GERİATRİK REHABİLİTASYON

advertisement
GERİATRİK
REHABİLİTASYON
DR.FİGEN KOÇYİĞİT
Denizli Devlet Hastanesi
FTR Bölümü
Ocak ,2010
Sağlık Slaytları
http://hastaneciyiz.blogspot.com
Tanım
• Geriatri; geras(yaşlı) ve iatric(tedavi
etmek) kelimelerinin birleşimi
• Geriatri, 65 yaş ve üzerindeki
bireylerde yaşlanma ile sıklığı artan
hastalıkların izlendiği tıp bilimi
• Gerontoloji; yaşlanma ile ilgili bilim
dalı
• Yaşlanma ayrıcalıksız her
canlıda görülen, tüm işlevlerde
azalmaya neden olan, süreğen
ve evrensel bir süreç
• Organizmada molekül, hücre,
doku, organ ve sistemler
düzeyinde, zamanın ilerlemesi
ile ortaya çıkan, geriye dönüşü
olmayan yapısal ve fonksiyonel
değişikliklerin tümüdür
• Herhangibir coğrafi bölgedeki
nüfusun en yaşlı %10-12 lik
kısmı yaşlılığın
tanımlanmasında kullanılabilir.
• 65 yaşın sınır olarak alınmasının
sebebi bu yaşın çoğu ülkede
emeklilik yaşı olmasından
kaynaklanmaktadır.
• Ülkemiz için yapılmış bir
çalışma olmamakla beraber
yaşlılık sınırı daha erken
yaşlarda olabilir.
Dünya nüfusu
• 1900 de
1 650 000
• 1950 de 2 518 629
• 2000 de 6 070 581
• 2005 de
6 453 628
• 2050 de
8 900 000
S
a
ğ
l
ı
k
S
l
a
y
t
l
a
r
ı
Yaşlı Nüfus
• 1998 de 390 milyon
• 2025 de beklenen 800
milyon(toplam nüfusun %10 u)
• Yaşam beklentisi 1955 48
yıl,1995 65 yıl, 2025 73 yıl
Türkiye nüfusu
•
•
•
•
1927
1950
2000
2050
de
de
de
de
13 648 000
20 947 000 ,65 yaş üzeri 690 662
67 804 000, 65 yaş üzeri 3 858 949
100 664 000 ????
Yaşlanma Teorileri
• 1-Somatik mutasyon teorisi: Somatik
hücrelerde yaşam boyu biriken
mutasyonlar
• 2-Serbest radikal teorisi: Endojen olarak
üretilen yüksek reaktivitedeki serbest
radikaller somatik mutasyonlara ve protein
hasarına yol açar.
Yaşlanma Teorileri
• 3- Hücre yaşlanması teorisi: Hücre
proliferasyonunu kontrol eden genler
klonal yaşlanmanın sebeplerindendir.
Hücre yaşlanması kromozom uçlarında
telomer bölgesindeki DNA kayıplarını da
kapsar.
• 4-Bağışıklık teorisi: Yaşlılarda görülen
primer immün yanıt zayıflaması onları
infeksiyonlara duyarlı kılar.
Yaşlanma Teorileri
• 5-Endokrin teorisi: Menopoz olayı over
foliküllerinin ve oositlerin kısıtlı depolarının
bitmesi ile meydana gelir
• 6-Nöroendokrin teorisi: Pitüiter bezdeki
değişikliklerin yaşlanmada rol oynadığı
görüşü vardır.
• 7-Kullanılmaya bağlı eskime teorisi: Bu
teori yaşlanmanın mekanik ve
biyokimyasal özelliklerini kapsar. Eklem ve
dişlerin yaşlanma ile birlikte erozyona
uğraması gibi. Moleküler düzeyde serbest
radikallerin bazı yerine konamaz
moleküllerde hasar oluşturmaları gibi
Yaşlılıkta Görülen
Fizyolojik Değişiklikler
• Yaşlı ve genç bireyler arasındaki
biyolojik farkın yaşlanmaya bağlı
olduğunu söyleyebilmek için bazı
kriterler gereklidir.
