj
göndermeyi sağlar.
A.Ü. NMYO
21
Adres Türleri
v 127.0.0.1 adresi yerel hostu tanımlayan
Loopback adrestir.
v TCP/IP adresinin düzgün çalışıp
çalışmadığını kontrol etmek amacıyla
kullanılır.
A.Ü. NMYO
22
Genel Adresler
vGenel adresler, özel adresler gibi önceden
belirlenmiş amaçlar için değil, ağa bağlı
tüm cihazların birbirleriyle iletişimde
bulunabilmelerini sağlar.
A.Ü. NMYO
23
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
v Kurulacak bir ağ sisteminde yönlendirmelerin
ve mesaj alış-verişlerinin düzgün bir şekilde
yapılabilmesi için IP adres yapısının
sınıflandırılması gerekmektedir.
v Kullanılan IP sınıfında önemli olan ağdaki
ihtiyacın en üst düzeyde karşılanabiliyor
olmasıdır.
A.Ü. NMYO
24
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
v Adres uzayı A, B, C, D
ve E olarak
adlandırılan sınıflara
ayrılmıştır.
v IP adreslerinin
sınıflandırılması
sayesinde ağdaki trafik
ve router’lara
yerleştirilen
yönlendirme bilgileri
azalmıştır.
A.Ü. NMYO
25
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
vBu yöntemde adresler aşağıdaki şekilde
görüldüğü gibi iki parçaya ayrılır; parçanın
soldaki kısmı ağ adresi (network address),
sağdaki kısmı ise sistem adresi (host address)
olarak adlandırılır.
A.Ü. NMYO
26
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
vYönlendiriciler yani router’lar IP adreslerinin ağ
kısımlarına bakarak yönlendirme işlemlerini
yaparlar.
vSistem adresi kısmı ise ağın içindeki
bilgisayarların adreslerini gösterir. Yani sistem
adresi yerel iletişimi sağlarken, ağlar arası
iletişimde ağ adresi kullanılır.
vBir bilgisayar hangi ağda olduğunu anlamak için
subnet mask’ı kullanır. Subnet mask yanlış
girilirse bilgisayarın ağla olan iletişimi de kopar.
A.Ü. NMYO
27
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
vBir host’un gerçek ağ adresini ve host adresini
bulabilmek için yani kaç bitinin ağ’a kaç bitinin
host’a ait olduğunu bulabilmek için IP adresi ve
IP sınıfına ait ağ maskesi mantıksal VE (AND)
işlemine sokulur.
vÖrnek: 123.34.0.1 adresinin ağ maskesi
255.255.0.0 ise, ilgili IP adresin ağ kısmı ve
sistem adresi aşağıdaki gibi hesaplanır;
A.Ü. NMYO
28
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
vNot: IP adresi ile ağ maskesi bitleri VE (AND)
işlemine sokulur. Böylece ağ maskesinin 0 (sıfır)
olan bitleri aynı seviyedeki IP adres bitlerini
sıfırlar; 1 olan bitleri ise, aynı seviyedeki IP
adres bitlerini etkilemez.
A.Ü. NMYO
29
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
A.Ü. NMYO
30
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
A.Ü. NMYO
31
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
vSınıflamalı adreslemede A, B, C ve D ve E
olarak adlandırılan 5 değişik sınıf vardır.
vHer sınıf, farklı büyüklükte ağlara cevap verecek
ölçüde IP adresine sahip olup A en büyük
olanıdır. E sınıfı saklı tutulmuştur.
A.Ü. NMYO
32
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
A.Ü. NMYO
33
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
vHer sınıf için tanımlanabilecek maksimum
sayıda bilgisayar adedi vardır.
vBu bilgisayarlar internet ortamında “host”
diye adlandırılır.
vHer bir sınıf için tanımlanabilecek host
sayısı şekilsel olarak aşağıda belirtilmiştir.
A.Ü. NMYO
34
Ip Sınıfları ve Subnet Mask
A.Ü. NMYO
35
A Sınıfı
vA sınıfı adres 16 milyon kullanıcı adresi
barındıran geniş ağlar için kullanılan adres
sınıfıdır.
vSadece ilk oktet ağı temsil eder diğer üç
oktet kullanıcıları temsil eder.
vİlk bit her zaman “0” dır. 127.0.0.0 adresi
haricinde her adresi kullanabilir.
vBu adres ise makinelerin kendilerine paket
göndererek test amaçlı kullanılır.
A.Ü. NMYO
36
B Sınıfı Adres
vB sınıfı adres 4 oktetin ilk ikisini kullanarak
adresleme yapan sınıftır.
vİlk oktetin ilk iki biti her zaman “10” dır. Buda 128
ile 191 arasındaki adresleri kullanabileceği
anlamına gelir.
vB sınıfı her biri 65 534 bilgisayar içeren 16 382
tane alt ağa izin verir.
v Bu tür adres alanı büyük ve orta büyüklükte
ağlar için kullanılır. Birçok büyük üniversite ve
ISS’ ler bu tür adres alanına sahiptir.
A.Ü. NMYO
37
C Sınıfı Adres
v C sınıfı adres küçük ağlar için kullanılır.
v En fazla 254 kullanıcılı ağlar içindir.
v İlk oktetin ilk üç biti “110” dır.
v 192 ile 223 arasını kullanabilir.
A.Ü. NMYO
38
D ve E Sınıfı Adres
vD sınıfı adreste ilk dört bit “1110” dır. 224
ile 239 arasını kullanabilir.
vIETF (Internet Engineering Task Force) E
sınıfı adresleri kendi özel araştırmaları için
kendilerine ayırmışlardır.
v E sınıfı adres internette kullanılamaz.
v240 ile 255 arası bu adres sınıfı için
ayrılmıştır.
A.Ü. NMYO
39
D ve E Sınıfı Adres
A.Ü. NMYO
40
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
41
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
11.Hafta
Alt Ağlar
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
Alt Ağlar
v Kurumlarda ağ’lar büyüdükçe ağdaki
mesajlaşma trafiği de artar. Bu trafiği
düzenlemek amacıyla ağlar alt ağlara
bölünür.
v Böylece internet adres yapısı daha verimli
kullanılır.
v Alt ağlar, ağdaki bilgisayarları gösteren bazı
bitlerin ağ numarası olarak kullanılmasıyla
oluşturulur. Böylece bilgisayar sayısı
azaltılarak ağ sayısı arttırılır.
A.Ü. NMYO
2
Alt Ağlar
vAlt ağ yapısı kurumların kullandığı ağ yapısına
ve topolojilerine göre değişir.
vAlt ağlar oluşturulduğunda bilgisayarların
adresleme işlemi merkezi olmaktan çıkar ve
yetki dağılımı yapılır.
vDışarıdan bir kullanıcı alt ağ kullanılan bir ağa
ulaşmak istediğinde o ağda kullanılan alt ağ
yönteminden haberdar olmadan istediği
bilgisayara ulaşabilir. Yani oluşturulan alt ağlar
sadece kurumun kendisini ilgilendirir.
A.Ü. NMYO
3
Alt Ağlar
vKurum sadece kendi içinde kullandığı geçiş
yolları ya da yönlendiriciler üzerinde hangi alt
ağ’a nasıl gidilebileceği tanımlamalarını yapar.
vA sınıfı bir ağ tasarlandığında ağda toplam
16.777.214 adet bilgisayara IP adresi atanabilir.
Ancak bu sayı çok büyüktür ve birçok IP
adresinin kullanılmamasına neden olur.
A.Ü. NMYO
4
Alt Ağlar
vAyrıca ağ, farklı konumlarda bulunan dağınık bir
ağ ise her bir lokasyonda farklı IP adresleri
kullanılması gerekir. Bu da IP yönetimini
zorlaştırır. Bütün bu problemler tek bir IP
adresini alt ağlara (Subnet) bölerek
çözümlenebilir.
vBu hiyerarşik adresleme yapısı yerleşim
alanlarının adreslenmesine benzer; önce
mahallelere ayrılır, ardından caddelere ve sonra
da sokaklara ayrılır. Tam bir hiyerarşik yapı
vardır; Afyon, Gazi mahallesi, pınar sokak gibi.
