Uploaded by mustafagonul407

vet104hafta2

advertisement
Ders slaytları :
80.251.40.59/veterinary.ankara.edu.tr/sgurcan
İstatistik
Herhangi bir konuyu incelemek amacıyla
çalışmanın/araştırmaların planlanmasını,
verilerin toplanmasını, değerlendirilmesini ve
bir karara varılmasını sağlayan bilimdir.
Biyoistatistik
İstatistik alanında geliştirilen bilimsel yöntemleri
Veteriner hekimlik, Tıp, diş hekimliği, eczacılık gibi
alanlarda uygulamasını sağlayan bir bilim dalıdır.
İstatistik konu olarak
tanımlayıcı istatistik ve çıkarımsal istatistik
olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Tanımlayıcı istatistik: Elde edilen verilerin
sınıflandırılması, ortalama ve yaygınlık ölçülerinin
hesaplanması, tablo ve grafiklerle sunulmasını içerir.
Çıkarımsal istatistik: Örneklemden elde edilen
bulgular yardımıyla evren hakkında kestirimde
bulunma, hipotezleri test etme ve karara varma
gibi konuları içerir.
Kitle (Evren)
Araştırma kapsamına giren aynı özellikleri
taşıyan birimlerin tümüne denir.
Kitlenin büyüklüğü araştırmanın özelliğine göre
değişir.
Örneklem
Bir kitleden, örnekleme yöntemlerinden
yararlanarak seçilen aynı özellikleri taşıyan bir
grup birimin oluşturduğu topluluğa denir.
Örnekleme
Evrenden örnek seçmek amacıyla geliştirilen
çeşitli yöntemler vardır. Uygun yöntemlerle
evrenden örneklem seçme işlemine
“örnekleme” denir.
Örnekleme Yöntemleri
Olasılıksız Örnekleme
Yöntemleri
• Gönüllülerin İncelenmesi
• Gelişigüzel Örnekleme
• Kota Örneklemesi
Olasılıklı Örnekleme
Yöntemleri
•
•
•
•
•
Basit Rasgele Örnekleme
Sistematik Örnekleme
Tabakalı Rasgele Örnekleme
Küme Örneklemesi
Genişliğe Orantılı Örnekleme
Parametre
Evreni tanımlamak için kullanılan ölçülere
parametre denir.
İstatistik
Örneklemi tanımlamak için kullanılan ölçülere
istatistik denir.
Evren ve Örneklem için Tanımlayıcı İstatistiklerin
Gösterimi
Tanımlayıcı Ölçüler
Örneklem
(İstatistik)
Evren
(Parametre)
x
µ
Oran
p
P
Standart Sapma
S

Varyans
S2
2
Ortalama
Standart Hata
Gözlem Sayısı
Sx
n
N
Değişken
Değişik değerler alan herhangi bir özelliğe
değişken denir. Örneğin, boy uzunluğu,
yaş, öğrenim düzeyi vb. kişiden kişiye
değişen değerler olduğu için değişken
olarak adlandırılır.
Veri
İncelenen konuya açıklık getirmek amacıyla
toplanan bilgiler, belgeler, ölçümler, ... vb.
Veri Tipleri
Veriler genel olarak nitelik veriler ve sayısal veriler
şeklinde iki gruba ayrılarak incelenirler.
1. Nitelik veriler
Bireylerin sahip olduğu belli özelliklerin sınıflara
ayrılarak belirtildiği verilerdir. Örneğin, cinsiyet,
medeni durum, başarılı-başarısız gibi. Nitelik verilerde
belli bir sıralama söz konusu ise (kötü-orta-iyimükemmel gibi) bu tür verilere sıralanabilir (ordinal)
nitelik veriler denir.
Böyle bir sıralama yoksa bu tür verilere sınıflanabilir
(nominal) nitelik veriler denir.
2. Sayısal Veriler
Sayısal veriler kesikli ve sürekli sayısal veriler olarak iki alt gruba ayrılır.
Kesikli sayısal veriler, belirli bir aralıktaki tam sayıları alan veri türüdür.
Örnek: Sınıftaki öğrenci sayısı,
Sürekli sayısal veriler, ölçümle belirtilirler ve bir aralıktaki bütün değerleri
alırlar.
