Uploaded by İnsan Haklari

Işığa Doğru Engelsiz Adımlar Paneli Kayseri

advertisement
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
ENGELLİNİN İNSAN HAKLARI
Engelliye Ayrımcılık yasağı
IŞIĞA DOĞRU ENGELSİZ
ADIMLAR PANELİ
2 ARALIK 2013
MEHMET ALTUNTAŞ
BAŞBAKANLIK UZMANI
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
mehmetaltuntas@yahoo.com
@mehmetaltuntash
SUNUM PLANI
•İnsan Hakları Kavramı
•Engellinin İnsan Hakları
•Haklar
•Sorunlar
•İnsan Haklarının Korunması
•Uluslararası Koruma Mekanizmaları
•BM ve Avrupa Konseyi
•Ulusal Koruma Mekanizmaları
•Anayasa Mahkemesi, Ombudsman,
TİHK, İl ve İlçe İHK, Diğer
22.02.2020
TİHK
2
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
İNSAN
HAKLARI
NEDİR?
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
İnsan + Hak
İnsan: Akıl ve muvazene sahibi, Eşref’i Mahlukat, Ahlaki/Etik
Değerlere doğal olarak sahip,
Hak: Hak, hem ahlaki hem de hukuki bir kavramdır. Her iki alanda
da hak, bir kişi, bir kurum veya bir şey üzerindeki
gerekçelendirilmiş bir iddia veya talebi ifade eder. Hak sahibi,
başka insanlar veya sosyal kurumlar tarafından kendisine belli bir
şekilde davranılmaya hakkı olduğunu ileri surer.
22.02.2020
TİHK
5
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
İNSAN HAKLARI NEDİR?
•İnsan Hakları;
ENGELLİ-ENGELSİZ
KADIN- ERKEK
MÜSLÜMAN-HIRİSTİYAN-YAHUDİ
TÜRK - KÜRT, SÜNNİ – ALEVİ
AYIRT ETMEDEN HERKES İÇİN GEÇERLİ
OLAN HAKLARDIR
İnsan Hakları Nedir?
• İnsan Hakları;
– İnsanı insan yapan,
– insanın değerini ve onurunu koruyan,
– insanın sırf insan olduğu için
– ayrım gözetmeksizin tüm insanların
doğuştan sahip olduğu,
– devredilemez, vazgeçilemez
– özüne zarar vermeden ancak kanunlarla
sınırlanabilen haklarıdır.
22.02.2020
www.insanhaklari.gov.tr
7
İnsan Hakları Nedir?
• İnsan Hakları; İnsanı insan yapan, insanın
değerini ve onurunu koruyan, insanın sırf
insan olduğu için ve tüm insanların ayrım
gözetmeksizin doğuştan sahip olduğu
devredilemez vazgeçilemez haklarıdır.
• İnsanın insanca yaşaması için gerekli,
zorunlu koşulları ifade eder.
• İnsanın insan olmaktan kaynaklanan temel
gereksinimlerini karşılamaya yönelik, maddi
ve manevi varlığını korumayı, geliştirmeyi
hedef edinen en temel değerlerdir.
8
İnsan Hakları Nedir? …
• İnsan hakları, tüm insanların sahip olduğu
temel hak ve özgürlüklere denir.
• İnsan hakları, ırk, din, dil ve cinsiyet ayrımı
gözetmeksizin tüm insanların
yararlanabileceği haklardır.
• Bu hakları kullanmakta herkes eşittir.
• İnsan hakları terimi bir ideali içerir.
• Bu terimi kullananlar, bu alanda olanı değil,
olması gerekeni dile getirirler.
9
İnsan Hakları Nedir?...
• İnsan hakları, tüm insanların hak ve saygınlık
açısından eşit ve özgür olarak doğduğu
anlayışına dayanır.
• Bu özgürlükler başkalarının haklarına saygılı
olmak ve bu hakları çiğnememe zorunluluğu
ile dengelenmektedir.