A.Ü. NMYO
5
Alt Ağ Oluşturma
vKurumların farklı ihtiyaçlarına göre (kullanıcı
sayısı, lokasyon farklılıkları, farklı departmanlar)
çeşitli alt ağlar oluşturulur.
vHerhangi bir IP sınıfında host için ayrılmış bazı
bitler ödünç alınarak değerleri “1” yapılır ve alt
ağlar oluşturulur.
vÖrneğin C sınıfı bir IP adresini kullanan bir
kurum değişik yerleşim bölgelerinde 3 farklı ağ
oluşturmak istemektedir.
A.Ü. NMYO
6
Alt Ağ Oluşturma
vHer bir ağda maksimum 50 adet kullanıcı
bulunacaktır. Kurum 168.125.20.0 adresini almış
olursa, toplam 150 kullanıcısı olan bu kurumda
168.125.20.1 – 168.125.20.254 arasında ip
adresleri kullanılabilir.
vBu ip adresleri farklı 3 ağda kullanılacaksa,
mevcut ağ, alt ağlara bölünür. Böylece bir adres
bloğu 3 farklı ağda kullanılabilir. Bu durumda ağ
adres aralığı büyür, bilgisayarlara verilen adres
aralığı küçülür. Yani bilgisayarların adreslendiği
bitlerden bazıları ödünç alınarak ağ bitlerine
katılır.
A.Ü. NMYO
7
Alt Ağ Oluşturma
vYukarıdaki örneğe baktığımızda 3 adet alt ağ
oluşturmak için, 2 bit host kısımdan alınarak ağ
bitlerine katılmalıdır. C sınıfı default ağ maskesi
255.255.255.0’dır. ancak 2 bit 1 yapıldığında
oluşan yeni maske;
v11111111.11111111.11111111.11000000
255.255.255.192 olur.
0
0
0
1
1
0
1
1
0” ve “1” bitlerinin VE (AND) işlemi
A.Ü. NMYO
8
Alt Ağ Oluşturma
vYukarıdaki tabloya göre 4 farklı alt ağ
oluşturulabilinir.
v255.255.255.192 ağ maskesini kullanan 4
adet alt ağ oluşturulur. Her bir alt ağda
64’er adet bilgisayar bulunur. 168.125.20.0
adresini kullanan ağınız 168.125.20.0,
168.125.20.64, 168.125.20.128 ve
168.125.20.192 adreslerini kullanan dört
ağ hâline gelir.
A.Ü. NMYO
9
Alt Ağ Oluşturma
vBu dört ağ için geçerli ana bilgisayar
adresleri şu şekildedir:
168.125.20.1-64
168.125.20.65-128
168.125.20.129-192
168.125.20.193-254
Her birinin ağ maskesi 255.255.255.192
A.Ü. NMYO
10
Alt Ağ Oluşturma
v Örnek:12.22.128.34 IP adresinin bulunduğu ağ,
8 adet alt ağa bölünecektir. Bu IP adresinin;
Alt ağ adresini,
› Bu alt ağın broadcast adresini,
› Atanabilir ilk IP adresini,
› Atanabilir son IP adresini hesaplayınız.
›
A.Ü. NMYO
11
Alt Ağ Oluşturma
v Çözüm:Verilen IP adresinin ilk okteti 1-126 aralığında
olduğundan verilen IP adresi A sınıfı bir IP adresidir.
v Dolayısıyla ağ maskesi 255.0.0.0 dır. Yani alt ağ bitleri 2.
oktetten itibaren başlayacaktır.
v n=alt ağ biti olmak üzere
v (2n-2)>=8 eşitsizliğinin sağlanması gerekmektedir.
Eşitsizliği sağlayan en küçük n değeri 4 dür. (24=16) Yani
4 adet alt ağ biti vardır.
v A sınıfı IP adreslerinde toplam 24 uç biti olduğu için (244)=20 adet uç biti bulunmaktadır.
v Buna göre elde edilen yeni maske,
255.240.0.0 dır
11111111.11110000.00000000.00000000
A.Ü. NMYO
12
Alt Ağ Oluşturma
vAlt Ağ adresi, maske ile IP adresi arasında
“AND” işlemi yapılarak bulunur.
00001100.00010110.10000000.00100010 12.22.128.34
11111111.11110000.00000000.00000000 255.240.0.0
---------------------AND--------------------------00001100.00010000.00000000.00000000 12.16.0.0
Hesaplanan ağ adresinin “0” olan uç bitlerini “1”
yapılarak broadcast adresi elde edilir
A.Ü. NMYO
13
Alt Ağ Oluşturma
12.16.0.0
00001100.00010000.00000000.00000000
00001100.00011111.11111111.11111111
12.31.255.255
vİlk IP adresini (başlangıç adresi) bulmak için ağ
adresinden bir sonraki IP adresi alınır.
vBuna göre ağ adresi 12.16.0.0 olduğuna göre ilk
IP adresi 12.16.0.1 dir.
A.Ü. NMYO
14
Alt Ağ Oluşturma
vSon IP adresini (bitiş adresi) bulmak için
broadcast adresinden bir önceki IP adresi
alınır.
vBuna göre broadcast adresi 12.31.255.255
olduğuna göre son IP adresi 12.31.255.254 dür.
A.Ü. NMYO
15
Alt Ağ Oluşturma
v168.125.20.71 ve 168.125.20.133 olmak üzere
iki farklı ip adresini ele alalım.
vVarsayılan C Sınıfı alt ağ maskesi olan
255.255.255.0 adresini kullanılsaydı, her iki
adres de 168.125.20.0 ağında olurdu.
vAncak alt ağ maskesi olarak 255.255.255.192
kullanılırsa, her iki bilgisayar farklı ağlarda
olurlar; 168.125.20.71 adresi 168.125.20.64
ağında, 168.125.20.133 adresi ise
168.125.20.128 ağında demektir.
A.Ü. NMYO
16
NAT İşlemleri
vNAT (Network Address Translation- Ağ
Adresi Çeviricisi) bir ağda bulunan bir
bilgisayarın, kendi ağı dışında başka bir
ağa veya internete çıkarken farklı bir IP
adresi kullanabilmesi için kullanılan bir
İnternet protokolüdür.
A.Ü. NMYO
17
NAT İşlemleri
vNAT, bilgisayarın sahip olduğu IP adresini
istenilen başka bir adrese dönüştürür.
vMevcut IP adreslerin yetersiz geldiği
durumlar için NAT protokolü geliştirilmiştir.
Her IP adresi internette kullanılamaz, bazı
adresler sadece yerel ağlarda kullanılmak
amacıyla özel adresler (private IP
address) olarak ayrılmıştır.
A.Ü. NMYO
18
NAT İşlemleri
v Bu özel adresler:
0.0.0.0 - 10.255.255.255
172.16.0.0. - 172.31.255.255
192.168.0.0 - 192.168.255.255 dir.
v Bazı kurumlar şirket içindeki iletişimlerinde özel
IP adresleri kullanmakta, dışarıdaki ağlara
bağlanırken NAT yapabilen yani ağ adresini
dönüştürebilen routerlar kullanmaktadır. Yani
kullandıkları özel adresleri genel adreslere
dönüştürmekte ve bu şekilde dış ağa
bağlanmaktadır..
A.Ü. NMYO
19
NAT İşlemleri
vKullanıcı bilgisayarından bir istek
gönderildiğinde bu istek yönlendiricinin
Ethernet arayüzüne (yönlendiricinin LAN
tarafına) gelir ve NAT bunu çevirip diğer
arayüze (yönlendiricinin WAN tarafına)
yönlendirir ve o bağlantı için NAT
tablosunda bir kayıt tutulur.
vBir bilgisayar internete çıkarken iki adet ip
kullanır.
A.Ü. NMYO
20
NAT İşlemleri
vBunlardan birisi LAN IP’si yani iç ağda
haberleşmede kullanılan IP adresi diğeri ise
WAN IP’si yani internete çıkarken kullanılan IP
adresidir.
vInternetten gelen bir paket bilgisayara gelmeden
önce yönlendiriciye gelir. Yönlendirici, gelen
paketteki numara ile tablosunda kayıtlı olan
(NAT Tablosu) ip numarasını karşılaştırır ve
paketi ilgili bilgisayara yönlendirir. NAT
tablosunda gelen paketle ilgili bir bilgi yoksa
paket yönlendirilmez.