• Parametre, zaman içinde değişim
göstermeli, türün tüm bireylerinde
varolmalı, intrinsik olmalı,çevresel
faktörlere ve yaşam tarzına bağlı
olmaksızın tüm koşullarda ortaya
çıkmalıdır.
Yaşlılıkta Görülen
Fizyolojik Değişiklikler
• Yaşlılık genel olarak doku ve organ
rezervlerinin azalması ve çevresel
faktörlere uyma yetisinde azalma ile
karakterizedir.
• Bunların sonucunda da hastalık ve
yaralanmaya duyarlılık artmaktadır.
Yaşlılıkta Genel Vücut
Değişiklikleri
• Boy kısalır
• Vücut ağırlığı kadınlarda 60
erkeklerde 50 yaşa kadar
artar,sonra azalır.
• Dorsal kifoz ve göğüs çevresi
artar.
• Total vücut su oranı azalır,yağ
oranı artar.
Yaşlılıkta Genel Vücut
Değişiklikleri
• Kas,karaciğer,beyin,kemik böbrekte
apoptozis nedeniyle atrofi olur.
• Prostat,akciğer ve kalpte olmaz.
• Sinir ileti hızı ve bazal metabolizma
%15 azalır.
• Otonomik refleksler yavaşlar; bu
nedenle ortostatik hipotansiyon
gelişebilir.
• Isı değişikliklerine adaptasyon
güçleşir.
Yaşlılıkta Kardiyovasküler
Sistem Değişiklikleri
• Maksimal Oksijen tüketimi
maksimal kalp hızı
• Fiziksel efora tolerans
• İstirahat kalp hızı başka bir hastalık
yoksa değişmez.
• Kalp kapakçıkları kalınlaşır,kollajen
içeriği artar,dejeneratif
kalsifikasyonlar oluşabilir.
Yaşlılıkta Kardiyovasküler
Sistem Değişiklikleri
• Arterlerin düz kas ve kollajen içeriği
elastik doku oranı
Böylece
komplians
• Nabız basıncı, sistolik ve diastolik
kan basınçları
• Yaşlılarda hipertansiyon normal
kabul edilmemeli, tedavi
başlanmalıdır.
• Venler elastik dokularını
kaybederler.Tunika mediada fibrozis
gelişir.
Yaşlılıkta Kardiyovasküler
Sistem Değişiklikleri
• Kardiak output puberte sonrası
heryıl %1 azalır.
• Baroreseptör duyarlılığı azalır ve
ortostatik hipotansiyon, refleks
taşikardi, öksürme ve mikturisyon
senkobu daha sık görülür.
Yaşlılıkta Solunum
Sistemi Değişiklikleri
• Rezidüel hacim ve fonksiyonel
rezidüel kapasite artar,vital kapasite
azalır.
• Alveol sayısı değişmez ama bronşiol
ve alveollerin kapladığı yüzey azalır.
• Solunum kasları SSS uyarısına
ihtiyaç duyar.
• Arteryel kanda oksijen azalması ve
karbondioksit artmasına solunum
merkezinin yanıtı azalır.
Yaşlılıkta Solunum
Sistemi Değişiklikleri
• Progresif
ventilasyon
perfüzyon
dengesizliği olur.
• Dakikadaki
solunum sayısı
artar.
• Mukosilier aktivite
azalır,
enfeksiyonlara
yatkınlık artar.
Yaşlılıkta Gastrointestinal
Sistem Değişiklikleri
• Özefagusta , boşalma gecikmesi
peristaltizm azalması ve
yetersiz sfinkter gevşemesi
• Midede gastrik motilite ve
boşalmanın azalması,gastrik
sekresyonun azalması
• İlaçların karaciğerde
metabolizması yavaşlar
Yaşlılıkta Gastrointestinal
Sistem Değişiklikleri
• Safra ve pankreas salgısı yaşla
değişmez.
• Barsak musküler tabakasının tonus
ve koordinasyonunun bozulması,
peristaltizmin azalması, gaitadaki su
oranının ve feçesin rektal
algılamasının azalması, sedanter
yaşam gibi nedenlerle konstipasyon
artar.
