DİYABET ve DİYET TEDAVİSİ

DİYABET ve BESLENME
Prof. Dr. Gülay KOÇOĞLU
Halk Sağlığı Anabilim Dalı
Sağlık Slayt Arşivi: http://hastaneciyiz.blogspot.com
Diyabet;
Pankreastan salgılanan insülin hormonu
yetersizliğinde
veya
kullanımında
bozukluk sonucu ortaya çıkan ve CHO,
yağ,
protein
metabolizmasında
bozukluklarla seyreden bir hastalıktır.



İnsüline bağımlı (IDDM-Tip 1), (%510)
İnsüline bağımlı olmayan (NIDDM- Tip
2) (% 90-95)
Gestasyonel % 2-3 (Tüm gebelerin %
7’sinde)
Prediyabet
IGT(Bozulmuş glukoz tolerans testi)(yemekten 2 saat sonraki kan şekeri 140199 mg/dl)


IFG (Bozulmuş açlık kan şekeri)- (AKŞ
115-125 mg/dl)
Görülme Sıklığı




Dünya genelinde % 2,
2000 yılında toplam 160 milyon vaka
varken,
2010 yılında ise 200 milyon vaka
olacağı tahmin edilmektedir.
Türkiye
yetişkinlerde
%
2-2.5
glikozüri olduğu bildirilmiştir.





1995 verilerine göre dünya nüfusunun %
7.4’inde kan şekeri yüksekliği sorunu var.
2025’de % 9 beklenmekte
ABD de 20-74 yaş arası prevalans %6.6
bilinmeyen olguların % 50 civarında
ABD de bozuk glukoz tolerans testi oranı %
15.6
Bozulmuş açlık glukozu % 8.1
World wide epidemic
India:
2000:32 mill
2020: 81 mill
Zimmet, Nature 2001
Türkiye’de






TÜDEP 20-80 yaş grubu %7.2, BGT
%6.7
Kuzey Kıbrıs %11.3, BGT %13.5
Bilinmeyen diyabet olguları %30
Öztürk ve ark. %5.6
Pala ve ark. %4.4 3. sıklık
Acemoğlu ve ark. %4.2
Türkiye’de Yapılan Çalışma Sonuçlarına Göre;
%
Türk Diyabet Cemiyeti 2-2,5 glikozüri
T.E.K. H.A.R.F. (1990)
3.4 (E 2.8 , K 4.2)
(1995)
Kayseri (1995)
E Ciddi artış,
K hafif artış
6.9 AKŞ yüksekliği
Ulaş (20 +) (1998)
5.3 AKŞ yüksekliği
Sivas il merkezi
(65 +) 2001
DSÖ Türkiye Tahmini
19.7 AKŞ yüksekliği
1-2 diyabetli
Türkiye’de Diabetes Mellitus
(2000 yılı 20+ yaş erişkin nüfus sayımına göre)
(İstanbul Tıp Fakültesi, Sağlık Bakanlığı, DSÖ)
Diyabet.
Oran
%7.2
Hasta sayısı
2.600.000
Yeni DM
%32.3
Bilinen DM %67.7
832 000
1.768.000
IGT
1.800.000
%6.7
(Satman İ, TURDEP Group: D Care 2002)
Epidemiyolojik Özellikleri
I- Coğrafik Dağılım
IDDM
Yıllık İnsidans(Yüz binde)
Finlandiya
30
Japonya
1
Ülkelere göre 36 kat fark var.
NIDDM
Prevalans(%)
Pima Yerlileri
35
Malenezyalı
34
Japonya
1
II- Etnik Dağılım
Aynı çevre içinde yaşayan değişik etnik
gruplar arasında farklılık gösteriyor.
III-Yaşa Göre Dağılım
IDDM  Genç yaşlarda (adolesan)-%90
NIDDM  Genelde orta yaşlarda,
Özellikle 50 yaştan sora düzenli artıyor

IV-Yaşam Biçimi
Özellikle NIDDM için ; Batılaşmış biçim
etken
 Yüksek kalorili
 Rafine ve az posalı besin
 Fazla basit şeker, tatlı ve alkol
 Az fiziksel aktivite
NIDDM hastaların % 80’i şişman
Ti 2 diyabet oluşumunda yaşam stili faktörleri
Delil
Riski azaltanlar
Riski arttıranlar
İnandırıcı
Fazla kilolu ve
şişmanların
zayıflaması
Fiziksel aktivite
Çok
muhtemel
NSP(Posa)
Fazla kilolu olma,
şişmanlık
Abdominal şişmanlık
Fiziksel inaktivite
Maternal diyabet
Doymuş yağlar
I.U.M
Muhtemel
n.3 yağ asitleri
Düşük Gİ besin
Yeterli emzirme
Vit. E, Cr, Mg,
Biraz alkol
Yetersiz
Total yağ alımı
Trans yağ asitleri
Aşırı alkol
V- Mevsim
IDDM insidansı yaz aylarında azalıyor.
Viral etyoloji- Akut stress?
VI- Genetik
IDDM  HLA DR3 DR4 etkili , risk 4-8
kat 
NIDDM  DNA polimorfizm