A.Ü. NMYO
21
NAT İşlemleri
NAT server’da IP dönüştürme
A.Ü. NMYO
22
NAT İşlemleri
vAşağıdaki örnekte, NAT tablosuna bakıldığında
dışarıdan gelen paket belirtilen porta
gönderilmeden önce yönlendiriciye gelir.
vYönlendiricide bulunan NAT tablosunda
tanımlanan adreslere bakılır. Örnekte 6868 ve
7777 nolu portları sırasıyla kullanıcı-1 ve
kullanıcı-2 isimli bilgisayarlara yönlendirdiğinizi
düşünürseniz, paket ilgili kullanıcılara gönderilir.
Ancak 3333 nolu port tanımlanmış olsa bile
paket yönlendirilmez çünkü 192.168.2.5 ip
numarası WAN’a ait değildir.
A.Ü. NMYO
23
NAT İşlemleri
A.Ü. NMYO
24
Statik NAT
v Statik NAT, yerel bir ağda tanımlanmış özel
bir IP’nin dışarıdaki bir ağda kullanılmak
üzere genel bir IP adresine çevirilmesi
işlemidir.
v Statik NAT’ta, NAT tablosu ağ yöneticisi
tarafından manuel olarak doldurulur. Ağ
içinde kullanılan özel IP adresleri genel IP
adresleriyle manuel olarak eşleştirilir.
v NAT tablosuna kaydedilmeyen özel bir IP
adresi, hiçbir genel IP adresiyle eşleşmediği
için dış ağlara bağlanamaz.
A.Ü. NMYO
25
Dinamik NAT
vDinamik NAT (Dynamic NAT) türünde bir IP
havuzu vardır.
vNAT yönlendiricisi otomatik olarak IP adreslerini
eşleştirir. Yeterli sayıda IP adresi varsa tüm
bilgisayarlar otomatik olarak eşleşerek internete
çıkarlar, eğer yeterli sayıda IP adresi yoksa ilk
eşleşen bilgisayar internete çıkar. Bağlantı
kesildikten sonra ise NAT tablosundaki kayıtlar
bir sonraki bağlantı kurulana kadar silinir.
A.Ü. NMYO
26
Statik ve dinamik NAT
vStatik ve dinamik NAT işlemi şu sıra ile
gerçekleşir;
› Yerel ağda bulunan bir bilgisayar dıştaki
herhangi bir ağa bağlanmak ister.
› Bağlantı isteği ilk olarak yönlendiriciye
gönderilir.
› Yönlendirici NAT tablosuna bakar. Eğer statik
NAT kullanılıyor ise özel IP adresini eşleşen
genel IP adresine çevirir, dinamik NAT
kullanılıyor ise IP havuzunda boşta duran bir
IP ile eşleştirme yapılır.
A.Ü. NMYO
27
Statik ve dinamik NAT işlemi şu sıra ile gerçekleşir;
Gönderilmek istnen bilgi web sunucuya gönderilir.
Web sunucu paketi alır ilgili yere gönderir.
› Bağlantı bittiğinde dinamik NAT yapılmışsa bu kayıt
bir dahaki bağlantıya kadar tablodan silinir.
›
A.Ü. NMYO
28
Örnek 1
vBir yazılım firmasında 6 ayrı departman
bulunmaktadır.
vHer bir departmandaki bilgisayarlar sadece
kendi departmanındaki diğer bilgisayarlar ile
haberleşecektir.
vHer departmanda en az 43 kişi (Bilgisayar)
çalışmaktadır. Ağ adresi 157.132.0.0 dir.
v Bu network sisteminin IP adreslemesini yapınız.
vHost Sayısı : (2^m) – 2 >= 1 alt ağdaki host
sayısı
vAlt Ağ Sayısı : 2 ^n >= alt ağ sayısı
A.Ü. NMYO
29
Çözüm 1
Yani : En az 6 adet alt ağ olmalıdır ve her bir alt ağda
en az 45 adet IP adresi oluşturulabilmelidir. (43 Host + 1
Ağ Adresi + 1 Broadcast Adresi = 45)
v 2^n >= 6 ———–> n = 3 ——–> Subnet Mask Sayısı : 8
v (2^m) – 2 >= 43 ——> m = 6
v Ağ adresi 157 ile başladığı için IP, B sınıfıdır. B
sınıfındaki Subnet Mask Hesabı ;
v n sayısı kadar 3. oktetin başına 1 konur ve sonrası 0 dır.
(C sınıfı olsaydı aynı işlem 4. oktette yapılırdı)
v Subnet Mask : 255.255.11100000.00000000 —–>
255.255.226.0
v
A.Ü. NMYO
30
Çözüm 1
v Tanımlanabilecek IP Adresi Sayısı : Subnet Mask ‘ın binary
yazım şeklinde 4.Oktet sonundan başlayıp ilk 1 değerine kadar
olan aralıksız sıfır sayısı = 13
v Toplam : (2^13) – 2
v 1. Subnet Mask :
v 2. Subnet Mask :
v 3. Subnet Mask :
v 4. Subnet Mask :
v 5. Subnet Mask :
v 6. Subnet Mask :
v 7. Subnet Mask :
v 8. Subnet Mask :
kadar ip tanımlanabilir.
157.132.0.1 —- 157.132.31.254
157.132.32.1 —- 157.132.63.254
157.132.64.1 —- 157.132.95.254
157.132.96.1 —- 157.132.127.254
157.132.128.1 —- 157.132.159.254
157.132.160.1 —- 157.132.191.254
157.132.192.1 —- 157.132.223.254
157.132.224.1 —- 157.132.255.254
A.Ü. NMYO
31
Örnek 2
vBir yazılım firmasında 6 ayrı departman
bulunmaktadır.
v Her bir departmandaki bilgisayarlar sadece
kendi departmanındaki diğer bilgisayarlar ile
haberleşecektir.
vHer departmanda en az 43 kişi (Bilgisayar)
çalışmaktadır. Ağ adresi 157.132.21.0 dir.
vBu network sisteminin IP adreslemesini yapınız.
vHost Sayısı : (2^m) – 2 >= 1 alt ağdaki host
sayısı
vAlt Ağ Sayısı : 2 ^n >= alt ağ sayısı
A.Ü. NMYO
32
Çözüm 2
v Yani : En az 6 adet alt ağ olmalıdır ve her bir alt ağda en
az 45 adet IP adresi oluşturulabilmelidir. (43 Host + 1 Ağ
Adresi + 1 Broadcast Adresi = 45)
v 2^n >= 6 —> n = 3 –> Subnet Mask Sayısı : 8
v (2^m) – 2 >= 43 ———> m = 6
v Ağ adresi 157 ile başladığı için IP, B sınıfıdır. B
sınıfındaki Subnet Mask Hesabı ;
v n sayısı kadar 3. oktetin başına 1 konur ve sonrası 0 dır.
(C sınıfı olsaydı aynı işlem 4. oktette yapılırdı)
v Subnet Mask : 255.255.11100000.00000000 —–>
255.255.226.0
A.Ü. NMYO
33
Çözüm 2
v Tanımlanabilecek IP Adresi Sayısı : Subnet Mask’ın binary yazım
şeklinde 4.Oktet sonundan başlayıp ilk 1 değerine kadar
olan aralıksız sıfır sayısı = 13
v Toplam : (2^13) – 2 kadar ip tanımlanabilir.
v 1. Subnet Mask :
157.132.21.1
—- 157.132.21.32
v 2. Subnet Mask :
157.132.21.33 —- 157.132.21.64
v 3. Subnet Mask :
157.132.21.65 —- 157.132.21.96
v 4. Subnet Mask :
157.132.21.97 —- 157.132.21.128
v 5. Subnet Mask :
157.132.21.129 —- 157.132.21.160
v 6. Subnet Mask :
157.132.21.161 —- 157.132.21.192
v 7. Subnet Mask :
157.132.21.193 —- 157.132.21.224
v 8. Subnet Mask :
157.132.21.225 —- 157.132.21.254
A.Ü. NMYO
34
Dikkat
vÖrnek 2’deki IP Adresi B sınıfı olmasına ramen,
subnet mask işlemi 4. oktette yapılmıştır. Çünkü
sınıfı ne olursa olsun, ağ adresinin ilk hepsi 0
olan oktetten alt ağ maskesi oluşturulmaya
başlanır.
