Asitler-Bazlar-ve-Tuzlar-1-min

8
Asitler-Bazlar ve Tuzlar-1
TYT Kimya
/@kimyabudur
Sosyal medyadan ulaşabilirsin!
14
1. BÖLÜM: ASİTLERİN VE BAZLARIN AYIRT EDİLMESİ
LiOH, NaOH, KOH, Mg(OH)2, Ca(OH)2, Al(OH)3, NH3 bazı
bazlara örnektir ve sulu ortamda OH- iyonu oluştururlar.
• Sulu çözeltisinde H3O+ iyonu oluştururlar.
• pH değeri 7’den küçüktür.
• Tatları ekşidir.
• Genellikle suda iyon oluşturduğundan, sulu çözeltileri elektriği iletir.
• Mavi turnusol kağıdının rengini kırmızıya çevirir.
• Bazlarla tepkimeye girerek tuz oluşturur.
• Aşındırıcıdır ve ciltle temas ettiğinde yakıcı etki gösterir.
• Karbonatlı bileşiklerle tepkimeye girerek CO2 gazı açığa çıkarır.
• Bazı metallerle (Na, Mg, Fe, Zn...) tepkimeye girerek H2 gazı açığa çıkarır.
BAZLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ
• Sulu çözeltisinde OH- iyonu oluştururlar.
• pH değeri 7’den büyüktür.
• Tatları acıdır.
• Ele kayganlık hissi verir.
• Genellikle suda iyon oluşturduğundan, sulu çözeltileri elektriği iletir.
• Kırmızı turnusol kağıdının rengini maviye çevirir.
• Asitlerle tepkimeye girerek tuz oluşturur.
• Amfoter metallerle (Zn, Pb, Al, Cr...) tepkimeye girerek H2 gazı açığa çıkarır.
İNDİKATÖRLER ve pH KAVRAMI
H2O(s)
Na+(suda) + OH-(suda)
NH3 yapısında OH- iyonu içermediği halde suda çözündüğünde ortama OHiyonu verdiğinden bazdır. .
NH3(g) + H2O(s)
NH4+(suda) + OH-(suda)
Na2O, MgO ve CaO gibi metal oksitler yapısında OH- içermedikleri halde sulu
ortamda OH- iyonu oluşturur.
2Na+(suda) + 2OH-(suda)
Na2O(k) + H2O(s)
2. BÖLÜM: ASİT VE BAZLARIN TEPKİMELERİ
ASİT-BAZ TEPKİMELERİ
Asit ve bazların tepkimeye girerek tuz ve su oluşturmasına nötrleşme tepkimesi
denir.
Asit + Baz
Tuz + Su
Asitteki H sayısı asitten gelen H+ iyonu sayısını, bazdaki OH sayısı bazdan gelen
OH- iyonu sayısını gösterir. Asit-baz tepkimelerinde asitten gelen H+ ve bazdan
gelen OH- iyonu sayısı aynı ya da farklı olabilir.
HCl(aq) + NaOH(aq)
1 mol
1 mol
NaCl(aq) + H2O(aq)
1 mol
1 mol
H2SO4(aq) + 2NaOH(aq)
1 mol
1 mol
(Tepkime artansız gerçekleşir)
2NaCl(aq) + H2O(aq)
1 mol
1 mol
bu
Bir maddenin asitlik ve bazlık derecesine bağlı olarak renk değiştirebilen
maddelere indikatör (belirteç) denir. İndikatörler doğal veya sentetik olabilir.
Kırmızı lahana, çay, üzüm suyu, kırmızı pancar, kök boyası bitkisinden elde
edilen alizarin, doğal indikatörlerdir.
Fenol kırmızısı, fenolftalein, metil kırmızısı, bromtimol mavisi, turnusol ise,
sentetik indikatörlerdir.
Bir maddenin asitlik ve bazlık derecesini belirlemeye yarayan, farklı
indikatörlerle hazırlanmış araçlara pH kağıdı denir. pH kağıdında değerler
0-14 arasındadır. 0-7 arasındaki değerler çözeltinin asit olduğunu, 7 nötr
olduğunu, 7-14 arası ise çözeltinin bazik olduğunu gösterir.
NaOH(k)
du
r
ASİTLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
0,5 mol harcanır, 0,5 mol artar: ortam asidiktir.
2HBr(aq) + Ca(OH)2(aq)
1 mol
1 mol
Asit baz tepkimelerinde,
nH+ = nOH- ise ortam nötr
nH+ > nOH- ise ortam asidiktir.
nOH- > nH+ ise ortam baziktir.
2NaCl(aq) + H2O(aq)
1 mol
1 mol
0,5 mol harcanır, 0,5 mol artar: ortam baziktir.