Örnek: Boy uzunluğu, vücut ağırlığı, günlük kalsiyum tüketim miktarı(mg)
gibi.
Nitelik Veriler ve Sayısal Veriler Arasındaki İlişki
Hem kesikli sayısal veriler hem de sürekli sayısal veriler bazen
nitelik veri olarak ifade edilebilirler. Örneğin sürekli sayısal bir
veri olan canlı ağırlık kazancı verilerini
5 -9
10 – 14
15 – 19
Az verim
Normal verim
Yüksek verim
Biçiminde sınıflandırarak nitelik veriye dönüştürebiliriz
Verilerin Sınıflandırılması
Eğer veri nitelik değişkense, kendiliğinden sınıflıdır.
Örneğin yapılan bir araştırmada besi sonunda
hayvanların vücut ağırlığına göre
Zayıf
Normal
Yağlı
Çok yağlı
olarak sınıflandırıldığında
Ağırlıkları nitelendiren bu veri kendiliğinden
sınıflandırılmıştır.
Araştırmacının amacı hayvanların vücut
ağırlıklarına göre dağılımlarını incelemekse
çeteleme işleminden yararlanılabilir.
Çeteleme işlemleri için sınıflar alt alta yazılır ve
ilk hayvandan başlamak üzere, araştırmaya
katılan her bir hayvana ait olduğu vücut
ağırlığının karşısına bir çetele atılır.
Hayvanların Vücut Ağırlıklarına Göre Dağılımı
Vücut Ağırlığı
Zayıf
Normal
Yağlı
Çok Yağlı
Toplam
Çetele
Sayı
%
///////////////
15
30
////////////////////
20
40
//////////
10
20
/////
5
10
50
100
Sayısal Verilerin Sınıflandırılması
Sayısal veriler için elde edilecek en kolay
sınıflandırma, basit frekans dağılımlarının elde
edilmesidir.
Bunun için:
veriler küçükten büyüğe (ya da büyükten
küçüğe) doğru sıralanarak her bir gözlemden
kaçar tane olduğu gözlemlerin karşısına yazılır.
Beden Kitle İndeksi
Sayı
%
21,3
21,4
21,8
21,8
23,0
24,1
24,2
24,6
26,8
27,3
28,2
30,3
32,0
32,0
32,4
3,0
1,0
4,0
2,0
1,0
1,0
4,0
1,0
1,0
2,0
1,0
1,0
1,0
1,0
1,0
12,0
4,0
16,0
8,0
4,0
4,0
16,0
4,0
4,0
8,0
4,0
4,0
4,0
4,0
4,0
Toplam
25
100
Ancak dağılım aralığı
(en büyük değerle en küçük değer
arasındaki fark) büyüdükçe
basit frekans dağılımları kullanışsızlaşır.
Bu durum gözlem sayısının arttığı durumlarda
daha da belirginleşir. Bu nedenle veriler
sınıflandırılır.
Sınıflandırma işlemlerinin belli adımları vardır.
Sınıflandırmada kullanılan tanımlar:
1. Sınıf Sayısı: Oluşturulacak sınıf sayısıdır.
Örnek:
50-54
55-59
60-64
65-69
70-74
Burada sınıf sayısı 5’tir
2. Sınıf Sınırı: Oluşturulacak her sınıfın bir alt
ve bir üst sınırı vardır. Bu sınırlara sınıf sınırları
denir. Örneğin 50-54 sınıfının alt sınırı 50 üst
sınırı 54’tür.
3. Sınıf Aralığı (c): Ard arda gelen iki sınıfın üst
sınırları ya da alt sınırları arasındaki farka sınıf
aralığı denir.
Yukarıdaki örnek için
sınıf değeri= 2. Sınıfın alt sınır değeri ile 1.
Sınıfın alt sınır değeri arasındaki fark
55-50=5’tir.
4. Sınıf Değeri: Her sınıfın alt ve üst sınır
değerlerinin toplamının yarısıdır.
Örneğin herhangi bir sınıfın alt sınırı 50
üst sınırı 54 ise
Sınıf Değeri=(50+54)/2=52
5. Dağılım Aralığı: Dağılımdaki en büyük
değerden en küçük değerin çıkartılması
ile bulunur.