A.Ü. NMYO
35
Çözüm 2
vÖrnek 1’de Subnet Mask için 3. oktet değerimizi
değiştiriyorduk. 1. Subnet Mask’da da 0 değerini
kullanabildik.
vFakat Örnek 2’de Subnet Mask için 4. oktet
değerimizi değiştirdiğimizden 0 değerini
kullanamadık.
v(Aynı konu 8. Subnet Masklardaki 255 değeri
için de geçerlidir)
vAğ ID ve Broadcast Adresi oldukları için.
A.Ü. NMYO
36
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
37
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
12.Hafta
IPv6 Adresleri - Ip Adresi Atama
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
IPv6 Adresleri
vIpv6 (IP version6), TCP/IP'nin yeni nesil
yönlendirme katmanı protokolüdür.
vHer geçen gün internete bağlanan
bilgisayar sayısının artması 32 bitlik
mevcut Ipv4 adres yapısının yetersiz
kalmasına neden olmuştur.
vBu nedenle 32 bitlik Ipv4 geliştirilerek 128
bitlik Ipv6 geliştirilmiştir. Böylece IP adres
alanı oldukça genişletilmiştir.
A.Ü. NMYO
2
IPv6 Adresleri
vÇok geniş kitlelerin Ipv4’ü kullanmasıyla
oldukça büyük bir güvenlik sorunu ortaya
çıkmıştır.
vIpv6 sayesinde güvenlik konusu da
geliştirilmiş üst düzeye çıkartılmıştır.
vÖzellikle Ipv4 sayısında sıkıntı çeken
ülkelerde kullanılmaya başlanmıştır.
vBirçok cihaz üreticisi de Ipv6’yı
desteklemeye başlamıştır.
A.Ü. NMYO
3
Ipv6 ile gelen yenilikler
v 32 bitlik adres yapısı 128 bite çıkarılmı,ş
böylece IP adres sayısı artmıştır.
v Toplam 2128 adet IP adresi var (128 bit
olmasından).
v Bu da
340282366920938463463374607431768211456
adet IP adresi yapar.
A.Ü. NMYO
4
Ipv6 ile gelen yenilikler
vIPv4’te adres yapılandırması elle veya
DHCP gibi bir protokol kullanılarak yapılır,
vIPv6’da ise IP adresi yapılandırma işlemi
protokolün içine entegre edilmiştir.
v Ipv6 mobil iletişimi desteklemektedir.
v Ipv6 ile iletişim güvenliği arttırılmıştır.
A.Ü. NMYO
5
Ipv6 ile gelen yenilikler
vIPv6 protokolü başlığında bulunan 8 bitlik
öncelik (Traffic Class) bölümü ile servis
kalitesi (QoS) uygulamalarına tam
uyumludur.
v Ses ve görüntü gibi gecikmeye
tahammülsüz bilgilerin taşınmasında çok
kullanılışlıdır.
A.Ü. NMYO
6
Ipv6
vIPv6 adresleri her biri 16 bit uzunlukta olan
x:x:x:x:x:x:x:x şeklinde 8 adres parçasıyla
gösterilir.
vTipik bir adres şöyle olabilir (16'lık tabanda);
DE3:EFE0:2389:ABF0:2183:1978:DBF0:2C09
vEğer ön tarafta veya arada değerleri sıfır olan
adresler varsa onlar aşağıda gösterildiği gibi
yazılmayabilir:
0:0:0:0:0:0:0:5 ->::5
2893:0:0:0:0:0:0:1075 -> 2893::1075
A.Ü. NMYO
7
Ipv6
vYalnız burada unutulmaması gereken şey
birden fazla kolona izin verilmiyor.
v Yani 2001:98::1::1 olmaz.
vNedeni de açık. Kaç tane sıfır olduğu belli
değil.
vAynı zamanda IPv4 ile uyumlu adreslerde
yazılabilir.
v 2001:98:0:1:0:12:144.122.199.90 gibi.
A.Ü. NMYO
8
Ipv6
vIPv6'da 0:0:0:0:0:0:0:0 adresi boş adres,
0:0:0:0:0:0:0:1 adresi de yerel çevrim (loopback)
için saklı tutulmuş özel adreslerdir.
A.Ü. NMYO
9
Internet Adresi Edinme
vGünümüzde internet hızla büyümekte ve
buna paralel olarak internet üzerinde
kayıtlı olan organizasyon, şirket, kurum,
üniversite, lise gibi benzeri yapılara ait
alan adları da hızla artmaktadır.
vBu sorunun üstesinden gelmek için
hiyerarşik isim yönetiminin sağlanması
gerekmektedir. Bu gibi amaçlarla DNS
(Domain Name System-Alan İsim Sistemi)
oluşumu gündeme gelmiştir.
A.Ü. NMYO
10
Internet Adresi Edinme
vDNS, IP adreslerini bilgisayar isimlerine;
bilgisayar isimlerini ise IP adreslerine
dönüştüren yapıyı oluşturur.
v1984’ten önce DNS yoktu. Bunun yerine
HOSTS adında bir text dosyası
kullanılıyordu.
vİnternetteki bilgisayarların isimleri ve IP
adresleri bu dosyaya elle girilmekteydi.
A.Ü. NMYO
11
Internet Adresi Edinme
vİnternetteki bilgisayarların her birinde bu
dosyanın bir eşi bulunuyordu.
v Bir bilgisayar diğer bir bilgisayarla
iletişime geçmek istediğinde, bu dosyaya
bakıyordu. Tabi ki güncelleme çok önemli
idi.
vBunun için dosyanın Amerika'daki aslının
bulunduğu Stanford Üniversitesine belli
aralıklarla bağlanılarak kopyalama
yapılıyordu.
A.Ü. NMYO
12
Internet Adresi Edinme
vFakat, internetteki bilgisayarların sayısı
arttıkça hem bu dosyanın büyüklüğü
olağanüstü boyutlara ulaştı, hem de
internetteki bilgisayarların dosyayı
kopyalamak için yaptığı bağlantılar,
Stanford'daki bilgisayarları kilitlemeye
başlamıştı.
v Bu sorunlar DNS protokolü ile aşılmıştır.
A.Ü. NMYO
13
Internet Adresi Edinme
v Ağdaki bütün bilgisayarlar aynı düzeyde
bulunduğundan, bir bilgisayar isminin, bütün
internet ağında bir eşinin daha bulunmaması
için DNS dağıtık veri tabanı yapısını
kullanmaktadır.
v Bu yapı ile bilgisayarlar bulundukları yer ve
ait oldukları kurumlara göre sınıflandırılır.
Mesela, Türkiye'deki bilgisayarların listesini
(.tr domaini) Türkiye’den sorumlu bir DNS
makine tutar. Yine ticari kuruluşlar için “.com”
kullanılır.
A.Ü. NMYO
14
Ip Adresi Atama
vBir bilgisayarın ağda bulunan farklı
cihazlarla iletişimde bulunabilmesi için
mutlaka bir IP adresine sahip olması
gerekir.
vBu IP adresi dinamik ya da statik olmak
üzere iki farklı şekilde verilebilir.
v Dinamik IP ile yapılan bağlantılarda,
internete her bağlantı yapılışında IP adresi
değişir.
A.Ü. NMYO
15
Ip Adresi Atama
vDinamik bağlantıda, internet servis
sağlayıcısı her seferde geçici olarak IP
adres havuzundan bir IP adresi tahsis
eder.
vStatik bağlantıda ise internet servis
sağlayıcıdan bir IP adresi rezerve edilir ve
sürekli aynı IP adresi ile bağlantı yapılır.
vBilgisayara uzaktan erişmek istendiğinde
IP adresinin statik olması gerekir.
A.Ü. NMYO
16
Statik ve Dinamik Ip Ataması
vStatik IP atamasında her bir IP adresi elle
verildiği için aynı IP adresi verilen
cihazlarda çakışma problemi yaşanabilir.
vHer cihazın IP adresinin birbirinden farklı
olmalıdır.
vIP adresi yazılırken ağ maskesi ya da
varsayılan ağ geçidi gibi bilgiler yanlış
yazılırsa haberleşme sırasında problemler
yaşanmasına neden olur.
