Bilgisayar Ağları ve İnternet

Bilgisayar Ağları ve İnternet
Bilgisayar Ağı Nedir?
• En az 2 bilgisayarın bir biri ile iletişim
kurabildiği ortamlara bilgisayar ağı denir.
• Bir bilgisayar ağı kurmak için 3 temel bileşen
gerekmektedir
– İletişim ortamı
– Paylaşılacak bir kaynak
– Ortak iletişim dili
Bilgisayar ağlarının faydaları?
Ağların faydalarını 4 başlık altında toplaya biliriz.
– Kaynak Paylaşımı: donanım ve yazılım kaynaklarımızı başka
bilgisayar ile paylaşabiliriz.
– Merkezi Yönetim ve Destek: iş ortamlarında oturduğumuz
yerden uzak bilgisayarlara yada iş akış akışlarına destek olabilir,
işlerimizi uzaktan yönetebiliriz.
– Tasarruf: Ortak çalışma ile hem maliyetten hemde iş gücünden
tasarruf sağlaya biliriz.
– Kurumsal Çalışma: iş paylaşımları ve iş yönetimlerini yaparak
kurumun daha etkin çalışmasını sağlayabiliriz.
– Güvenlik: veri güvenliğini artırıcı önlemleri alabiliriz, hem
merkezi bir depolama birimi ile yedek alma hemde ağ üzerinden
zararlı yazılımların taranması gibi eylemler ile bilgi güvenlik
seviyesini arttırabiliriz.
Bilgisayar Ağlarının Amaçları
•
•
•
•
İletişim Kolaylığı
Donanım Paylaşımı
Dosya ve Bilgi Paylaşımı
Yazılım Paylaşımı
Ağların sınıflandırılması
• Kapsama alanına göre
bilgisayar ağları 3 e ayrılır,
– LAN:Local Area Network,
Yerel Bilgisayar Ağı
– MAN: Metropolitan Area
Network, Şehirsel bilgisayar
Ağı
– WAN: Wide Area Network,
Geniş Alan Ağı
LAN – Local Area Network
Yerel Bilgisayar ağı
• Ev, Okul, Laboratuvar, İş
binaları… gibi sınırlı coğrafi
alanda bilgisayar araçlarını
birbirine bağlayan ağlardır.
• Bilgisayarlar asasında
– Access Pointler,
– Hublar
– Switchler kullanılabilir
Yerel Bilgisayar Ağı Mimarileri
• Ağ ve ağ cihazlarının gelişmesi
ve çeşitlenmesi sebebi ile
geçmişte ağ cihazlarının
özelliklerinden kaynaklanan ağ
topolojileri(Star, Bus, Ring,
Mesh) yok olmuş yerini Hibrit
ağlara bırakmıştır.
• Hibrit ağlar, kablolu ve kablosuz
ağın birleşimi ile oluşmaktadır.
• Bu gün hepimizin evinde bir
hibrit ağ vardır.
Mesh
MAN – Metropolitan Area Network
Şehirsel Bilgisayar Ağı
• LAN ağlarından daha büyük bir ağ
yapısıdır.
• Metropol olarak adlandırılmasının
sebebi genellikle şehrin bir kısmını
ya da tamamını kapsamasındandır.
• Kampüs ağları adıyla da anılan bu
ağlar, üniversite kampüslerinde ve
büyük işyerlerinde kullanılır.
• Değişik donanım ve aktarım
ortamları kullanılır
• Farklı LAN’ların birbiri ile birleşimi
ile oluşur ve LAN’ların bir biri ile
birleşiminde verilen kaybolmaması
ve doğru bir şekilde yönlendirilmesi
için Routerlar kullanılır.
WAN Wide Area Network
Geniş alan Ağı
• Farklı şehirler, farklı ülkelerde
bulunan yerel bilgisayar ağların
• En geniş alanı kapsayan ağdır.
Ağ Üzerindeki Bilgisayarlar
• Server(Sunucu): görevi ağ üzerinden sahip
olduğu bir kaynağı paylaşmak olan
bilgisayarlardır.
• Client(İstemci): Ağ üzerinde sunulan bir
kaynağı kullanan bilgisayardır.
• Peer: Hem kaynak paylaşan hem de paylaşılan
kaynakları kullanan bilgisisayarladır.