Yaşlılıkta Gastrointestinal
Sistem Değişiklikleri
• Mukozal değişimler yolu ile emilim
yüzeyi,motilite ve splanknik kan
akımı azalır.
• İlaçların emilimi azalır.
• Kalp yetmezliği varlığında hepatik
akım daha da azalacağından ilaçların
dolaşımda kalma süreleri daha
belirgin uzayacaktır.
Yaşlılıkta Genitoüriner
Sistem Değişiklikleri
• Böbrek ağırlığı, total nefron sayısı,
renal perfüzyon, glomerüler
filtrasyon hızı azalır. Böbreklerden
atılan ilaçların atılımı azalır.
• BUN yaşla artar.
• Renin ve aldosteron salınım azalır
• Azalmış aldosteron renal Na kaybını
arttırır.Azalmış susama ve azalmış
renal ADH yanıtı da eklenince
dehidratasyon riski artar.
• Hipertansiyonu kontrol etmek
güçleşir.
Yaşlılıkta Genitoüriner
Sistem Değişiklikleri
• Hipo ve hipernatremi gelişim
kolaylaşır.
• Mesane kapasitesi azalır.
• Üriner traktus enfeksiyonu, atrofik
üretrit, mobilite azalması, kadınlarda
pelvik tabanın da zayıflığı posterior
üretrovezikal açıyı bozarak stres
inkontinans oluşumunu arttırır.
Yaşlılıkta Genitoüriner
Sistem Değişiklikleri
• Kadınlarda östrojen azalır
• Erkeklerde testiküler androjen
salınımı azalır,sperm üretimi
azalır,libido da değişiklik olmaz.
• Prostat hipertrofisi olur.40 yaş
üstü erkeklerin çoğunda BPH
vardır.
Renal effects of low dose aspirin in
elderly patients.
• 106 geriatrik hastaya diet ve diğer ilaçlar
değiştirilmeden düşük doz aspirin başlanmış ve 2
hafta kullanılmış
• Takiben GFR ve ürik asit klirensi hesaplanmış
• Ürik asit ve kreatinin klirensinin azaldığı
görülmüş(P< 0.001).
• Kısa dönem düşük doz aspirin tedavisinin renal
kreatinin ve ürik asit transportunu etkileyip kalıcı
veya uzun dönem renal hasara yol açabileceği
monitörizasyon yapılması gerektiğini bildirmişler.
Isr Med Assoc J. 2006 Oct;8(10):679-82
Yaşlılıkta Endokrin
Sistem Değişiklikleri
• Kadınlarda prolaktin ve östrojen
erkeklerde adrenal androjen
salınımı azalır.
• Serum tiroksin düzeyi değişmez
ama tiroksine vücut yanıtı
artar.Tirotoksikoz daha kolay
semptomatik hale gelir
• PTH artar
Yaşlılıkta Endokrin
Sistem Değişiklikleri
• Plazma glikokortikoid düzeyi ve
diurnal oynamaları değişmez
• İnsülin ve glukagon salınımı
değişmez ancak insüline
periferal direnç artar
• Açlık kan şekeri yükselebilir ve
glikoz intoleransı gelişebilir.
Yaşlılıkta Kas İskelet
Sistemi Değişiklikleri
• Orta yaş ve üstünün en önemli ve
semptomatik bozukluklarını oluşturur.
• Boy kısalır
• Bağ doku matriksinin sıvı içeriği azalır,
• Doku elastisitesi azalır,viskozitesi artar.
• Sinovyal membranlarda 8.dekada kadar
değişiklik olmaz ama daha sonra villöz
hipertrofi ve subintimal tabakalarda fibröz
doku birikimi olur.
Yaşlılıkta Kas İskelet
Sistemi Değişiklikleri
• Kas gücü 30-80 yaşları arasında
sırt ve kol kaslarında %30, bel
ve bacak kaslarında %40-60
azalır.
• Kas gücü azalmasının en önemli
nedeni kas lifi sayısının ve
fiziksel aktivitenin azalmasıdır.
Yaşlılıkta Kas İskelet
Sistemi Değişiklikleri
• Oksidatif kapasitedeki azalmaya
bağlı olarak endurans azalır.