Sınıflandırma İşleminde Dikkat Edilecek
Noktalar
Sınıflandırma sonucunda, dağılımdaki bütün değerler
sınıflara dağıtılabilmeli ve hiçbir değer sınıflama
dışında kalmamalıdır. Örneğin beden kitle indeksi
verileri
20-25
26-30
31-35
biçiminde olsaydı sınıflandırma işlemi yanlış olurdu.
Çünkü 25-26 ve 30-31 arasında değerler varsa bu
gözlemlerin hangi sınıfta yer alacağı belli değildir ve
sınıflama yapıldığında bu değerler dışarıda kalır.
Eğer virgülden sonra basamak varsa sınıflama
işlemi yapılırken virgülden sonraki haneler
dikkate alınmalıdır. Örneğin bu sınıflandırma
aşağıdaki gibi yapılabilir.
20,0-24,9
25,0-29,9
30,0-34,9
Sınıflama yaparken sınıflar birbirinin içine
girmemelidir. Örneğin sınıfları
50-54
54-59
59-64
biçiminde oluşturmak hatalıdır. Çünkü 54 ve 59
değerleri iki ayrı sınıfta yer almaktadır.
Doğru olanı
50-54
55-59
60-64
olmalıdır.
Sınıf aralıklarının birbirine eşit şekilde
düzenlenmesi, istatistiksel çözümlemede
kolaylık sağlar. Ancak gerektiğinde sınıf aralıkları
eşit olmayabilir.
Dağılım hakkında yeterli bilgiye sahip olabilmek
için oluşturulacak sınıf sayısının 8-15 arasında
olması önerilmektedir. Sınıf sayısının az olması
dağılım hakkında ayrıntılı bilgi elde etmemize
engel olur.
Örnek : Daha önce Beden Kitle İndeksi
verilen 25 kişinin verilerini
sınıflandıralım
BKİ verinde
En Küçük Değer (EKD)=21.3
En Büyük Değer (EBD)=32.4 ‘tür
Dağılım Aralığı (DA) bulunur.
Bu örnek için
DA = EBD-EKD = 11.1’dir.
Dağılım aralığı değeri belirlediğimiz sınıf sayısına
bölünerek sınıf aralığı (C) bulunur. Örneğin veriyi
4 sınıfta toplamak istersek C=11,1/4=2,75 3
olur.
(Sonuç tamsayı olacağı için yuvarlama yapılır).
Buna Göre sınıflar, dağılımdaki en küçük
değerden başlamak üzere aşağıdaki gibi
oluşturulur.
EKD
21,3
24,3
27,3
30,3
EBD
24,2
27,2
30,2
33,2
Daha sonra her sınıfa düşen frekanslar
1 no’lu kişiden başlamak üzere
çeteleme yapılır ve sayısı yazılır.
BKİ
21,3
24,3
27,3
30,3
24,2
27,2
30,2
33,2
Çetele
Sayı
////////////////
//
///
////
16
2
3
4
BKİ
21,3 24,2
24,3 27,2
27,3 30,2
30,3 33,2
Toplam
Frekans
(Sayı)
16
2
3
4
25
%
64.0
8.0
12.0
16.0
100.0
Yığılımlı
Frekans
16
18
21
25
Yığılımlı
%
64.0
72.0
84.0
100.0
Sınıflandırma Örneği sy 9
75 çocuğun boy uzunlukları ölçülmüş, veriler doğrultusunda sınıflandırma
örneği
Max=115
Min=90
DA=115-90=25
25/15<c<25/8
1,7<c<3,1
115
94
110
103
92
104
114
106
100
102
113
98
101
99
103
93
107
96
113
110
90
100
103
114
111
105
99
102
98
97
114
108
103
100
98
101
104
110
114
113
105
103
111
109
112
104
104
102
107
106
94
96
101
101
106
107
105
113
112
99
100
95
97
108
102
104
93
91
99
109
108
106
109
105
96
Çocukların Boy Uzunluğuna İlişkin
Frekans Tablosu
Sınıflar
Çetele
90-92
///
3
93-95
/////
5
96-98
///// ///
8
99-101
///// ///// //
12
102-104
///// ///// ////
14
105-107
///// ///// /
11
108-110
///// ////
9
111-113
///// ///
8
114-116
/////
5
Toplam
Frekans
75
Download