Ağ Aygıtları
• AĞ ADAPTÖRÜ: Sürekli olarak
bilgisayar ağını dinler ve
bilgisayarımız ve bilgisayar ağı
arasındaki her türlü iletişimi koordine
eder. Kablolu yada kablosuz olmak
üzere türleri mevcuttur. Her ağ
adaptörünün üretimi sırasında
kendisine verilen benzersiz bir adresi
vardır. Bu adrese fiziki adres yada
MAC adresi denir. Bu adres ile Router
dan IP alarak ağ bağlantısını sağlar.
• REPEATER: Tekrarlayıcıdır. Sinyalin
zayıflamış olduğu yerlerde sinyali
güçlendirmek için kullanılır. Ağ
kablosu 200m olan bir yerde 100.cü
metresine takacağımız bir tekrarlayıcı
ağ kablosundaki sinyallerin
güçlenmesini sağlayacaktır.
Ağ Aygıtları
•
HUB: Bilgisayarlardan çıkan ağ bağlantı
kablolarını birbirine bağlar. Star ağ yapısındaki
temel aygıtlardan biridir. Ağ kablolarının düğüm
noktasını oluşturur. Görevi: Herhangi bir
bilgisayarın ağa göndermiş olduğu paketi
çoğaltarak tüm portlarına gönderir. Bu şekilde
paketlerin alıcısına ulaşmasını sağlar. Hublar
kendisine gelen bir paketi tüm portları için
çoğaltılmasından dolayı ağın çok rahatlıkla
dinlene bilmesine olanak sağladığından dolayı
yerlerini daha akıllı cihazlar olan switchlere
bırakmıştır.
•
SWITCH: Kendisine bağlı aygıtların MAC
adreslerini (fiziki adreslerini)hafızasında tutarak
paketleri sadece alıcısına gönderir. Switchlerin
bazları yönetilebilir, bu tür aygıtlarda portlara
hız, kota gibi sınırlar verilebilir.
Ağ Aygıtları
•
GATEWAY: Farklı network mimarilerini
birleştirmek için kullanılır. Örneğin,
kablolu ve kablosuz ağların
birleştirmek için kullanılan birleştirici
elemandır. Bu gün kullandığımız
access point ler birer gateway dır.
•
ROUTER: Alt ağına IP dağıtır ve alt
ağında olmayan adresler için paketleri
üst ağına yönlendirir.
•
Modem: Uzak sistemlere bağlantı
yapabilmemizi sağlar
•
FireWall: Ağımıza yetkisiz erişimleri
engeller, bilgisayar ağlarının güvenliği
için önemli bir bileşendir.
Bir Bilgisayar Ağında Kullanıla Kablolar
• UTP: içinde 8 bakır tel vardır.
Yerel ağ bağlantısı için kullanılır.
2 cihaz arası maksimum 150m.
• BNC: bildiğimiz anten
kablosunun bir benzeridir, bus
ve ring topolojilerinde
kullanılmaktadır. 2 cihaz arası
maksimum 100m.
• Fiber Optik Kablo: verileri ısın
demeti şeklinde transfer
edebilen yüksek hızlı kablolardır:
2 cihaz arası maksimum 70km.
Ağ Servisleri
Bir bilgisayar ağında sunulan hizmetlere ağ servisi denir, ağ
servisleri bizim bilgisayar ağı kurmak için asıl gerekçemizdir.
• Ağ üzerinde sunulan hizmetler,
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Farklı bir ağa erişim
Web servisi
Mail Servisi
Dosya servisi
Uygulama Servisi
Mesaj Servisi
Sohbet Servisi
Veri Tabanı Servisi
VoiseIp…
Ortak İletişim Kuralı
• Bilgisayar ağı ortak iletişim dili TCP/IP’dir.
• TCP/IP(Transmission Control Protokol/ İnternet Protocol – iletim denetim
protokolü/internet protokolü’nün uygulama katmanı protokolleri,
– HTTP(Hyper Text Transfer Protocol- köprü metin aktarma protokolü) :Web
sayfalarının bilgisayarımıza erişimini saylayan protokoldür
– HTTPS :Güvenli olarak imzalanmış web sayfalarını bilgisayarımıza ulaşmasını
sağlar
– FTP(File Transfer Protocol ): Dosya aktarım Protokolü
– SMTP(Simple Mail Transfer Protokol) :e-posta protokolü
İnternet Protokolü Uygulama Katmanı
Protokolleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
HTTP: hyper Text Transfer Protocol
SMTP: simple Mal Transfer Protocol
POP: Post Ofis Protocol, e-posta protokolü
SNMP: simple Network Management Protocol
FTP: file transfer Protocol
Telnet:Ağ üzerindeki çok kullanıcılı bir makineye uzaktaki başka bir
makineden bağlanmak için geliştirilen protokoldür.