A.Ü. NMYO
17
Bilgisayara statik ip ataması
vMasaüstünden ağ simgesine çift tıklanır,
gelen ekranda “Ağ ve Paylaşım
Merkezi”’ne girilir.
vAynı pencerede sol tarafta “Bağdaştırıcı
ayarlarını değiştirin” seçeneğine tıklanır.
A.Ü. NMYO
18
Bilgisayara statik ip ataması
A.Ü. NMYO
19
Bilgisayara statik ip ataması
vAçılan pencerede “Yerel Ağ Bağlantısı”
simgesi üzerine çift tıklanır.
vAçılan ekranda “TCP/Ipv4” seçeneği
seçilerek “Özellikler” komutu tıklanır.
A.Ü. NMYO
20
Bilgisayara statik ip ataması
A.Ü. NMYO
21
Bilgisayara statik ip ataması
vAçılan ekranda “Aşağıdaki Ip adresini
kullan” seçeneği seçilir ve sırasıyla IP
adresi, Alt ağ maskesi ve varsayılan ağ
geçidi değerleri yazılır.
A.Ü. NMYO
22
Bilgisayara statik ip ataması
A.Ü. NMYO
23
Bilgisayara statik ip ataması
vYine aynı ekranda “Aşağıdaki DNS
sunucu adreslerini kullan” seçeneği
seçilerek ilgili DNS bilgileri girilir.
vVerilen IP adresi ve DNS adresleri örnek
olarak yazılmıştır.
A.Ü. NMYO
24
Bilgisayara statik ip ataması
A.Ü. NMYO
25
Bilgisayara dinamik ip ataması
vYerel Ağ Bağlantısı Özelliklerinin
gösterildiği ekranda “Internet Protokolü
Sürüm 4 (TCP/Ipv4)” seçeneği seçilerek
“Özellikler” butonuna tıklanır.
vAçılan ekranda “Otomatik olarak bir ip
adresi al” ve “DNS sunucu adresini
otomatik olarak al” seçenekleri seçilir.
A.Ü. NMYO
26
Bilgisayara dinamik ip ataması
A.Ü. NMYO
27
DHCP
vDHCP (Dinamik Host Yapılandırma
Protokolü - Dynamic Host Configuration
Protocol) servisi, ağdaki istemcilere
otomatik olarak IP adresi atanmasını
sağlar.
vBöylece IP adresleri merkezi bir yerden
kontrol edilir, her bir istemciye tek tek IP
bilgisi girilmesi engellenir.
A.Ü. NMYO
28
DHCP
vAğdaki bir bilgisayarın ağdaki diğer
bilgisayar ve cihazlarla iletişimde
bulunabilmesi için IP adresinin, alt ağ
maskesinin ve varsayılan ağ geçidi gibi
bilgilerinin olması gerekir.
vBu bilgilerin her bilgisayara elle girilmesi
hem vakit kaybına yol açar hem de yanlış
yazılma olasılığı vardır.
A.Ü. NMYO
29
DHCP
vBu nedenle DHCP ile otomatik IP adresi
ataması güvenli ve kullanışlı bir yöntemdir.
vSisteme DHCP kurulduktan sonra
bilgisayarlara IP adres aralığı
tanımlanması gerekir.
vDağıtılan IP adreslerine scope (kapsam
alanı) ismi verilir.
A.Ü. NMYO
30
DHCP
vDHCP kullanımı şu şekilde gerçekleştirilir:
Bir makine DHCP sunucu olarak kurulur.
vDHCP sunucuda diğer bilgisayarlara
dağıtılacak adresler için bir adres aralığı
ve bir subnet maskesi tanımlanır.
A.Ü. NMYO
31
DHCP
vIP adresi ve subnet maskesi dışında
dağıtılabilecek parametreler de (default
gateway, DNS ve WINS sunucu adresleri
gibi) tanımlanabilir.
vDHCP istemci olarak belirlenmiş
bilgisayarlar DHCP sunuculara
başvurduklarında adres havuzlarından
uygun bir adres seçilerek subnet maskesi
ile birlikte istemciye gönderilir.
A.Ü. NMYO
32
DHCP
vBu sırada seçimlik bilgiler (default gateway
adresi, WINS sunucu ve DNS sunucu
adresleri gibi) de istemciye gönderilebilir.
vEğer istemci bilgisayar bu adres önerisini
kabul ederse önerilen adres istemciye belli
bir süre için verilir.
vEğer IP adres havuzunda verilebilecek bir
adres kalmamışsa ve istemci başka bir
DHCP sunucudan da adres alamıyorsa
TCP/IP iletişimine geçilemez.
A.Ü. NMYO
33
DHCP
vDHCP sunucudan adres kiralama işlemi
dört aşamada gerçekleşir:
1. İlk olarak istemci, ‘Benim IP adresi,
subnet maskesi vb. bilgileri içeren TCP/IP
kurulumuna (konfigürasyon) ihtiyacım var.
Eğer ortamda bir DHCP sunucu varsa
bana TCP/IP kurulum parametreleri
göndersin’ anlamında bir mesajı
broadcast olarak yayınlar.
A.Ü. NMYO
34
DHCP
vBunun sebebi, hem kendisinin IP adresi
olmaması, hem de DHCP sunucunun
adresini bilmiyor olmasıdır.
vBu mesaja DHCP DISCOVER (DHCP
KEŞİF) mesajı denir. Mesajda çıkış IP
adresi olarak 0.0.0.0, hedef IP adresi
olarak da 255.255.255.255 adresi bulunur.
A.Ü. NMYO
35
DHCP
vÇıkış MAC adresi olarak istemci kendi
MAC adresini yazar.
vHedef MAC adresini bilmediği için buraya
da FFFFFFFFFFFF adresini yazar
v(FFFFFFFFFFF:MAC düzeyinde
broadcast adresidir).
A.Ü. NMYO
36
DHCP
2. DHCP DISCOVER mesajını alan DHCP
sunucu ya da sunucular kendi adres
havuzlarını kontrol eder ve uygun bir
adres bulurlarsa bu adresi bir öneri olarak
istemciye gönderir.
İstemcinin hazırda bir IP adresi
bulunmadığı için bu mesaj da broadcast
olarak yayınlanır. Bu mesaja DHCP OFFER
(DHCP ÖNERİ) mesajı denir.
A.Ü. NMYO
37
DHCP
Mesajda çıkış IP adresi olarak DHCP
sunucunun IP adresi, hedef IP adresi olarak
255.255.255.255 bulunur.
Çıkış MAC adresi olarak DHCP
sunucunun MAC adresi, hedef MAC adresi
olarak da istemcinin MAC adresi
yer alır.
A.Ü. NMYO
38
DHCP
Bu standart adreslerin yanısıra bir de sunucu tanımlayıcı
(identifier) bilgisi bulunur. Bu da sunucunun IP adresine eşittir.
DHCP OFFER mesajında, önerilen IP adres bilgisinin yanısıra
adres kiralama süresi de bulunur.
A.Ü. NMYO
39
DHCP
3. İstemci kendisine ilk ulaşan DHCP
OFFER mesajını kabul eder ve bu adresi
almak istediğini göstermek için, yine
broadcast olarak DHCP REQUEST
(DHCP İSTEK) mesajı yayınlar.
vBu mesajın içinde adres önerisini kabul
ettiği DHCP sunucunun bilgisi de
bulunmaktadır (sunucu tanımlayıcı).
A.Ü. NMYO
40
DHCP
vEğer ortamda bir DHCP sunucu yoksa ne
olur?
v DHCP OFFER mesajı yayınlanmayacaktır.
vBu durumda istemci IP önerisi için 1
saniye bekler.
vBir saniye içinde öneri gelmezse DHCP
DISCOVER mesajını üç kez tekrarlar (9,
13 ve 16. Saniyeler artı 0 ile 1000
milisaniye arasındaki rastgele bir süre
sonunda).
A.Ü. NMYO
41
DHCP
vEğer toplam dört mesaj sonrasında da bir
öneri alamazsa denemeden vazgeçmez.
v Her beş dakikada bir mesajını tekrarlar.