Günlük Hayatta Asit-Baz Tepkimeleri
0
1
2
3
4
5
Asitlik artar
6
7
8
9 10 11 12 13 14
Bazlık artar
Nötr
pH ölçeği
ASİT VE BAZLARIN METALLERLE TEPKİMELERİ
Aktif Metallerle (Li, Na, K, Mg, Ca, Fe, Zn...)
Asitler aktif metallerle tepkime vererek tuz ve H2 gazı oluşturur. Bazlar ise aktif
metallerle tepkime vermezler.
NaCl(suda) + H2O(s)
Lavabo açıcı
Çamaşır suyu
Na(k) + HCl(suda)
Sabun
Amonyak
Mide İlacı
Yemek Sodası
Kan
Saf Su
Süt
Kahve
Domates
Sirke
Limon
Mide Asidi
kim
Bir maddenin asitlik ve bazlık derecesini ifade eden ölçü birimine pH denir.
Asitlerde H3O+ (hidronyum) iyonu sayısı arttıkça pH değeri azalır. pH değeri
ne kadar küçükse maddenin asitliği o kadar fazladır. Bazlarda OH- (hidroksit)
iyonu derişimi arttıkça pH değeri artar. pH değeri ne kadar büyükse
maddenin bazlığı o kadar fazladır.
Pil
• Asitli topraklara kireç taşı (CaCO3), sönmemiş kireç (CaO), odun külü eklenmesi
• Midenin asitliğini düzenlemek için Al(OH)3 veya Mg(OH)2 içeren ilaç alınması
• Sud kostik (NaOH) ile zeytinyağının asitliğinin düzenlenmesi
• Kek yapımında kullanılan kabartma tozunun (NaHCO3) limon suyu ve yoğurt ile
tepkimeye girerek CO2 gazı oluşturması
• Diş macunu ile ağız ortamının asitliğinin giderilmesi
• Saçların taranmasını kolaylaştırmak için asidik yapıda saç kremi kullanılması
ya
pH<7 ise asit
pH=7 ise nötr
pH>7 ise baz
Bazı maddelerin pH değerleri
Yarı Soy Metallerle (Cu, Ag, Hg)
Yarı soy metaller oksijensiz asitlerle (HF, HCl, HBr, vb.) ve bazlarla tepkime
vermezler.
Oksijenli asitlerle tepkime vererek tuz ve su ile birlikte asitin yapısına ve
derişimine göre NO, NO2, SO2 gibi gazları açığa çıkarır.
derişik
Hg(k) + 4HNO3(suda)
MOLEKÜLER DÜZEYDE ASİTLİK VE BAZLIK
Cu(k) + 8HNO3(suda)
Arrhenius asit-baz tanımına göre, sulu çözeltisinde ortamda H3O+ iyonu
oluşturan maddelere asit, OH- iyonu oluşturan maddeler bazdır.
2Ag(k) + 2H2SO4(suda)
Cu(k) + HCl(suda)
Hg(NO3)2(suda) + 2NO2(g) + 2H2O(s)
seyreltik
Cu(NO3)2(suda) + 2NO(g) + 4H2O(s)
derişik
Ag2SO4(suda) + SO2(g) + 2H2O(s)
Tepkime vermez.
HF, HCl, HBr, HNO3, H2SO4, H2CO3, H3PO4, HCOOH, CH3COOH bazı asitlere
örnektir ve sulu ortamda H3O+ iyonu oluştururlar.
Soy Metallerle (Pt, Au)
HCl’nin suda H3O+ iyonu oluşturma denklemi aşağıdaki gibidir.
Asitler ve bazlar soy metallerle tepkime vermezler.
HCl(s) + H2O(s)
H3O+(suda) + Cl-(suda)
SO2, CO2, N2O5 gibi oksijence zengin ametal oksitler
yapısında H+ içermedikleri halde su ile tepkimeye
girdiğinde H3O+ iyonu oluşturur.
CO2(g) + H2O(s)
H3O+(suda) + CO32-(suda)
CO, NO ve N2O gibi
oksijence fakir ametal
oksitler genellikle
nötr özellik gösterdiğinden
nötr oksit olarak adlandırılır.
Amfoter Metallerle (Zn, Pb, Cr, Al, Be, Sn)
Amfoter metaller hem asit hem de bazlarla tepkimeye girerek H2 gazı açığa
çıkarırlar
Al(k) + 3HCl(suda)
Zn(k) + NaOH(suda)
Zn(k) + NH3(suda)
AlCl3(suda) + 3/2H2(g)
Na2ZnO2(suda) + H2(g)
Tepkime vermez.