• Yaşlanan kas mekanik travmaya
daha açıktır ve daha geç iyileşir.
• İyileşme süresinin uzaması
immobilizasyonu arttırır ve kas daha
da dayanıksız hale gelir.Kırılması zor
bir kısır döngü oluşur.
Yaşlılıkta Kas İskelet
Sistemi Değişiklikleri
• 30 yaşından sonra kemik mineral
yoğunluğu azalmaya başlar.
• Kemik kollajen liflerinin konfigürasyonunun
da bozulması, propriosepsiyon
kaybı,senkop sıklığının artması kırık
oluşumunu arttıran diğer faktörlerdir.
• Düzenli egzersiz ile kemik lamellerinin
mekanik strese direnci
artar,propriosepsiyon artar,kan basıncı
regüle olur.
Yaşlılıkta Kas İskelet
Sistemi Değişiklikleri
• Eklem tutukluğu,hareket kısıtlılığı travma
sonrası eklem yaralanması artar
• Erken yaşlılık döneminde omurga
şikayetleri ön planda iken geç yaşlılıkta diz
ve kalça sorunları belirginleşir.
• 85 yaş üzerinde eklem yakınması sıklığı
%54
Yaşlılıkta Sinir Sistemi
Değişiklikleri
• Ateroskleroz ve vasküler
dejenerasyona bağlı serebral kan
akımı azalır.
• Sinir ileti hızı azalır.
• Beyinde nörofibril yoğunluğu ve senil
plaklar artar.
• Uyuma paterni değişir.
• Yakın hafıza zayıflar.
ÖĞRENME ETKİLENMEZ.
Yaşlılıkta Cilt
Değişiklikleri
• Deri frajilitesi artar, bası ve
travmalardan daha çabuk etkilenir.
• Bası yaralarına karşı dikkatli
olunmalıdır.
• Saçlar ağarır ve azalır
• Termal uyaranlara yanıt
bozulur.Hipo/hipertermi riski artar.
Yaşlılıkta İmmün Sistem
Değişiklikleri
• Hücresel immünite ve T hücre
bağımlı humoral immünite azalır.
• İmmün sistem değişiklikleri ve diğer
hastalıkların artması nedeniyle
belirgin enfeksiyon yatkınlığı artışı
görülür.
Yaşlılıkta Biyokimyasal
Değişiklikler
• Kan hücrelerinin sayısı ve
yaşam süreleri değişmez.
• Anemi mutlaka araştırılmalıdır.
• Serum albümini azalır ve
albümine bağlanan ilaçların
aktiviteleri artar.Özellikle
polifarmasi de dikkatli
olunmalıdır.
Yaşlı Hastaların
Değerlendirilmesi
• Yaşlılarda organ ve sistemlerin rezerv
kapasiteleri,organizmanın uyum yeteneği
azalmış; homeostatik kontrol
mekanizmaları yavaşlamıştır.
• Atipik semptomlar ve hayatı tehdit
etmeyen ancak tedavisi de olmayan
pekçok kronik hastalık olabilir
• Karmaşık semptomlar nedeniyle tek bir
özgül tanı koymak ve spesifik tedavi
uygulamak zordur.
• Daha hassas oldukları için agresif tanı ve
tedavi uygulamalarından etkilenebilirler
Yaşlı Hastaların
Değerlendirilmesi
• Küratif tedaviden çok, yaşam
kalitesini arttıran, fonksiyonel
kapasiteyi sürdürüp bağımsızlığı
koruyan tedavi hedefleri
konmalıdır
• Fonksiyonel durum ve genel
sağlık durumu ayrı ayrı
incelenmelidir
Yaşlı Hastaların
Değerlendirilmesi
• Delirium,anksiete,demans,
psikiatrik olmayan nedenlere
bağlı
olabilir(infeksiyon,elektrolit
bozukluğu,renal yetmezlik)
• Depresyon gibi psikiatrik bir
sorun da başağrısı veya bulantı
ile semptom verebilir.