NFS:Network File system, Ağ dosya sistemi
NTP:Network Time Protocol- ağ aygıtlarını tarihlerinin eş
zamanlanması için kullanılan protocol
SSH:Secure Shell; güvenli veri iletimi için şifreleme protokolüdür
DNS: domain name system, alan adı sistemi
İnternet’in Tarihi
•
•
•
•
•
•
ABD savunma bakanlığı ve 3 ABD üniversitesi ARPANET adın verdikleri ilk bilgisayar
ağını 1969 yılında kurdular.
ARPANET bir güvenlik ağı olması amacı ile oluşturulmuştur. Bu ağın başarılı olması
üniversitelerin başka üniversiteleri, üsler başka askeri üslerini ARPANET e dahil
etmesiyle arpa net büyümeye başladı.
Arpa net içindeki sivil katılımın fazlalığı ABD Savunma Bakanlığını güvenlik
açısından tedirgin etmesi ile ADB askeri üsleri kendi askeri ağlarını kurmak üzere
ARPANET i üniversitelere terk ettiler. Askeri katılımın sonlanması ile Avrupada ki
üniversitelerin ARPANET e katılımları kolaylaştı ve ARPANNET e dahil bilgisayar ve
ağ sayısı hızla artmıştır.
O dönemlerdeki bilgisayarlar günümüzdeki gibi standartlara sahip olmadığından
dolayı ortaya çıkan farklılıklar iletişim dili farklılıkları büyük bir sorun yarattığı
görülmüş ve bu karmaşanın çözümünün tüm bilgisayarların ortak bir iletişim diline
sahip olması olarak görülmüştür.
Oluşturulan TCP/IP adı verilen iletişim protokolü ARPANET’e bağlanacak tüm
bilgisayarlara zorunluluk haline getirilmiştir.
TCP/IP iletişim protokolünün ARPANET’e tam anlamıyla uygulanması ile oluşan yeni
ağa interconnected Network kısaca İnternet adı verilmiştir.
Ülkemizde İnternet
• İlk internet bağlantısı 12 Nisan 1993 yılında PTT den sağlanan
64 kbps kapasiteli bir hat ile ODTÜ tarafından
gerçekleştirilmiştir.
• 1996 yılında TÜBİTAK bünyesinde ulusal akademik ağ ve bilgi
merkezi ULAKBİM kurulmuştur.
İnternet nedir?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
İnternet bir iletişim ortamıdır
İnternet dev bir kütüphanedir
İnternet bir eğitim öğretim ortamıdır
İnternet bir yayıncılık ortamıdır
İnternet eğlence ortamıdır
İnternet arkadaşlık ortamıdır
İnternet herkesin istediğini paylaşabildiği bir ortamdır
İnternet yeni işlerdir
İnternet bilgi toplumuna erişmek için bir giriş noktasıdır
İnternet bir ticaret ortamıdır
internet kendimiz özgürce ifade edebildiğimiz tek yerdir
İnternet …
İnternet Nedir?
• Tüm dünyayı saran ve içerisinde bir çok
servisin sunulduğu dünyanın en büyük
bilgisayar ağıdır.
• TDK ya göre internet Genel Ağ’dır;
İnternete Nasıl Bağlanırız?
•
•
•
•
•
Çevirmeli bağlantı ile
KabloTV bağlantıları ile
ADSL hatlar üzerinden
Fiber internet hizmet ile
Mobil cihazlar aracılığı ile
Dünya ve Türkiye’de İnternet
Kullanımı?
