kpss 2014 Türkiye'nin en çok satan DERS NOTLARI kim korkar tarih’ten Komisyon KPSS TARİH DERS NOTLARI Yayın Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Merve Koşar Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Tuna Matbaacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş. Bahçekapı Mahallesi 2460. Sokak No: 7 Şaşmaz/ANKARA (0312-278 34 84) ISBN-978-605-364-053-0 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. © Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın, bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermelerini ve bandrolsüz yayınları satın almamalarını diliyoruz. 22. Baskı: Ankara, Nisan 2014 Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 16102 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 E-ileti: pegem@pegem.net Ön Söz Değerli Adaylar, Tarih Ders Notları, KPSS derslerindeki özet ders notu ihtiyacını karşılamak ve Genel Kültür Testi’nde önemli bir yer tutan “Tarih” kapsamındaki 30 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacına yönelik olarak hazırlanmıştır. Yayının amacı, derslerde belirli bir sürede anlatmaya çalıştığımız aslında çok kapsamlı olan Tarih konusunu özet bir şekilde sunarak, konular arasında bağlantı kurarak, adayların sıkılmamasını sağlamak için şemalarla, kavram haritalarıyla, tablolarla destekleyerek konunun kalıcılığını artırmaktır. Bu ders notları uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Ders notlarının, çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS ve meslek hayatınızda başarılar. PEGEM AKADEMİ YAYINCILIK İçindekiler Ön Söz ................................................................................................................................................................................................... iii Orta Asya Türk Tarihi ......................................................................................................................................................................... 1 Orta Asya Türk Devletlerinde Kültür ve Uygarlık .................................................................................................................... 3 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 5 Türk İslam Devletleri ......................................................................................................................................................................... 7 Türkiye Tarihi ....................................................................................................................................................................................... 8 Orta Asya ve Yakın Doğu’da Kurulan Diğer Türk-İslam Devletleri .................................................................................... 9 Türk İslam ve Türkiye Tarihinde Kültür ve Uygarlık ................................................................................................................ 10 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 14 Osmanlı Tarihi ..................................................................................................................................................................................... 16 Osmanlı Kültürü ve Uygarlığı ........................................................................................................................................................ 20 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 29 Osmanlı’da Yenileşme Islahat ve Demokratikleşme Hareketleri....................................................................................... 31 Fransız İhtilali’ne Karşı Osmanlı Devletinin Aldığı Tedbirler ............................................................................................... 