4. Hafta

3-7 MART
YERİN YAPISI VE OLUŞUMU
Yerin katmanları hakkında bilgi edinmede, deprem dalgalarının farklı
yoğunluk ve özelliklere sahip katmanlarından geçerken hızları değişir
bu değişikliklerden yararlanarak yer katmanlarının kalınlıkları
yoğunlukları ve hangi maddelerden oluşabilecekleri hakkında fikir
yürütülür.Ayrıca volkanizma sırasında çıkan malzemelerden ve taşların
incelenmesinden elde edilen bilgiler kullanılır.
Yerin Katmanları
1) Yerkabuğu (Litosfer):
- En ince katmandır
- 2 kattan oluşur
a)
b)
Sial: silisyum ve alüminyum elementleri fazla bulunmasından
dolayı bu adı alır.Kıtasal kabuk adını da alır.Kalınlığı kıtalarda fazla
,okyanuslarda azdır.
Sima:silisyum ve magnezyum elementleri fazla bulunduğundan bu
adı almıştır.Okyanussal kabukta denir.dağların altında ince
okyanuslarda biraz daha kalındır.
2
2) Manto (Astenosfer):
Bu katta malzemeler eriyik halde bulunur.Yerkabuğu bu eriyik
malzemenin üzerinde yüzer haldedir bu nedenle iç kuvvetlerin
oluşumunda etkilidir. Konveksiyonel akıntılar vardır.
2 bölümden oluşur:
a) İç manto
b) Dış manto
3
3) Çekirdek (Barisfer):
En sıcak (5000 c ᵒ) ve en yoğun katıdır.
İçinde erimiş ve katı halde bol miktarda demir ve nikel bulunur ,
bu yüzden NİFE adı da verilir.
2 kattan oluşur
a) İç Çekirdek
b) Dış cekirdek
4
Kıtaların Kayma Teorisi
1915’ te Alfred Wegener tarafından ortaya konmuş buna göre kıtalar
tek bir kıta olan Pangea nın 2. ve 3. zamanda parçalanmasıyla
oluşmuştur.
Levhalar Neden Hareket Eder ?
Yer kabuğunu oluşturan levhalar manto üzerinde yüzer halde
bulunur.Onların yüzmesine mantodaki konveksiyonel akıntılar
sebep olmaktadır.
5
LEVHA HAREKETLERİ
Levha hareketleri birbirine yaklaşma ya da uzaklaşma şeklindedir.
Okyanus tabanlarında levhaların bir birinden uzaklaştığı yerlerde
derinden gelen magma oluşan boşluğu doldurarak katılaşır okyanus
ortası sırtları oluşturur.
Kıtasal ve okyanusal levhaların birbirine yaklaştığı yerlerde okyanussal
levha yoğunluğu fazla olduğundan kıtasal levhanın altına dalar.
Buraya dalma batma zonu adı verilir.
Dalma batma zonlarında derin okyanus çukurları ile kıvrımlı sıradağlar
oluşabilir.Ayrıca buralarda gerilme ve sürtünme etkisiyle depremler
ve volkanik faaliyetler de meydana gelir.
Yoğunluğu aynı olan levhaların birbirine doğru hareketi levhalar
arasındadaki tortulların sıkışıp kıvrılarak yeryüzünde kıvrımlı dağlar
oluşur.Bu bölgelerde günümüzde de sıkışmanın devam etmesi
nedeniyle sık sık depremler meydana gelir.
6