Dünya nüfusu 7,21 milyar
Ülkemiz nüfusu 76,7 milyon
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
3,01 milyar aktif internet kullanıcısı
Aktif mobil internet kullanıcıları; 1,52 milyar
Aktif Sosyal Medya hesapları; 2,08 milyar
Mobil hat; 3,65 milyar
Mobilde aktif sosyal hesap; 1,69 milyar
37,7 milyon aktif internet kullanıcısı
Aktif mobil internet kullanıcıları;31,7 milyon
Aktif sosyal medya Hesabı; 40 milyon ;)
Mobil hat; 69,6 milyon
Mobilde aktif sosyal hesap; 32 milyon
http://wearesocial.net/blog/2015/01/digital-social-mobile-worldwide-2015/
Kavramlar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
IP adresi
DNS
Alan Adı -Domain Name
Alan Adı Türleri
Alt Alan Adı – Sub Domain
URL
Download
Upload
Browser
•
•
•
•
•
HTML
www
ftp
Arama Motoru
Arama Operatörleri
IP adresi
• IP adresi internette
bulunduğumuz adresi ifade eden
biz numaralardır.
• İnternetten isteklerimizin doğru
yere gitmesini ve taleplerimiz
karşılığındaki cevapların bize
ulaşmasını sağlayan ağ üzerindeki
adresimizdir.
• 2 farklı versiyonu vardır.
• IPv4: 172.80.250.10 gibi 4 haneli
her haneye 0 dan 255 e kadar
değerlerin gelebildiği bir sayı
dizisidir.
• IPv6: ün yetersiz kalması sebebi
ile IPV6 adresleme sitemine
geçişler yapılmaktadır. Ör:
2001:0128:001f:0633:020e:38ff:f
e25:dab0
DNS; Domain Name System;
• Hangi IP adresinde hangi siteler yayınlanmakta
bilgisini tutarlar, böylelikle tarayıcımız adres
satırına www.mu.edu.tr gibi bir adres
yazdığımızda isteğimiz ilgili web sunucuya
ulaşabilir.
Alan Adı – Domain Name
Eskiden Network e verilen isim olarak
tanımlanırdı. Fakat günümüzde alan adı
dendiğinde bir web sitesinin internetteki adı ve
adresi anlamına gelmektedir.
Bir alan adının birkaç bölümü vardır.
mu.edu.tr
Alan adı nın kayıtlı olduğu ülkeyi berlirtir.
Alan adı türü- alan adı sahibinin iş alanı
Alan adı sahibinin adı yada kısa yazılışı
Alan Adı Yazarken
• Küçük harfle yazılması önerilir
• Türkçe karakter kullanılmaz
k12.tr alan adlarında Türkçe karakter olabilir
fakat ülke dışından bağlantılarda Türkçe
karaktersiz olarak yazılmalıdır.
• Alan adı yazımı içinde boşluk kullanılmaz.
• Alan adı bölmeleri arasında nokta kullanılır
Alan Türleri
com: Ticari Kuruluşlar
edu: Üniversiteler
k12: İlköğretim, Ortaokul, lise dengi Okullar
gov: Devlet Daireleri
mil: Askeri Kuruluşlar
org: Kar amacı gütmeyen organizasyon dernek vakıflar
int: Uluslar arası dernek vakıflar
net: internet erişim sağlayıcılar, internet servis sağlayıcılar
info: bilgi içerikli siteler
gen: genel içerikli siteler
biz: kişisel kullanım amaçlı siteler
…
Ülke İmleri
Bu alan boş ise ABD
tr: Türkiye
jp. Japonya
uk. İngiltere
fr: Fransa
it: italya
ca: Kanada
ru rusya
nl: Hollanda
de: almanya
gr: yunanistan
Alt Alan Adı – SubDomain
• www.enformatik.mu.edu.tr/
• Mu.edu.tr alanı altında oluşturulurmuş alt
adres olarak söyleye biliriz.
URL – Uniform Resource Locater
• Tek biçimli kaynak gösterici olarak kısaca
çevire biliriz.
• İnternette yayınlanmakta ola tek bir dosyanın
adresidir.
• Örneğin:
• http://www.enformatik.mu.edu.tr/tr/hizmetler-2703
• http://enformatik.mu.edu.tr/Icerik/enformatik.mu.edu.tr/Sayf
a/ENF%201801%20g%C3%BCncel.pdf
Download
• İnternet ortamında
yayınlanmakta olan bir
doyanın bilgisayarımıza
kaydedilmesidir.
Upload
• İnternet ortamına
bilgisayarımızda
bulunan bir dosyanın
gönderilmesidir.