• Bir başka deyişle, birçok hakkın yanında bir
sorumluluk da bulunmaktadır.
10
İNSAN HAKLARI HERKES İÇİNDİR
22.02.2020
11
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
İNSAN HAKLARININ ÖZELLİKLERİ
•Evrenseldir
•Doğuştandır
•Devlet öncesidir
•Mutlaktır
•Dokunulmazdır
•Vazgeçilmezdir
•Devredilmezdir
•Birey haklarıdır
•Temel haklardır
•Çoğunlukla özgürlük
haklarıdır
•Esas olarak
Devlete karşı ileri
sürülen haklardır.
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
Devletin insan haklarıyla ilgili
dört ödevi
•Tanıma
•Dokunmama
•Koruma
•Temin/Tedarik
İnsan Hakları Nedir? …
• “Bütün insanlar hür, haysiyet (onur)
ve haklar bakımından eşit doğarlar.
• Akıl ve vicdana sahiptirler ve
birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile
hareket etmelidirler.”
– Madde Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel
Beyannamesi (UDHR)
14
İnsan haklarının sınıflandırılması
22.02.2020
15
NEGATİF STATÜ HAKLARI
(1.KUŞAK HAKLAR)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaşama Hakkı ve Kişi Dokunulmazlığı
İşkence ve Kötü Muamele Yasağı
Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği
Düşünce ve İfade Özgürlüğü
Din ve Vicdan Özgürlüğü
Yerleşme ve seyahat özgürlüğü
Özel hayatın Gizliliği Hakkı
Adil Yargılanma Hakkı
Seçme ve seçilme hakkı
Ayırımcılık Yasağı
22.02.2020
16
POZİTİF STATÜ HAKLARI
(2.KUŞAK HAKLAR)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çalışma Hakkı
Sosyal Güvenlik Hakkı
Sendika Kurma Hakkı
Toplu Sözleşme ve Grev Hakkı
Yeterli Yaşama Düzeyi Hakkı (Beslenme, Konut )
Eğitim Hakkı
Sağlık Hakkı
Kültürel Yasama Katılabilme hakkı
Mülkiyet Hakkı (Negatif statü)
22.02.2020
17
3. KUŞAK HAKLAR
DAYANIŞMA HAKLARI (KOLEKTİF HAKLAR)
22.02.2020
TİHK
18
ENGELLİ BİREYLERİN İNSAN HAKLARI
22.02.2020
BİHB
19
ÜÇÜNCÜ KUŞAK HAKLAR-DAYANIŞMA HAKLARI
KOLEKTİF HAKLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sağlık Hakkı
Çevre hakkı
İnsanlığın ortak malvarlığına saygı hakkı
Kalkınma /Gelişme hakkı
Barış hakkı
Yiyecek hakkı/Beslenme Hakkı
İnsani yardım alma hakkı
Su hakkı
Tüketici Hakları
TİHK
20
ENGELLİ BİREYLERİN İNSAN HAKLARI
• Engelliye bakış açısı
–Tıbbi perspektif-Sağlık konusu
–Muhtaç:Sosyal yardım konusu
–Sakat: Fiziksel değerlendirme
–Çürük: Askeri görevde yetersizlik
–Özürlü: Sosyal Devlet
–Engelli: Sosyal perspektif 2013 Eşit
birey, pozitif ayrımcılık,
22.02.2020
BİHB
21
ENGELLİ BİREYLERİN İNSAN HAKLARI
• Engelli hakları, mevcut engel
durumu nedeniyle engellilerin,
engelsiz bireyler gibi eşit haklara
erişiminin sağlanması için
engellilere verilen pozitif ayrıcalık
sağlayan haklara verilen genel
ad. Ayrımcılık yasağı ile çok sıkı
bir ilişkisi var.