Yaşlı Hastaların
Değerlendirilmesi
• İşitme ve görme kaybı,konuşma anlama
yorumlama gibi kognitif fonksiyonların
kaybı hekim hasta ilişkisini
yavaşlatabilir
• Yaşlı hastaların organları ile ilgili
semptomları yorumlamaları farklıdır.
• MI da göğüs ağrısını, İYE da disüriyi
tanımlayamayablirler.
Yaşlılarda Genel
Sağlık Durumunun
Değerlendirilmesi
• Kronik hastalıkları ve kullanılan
ilaçlar kaydedilmelidir.
• Görme işitme fonksiyonları, kardiak
ve pulmoner performans, kas gücü
ve ağırlık taşıyan eklemlerin durumu,
osteoporoz ve kırık riski, kognitif
fonksiyonları ve sosyoekonomik
durumu ortaya konmalıdır.
Yaşlılarda Fonksiyonel
Durumun Değerlendirilmesi
• Medikal sorunlara bakarak doğru bir
fonksiyonel kayıp tayini
yapılamayacağı için bir fonksiyonel
skala ile takip yapılmalıdır.
• PULSES profili,Modifiye Barthel
İndeksi,FİM kullanılabilir.
• Kognitif durum takibi için Mini
Mental Test
Kronik Ağrı
• Yaşlılarda en sık görülen sakatlık
nedenlerinden biri
• Periferik, santral,
psişik nedenlerle olabilir
• Geriatrik hastaların %71-83 ünde
günlük yaşamı etkileyen ağrı olduğu
saptanmış.
• İlerleyen yaşla migren ve lumbago
gibi sebepler azalırken,MAS ve
periferik eklem ağrıları artmaktadır.
Kronik Ağrı
• Analjezik ilaçlar,anti depresan
ilaçlar,fiziksel ajanlar ve
psikoterapi uygulanabilir.
• Potansiyel yan etkilerinden
dolayı medikal tedaviden önce
başka seçeneklere öncelik
verilmelidir.
Kronik Ağrı
• Ek sorunlarının olması nedeniyle ağrı
kliniklerinde yaşlıların tedaviye alınmasına
direnç
• Ancak kendilerinden genç olanlarla benzer
bir iyilik haline ulaşabildikleri
gösterilmiştir.
• Yetersiz ağrı tedavisi anksiyete,
depresyon; uyku, ambulasyon ve sosyal
ilişkilerde bozulma,malnutrisyona yani
!!! BOZULMUŞ YAŞAM KALİTESİ !!!
ne yol açabilir.
Duysal Bozukluklar
• Görme ve işitme sorunları normal
kabul edilip doktora bildirilmez
• Ancak yaşlıda entelektüel ilginin
azalmasına,toplumdan izolasyona ve
giderek depresyona yol açabilir
• Düşme ve kaza sıklığı artar
yaralanmalar artar
Duysal Bozukluklar
• Tedavi: Uygun bir gözlük,uygun
bir işitme cihazı,iyi bir
aydınlatma
• Alt ekstremite
nöropatileri,eklem artrozlarına
bağlı proprioseptif kayıplar,duyu
kayıpları denge kaybı ve
düşmelere yol açabilir
İnstabilite ve
Düşmeler
• Yaşlılarda kazalara bağlı ölümlerin
2/3 ü düşmelere bağlı
• İnstabilite nedeniyle heryıl yaşlıların
1/3 ü düşer,bunların da %1-40 ı
hastanede izlenir.Bunların da yarıdan
fazlası 1 yıl içinde ex olur
• Artmış düşme eğilimi kırık,
yaralanma, fonksiyon kaybı ve ölüm
riskini arttırabilir
İnstabilite ve
Düşmeler
• Düşme sıklığını azaltacak ev içi
düzenlemeleri yapılmalı
• Özellikle kuadriseps, kalça
abduktorları,gastrosoleus,gövde
ekstansör kasları güçlendirilmeli
• Gerekirse baston, koltuk
değneği,walker gibi cihazlarla
dengeye yardımcı olunmalı
İnkontinans
• Yaşlıların topluma girmelerini
etkiler,tekrarlayan üriner sistem
enfeksiyonları sepsis ve ölüme yol açabilir.
