Eşitlik İlkesi

Kamuda İnsan Kaynakları Yönetimine Egemen
Olan İlkeler: 2
Bu Haftada Neler Var?
 Eşitlik İlkesi
 Güvence İlkesi
 Yansızlık – Tarafsızlık İlkesi
 Adil ve Yeterli Ücret İlkesi
Eşitlik İlkesi
Anayasa, md. 70:
“Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. Hizmete
alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım
gözetilemez.”
 Anayasadaki bu düzenlemeye göre, kamu hizmetine giriş için
3 anayasal ilke olduğunu söyleyebiliriz.
 1) Eşitlik ilkesi: Hizmete girişte herkes eşit haklara sahiptir.
 2) Serbestlik ilkesi: Kamu hizmetine girişte zorlamama
olmaması
 3) Görevin gerektirdiği niteliklerden başka nitelik
aranmaması
Eşitlik İlkesi
Eşitlik ilkesinin bazı istisnaları bulunmaktadır:
 Siyasal Düşüncelerle Yapılan Sınırlamalar:
• Özellikle üst düzey görevlere yapılacak atamalarda, atanacak kişinin
görüşlerinin siyasal iktidarın politikalarıyla uyum içerisinde olması
beklenmektedir.
• Bu tür kadrolar siyasal iktidarın takdir hakkının bulunduğu
düşüncesiyle “yarışma sınavı” yerine, doğrudan atama yoluyla
doldurulmaktadır.
• Ancak hangi kadroların siyasal nitelikli olduğu önceden net bir şekilde
belirlenmelidir.
• İstisnai memuriyetler
Eşitlik İlkesi
 Toplumsal Düşüncelerle Yapılan Sınırlamalar:
• Kadroların bir kısmının ülke için yararlılık gösteren gazilere, şehitlerin
dul ve yetimlerine vb. ayrılması.
• Ülkeye yararı dokunmuş kişilere milletin “minnet borcu”nu ödemesi
olarak yorumlanmaktadır.
• Kapsamın fazla genişletilmesi durumunda hem eşitlik, hem de liyakat
ilkeleri zarar görebilmektedir.
Eşitlik İlkesi
 Cinsiyet Yönünden Yapılan Sınırlamalar:
• Günümüzde cinsiyet, kamu hizmetine girişte engel teşkil
etmemektedir. Önceki dönemlerde bazı kısıtlamalarla karşılaşmak
mümkündü; örneğin kadınların “kaymakam” olamaması.
• Öte yandan kadınların kamu hizmetlerinde çalıştırılmalarıyla ilgili
olarak bazı sorunlarla karşılaşıldığı ileri sürülmektedir. Bunlar
evlilik, doğum vb. nedenlerle kadınların meslek yaşamının düzensiz
olması; eş durumu nedeniyle nakil istekleri, kadınların üst düzey
kadrolara yükselmelerine ilişkin görünür bir engel olmamasına
rağmen yükselememeleri, hem iyi bir eş, iyi bir anne hem de iyi bir
çalışan olmanın zorluğu vb.
Güvence İlkesi
 Memur güvenliği, memurluğun meslek oluşunun (kişiye
yönelmiş kariyer sisteminin) doğal bir sonucudur.
 Memur güvenliğinin bir diğer gerekçesi, memuru siyasal
etkilerden (siyasilerin keyfi tasarruflarından) korumaktadır.
Güvence İlkesi
Memur güvenliğinin iki ana öğesi bulunmaktadır:
 Güvencelerin güvenlik altına alınması: Güvencelerin yasal ve
idare düzenlemelerle koruma altına alınması ve ihlal
durumunda memurun idareye ve yargıya başvuru hakkının
bulunması.
 Güvence ile hizmet gerekleri arasında bir denge kurulması:
Aşırı güvence memurun motivasyonunun olumsuz bir şekilde
etkilemekte ve performansının düşmesine yol açmaktadır.
Yansızlık – Tarafsızlık İlkesi
 Kamu görevlisinin siyasal bir düşüncesinin olması
kaçınılmazdır. Kamu görevlisi, vatandaş ve seçmen olmaktan
dolayı bu düşüncesini sandıkta ortaya koymaktadır. Önemli
olan kamu görevlisinin siyasal düşüncesini hizmet sunumuna
yansıtmamasıdır.
Yansızlık – Tarafsızlık İlkesi
 Siyasal amaçlı atamalar: Özellikle üst düzeylere yapılan
atamalar.
 Siyasal eylem ve davranışlar: Siyasal partiye üye olma, seçim
kampanyalarına katılma vb.
Adil ve Yeterli Ücret İlkesi
Temel ilkeler:
 Ücret, yapılan işe göre ödenmelidir. Bizde diploma ve kıdeme
göre ödenmektedir.
 İç denge ilkesi: Eşit değerde iş yapanlara eşit ücret
ödenmelidir.
 Dış denge ilkesi: Ücretler, piyasa ücretleriyle
“karşılaştırılabilir” olmalıdır.
 En az geçim düzeyi
Adil ve Yeterli Ücret İlkesi
Ücrette bulunan temel öğeler:
 İşin kendine bağlı ödemeler: İşin önem, güçlük ve sorumluluk
derecesine ve görev gereklerine göre belirlenen ücret.
 İşi yerine getirenin başarı derecesine bağlı ödemeler:
Performans ve başarıya dayalı ücret.
 İşi çevreleyen koşullara bağlı olarak kişisel yada özel
ödemeler: Temininde güçlük zammı, sosyal mahrumiyet
ödeneği vb.
 Sosyal amaçlı yan ödemeler: Konut ve yemek yardımı, kreş
vb.
Adil ve Yeterli Ücret İlkesi
Ücretin değişen koşullara uydurulması:
 Durağan sistemler: İstikrarlı ekonomilerde
 Değişken sistemler: Hareketli merdiven (Echélle Mobile)