SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ EBELİK EBE214, BULAŞICI HASTALIKLAR VE EPİDEMİYOLOJİ Öğr.Gör. Yasemin SÖKMEN BULAŞICI HASTALIKLAR VE EPİDEMİYOLOJİ Hafta-3 GIDA VE SU YOLU İLE BULAŞAN HASTALIKLAR Su ve gıda ile ilgili hastalıklara ait ortak özellikler şunlardır; 1. Bulaşma genellikle fekal-oral yolla olmaktadır. 2. Yaygın epidemilere neden olurlar. Özellikle su ile yayılma olursa patlama şeklinde salgınlar görülebilir. Besin ile bulaşan hastalıklar besini alan kişilerin hastalanmaları ile zaman içinde tedrici olarak artar. 3. Belirli iklim koşullarını ve özellikle de kötü hijyen koşullarında, 4. Su kirleticilerinin yoğun olduğu, besinlerin saklama koşullarının zor olduğu yaz aylarında, 5. Ekonomik ve sosyal şartların kötü olduğu yerlerde daha çok görülürler. GIDA VE SU YOLU İLE BULAŞAN HASTALIKLAR Su ve gıda ile bulaşan hastalıkların başlıcaları; Tifo, Kolera Hepatit A ve E Basilli dizanteri E coli Listeria Leptospirosis Giardiazis Yersinia Creutzfeldt-Jakob Hastalığı TİFO Tifo, Salmonella tipi bakterisinin sebep o!duğu, kontamine yiyecek ve su alınmasıyla bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. DSÖ her yıl yaklaşık 21 milyon tifo vakasının olduğu ve 222 bin tifoya bağlı ölümün gerçekleştiğini vurgulamaktadır. Ülkemizde ; 945'te İzmit ve Eskişehir de, 1956'da Balıkesir'de, 1981 'de Ankara 'da tifo salgınları bildirilmiştir. 2002 yılında da Diyarbakır'da su kaynaklı tifo salgını bildirilmiştir. KOLERA Kolera bakterisi Vibriocho]erae ile kontamine yiyecek veya su alımı ile ortaya çıkan kusma ile seyreden akut bir enfeksiyondur. Kolera hem çocukları hem de yetişkinleri etkileyen ölümcül bir hastalıktır. DSÖ her yıl 1,4-4,3 milyon görülen kolera vakası nedeniyle 28-142 bin ölümün gerçekleştiğini belirtmektedir. 1-5 gün arasında kısa kuluçka dönemine sahip olan kolera bakterisi hemen tedavi sonuçlanmaktadır. edilmezse ağır dehidratasyon ve ölümle HEPATİT A Hepatit A, hepatit A virüsünün (HAV) neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit A geçirildikten sonra hemen hemen herkeste ömür boyu bağışıklık sağlar. Hepatit A hepatit B ve C'nin aksine kronik karaciğer hastalığına neden olmaz, nadiren fulminan hepatit nedeniyle ölüme yol açabilir. Kontamine yiyecek ve su alımı yoluyla ya da hasta kişi ile doğrudan temas yoluyla bulaşır. 1988 yılında Şanghay' da kontamine yiyecek ve su nedeniyle meydana gelen salgında 300 bin kişi enfekte olmuştur. HEPATİT E Hepatit E virusu (HEY), sıklıkla fekal-oral yolla bulaşan bir akut viral hepatit etkenidir. Kronik hastalığa yol açmaz. Dünyanın birçok yerinde sıklıkla rastlanılır. Hastalığın inkübasyon dönemi, HEY ile karşılaşmadan 3 ila 8 hafta sonra, ortalama 40 gündür. Belirti ve bulgular, diğer hepatit viruslarında olduğu gibidir ve ateş, yorgunluk, iştah kaybı, bulantı ve kusma, karın ağrısı, sarılık, koyu renk idrar yapma, renksiz dışkılama ve eklem ağrılarını içerebilir. BASİLLİ DİZANTERİ Shigella cinsi bakterilerle oluşan başlıca kolonun inflamasyonu ile seyreden akut enfeksiyöz hastalıktır. Dünyada her yıl yaklaşık 140 milyon shigelloz olgusu geliştiği ve başlıca gelişmekte olan ülkelerde ve 5 yaş altındaki çocuklarda olmak üzere 600 bin kişinin ölümüne neden olduğu bildirilmektedir. Basilli dizanteri, fekal-oral bulaşmanın en iyi örneği olarak alt yapısı yetersiz ve hijyen koşullan kötü olan az gelişmiş ülkelerde sık görülür. Bakteriler, hastaların kullandığı tuvaletlerin kullanılması ile diğer insanlara bulaşabileceği gibi lağım sularının karıştığı dere sulan ile sulanan sebzelerin (maydanoz, marul, vs.) çiğ olarak yenilmesiyle de bulaşır. E COLİ Escherichia coli (E. coli) genel olarak, insanlarda ve hayvanlann bağırsaklarında bulunan bir bakteridir. E coli kalın bağırsak florası içinde bulunan en yaygın türdür. Shiga toksin üreten E. coli gibi bazı suşlar (STEC) şiddetli gıda kaynaklı hastalığa neden olabilir. İnkübasyon süresi 3-4 gün olmakla birlikte salgınlarda 16 güne kadar uzayabilir. TEŞEKKÜR EDERİM