• Kadınlarda daha belirgin,pelvik kasların ve
sfinkterin zayıflamasına bağlı
• Erkeklerde BPH a bağlı idrar çıkışı
engellenmesi
• DM da detrusor tonusunun azalması ve tam
boşalamama
• Yorgunluk,konfüzyon,immobilizasyon,enfek
siyon,antikolinerjik ilaç kullanımı,fekaloid
birikimi gibi durumlarda geçici inkontinans
Demans
• Bilinç açık olmasına rağmen sosyal
entelektüel fonksiyonlarda tam
bozulma
• Mutlaka hafıza kaybı olur
• Düşünme yargılama yüksek kortikal
fonksiyonlarda bozulma,kişilik
değişiklikleri olabilir
• Yeniden eğitilmeleri zordur
• Tüm demansların %50 si Alzheimer
hastalığına bağlı
Depresyon
• Duygudurum çökkünlüğü
• 65 yaş üzerinde %5
• Yaşlıların çoğu depresyonu
tanımlarken ağrıyı kullanır
• Depresyon ve kronik ağrı
birlikte tedavi edilmelidir
Enfeksiyon
• İmmün sistem daha zayıf
• Klinik bulgular atipik ve silik
• Etken patojenler daha farklı
tedavi daha az etkili daha riskli
• Tanı ve tedavide kültür
kullanılmalı, toksik tedavilerden
kaçınılmalı
Beslenme
• Yaşlanma ile protein ihtiyacı
değişmez,karbonhidrat ve yağ
ihtiyacı azalır
• Kalori ve kolesterolden fakir, lifden
zengin kilogram başına 1.5gr protein
3gr karbonhirat 1 gr yağ içeren
dietler uygun
• Vitamin desteği yapılırken
metabolizmanın yavaşlamasına bağlı
günlük ihtiyacın azaldığı
unutulmamalı
Yaşlıda
İlaç Kullanımı
• Hepatik veya renal fonksiyon
bozukluğu varlığında; proteinlere
yüksek oranda bağlanan ilaçlar
kullanıldığında; serum albümin
düzeyi ölçülmelidir.
• Albümin 3.5 gr/dl altında bulunduğu
durumlarda daha düşük dozda ilaç
verilmesi düşünülmelidir.
• Naproksen,ibuprofen,asetilsalisilik
asit Proteine yüksek oranda
bağlanan antienflematuar ilaçlar
Yaşlıda
İlaç Kullanımı
1- Hastanın ilaç kullanma nedenini
anlamasını sağlamak ve kolay
uygulanır bir tedavi programı vermek
gerekir.
2- Kognitif fonksiyonları bozuk olan
kişilerde bir akraba veya başka
bakıcıyı bilgilendirmek uygun olur.
3- Kullanmakta olduğu tüm ilaçların
kutularını getirmesini istemek doğru
olur.
4- Her muayenede ilaçların yan etkileri
teker teker sorulmalıdır.
Geriatri 2 (1): 33-38, 1999
Yaşlıda
İlaç Kullanımı
5- Her fırsatta ilaçların azaltılması için tedavi
programı gözden geçirilmelidir.
6- Tedavinin genel olarak masraflarını
değerlendirmek gerekir.
7- Olabildiğince günde tek doz kullanılan
ilaçlar tercih edilmelidir.
8- Hastalara önceden sözlü ve yazılı olarak
ilaç dozu, kullanacağı saatler, süresi ve
yan etkileri bildirilirse, hasta hekime
ağırlaşmadan başvuracaktır
Geriatri 2 (1): 33-38, 1999
Diğer sorunlar
• Yaşlılarda efor kasların enduransına
ve kardiak fonksiyona bağlıdır
• Ciddi kalp problemi olmayan atletik
bir yaşlıda endurans sedanter
gençten daha iyidir
• Yaşlıların büyük kısmının yakındığı
aşırı yorgunluğun %47 organik %53
psikolojik kökenli
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• Genel olarak erekt postür korunmalı, kifoz,
rotoskolyoz, antaljik postür gibi
bozuklukların önüne geçilmelidir.