33 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 34 XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti’nde Siyasi Gelişmeler............................................................................................. 36 I. Dünya Savaşı .................................................................................................................................................................................... 38 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 44 Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi .................................................................................................................................................. 46 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 54 Kurtuluş Savaşı Muharebeler Dönemi ....................................................................................................................................... 55 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 59 İnkılâplar ............................................................................................................................................................................................... 62 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 67 Atatürk İlkeleri .................................................................................................................................................................................... 69 İlke-İnkılâp İlişkisi .............................................................................................................................................................................. 70 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 72 Atatürk Dönemi Dış Politika .......................................................................................................................................................... 74 Atatürk Dönemi Sonrası Türkiye ve Dış Politika...................................................................................................................... 75 vi XX. Yüzyıl Başlarında Dünya........................................................................................................................................................... 76 II. Dünya Savaşı ................................................................................................................................................................................... 77 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 78 Soğuk Savaş Dönemi ....................................................................................................................................................................... 80 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 82 Yumuşama Dönemi .......................................................................................................................................................................... 84 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 86 Küreselleşen Dünya .......................................................................................................................................................................... 88 Konu Kavrama Soruları .................................................................................................................................................................... 90 Tarih Dizini ........................................................................................................................................................................................... 92 vii Andronova Anav Afanesyeva Karasuk Tagar Abakan Kalteminar rad Büyük Timur İmparatorluğu Büyük Hun İmparatorluğu Batı Hun İmparatorluğu 1 14 2 Avrupa Hun İmparatorluğu Baykal Gölü en izi iz rD en Aral Gölü za Ka 16 15 Sibirya Ha Orta Asya Anayurt Kingan Dağları Altın Orda Devleti 3 13 Türklerin 12 sr a Kö Himalaya Dağları rfe Devletler Gazneliler Devleti zi 10 6 Karahanlılar Devleti Türk tarihini incelemek zorlaştı. Kültürel etkileşime neden oldu. Kavimler Göçü’ne neden oldu. Bazı Türk boyları zamanla özbenliklerini kaybettiler. Göktürk İmparatorluğu 5 9 Farklı coğrafyalarda güçlü Türk devletleri kuruldu. 4 Kurdukları Büyük Selçuklu 11 İmparatorluğu Ba Göçlerin Sonuçları Ak Hun İmparatorluğu Tarihte Harzemşahlar Devleti Coğrafyalarına yapıldı. Türklere Ait Uygarlık Merkezleri Güçlü, kuvvetli Miğfer Töreli Türeyen Olgunluk çağı Kudretli Çoğalan Osmanlı İmparatorluğu Babür İmparatorluğu Akdeniz Türk Adı ORTA ASYA TÜRK TARİHİ Avrupa (Balkanlar) Anadolu 8 7 Avar İmparatorluğu Hazar İmparatorluğu Uygur Devleti Göçlerin Nedenleri ORTA ASYA’DAN YAPILAN TÜRK GÖÇLERİ Olumsuz iklim koşulları Salgın hastalıklar Ekonomik ve Sosyal Nüfus artışı Boylar arasındaki mücadeleler Dış güçlerin baskısı (Çin-Moğol) Mezopotamya ve Mısır Siyasi Bağımsız yaşama düşüncesi Yeni yerleri ele geçirme düşüncesi 1 Cihan Hakimiyeti Düşüncesi ORTA ASYA TÜRK TARİHİ TÜRK GÖÇLERİ AVRUPA’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI ASYA’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI SONRASI AVRUPA HUN DEVLETİ KIPÇAKLAR (KUMANLAR) PEÇENEKLER Merkezi Avrupa’da olan ilk Türk devletidir. En önemli hükümdarı Atilla’dır. AVARLAR Orta Avrupa’ya devlet ve ordu teşkilatlanmasında örnek oldular. Kavimler Göçü’ne neden olan Türk devletidir. MACARLAR Kavimler Göçü (375) İstanbul’u kuşatan ilk Türk topluluğudur. Krallıklar güç kaybetti. Orta Çağ başladı. Roma ikiye ayrıldı. (Doğu ve Batı) İtil (İdil) Bulgarları Tuna Bulgarları Skolastik zihniyet ortaya çıktı. Hristiyanlığı Müslümanlığı Avrupa’nın etnik yapısı değişti. benimsediler. benimsediler. Feodalitenin temeli atıldı. • • • I. GÖKTÜRK Oğuzlarla mücadele ettiler. Tarihte bilinen ilk Türk devletidir. Bu mücadeleleri Dede Korkut İlk hükümdarları Teoman’dır. Ötüken’de kuruldular. Hikayeleri’ne konu oldu. Bizans ordusunda paralı askerlik yaptılar. BULGARLAR - ASYA HUN DEVLETİ Rusların İgor destanının konusunu da oluşturdular. Hristiyanlığı benimsediler. Latin kültürüyle kaynaşıp öz benliklerini kaybettiler. Türkleri ilk kez bir bayrak altında toplamayı başaran devlettir. Çin Hun mücadelesinin en önemli nedeni İpek Yolu hakimiyetidir. Çinlilerle ilk siyasi anlaşmayı yaptılar. Avar hakimiyetine son vererek Ötüken de kuruldular. İlk hükümdarları Bumin Kağan’dır. Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir. II. GÖKTÜRK (KUTLUK) Sasani ve Bizans’la olan müttefikKendilerine ait 38 harfli liklerini İpek Yolu için yaptılar. alfabeleri vardır. İslamiyet öncesi kurulan Türk devletlerinin en güçlüsüdür. Teoman zamanında Çinliler, Hun akınlarına karşı Çin Seddi’ni yapmışlardır. Çin entrikalarıyla yıkıldılar. Çinliler, savaşarak yenemedikleri Hunları entrikalarıyla yıktılar. Türklere ait ilk yazılı eser olan Orhun Kitabeleri’ni oluşturdular. TÜRGİŞLER OĞUZLAR En uzun destan olan Manas destanına sahiptirler. Büyük Türk devletleri kurdular. HAZARLAR Museviliği kabul eden ilk Türk devletidir. Hz. Osman’la savaşarak İslamiyet’in Karadeniz’in kuzeyine yayılmasını engellediler. 