22.02.2020
BİHB
22
ENGELLİ BİREYLERİN İNSAN HAKLARI
• Çağdaş demokrasi anlayışına göre çağdaş
toplumlarda, artık insanların fakir, cahil,
engelli, genç, yaşlı, kadın ya da erkek
olmaları, onların haklarını kullanmalarını
engellememektedir.
• Bu nedenle, bedensel veya zihinsel engeli
olanların sorumluluğu, teorik olarak
sadece ailelerine değil, aynı zamanda
topluma ve ülke yönetimlerine de
düşmektedir.
22.02.2020
BİHB
23
ENGELLİ BİREYLERİN İNSAN HAKLARI
• Aileleri ile birlikte yaklaşık 30 milyon
kişilik bir toplumsal karşılığı olan 8,5
milyon kişilik bir kitleyi temsil eden
engelli vatandaşlarımızın da Türkiye
Cumhuriyetinin “sosyal devlet”
yüzüyle tanışmaları ve Cumhuriyetin
eşit haklara sahip birinci sınıf
vatandaşları olduklarını hissetmeleri
sağlanmalıdır.
22.02.2020
BİHB
24
Engellinin İnsan Hakları Nedir?
• Tüm engelli bireyler de bir insan olmaktan
dolayı tüm insanların hak ve saygınlık
açısından eşit ve özgürlüklerden yararlanırlar.
• Bu özgürlüklerden bazılarına fiziksel ve
başka sebeplerle yararlanamadıklarından
dolayı eşitliği sağlamak için devlet, din ve
toplum onlara diğer bireylerden farklı olarak
pozitif ayrımcılık uygular.
• Bir başka deyişle, eşit vatandaş ve birey
olmaları için desteklenmelidirler.
25
ENGELLİ BİREYLERİN İNSAN HAKLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Çevresel mimari erişim hakkI
Ulaşım hakkı, erişim erişilebilirlik hakkı
Engelliler için özel araçlar
Engellinin eğitim ve kültür hakkı
Yüksek Öğretimde Sağlanılan Haklar
İletişim hakkı
İş ve istihdam
ÖMSS (Özürlü Memur Seçme Sınavı)
Engellilere uygulanan vergi indirimleri
Erken ve malülen emeklilik hakkı
Engelli yüzdesine göre verilen yasal hakları
22.02.2020
BİHB
26
NELER YAPILDI (2002-2012)
• Ülkemizin ilk Engelliler Kanunu çıkarılmıştır.
• Ayrımcılıkla mücadele, paydaşların katılımı
ve hizmette ailenin bütünlüğü ilkelerini temel
alan 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun
ile literatürde ve tanımlamada da dil birliği
sağlanmıştır.
• 5378 sayılı Kanunun uygulanmasına ilişkin
15 yönetmelik ve ilgili diğer mevzuat ile
birlikte yaklaşık 1.500 maddelik bir Engelliler
Hukuku oluşturulmuştur.
22.02.2020
BİHB
27
NELER YAPILDI (2002-2012)
• İNSAN HAKLARI VE ÖZÜRLÜLÜK
BİLGİLENDİRME SEMİNERLERİ
PROJESİ: Proje kapsamında; proje
çerçevesinde gerçekleştirilen faaliyetler
yasama süreçlerinde görev alan uzmanlar,
kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri,
yargı mensupları ve sivil toplum
kuruluşlarının temsilcileri olarak 4 farklı hedef
gruba yönelik olarak seminerler
düzenlenmesi ve çeşitli yayınların
hazırlanması olarak planlanmıştır. Proje 2012
yılında
sonuçlanmıştır.
22.02.2020
BİHB
28
Tarihi Süreç
• İNSAN HAKLARININ TARİHİ
GELİŞİMİNE KISA BİR BAKIŞ
–MÖ 539 Kiros Silindiri
–MS 632 Veda Hutbesi*
–1215 Magna Carta Libertatum
–10 Aralık1948 BM İHEBeyanname
22.02.2020
TİHK
29
İSLAM VE İNSAN HAKLARI
• Veda Hutbesi: Azası kesik siyahî bir
köle* başınıza amir olarak tayin edilse, sizi
Allah'ın kitabi ile idare ederse, onu
dinleyiniz ve itaat ediniz.