Browser - Tarayıcı
Browser - Tarayıcı
• İnternette yayınlanmakta olan web sayfalarında gezinti yapabilmemizi
sağlayan internet gezgini olarak da tanımlayabileceğimiz yazılımdır.
–
–
–
–
–
İnternet Explorer
FireFox
Crome
Opera
Safari
www: World Wide Web
• Dünya çapında yapılan web
servisi anlamına
gelmektedir.
• Bir ala adını başına www var
ise o adreste bir web sitesi
yayınlanmakta olduğunu
söyleye biliriz.
ftp: File Transfer Protokol
• İnternetten hızlı dosya
transferi için kullanılan bir
protokoldür.
• Bir alan adının başında ftp
Görürseniz o adres ten bir
takım dosyaları
indirebileceğinizi
söyleyebiliriz
Arama Motoru
• İnternet isteyen herkesin bir
takım materyaller
paylaşabileceği bir ortam.
• Adresini bilmediğimiz bir
web sitesinde yayınlanan
bilgiye ulaşabilmek için
bizim belirleyeceğimiz
anahtar kelimelerle
milyonlarca web sayfasını
tarayıp bize sonuçları
ulaştıran sistemlerdir.
• Günümüzde arama
motorları popülarite
araması yapmakta yani
hangi bilgi doğru güncel
bilgi sorgulaması yerine en
çok ziyaretçi alan sayfaları
üst sıralarda karşımıza
çıkartmaktadır.
• Bu durumda aradığımız
bilgiye daha hızlı
erişebilmek için doğru
anahtar kelimeler yazmalı v
detaylı arama seçeneklerini
kullanmalıyız.
Detaylı arama
• Tüm arama motorlarında
detaylı arama sayfaları var
olabildiği gibi ana arama
alanına arama
operatörleri yardımı ile
anahtar kelimelerimiz
yazarak detaylı arama
yapabilirsiniz.
Arama Operatörleri
• + dahil araması
• - hariç araması
• «» kelime grubu araması
isim/sıfat tamlaması
araması
• ~ operatörü: eş anlamlı
kelimeleri de arama
• OR operatörü, veya
araması
• Filetype: dosya uzantısı
araması
Detaylı arama
•
Aradığınız kelimeleri yazmış olduğunuz da o kelimelerin tümünü içeren arama yapmak için herhangi
bir arama operatörü kullanmanıza gerek yoktur arama kutusuna kelimeleri sadece yazabilisiniz.
–
•
•
•
•
Örneğin: boz renkli tarla faresi
Aynen girildiği gibi arama yapmak için kelimelerin tamamını tırnak içine alın: "boz tarla faresi"
Şu kelimelerden herhangi birini içeren arana yapmak için istediğiniz tüm kelimelerin
arasına OR yazın: minyatür OR standart
Sonuçlarda istemediğin bir kelimenin çıkartılmasını istiyorsanız kelimelerin hemen önüne bir eksi
işareti koyun:-kemirgen, -"Jack Russell"
Bir sayı aralığı arıyorsanız, Sayılar arasına iki tane nokta koyun, sonuna da bir ölçü birimi
ekleyebilirisiniz:10..35 kg, $300..$500, 2010..2011
Örnek olarak Google da,
boz tarla faresi muğla araması yaptığımızda 75.000 sonuç bulmakta.
boz "tarla faresi" muğla araması yaptığımızda 25.000 sonuç bulmakta.
boz "tarla faresi" +muğla araması yaptığımızda 202 sonuç bulmakta
boz OR Gri "tarla faresi" +muğla araması yaptığımızda 5 sonuç
boz OR Gri "tarla faresi" +muğla –denizli araması yaptığımızda sadece 2 sonu. Bulunmaktadır.
Makale Arama
• Google akademik
http://scholar.google.com.tr
• http://library.mu.edu.tr/
• Muğla Üniversitesi Kütüphanesi arama
modülünün kullanımı hakkında eğitim videosu
http://support.ebsco.com/training/lang/tr/vid
eo_tutorials/tr_eds/eds_turkish.html
Arama Türleri
• Arama motorları bulunan sonuçları sizin için
Video, Görsel, Haber, Kitap, Uygulama, Web
Sayfası, Harita gibi filtrelenir.
• Arama sonuçlarında Arama Araçları butonunu
kullanarak arama türünüze göre artı filtrelere
erişebilir aramalarınızı özelleştirebilirsiniz.
Arama Araçları
…