• Kas gücü ve endurans arttırılarak denge
güçlendirilmelidir
• İşitme görme sorunları çözülmeli,
• Ayak deformiteleri,diz ve kalça patolojileri
tedavi edilmeli
• Rahat bir yürüyüş sağlanarak proprioseptif
impuls akışı stimüle edilmeli
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• Yaşlıların evde bağımsız yaşamaları
arzu edilir
• Diğer aile üyeleri ile yaşayanlara
günlük aktivitelerle ilgili destek
minimum olmalı
• Yaşlıların aktif olarak bir işte
çalışmaları teşvik edilmeli
• En azından el işi, sanat, spor gibi
rekreasyonel faaliyetlerle
ilgilenmeleri sağlanmalı
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• Yaşanılan ortam maksimum güvenliği
sağlayacak şekilde organize edilmeli
• Takılıp düşmelere yol açabilecek gereksiz
aksesuarlar ve eşikler kaldırılmalı
• Evin aydınlatması, sıcaklık ve nemi uygun
olmalı
• Mobilyalar sivri kenar ve köşeler
içermemeli, hafif ve kullanışlı olmalı
• Telefona, priz ve elektrik düğmelerine
kolay ulaşılmalı
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• Evde kaygan zeminler uygun şekilde
kaplanmalı
• Tuvalet banyo duş ve lavabolar kolay
girip çıkmaya uygun olmalı
• Duvarlarda tutunacak barlar
eklenmeli
• Gece lambası kullanılmalı,yataktan
ani kalkışlardan sakınılmalı
• Ev içinde terlik yerine ev içi
ayakkabılar tercih edilmeli
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• Düzenli egzersiz yaşlılıkta hastalığa bağlı
mobilite azalmasını ve hastalığın
komplikasyonlarını geriye çevirebilir
• Egzersiz programının amacı türü ve sıklığı
ne olursa olsun genel olarak tüm vücut
fonksiyonlarını destekler
• Düzenli egzersiz yapan yaşlılarda KB ve
kalp atım hızı düşük,kardiak volüm
yüksektir
• Maksimun oksijen tüketimi sedanter
gençlerden yüksek olabilir
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• Egzersize bağlı en dramatik
iyileşme güçlendirme
egzersizlerinde gözlenmiştir.
• 86-96 yaş arası 10 kişiye 8 hafta
yüksek yoğunlukta dirençli
egzersiz yaptırılmış,kuadriseps
kas gücü %74 artmıştır
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• İzometrik egzersizler
kardiyovasküler sistemde yük
artışına yol açabileceği için izotonik
ve izokinetik egzersizler seçilmelidir
• Hastanın uyumu açısından kompleks
egzersizlerden kaçınılmalı,yürüyüş
merdiven çıkma gibi basit
programlar tercih edilmeli
• Isınma gevşeme mutlaka programa
dahil edilmeli
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• Haftada 4-5 gün 20-30 dakika
egzersiz yeterli
• Düzgün postür için omuz
elevatörleri ve paravertebral
ekstansör kaslar güçlendirilmeli
• Günlük omuz kaldırma
egzersizleri ve 1-2 kez 30 dakika
yüzüstü yatma
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• Kardiyovasküler rezervler azaldığı
için termal değişiklikleri tolere etme
yeteneği azalır
• Duyu kaybı da termal tedavileri
verirken dikkatli olmayı gerektirir.
• Uzun süreli ve yaygın bir yüzeyel
ısıtıcı yaşlıda kolaylıkla ateşe yol
açabilir
• Parafin banyosu incelmiş ve
elastikiyeti azalmış cildin
bütünlüğünü bozabilir
Yaşlılarda fiziksel tıp
ve rehabilitasyon
uygulamaları
• Yine elektroterapi uygularken duysal
kayıplar nedeniyle yanık
oluşturmaktan kaçınılmalı,süre çok
uzun olmamalı,cilt tedavi sonunda
kontrol edilmelidir
• Kalp pili,işitme cihazı,metalik protez
sıklığı artmış olacağı için kısa dalga
uygulanırken dikkatli olunmalı
Sağlık Slaytları
http://hastaneciyiz.blogspot.com
Download