A.Ü. NMYO
42
DHCP
4. Son olarak adres önerisi kabul edilen
DHCP sunucu, işlem tamam anlamında
bir onay mesajı gönderir.
Bu mesaja da DHCP ACK (DHCP
ONAY) mesajı diyoruz. İstemci ancak DHCP
ACK mesajını alınca TCP/IP haberleşmesini
kullanabilir. DHCP sunucudan kullanıcıya üç
adet parametre gönderilir.
A.Ü. NMYO
43
DHCP
1. Default Gateway adresi (Router)
2. WINS sunucu adresi (NetBIOS Name
Servise)
3. DNS sunucu adresi (Domain Name
Server)
A.Ü. NMYO
44
DHCP
vDHCP ile IP adres alımı broadcast
mesajlara dayandığı için, ağımızı
oluşturan her bölüme bir DHCP sunucu
kurmak gerekmektedir.
vBölümlerin birine kuracağımız DHCP
sunucu ile diğer bölümlere de hizmet
vermek mümkündür.
vDHCP sunucular büyük alanlara kurulu
olan üniversitelerde, çeşitli devlet
kuruluşlarında, okullarda kurulmaktadır.
A.Ü. NMYO
45
Ip Config Komutu ve Parametreleri
vIpconfig komutu bir MS-DOS komutudur.
Genel olarak bilgisayarın IP adres
bilgilerini öğrenmeyi sağlar.
Başlat(Start)->Çalıştır(Run) penceresinde
cmd yazıldığında MS-DOS ekranı açılır.
v “ipconfig” komutu parametresi yazılırsa,
o cihazın IP adres bilgileri ekrana gelir.
A.Ü. NMYO
46
Ip Config Komutu ve Parametreleri
A.Ü. NMYO
47
Ip Config Komutu ve Parametreleri
v"ipconfig /?" parametresi ile kullanılırsa
hangi parametrelerle nasıl kullanılacağı
bilgisi ekrana gelir.
A.Ü. NMYO
48
Ip Config Komutu ve Parametreleri
AKÜ
UEMYO
A.Ü.
NMYO
49
Ip Config Komutu ve Parametreleri
v ipconfig /release" ya da "ipconfig
/release6"parametresi ile kullanılırsa,
DHCP ile otomatik olarak alınmış ip adresi
serbest bırakılır. Bu parametre sadece
DHCP kullanan sistemler için geçerlidir.
A.Ü. NMYO
50
Ip Config Komutu ve Parametreleri
v"ipconfig /renew" ya da "ipconfig
/renew6"parametresi ile kullanılırsa DHCP
sunucusundan yeni bir IP adresi alınır. Bu
parametre sadece DHCP kullanan sistemler için
geçerlidir.
A.Ü. NMYO
51
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
52
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
13.Hafta
Ağ Tehditleri
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
Ağ Güvenliği
vBilgisayar ağlarının yaygınlaşması,
İnternet aracılığı ile elektronik işletmelerin
ortaya çıkması ve internet üzerinden
ticaretin yaygınlaşmasıyla birlikte
bilgisayar ağları oluşabilecek saldırılara
karşı zayıflık göstermeye başlamıştır.
vAğlardaki bu zayıflıklar iş uygulamalarında
ürün kaybına ve şirketlerin ciddi anlamda
zarar görmesine neden olmaktadır.
A.Ü. NMYO
2
Ağ Güvenliği
A.Ü. NMYO
3
Ağ Güvenliği
vİnternet ağı kişisel veya iş ilişkileri
arasında bilgi akışını sağlayan ve
düzenleyen bir iletişim aracı hâline
gelmiştir.
vİnternet üzerinde bilgi kaybı olabilir veya
gizlilik ihlal edilebilir. İnternet üzerindeki bu
tür güvenlik açıklıkları kullanıcıları
İnternete karşı güvensizleştirebilir.
A.Ü. NMYO
4
Ağ Güvenliği
vBu sorun da web tabanlı şirketler için
büyük risk olur.
vBu tür güvenlik açıklıklarına karşı önlem
almak kişisel kullanıcılar ve şirketler için
gündeme gelmiştir.
A.Ü. NMYO
5
Ağ Saldırı Riskleri
vKablolu veya kablosuz tüm bilgisayar
ağları günlük kullanımda önemli bir yer
tutmaktadır.
vBilgisayar sektöründe çalışanlar, zamanın
çoğunu bilgisayar başında geçirmektedir.
vAynı zamanda bireyler ve kuruluşlar da bu
sektörde çalışanlar gibi e-posta,
düzenleme, dosya yönetimi, hesaplama
gibi farklı işlevler için bilgisayarları ve
ağlarını kullanmaktadır.
A.Ü. NMYO
6
Ağ Saldırı Riskleri
vGüvensiz bir ağda yetkisiz bir kişinin
saldırısı yüksek maliyetli ağ kesintilerine
yol açabilir.
vSaldırıyı gerçekleştirenler, yazılımın
zayıflıkları, kullanıcı adına ve bu
kullanıcıya ait parolayı tahmin etme ve
donanım saldırıları gibi daha düşük düzeyli
teknik yöntemlerle kolayca ağa erişim
kazanabilir.
A.Ü. NMYO
7
Bilgi Hırsızlığı
vBilgi hırsızlığı izinsiz ağa erişimin,
korumalı ağ bilgilerini elde etmek amacıyla
kullanıldığı bir saldırıdır.
vSaldırgan, bir sunucuda veya bilgisayarda,
daha önce kimlik doğrulaması için çaldığı
bilgileri kullanabilir ve dosyalarda saklanan
verileri okuyabilir.
A.Ü. NMYO
8
Bilgi Hırsızlığı
v Saldırgan, ağ iletişimlerini izleyen ve veriyi
yakalayan bir aygıt veya program olan,
donanım veya yazılım tabanlı paket yoklayıcı
kullanarak ağ ortamında geçiş hâlindeki veriyi
çalabilir.
v Bu tür yapılan bilgi hırsızlığı yasak olarak
ülkemizde suç kabul edilmektedir. Tescilli
bilgilerin çalınması, bilgisayar kullanarak
ekonomik dolandırıcılık, bilgi veya ağların
sabotajı Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında
suç kabul edilmektedir.
A.Ü. NMYO
9
Bilgi Hırsızlığı
A.Ü. NMYO
10
Kimlik Hırsızlığı
vKimlik hırsızlığı, kişinin izni olmadan
kişisel bilgilerinin elde edilmesidir.
vKimlik hırsızlığını kullanılarak kişinin kredi
kart numarası, ehliyet numarası,
vatandaşlık numarası, internet bankacılığı
bilgileri, e-posta şifre parolası ve önemli
diğer kişisel bilgilerin bir başkası
tarafından çıkar sağlamak amacı ile
yapılan dolandırıcılık türüdür.
v TCK’ye göre bu suç sayılmaktadır.
A.Ü. NMYO
11
Kimlik Hırsızlığı
vKimlik hırsızlığına uğranılmış ise bu birkaç
yoldan anlaşılabilir:
İzinsiz çevrim içi satın almalar yapıldığında,
› Kişi üzerinden çeşitli kurumlarda kredi veya
telefon hattı başvuruları sonucu borçlanma
bilgileri geldiğinde,
› Kişinin bilgi dahilinde olmadan sosyal
paylaşımlar olduğunda.
›
vBu gibi durumlarda adli mercilere
başvurmak gerekmektedir.
A.Ü. NMYO
12
Veri Kaybı ve Veri Kullanma
vKişisel bilgisayarlar ve işletmelerde
kullanılan bilgisayarlarda veriler elektronik
ortamda saklanmaktadır.
vBu verilerin erişilemez veya kullanılamaz
hâle gelmesine veri kaybı adı
verilmektedir.
vVeriler ağdaki bilgisayarlar üzerinde
saklanabilir veya yedeklenebilir.
A.Ü. NMYO
13
Veri Kaybı ve Veri Kullanma
vHerhangi bir bilgisayar ağına gönderilen
veri, o veriyi almaya yetkisi olmayan
kişilerce ele geçirilebilir.
vBu kişiler iletişimi gizlice gözetleyebilir ya
da gönderilen bilgi paketini değiştirebilir.