2 Şehirler ortaya çıktı. Mimari gelişti, çinicilik ve fresko sanatları gelişti. Uygur, Basmil ve Karlukların ayaklanmalarıyla yıkıldılar. SABİRLER KIRGIZLAR Bu din, savaşmayı ve et yemeyi yasakladığı için alternatif bir geçime yönelip tarımsal üretime başladılar. Buna bağlı olarak yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti oldular. Bu kitabaler, Kül Tiğin Tonyuluk Bilge Kağan adına dikilmiştir. Mete, ilk düzenli orduyu oluşturdu. (onluk sistem) Bu devletler Avrupa’yı askeri ve idari alanda etkilediler. Avrupa’ya maden işlemeyi öğrettiler. Çoğunluğu Hristiyanlığı benimseyip, Avrupa kültürü içinde asimile oldular. Orhun ve Selenga ırmakları civarında kurulmuştur. İlk hükümdarı Kutluk Bilge Kül Kağan’dır. Bağımsızlık mücadelesi Çin’le etkileşim sonucunvererek kurulan ilk Türk devletidir. İlk hükümdarla- da Maniheizm inancını benimsediler. rı Kutluk - İlteriş Kağan’dır. Türkler ikinci kez bir bayrak altında toplandılar. ORTA ASYA’DA KURULAN DİĞER TÜRK DEVLETİ Sibirya’ya adlarını bıraktılar. UYGURLAR KARLUKLAR İSKİTLER İslamiyet’i kabul eden ilk Türk topluluğudur. Tarihte bilinen ilk Türk topluluğudur. Emevilerle savaşarak İslamiyet’in Orta Asya’ya yayılmasını engellediler. Yerleşik yaşama geçen ilk Türk boyudur. Moğolların Türkleşmesinde etkili oldular. İlk Müslüman Türk Devleti olan Karahanlılar’la savaştılar. 18 harfli Uygur alfabesine sahip olup hareketli matbaayı kullandılar. Minyatür sanatında geliştiler. Töreyi yazılı hâle getirdiler. Kırgızlar tarafından yıkıldılar. ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK DEVLET YÖNETİMİ DEVLET ANLAYIŞI KUT ANLAYIŞI VERASET SİSTEMİ İKİLİ SİSTEM KURULTAY HATUN Türklerde devlet şu şekilde oluşmuştur. Hükümdarın Tanrı tarafından görevlendirilmesi inancıdır. Ülke hanedanın ortak malıdır. Ülkenin ikiye ayrılarak yönetilmesidir. Devlet işlerinin görüşüldüğü meclistir. (Toy olarak da isimlendirilir.) Hakanın eşidir. Oguş (Aile) Türklerde tam olarak belirli bir veraset sistemi yoktur. İlk olarak Hunlarda ortaya çıkmıştır. Üyeleri Elçi kabulünde bulunurdu. Kut, kan yoluyla babadan oğula geçmektedir. Bu durum taht kavgalarına neden olmuştur. Urug (Soy) Hakan Verasetin belirsizliği taht kavgalarına neden olmuştur. Bu nedenle devletler kısa sürede parçalanmıştır. Bu nedenle devletler kısa sürede parçalanmıştır. Bod (Boy) Budun (Millet) İl (Devlet) Halk Kanun Batı Hakan Yabgu SEMBOLLERİ Otağ (Kağan çadırı) Örgin (Taht) Tuğ (Bayrak) Davul Kotuz (sorguç) Yay UNVANLARI Han Hakan Kağan İlteber İlteriş İdikut Tanhu Şanyu Boy beyleri Kurultay üyelerine Toygun denir. Tam bağımsız HÜKÜMDAR Bir devletin kurulmasında gözetilmesi gereken ilkeler Bağımsızlık Ülke Doğu (merkez) Hatun Kurultay toplantılarına katılabilirdi. Hanedan üyeleri Yabgu Şad Tigin Devlet yönetiminde söz sahibiydi. Kurultayda son söz hakanındır. Yarı bağımsız (İç işlerinde serbest, dış işlerinde Kurultay karar verme değil danışma meclisidir. merkeze bağlıdır.) Kurultay hakanın belirlemesinde ve töre üzerinde etkili olup, hayvan ve insan sayımı da yapardı. Kurultayda hakanın kararlarının sorgulanabilmesi ve herkesin özgürce fikrini söylemesi kurultayın demokratik bir özelliği olduğunu gösterir. Kurultayın yanı sıra Keneş adı verilen bir meclis de vardı. GÖREVLERİ Orduyu komuta etmek Töreyi uygulamak Siyasi birliği sağlamak Halkın ihtiyaçlarını gidermek DEVLET GÖREVLİLERİ 3 Buyruklar Bakanlar Yabgu Tigin (Tekin) Ayukı Aygucu Bitigçi Tarhan (Tarkan) Tudun Yargucı Tamgacı Ülkenin batı bölümünü yöneten kişi (hükümdar kardeşi) Şehzade Hükümet Başbakan Yazışmaları yürüten görevli (katip) Komutan Vergi ve denetim işlerinden sorumlu kişi Yargıç Mühürdar ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK ORDU Ordu - millet anlayışı hakimdir. (Kadın - erkek herkes asker sayılırdı.) Mete, Onluk Sistemi getirmiştir. (İlk düzenli ordu) Hilal - Turan savaş taktikleridir. En önemli silahları: ok, yay, mızrak, kılıç, süngü, kargıdır. Bayrak yerine “tuğ” kullanılır. Başa takılan şapkaya “tolga” denir. DİL, EDEBİYAT, BİLİM, SANAT VE MİMARİ EKONOMİK HAYAT Temel geçim kaynağı hayvancılıktır. Hayvancılığa bağlı olarak dokumacılık gelişmiştir. Hayvansal ürünler (kurutulmuş et, deri, canlı hayvan) ihraç edilmiştir. İpek Yolu ve Kürk Yolu Orta Asya’nın önemli ticaret yollarıdır. Türklerin dilleri Ural - Altay dil grubuna girmektedir. Sözlü edebiyat göçebeliğin sonucu olarak gelişmiştir. Sav: Atasözleri Sagu: Ağıt Koşuk: Saz (Kopuz) eşliğinde söylenen şiirler Dede Korkut Hikayeleri: Oğuz Kıpçak (Kuman) mücadelelerini anlatır. Destanlar DESTANLAR DİN VE İNANIŞ TOPLUMSAL YAPI VE HUKUK En eski inançları Totem’dir. (kurt ve kartala saygı duyulması) Umay adı verilen ve tabiat olaylarını düzenlediğine inanılan tanrıçaları vardı. Yada Taşı’nın şans getirdiğine inanılırdı. Ataların mezarlarına saygı duyulmasına “Atalar Kültü” denirdi. Ahiret inancının varlığını, ölülerin eşyalarıyla gömülmesi ve Cennet (uçmağ) Cehennem (tamu) anlayışlarını göstermektedir. Şamanizm, dinden daha çok sihir, büyü, gizli güçlere inanma biçiminde ortaya çıkmıştır. Mezarlarına (Kurgan) Mezar taşlarına (Balbal) Cenaze törenine (Yuğ) Ölülerin ardından yapılan ağıta (Sagu) denilmiştir. Din adamlarına Şaman, Kam, Baksı adı verilmiştir. 4 Orhun Kitabeleri Alp Er Tunga Hunlar Kırgız Göktürk Uygur Oğuz Kağan Manas (En uzun destan) Bozkurt ve Ergenekon Türeyiş ve Göç Yazılı edebiyat II. Göktürkler’e aittir. Bilge Kağan (735), Kültiğin (732) ve Vezir Tonyukuk (732) adına yazılmıştır. Orhun Alfabesi’yle Yollug Tigin tarafından yazılmıştır. Çözümleyen W. Thomsen’dır. “Türk milleti” adının geçtiği ilk Türkçe metindir. Siyasetname özelliği taşır. Yenisey Yazıtları → Kırgızlara aittir. Karabalgasun Yazıtları → Uygurlara aittir. Sine Uşi Yazıtları → Uygurlar’a aittir. Türklerin Kullandıkları Alfabeler Takvimler İskitler Diğer Kitabeler Geleneklerden oluşan yazısız kuralları vardır. (Töre)Töre zamana ve şartlara göre değiştirilebilir. Hükümdarın yetkilerini yalnızca töre sınırlandırabilir. Halk, hakan ve kurultay, törenin kaynağını oluşturur. Hakan bile töreye aykırı hareket edemez. Yargu - Mahkeme Yargucu - Yargıç Ağır suçlar idam cezasına çarptırılır. (Adam öldürmek, ordudan kaçmak, tecavüz gibi) Hapis cezaları kısa sürelidir. (Göçebe hayat tarzlarından dolayı) İlk yazılı hukuk kuralları Uygurlar Dönem’inde oluşturulmuştur. (Bu gelişme yerleşik yaşamın bir sonucudur.) Uygurlar - Maniheizm Uygurlar ve Türgişler - Budizm Hazarlar - Musevilik (Yahudilik) Karluklar - İslamiyet Bulgarlar, Macarlar - Hristiyanlığı seçtiler. Bilim, Sanat, Mimari Toplumun temelini aile (oguş) oluştururdu. Aile reisi erkekti. Tek eşle evlilik hakimdi. Küçük aile tipleri göçebeliğin sonucu olarak benimsenmiştir. Sosyal sınıf kavramına göçebelikten dolayı rastlanmazdı. İslamiyetten önce Türk devletlerinde dini ve milli bakımdan önemli olan günlerin milletçe kutlandığı törenlerere “şölen” denir. Uygurların yerleşik yaşama geçmesiyle şehirler (balık) kuruldu. Toprak devletindir bu yüzden toprak aristokrasisine rastlanmazdı. On İki Hayvanlı Türk Takvimi Celali Takvim Hicri Takvim Rumi Takvim Miladi Takvim Göktürk, Uygur milli alfabeleridir. Kiril, Sogd, Arap, Latin kulandıkları alfabelerdir. Türkler, Güneş yılını bugünkü değerlere çok yakın bir şekilde hesaplamışlardır. İlk kez kağıt ve matbaayı Uygur Türkleri kullanmışlardır. Göçebe Türklerin sanat eserleri taşınabilir malzemelerdendir. Göçebe Türklerin sanat eserlerinde av ve savaş sahneleri fazlaca mevcuttur. Uygurlarla birlikte sulama kanalları, evler, saray ve tapınaklar yapılmıştır. Uygurlarda Mani dininin etkisiyle minyatür, çinicilik ve fresko sanatları gelişmiştir. Hunlar Dönemi’ne ait “Pazırık Halısı” dünyanın en eski halısıdır. KONU KAVRAMA SORULARI Çözüm: Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti Uygurlar’dır. Bir devletin yerleşik hayata geçtiğinin kanıtı olarak mimari kalıntılar, mesken (ev) vergisi alınması, duvar resmi (fresk) ve sulama kanalları gösterilebilir. Alfabe kullanılması, ticaret yapılması, yazılı belge bırakılmış olması yerleşik hayatın kanıtı değildir. Çünkü Göktürkler yukarda sıraladığımız özellikleri taşıyorlardı. Göktürkler, Uygurlardan önce kurulan bir devlet olduğuna göre A,B,C,D seçenekleri yerleşik hayatın kanıtı olamaz. 