• İslâm dini, özürlülere pozitif ayrımcılık
kapsamında bazı sosyal haklar verirken
sosyal sorumluluklarını da özürlülüklerinin
müsaade ettiği boyutta yerine getirmelerini
istemektedir.
22.02.2020
30
İslam'ın Engellilere bakışı
• Abese - Abdullah İbni Mektum
• Ayağından sakat olduğu halde Muaz b.
Cebel, Hz. Peygamber tarafından o günün en
büyük idari makamlarından sayılan valilik
görevine tayin edilmiştir.
• Değişik vesilelerle Medine dışına çıktığı
zaman, Abdullah b. Ümmi Mektûm'u yerine
cemaate namaz kıldırması için vekil olarak
bırakmıştır. Vekaleten de olsa bir nevi
Medine Valiliğine getirilen Abdullah b. Ümmi
Mektûm'a bu görev on üç defa verilmiştir
22.02.2020
TİHK
31
İSLAM VE İNSAN HAKLARI
• Engelliler toplum tarafından korunması
gereken özürlüler de toplumda oldukları gibi
yani eşit değerde vatandaşlar gibi yaşama
ve kendileri fırsat eşitliği çerçevesinde
geliştirme hakkına sahiptirler.
• İslâm dini, özürlülere pozitif ayrımcılık
kapsamında bazı sosyal haklar verirken
sosyal sorumluluklarını da özürlülüklerinin
müsaade ettiği boyutta yerine getirmelerini
istemektedir.
22.02.2020
32
Engellilerin Karşılaştığı Bazı sorunlar
22.02.2020
TİHK
33
ENGELLİLERİN KARŞILAŞTIĞI BAZI SORUNLARI
• Kütüphanelerin ulaşılabilirliği. Kayseri
örneği uzak yere taşınacak.
• Engelli öğretmenlerden rapor istenmesi.
• Otobüs şoförlerinin nezaket eksikliği. TBMM
İnsan Hakları İnceleme Komisyonu
Raporundan
• Engelli bir memurun talebi dışında ailesinin
de rızası dışında uzak bir yere atanması.
• İbadethanelerin erişilebilir olmaması.
22.02.2020
34
22.02.2020
TİHK
35
22.02.2020
TİHK
36
22.02.2020
TİHK
37
Değerlerimiz ve İnsan Hakları
Yaratılanı sev
yaratandan
ötürü.
Yunus Emre
İNSANI YAŞAT Kİ DEVLET YAŞASIN
Ey oğul! Sabretmesini bil, vaktinden
önce çiçek açmaz. Şunu da unutma;
insanı yaşat ki, devlet yaşasın!
Şeyh Edebalı’nın Osman Bey’e Nasihati
HASSAS GRUPLARIN ÖNCELİĞİ
• Kadınlar
• Çocuklar
• Engelliler
• Yaşlılar
• Sığınmacı ve göçmenler
• Mülteciler
22.02.2020
40
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
Engellinin İnsan Hakları için
Koruma Mekanizmaları
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
• İNSAN HAKLARININ KORUNMASI
• ULUSLARARASI KORUMA
– Birleşmiş milletler
– Engelli Hakları Sözleşmesi
– Uluslararası insan hakları örgütleri
• ULUSAL KORUMA
–
–
–
–
–
Anayasa Mahkemesi
Kamu Denetçiliği Kurumu
Türkiye İnsan Hakları Kurumu
İl ve İlçe İHK lar.
ASPB Engelli ve Yaşlı Hizmetleri GM
22.02.2020
42
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİM
MEHMET ALTUNTAŞ
BAŞBAKANLIK UZMANI
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI KURUMU
mehmetaltuntas@yahoo.com
@mehmetaltuntash
Download