Bunu birçok metod kullanarak yapabilir.
Örneğin, bilgi iletişiminde bir alıcının IP
numarasını kullanarak sanki o alıcıymış
gibi gönderilen verileri istediği gibi
kullanabilir.
A.Ü. NMYO
14
Hizmet Aksatma
vKişisel veya işletmelerdeki kullanıcıların
yasal haklarını kullanmalarını engelleme
olarak tanımlanabilir.
vAğ haberleşmesinde kullanıcı adı ve
parolasını kullanamaması, kullanıcıların
web hizmetine bağlanamaması gibi
durumlarda ağa dışarıdan müdahale
olduğu anlaşılabilir.
A.Ü. NMYO
15
Ağ İletişim Tehditleri
vBilişim teknolojilerindeki gelişmeler
kullanıcılara büyük kolaylık sağlarken aynı
zamanda pek çok tehdidi de beraberinde
getirmektedir.
vİletişim ağlarında ki güvenlik açıkları
kullanıcıların sisteminin ele geçirmekten
öte kişisel bilgileri ve büyük firmaların gizli
bilgilerini ele geçirilmesine ve bu sayede
maddi kazançlar elde etmeye yönelik
olmaya başlamıştır.
A.Ü. NMYO
16
Ağ İletişim Tehditleri
vYeni nesil tehditler kullanıcılardan,
güvensiz ağlardan kaynaklanabilir.
vİnternetin genişlemesi ile beraber ağ
uygulaması da beklenmedik şekilde
genişlemiştir.
vBu gelişmeyle birlikte ağ kurulup işletmeye
alındıktan sonra ağ yönetimi ve ağ
güvenliği büyük önem kazanmıştır.
A.Ü. NMYO
17
Ağ İletişim Tehditleri
vÇünkü internete bağlı ağ sistemleri
arasında dolaşan hiçbir veri gerekli
önlemler alınmadığı takdirde güvenli
değildir.
vAğın güvenilir biçimde çalıştırılması
anahtar sözcük konumuna gelmiştir.
Çünkü ağın günümüz teknolojisi ile
kurulup çalıştırılmasıyla iş bitmemekte
esas iş ağ performansının ve
güvenilirliğinin sağlanmasında bitmektedir.
A.Ü. NMYO
18
Ağ İletişim Tehditleri
vGenellikle ağ yapısına yapılan saldırıların
çoğu iç ağdan gelir.
vAğa açılan bilgisayarın verdiği hizmete
göre ne tür saldırıya uğrayacağı ve saldırı
türleri de ortaya çıkabilir.
vAğa yapılan saldırılar donanıma veya
yazılıma yönelik olabilir.
A.Ü. NMYO
19
Ağ İletişim Tehditleri
vDonanıma yönelik saldırılarda veri
depolama kaynaklarına veya ağ
cihazlarına yönelik olabilir.
vYazılıma yönelik saldırılar ise kullanıcı
verilerine erişim sağlamak için olabilir.
vPotansiyel saldırı kaynakları, bilgisayarın
bağlı olduğu geniş ağ üzerinden, İnternet
bağlantısı üzerinden, modem havuzu
üzerinden olabilmektedir.
A.Ü. NMYO
20
Haricî ve Dâhili Tehditler
v Harici tehditler, ağ dışında çalışan
kullanıcılardan gelir. Bu kişilerin bilgisayar
sistemlerine veya ağa yetkili erişimi
bulunmamaktadır.
v Harici saldırganlar, ağa saldırılarını genellikle
İnternet üzerinden, kablosuz ağlardan veya
çevirmeli erişim sunucularından gerçekleştirir.
Bu saldırılar maddi ve manevi zarara yol açar
ve engellemek için güvenliğin arttırılması
gerekir.
A.Ü. NMYO
21
Haricî ve Dâhili Tehditler
vİstemci-sunucu ortamında ağ yöneticileri çok
farklı bir savaşın içindedir.
vAğlarındaki her erişim noktasından saldırılara
açıklar. İnternet çok sayıda sistemin birbirine
bağlanmasını sağlayarak kendine özgü
problemleri de beraberinde getirmiştir.
A.Ü. NMYO
22
Haricî ve Dâhili Tehditler
vDâhili tehditler ise; bir kullanıcının hesabı
üzerinden ağa yetkisiz erişimi olduğunda ya da
ağ ekipmanına fiziksel erişimi olduğunda
gerçekleşir.
vDâhili saldırgan, ilkeleri ve kişileri tanır. Bu kişiler
genellikle hangi bilgilerin ve savunmasız
olduğunu ve bu bilgileri nasıl elde edebileceğini
bilir.
A.Ü. NMYO
23
Haricî ve Dâhili Tehditler
vFakat, dahili saldırılar her zaman kasıtlı olmaz.
Bazı durumlarda, dahili bir tehdit, ağ
dışındayken bilmeden dahili ağa virüs veya
güvenlik tehdidi getiren güvenilir bir çalışandan
da gelebilir.
vGüvenlik, dâhili ağlarda da önemli bir konudur.
Firma çalışanları bazen veri hırsızlığı yapabilir
ya da sisteme virüs bulaştırabilir.
A.Ü. NMYO
24
Haricî ve Dâhili Tehditler
vBir işletmedeki bazı çalışanlar, ağa bağlanmak
için kullandıkları şifre, kötü niyetli çalışanlar
(cracker) tarafından tahmin edilebilir şekilde
seçerlerse bu bir güvenlik açığı oluşturur.
vVeya yalnızca merkezde bir güvenlik duvarı ile
korunan ve bu merkeze özel kiralık devre ile
bağlı bulunan bir şubede, herhangi bir
kullanıcının telefon hattı ile İnternete bağlanması
da bir güvenlik açığı oluşturabilir.
A.Ü. NMYO
25
Haricî ve Dâhili Tehditler
vBazı firma çalışanları da yanlışlıkla İnternetten
ya da floppy diskten bir belge yüklerken
bilgisayara virüs bulaştırabilir ve kendi
bilgisayarına bulaştırdığı virüsün farkına
varmadan ağ içindeki diğer bilgisayarlarla bilgi
alışverişi ile bu virüsü tüm ağa yayabilir.
vBu soruna karşı alınabilecek önlem, tüm
bilgisayarlara virüs koruma programı yüklemek
ve bir belge yüklerken ekrana uyarı mesajları
gelmesini sağlamaktır.
A.Ü. NMYO
26
Haricî ve Dâhili Tehditler
vİşletmede çalışan meraklı kullanıcılar casus
gibidir.
vBu kullanıcı diğer çalışanlarla arasındaki rekabet
nedeniyle, erişim yetkisine sahip olmadığı
birtakım gizli bilgilere ulaşmaya çalışır.
Mesajlara ya da maaş bilgilerine erişmek
masum olabilir ancak önemli ve gizli finansal
bilgilere ulaşmak, o şirket için büyük tehlike
oluşturabilir.
A.Ü. NMYO
27
Haricî ve Dâhili Tehditler
A.Ü. NMYO
28
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
29
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
14.Hafta
Ağ Güvenliği
N B P 11 2 A Ğ T E M E LL E Rİ
A.Ü. NMYO
1
Saldırı Yöntemleri
vSaldırılar ağ üzerinden olacağından ağa
bağlı cihazlar her zaman saldırıya açık
durumdadır durumdadır.
vSaldırganlar ağ üzeriden hedef makinaya
ulaşarak yazılım veya donanıma zarar
vermek isteyebilir.
vBunun yanı sıra bir işletmenin ağına
ulaşarak veritabanındaki verilere erişebilir,
değiştirebilir veya silebilir.
A.Ü. NMYO
2
Saldırı Yöntemleri
vSaldırgan ağın İnternet bağlantısını
kesebilir. Hedef makinaya truva atı gibi
program yükleyerek kullanıcıyı takibe
alabilir.
vAynı zamanda saldırgan ağa girebilmek
için farklı yöntemler kullanabilir.
A.Ü. NMYO
3
Hizmet Reddi (Denial of service - DoS
vHizmet reddi (Denial of service-DoS)
hizmet aksatma amaçlı bir saldırı çeşitidir.
