içindekiler - TC Anayasa Mahkemesi

İÇİNDEKİLER
ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ
xı
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ
xı
ÖNSÖZ
xıı
GİRİŞ
1
BİRİNCİ B Ö L Ü M
H A K L A R V E İNSAN H A K L A R I
I. G E N E L O L A R A K H A K L A R
A. H A K L A R I N BİÇİMSEL ANALİZİ
7
12
1. H o h f e l d ' i n Tasnifi
12
2. Değerlendirme
15
B. H A K L A R I N MADDİ YAPISI
17
1. İrade Teorisi
17
2. Çıkar Teorisi
20
C. H A K VE ÖDEV İLİŞKİSİ
II. İNSAN H A K L A R I K A V R A M I
21
24
III. ÖZGÜRLÜK V E İNSAN H A K L A R I
33
IV. İNSAN H A K L A R I N I N TEMELLENDİRİLMESİ
37
A. DOĞAL H U K U K VE DOĞAL H A K L A R
38
B. İNSAN DOĞASI
43
C. İNSANIN ÖZNE OLMASI
45
D. ÖZ-SAHİPLİK
47
E. İNSAN O N U R U
48
F. VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ
52
G. F A Y D A
53
H . DİN
56
V. İNSAN H A K L A R I N I N EVRENSELLİĞİ
58
VI. S O S Y A L V E EKONOMİK H A K L A R
64
A. İNSAN H A K L A R I N A MİNİMALİST YAKLAŞIM
64
B. SOSYAL VE EKONOMİK H A K L A R I N NİTELİĞİ
67
C. SOSYAL VE EKONOMİK H A K L A R I N HUKUKİLEŞTİRİLEBİLİRLİĞİ
81
VI
VII. İNSAN HAKLARI V E GRUP H A K L A R I
83
A. GENEL O L A R A K
83
B. KÜLTÜREL KİMLİK H A K K I
91
C. KENDİ KADERİNİ TAYİN H A K K I
94
D. AYRILMA HAKKI
99
VIII. İNSAN HAKLARININ ÖZELLİKLERİ
105
A. EVRENSELLİK
106
B. DOĞUŞTANLIK VE TOPLUM ÖNCESİ O L M A
106
C. M U T L A K U K
108
D. VAZGEÇİLMEZLİK (INALIENABILITY)
111
E. BİREYSELLİK
113
F. ÖZGÜRLÜKÇÜLÜK
115
G. TEMEL NİTELİK
116
H. DEVLETE KARŞI O L M A
117
1. Tanıma
117
2. İhlâl Etmeme
118
3. Koruma
119
4. Temin/Tedarik
120
IX. HAKLARIN ÇATIŞMASI
121
İKİNCİ B Ö L Ü M
İNSAN H A K L A R I N I N TARİHSEL GELİŞİMİ
I. İNSAN HAKLARININ ULUSLARARASI ALANDAKİ
GELİŞİMİ
127
II. TÜRKİYE'DE İNSAN H A K L A R I N I N GELİŞİMİ
134
A. TANZİMAT DÖNEMİ
134
B. BİRİNCİ VE İKİNCİ MEŞRUTİYET
136
C. 1924 ANAYASASI DÖNEMİ
138
D. 1961 ANAYASASI DÖNEMİ
144
E. 1982 ANAYASASI DÖNEMİ
146
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İNSAN H A K L A R I H U K U K U
I. İNSAN HAKLARI H U K U K U N U N T E M E L İLKELERİ
A. TEMEL HAKLARI SINIRLANDIRMA İLKELERİ
151
152
VII
1. Özgürlük Karinesi
154
2. Kanunla Sınırlama
156
3. Nedene Bağlılık veya Meşru Amaçların İzlenmesi
157
4. Demokratik T o p l u m d a Gereklilik
159
5. Ölçülülük
160
6. Öze D o k u n m a Yasağı
162
B. OLAĞANÜSTÜ REJİMLERDE TEMEL H A K L A R
162
C. TEMEL H A K L A R I N KÖTÜYE K U L L A N I L A M A M A S I
165
D. TEMEL H A K L A R I N SINIRLANMASINDA "AMAÇ SAPTIRMA"
YASAĞI
167
E. SOSYAL H A K L A R I N NORMATİF DEĞERİ
169
F. TEMEL H A K L A R V E Y A B A N C I L A R
171
G. TEMEL H A K L A R I N Y A T A Y ETKİSİ
173
H . TEMEL H A K L A R VE ÖDEV VE SORUMLULUKLAR
II. T E M E L H A K L A R I N POZİTİF ANALİZİ
176
178
A. TEMEL HAKLARİN TASNİFİ
B. ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK H A K L A R I
1. Yaşama Hakkı
180
180
2. İşkence ve Kötü Muamele Yasağı
184
3. Kölelik, A n g a r y a ve Zorla Çalıştırma Yasağı
186
4. Kişi Özgürlüğü V e Güvenli ği Hakkı
189
5. Özel Hayatın, A i l e Hayatının Korunması ve İlgili Haklar ... 192
6. Mülkiyet Hakkı
196
7. Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü
199
8. Düşünce, Vicdan ve Din/İnanç Özgürlüğü
201
a) Bir D i n e İnanma ve İnanmama Özgürlüğü
202
b) D i n i n Gereklerini Yerine Getirme Özgürlüğü
204
c) Dinî Tebliğ ve Telkin Özgürlüğü
205
d) Dinî Öğrenim ve Eğitim Özgürlüğü
206
e) Vicdani Ret Hakkı
208
f) Dinî İfade Özgürlüğünün Sınırları
211
9. Eğitim Özgürlüğü
212
10. İfade Özgürlüğü
214
a) İfade Özgürlüğü Neden Gereklidir?
215
b) Hukukî Veriler
220
c) B i l i m ve Sanat Özgürlüğü
225
d) Basın Özgürlüğü
227
VIII
11. Örgütlenme Özgürlüğü
228
a) Dernek ve Sendika Özgürlüğü
230
b) Siyasî Parti Özgürlüğü
232
12. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü
233
13. Çalışma ve Sözleşme Özgürlüğü
235
14. Hak Arama Özgürlüğü
236
15. A d i l Yargılanma Hakkı ve İlgili Güvenceler
238
16. Hükümlü ve Tutuklu H a k l a n
245
17. Kültürel Haklar ve Azınlık H a k l a n
247
a) Tanımı ve Türleri
247
b) H u k u k i D u r u m
252
C. KATILMA HAKLARI
255
1. Vatandaşlık Hakkı
255
2. Ayrımcılık Yasağı
258
3. Bilgi Edinme Hakkı
263
4. Seçme ve Seçilme Hakları
266
5. Siyasî Faaliyette B u l u n m a Hakkı
269
D. REFAH HAKLARI
274
1. Eğitim ve Öğrenim Hakkı
275
2. Çalışma Hakkı ve Ödevi
277
3. Toplu İş Sözleşmesi Hakkı
281
4. Grev ve Lokavt Hakkı
282
5. Sosyal Güvenlik Hakkı
284
6. Sağlık Hakkı
286
7. Çevre Hakkı
288
8. Kadın Hakları
290
9. Çocuk Hakları
294
10. Engelli Hakları
299
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İNSAN H A K L A R I N I N
KORUNMASI
I. İNSAN H A K L A R I N I N K O R U N M A S I
303
II. K O R U M A REJİMLERİ
306
A. U L U S A L K O R U M A
307
1. Yargı Yoluyla Koruma
2. Yargı Dışı Yollar
307
310
IX
a) İdarî Başvuru
310
b) Siyasî Başvuru
313
B. ULUSLARARASI K O R U M A
1. Birleşmiş Milletler Denetim Mekanizmaları
a) B M Antlaşması'nın Kurduğu Sistem
314
314
314
(i) Ekonomik ve Sosyal Konsey
314
(ii) İnsan H a k l a n K o m i s y o n u
315
(iii) Kadınların Statüsü K o m i s y o n u
317
b) B M İnsan Hakları Sözleşmelerinin Öngördükle­
ri Mekanizmalar
(i) İnsan Hakları Komitesi
318
318
(ii) İktisadi, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi
320
(iii) Uluslararası Çalışma Örgütü Mekanizmaları
320
(iv) Diğer Mekanizmalar
321
2. A v r u p a Konseyi'nin İnsan Hakları K o r u m a Sistemi
a) A v r u p a İnsan Hakları Mahkemesi
323
320
b) A v r u p a Sosyal Yasası'nın Öngördüğü K o r u m a
Mekanizması
KAYNAKLAR
329
331
İSİM İNDEKSİ
343
K A V R A M İNDEKSİ
345