1. İslamiyetten önce Orta Asya’daki Türkler genellikle komşularına canlı hayvan, kösele, deri, kürk ve silah satmışlar, karşılığında hububat almışlardır. Bu durum Orta Asya’daki Türklerin aşağıdaki alanların hangisinde ilerlememiş olduklarını gösterir? A) Hayvancılık B) Maden işleme D) Askerlik C) Tarım E) Ticaret Çözüm: Orta Asya’da Türkler, göçebe yaşam tarzının sonucu ekonomik faaliyet olarak, hayvancılıkla uğraşmışlardır. Bu nedenle tarım alanında çok fazla ilerleyememişlerdir. Maden işleme, askerlik, ticaret, hem göçebe yaşam tarzında hem de yerleşik hayatta görülür. II. Manas Destanı III. Karabalgasun Kitabesi Cevap B 3. Aşağıdakilerden hangisi, Uygurların yerleşik hayata geçtiklerine bir kanıt sayılabilir? A) B) C) D) E) A) Yalnız I Kendilerine özgü alfabelerinin olması Dini inançlarının sanat anlayışlarını yönlendirmesi Ticaret yapmaları Yazılı belge bırakmış olmaları Halktan toprak, ev ve hayvan vergisi almaları B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) II ve III Çözüm: Orhun Kitabeleri, II. Göktürk (Kutluk) Devleti Dönemi’nde Bilge Kağan, kardeşi Kül Tigin ve Vezir Tonyukuk adına yazılmıştır. Manas Destanı Kırgızlar’a, Karabalgasun Kitabeleri Uygurlar’a aittir. C) Buyruk B) Yalnız II C) Yalnız III E) II ve III Cevap A I. Orhun Kitabeleri E) Yabgu Çözüm: İslamiyet’ten önceki Türk devletlerinde dini ve millî bakımından önemli olan günlerin milletçe kutlandığı törenlere şölen denirdi. Şölenler toplumsal dayanışmayı, birlik ve beraberliği sağlardı. Buyruk: Bakan anlamına gelir. Kurultay (Toy): Önemli konuların görüşülüp karara bağlandığı yer. Töre: Sosyal hayatı düzenleyen yazısız hukuk kuralları. Yabgu: Ülkenin batısını yöneten hanedan üyesi. A) Yalnız I Çözüm: Kopuz, Orta Asya’dan itibaren Türklerin kullandığı bir çalgıdır. Yukarıdakilerden hangileri Göktürkler Dönemi’ne aittir? B) Şölen Yukarıdakilerden hangileri, Türklere özgü müzik aletleridir? D) I ve III 4. 2. İslamiyet’ten önceki Türklerde, dini ve millî bakımdan önemli olan günlerin milletçe kutlanması törenlerine ne ad verilirdi? D) Kurultay I. Kopuz II. Keman III. Kanun Cevap E Cevap C A) Töre 6. Cevap A 5. I. Toy 7. İslamiyet’ten önceki Türklerin kendilerinden farklı inanışlara sahip insanlarla bir arada yaşaması, Türklerde aşağıdakilerden hangisine bir kanıttır? A) B) C) D) E) Ülke sorunlarının görüşüldüğü meclis kurduklarına Ülkeyi iki bölüm hâlinde yönettiklerine Birden fazla devlet kurduklarına Hoşgörülü olduklarına Yerleşik hayata geçtiklerine Çözüm: Türklerin farklı inanışlara sahip insanlarla bir arada yaşaması, Türklerin farklı inanışlara saygı duyduklarının yani hoşgörülü olduklarının kanıtıdır. A seçeneği kurultayla, B seçeneği ikili teşkilatla, C seçeneği teşkilatçı yapıyla, E seçeneği ise Uygurlarla ilgilidir. Cevap D II. Kurultay III. İl Yukarıdakilerden hangileri, İslamiyet’ten önce kurulan Türk devletlerinde, devletin siyasi, ekonomik ve kültürel işlerinin görüşülüp karara bağlandığı meclise verilen adlar arasındadır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III Çözüm: İslamiyet Öncesi Türk tarihinde meclise toy veya kurultay adı verilirdi. İl-el, devlet anlamına gelmektedir. 8. Uygurlar Dönemi’nde, ticari ilişkilerin gelişmesiyle kişiler arasındaki anlaşmalar yazılı hâle getirilmiştir. Bu durum, aşağıdaki alanlardan hangisiyle ilgili belgelerin oluşturulduğunu gösterir? A) Hukuk 5 C) Edebiyat E) Siyaset Çözüm: Uygurlarda ticari ilişkilerin yazılı hale getirilmesi belli kuralların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu durum hukuk alanında belgelerin oluştuğunu gösterir. Cevap A Cevap D B) Sanat D) Askerlik