Bir sisteme yapılan düzenli saldırılar
sonucunda sistem çalışamaz ve hizmet
veremez hâle gelebilir.
vAyrıca DoS saldırılarıyla hedef sisteme ait
kaynakların tüketilmesi de amaçlanır.
A.Ü. NMYO
4
Hizmet Reddi (Denial of Service - DoS
vBir kişinin bir sisteme düzenli veya arka
arkaya yaptığı saldırılar sonucunda hedef
sistemin kimseye hizmet veremez hâle
gelmesi veya o sisteme ait tüm
kaynakların tüketimini amaçlanır.
vBu saldırı önemli sunucuların servis
vermeyi durdurması gibi büyük sorunlara
yol açabilir.
A.Ü. NMYO
5
Hizmet Reddi (Denial of Service - DoS
v Bir DoS saldırısının yaptıkları;
Nework’ü trafik ile doldurmak böylece normal
network trafiğini engellemek,
› İki makine arasındaki iletişimi bozar, bu
sayede bir servise erişimi engeller,
› Özel birinin bir servise erişimini engeller,
› Servisin belirli bir sistem veya kişi ile iletişimini
bozar.
›
A.Ü. NMYO
6
Hizmet Reddi (Denial of Service - DoS
vGünümüzde en çok karşılaşılan yaygın
DoS saldırısı şunlardır:
vSYN (eşzamanlı) taşması: Sunucuya
gönderilen ve istemci bağlantısı isteyen
paket taşmasıdır. Paketlerde kaynak IP
adresleri geçersizdir. Sunucu bu sahte
isteklere yanıt vermekle uğraşırken geçerli
isteklere yanıt veremez.
A.Ü. NMYO
7
Hizmet Reddi (Denial of Service - DoS
vPing of death (Ölüm pingi): Bir cihaza,
IP tarafından izin verilen maksimum
boyuttan (65,535 bayt) büyük bir paket
gönderilir. Bu tür saldırılar artık bilgisayar
sistemleri üzerinde etkili değildir.
A.Ü. NMYO
8
Dağıtılmış Hizmet Reddi (Distributed Denial of Service–DDoS)
vDağıtılmış hizmet reddi (DDoS) saldırıları
DoS saldırılarının farklı kaynaklardan
yapılması ile gerçekleşir.
vSaldırganlar bazı yazılımlar tasarlayarak
(Truva atı, solucan vb.) bu yazılımları
İnternet kullanıcılarına e-mail ya da çeşitli
yollarla yükleyerek geniş kitlelere yayar.
A.Ü. NMYO
9
Dağıtılmış Hizmet Reddi (Distributed Denial of
Service–DDoS)
vBu şekilde yetki elde ettikleri çok sayıdaki
İnternet kullanıcılarının bilgisayarlarını
istedikleri zaman istedikleri siteye binlerce
sorgu göndermek için kullanır.
vSaldırganın kontrolü altındaki onlarca
bilgisayardan tek bir sunucuya binlerce
sorgu göndermekte; bu da hedef
makinenin band tüketmesine ya da
tıkanmasına neden olmaktadır.
A.Ü. NMYO
10
Dağıtılmış Hizmet Reddi (Distributed Denial of
Service–DDoS)
A.Ü. NMYO
11
Deneme Yanılma
vAğ kesintilerine yol açan saldırıların tümü
özel olarak DoS saldırıları değildir.
vHizmet reddine yol açabilen başka bir
saldırı türü de deneme-yanılma
saldırısıdır.
vDeneme yanılma saldırılarında hızlı bir
bilgisayar, parolaları tahmin etmeye veya
bir şifreleme kodunun şifresini çözmeye
çalışmak için kullanılır.
A.Ü. NMYO
12
Deneme Yanılma
vSaldırgan, koda erişim kazanmak veya
kodu çözmek için art arda hızlı şekilde çok
sayıda olasılığı dener.
vDeneme yanılma saldırıları, belirli bir
kaynakta aşırı trafik oluşması nedeniyle
veya kullanıcı hesaplarının kilitlenmesiyle
hizmet reddine yol açabilir.
A.Ü. NMYO
13
Casus Yazılımlar
vCasus yazılım (spyware) kişisel bilgi
toplama veya kullanıcının onayı alınmadan
bilgisayarın yapılandırmasını değiştirme
gibi belirli davranışları gerçekleştiren
programlardır.
vCasus yazılımlar genellikle kullanıcının
onayı alınmadan bilgisayara kurulur.
A.Ü. NMYO
14
Casus Yazılımlar
vKurulduktan sonra kullanıcının internette
gezinti bilgileri toplanabilir. Bu bilgiler
reklam veren kişi ya da kuruluşlara veya
İnternetteki diğer kişilere gönderilir ve
parola, hesap numarası gibi bilgileri de
içerebilir.
A.Ü. NMYO
15
Casus Yazılımlar
vCasus yazılım genellikle bir dosya
indirilirken, başka bir program yüklenirken
veya bir açılır pencereye tıklandığında
bilmeden yüklenir.
vBilgisayarı yavaşlatabilir ve dâhili ayarları
değiştirerek diğer tehditler için daha fazla
zayıflık oluşturabilir. Ayrıca casus yazılımı
bilgisayardan kaldırmak çok zor olabilir.
A.Ü. NMYO
16
Casus Yazılımlar
v Casus yazılımlardan korunmakiçin;
v İşletim sisteminin güvenlik duvarı
etkinleştirilmelidir.
v İşletim sistemi güncelleştirilmesi yapılmalıdır.
v Tarayıcının güvenlik ayarı yapılmalıdır.
v Anti-virüs yazılım kullanılmalıdır.
v İnternetten dosya yüklenirken dikkat edilmeli
ve dosya antivirüs taramasından
geçirilmelidir.
A.Ü. NMYO
17
Reklam Yazılımları
vReklam yazılımı, kullanıcının ziyaret ettiği
web siteleri temel alınarak kullanıcı
hakkında bilgi toplamak için kullanılan
yazılım biçimidir.
vbilgiler daha sonra hedeflenmiş reklamcılık
için kullanılır.
vReklam yazılımı genellikle "ücretsiz" bir
ürün karşılığında kullanıcı tarafından
yüklenir..
A.Ü. NMYO
18
Reklam Yazılımları
vKullanıcı bir tarayıcı penceresini açtığında,
Reklam yazılımı kullanıcının İnternetteki
sörf hareketlerine dayanarak ürün veya
hizmetlerin reklamını yapan yeni tarayıcı
pencerelerini açabilir.
vİstenmeyen tarayıcı pencereleri ard arda
açılarak, özellikle internet bağlantısı yavaş
olduğunda İnternette sörf hareketini çok
zor hale getirebilir. Reklam yazılımının
kaldırılması çok zor olabilir.
A.Ü. NMYO
19
Açılır Pencereler
v Açılır pencereler bir web sitesi ziyaret
edildiğinde görüntülenen ek reklam
pencereleridir. Reklam yazılımından farklı
olarak, açılır pencereler kullanıcı hakkında
bilgi toplamak için tasarlanmamış olup
genellikle yalnızca ziyaret edilen web sitesiyle
ilişkilidir.
v Açılır pencereleri engellemek için tarayıcı
özelliklerinden açılır pencere engelleyicisini
etkinleştirmek gerekmektedir.
A.Ü. NMYO
20
Spam
vBir e-postanın talepte bulunmamış, birçok
kişiye birden, zorla gönderilmesi
durumunda, bu e-postaya istenmeyen eposta yani spam denir.
vSpamlar genellikle kitlesel veya ticari
amaçlı olabilir.
vSatıcılar bazen hedeflenmiş pazarlamayla
uğraşmak istemez.
A.Ü. NMYO
21
Spam
vÜrün veya hizmetlerinin birilerinin ilgisini
çekmesi umuduyla e-posta reklamlarını
olabildiğince fazla son kullanıcıya
göndermek ister.
vSpam; İnternet hizmeti sağlayıcısını, eposta sunucularını ve tek tek son kullanıcı
sistemlerini aşırı yükleyebilen ciddi bir ağ
tehdididir.
A.Ü. NMYO
22
Kaynakça
1- Ağ Temelleri Ders Modülleri– MEGEP MEB (2011)
AÜ NMYO
23