Beslenme – Diyabet Etkileşimi
Şişmanlık:
 Her şişmanda Tip 2 diyabet gelişmez.
 Kilosu fazla olmayanlarda da Tip 2
diyabet olabilir.
 Genetik yatkınlığı olanlar şişmanlarsa
ortaya çıkabilir.
 Genetik dispozisyon bağımsız olarak
şişmanlığa ve insülin rezistansına yol
açabilir, ki bu da Tip 2 diyabet riskini
arttırır.
Şişmanlık;





İnsülin gereksinimini arttırır.
Beta hücrelerinden salınım yanıtı
yetersiz olur.
Hücrelerde insüline direnç gelişir.
İnsülin direnci gelişince önce insülin
salınımı uyarılır, hastalık ilerledikçe
insülin azalır, kan şekeri yükselir.
İnsülin salınımı azalınca karaciğerde
glikoz yapımı artar(glikotoksisite)

Daha sonra adipositlerde de duyarlılık
azalır, serbest yağ asitleri yükselir, bu
pankreasın insülin salınımını azaltır. KC
glikoz üretimini arttırır (lipitoksisite )



Diyetin doymuş yağ içeriğinin fazla olması
bozulmuş glikoz toleransı, açlık kan şekeri
yüksekliği ve fazla insülin salınımı riskini
arttırmakta.
Doymamış yağ asitlerinin daha fazla
alınması Tip 2 diyabet riskini azaltmakta,
açlık kan şekeri ve 2-saatlik p.p. glukoz
konsantrasyonlarını düşürmekte
Uzun zincirli yağ asitlerinin arttırılması
insülin duyarlılığını arttırmakta.


Toplam yağ miktarının fazla oluşu açlık
insülin düzeyinin yüksek oluşu, insülin
duyarlılığı indeksinin düşük oluşu ile ilgili
Hastalığın çabuk ilerlemesinde de etkili
Diyetteki Saf Şeker Oranı: Sukrozu çok
tüketen toplumlarda daha çok görülüyor.
Diyetteki Posa Miktarı: Posalı besinlerin
kan şekerini düşürücü etkisi var, insülin
gereksinimini azaltırlar (NSP). Bozulmuş
glukoz toleransını düzeltirler.

Yağ Asitleri ve Na tuzlarının fazla
alınması veya B6 eksikliği triptofan
metabolizmasını bozar, bu aşırı
xanturonik asit yapımına yol açar ve
insülin bağlanır


Protein
ve
mineral
yetersizlikleri
enzimatik reaksiyonları bozar. (Zn, Cr,
B-C vitamini.)
Ağır PEM pankreas harabiyeti yapabilir
Malnutrisyonda DM



Tropikal bölgede görülür
Tip 2
2 türlü olabilir;


Fibrokalküloz pankreatik diabet
Protein yoksunluğu diabeti
Protein yoksunluğu DM



Beslenme bozukluğu olan genç erişkinde
görülür
İnsulin direnci var.
Yüksek dozlarda insulin gerekir
KORUNMA



Primer
Sekonder
Tersiyer
Primer korunma





İnek sütü proteinlerinin neonatal period
ve erken bebeklikte verilmemesi
Serbest radikal avlayıcı maddelerin
verilmesi
Antijen toleransının gelişimini
desteklemek
Beta hücrelerinin dinlenmesine izin
vermek
immunsupresyon
DM ve BGT önleme


Beta hücre fonksiyonunu artırma,
destekleme
İnsülin rezistansını azaltma
İnsülin rezistansını azaltan
durumlar



Obezitenin önlenmesi
Enerji tüketimin azaltma, yağ içeren
yiyeceklerden kaçınma
KH içeriğinin büyük bir kısmını
çözünebilir lifler, rafine edilmemiş
kaynaklar


Diabetojen ilaçlardan kaçınma
Artmış fiziksel aktivite
Sekonder Korunma


Tarama yöntemleri
Amaç: Hastalığa sahip veya geliştirme
riski olan ve müdahalenin yararlı olacağı
semptomsuz bireyleri belirlemek
Kimler Riskli?




Aile öyküsü olan
Aktif yaşam tarzını sedanter hayata
döndüren, kırsal toplumdan kentsel
topluma dönen
Gebeliğe bağlı DM, BGT, iri bebek
öyküsü
Kronik metabolik sendromun diğer
unsurları hipertansiyon,
dislipoproteinemi, obezite
OGTT KİMLERE YAPALIM?
 Aile
hikayesi olan
 AKŞ 100-126 mg/dl. Arasında
 İzah edilemeyen retinopati ,
nöropati , nefropati , KAH,
Periferik damar hastalığı , SVH.
Özellikle 50 yaş  da başlarsa
 AKŞ  N. Glukozüri varsa.
 Spontan
abortus , prematüre
doğum ölü doğum , iri bebek ,
hidroamnios-gebelik toksemisi
olan kadınlara
Tersiyer Korunma



Akut ve kronik komplikasyonların
önlenmesi ve geciktirilmesi
Hipoglisemi, ketoasidoz ve enfeksiyonlar
akut ve yaşamı tehdit eder
Kronik komplikasyonlar yaşamı ve yaşam
kalitesini tehdit eder
DİYABET NASIL KONTROL ALTINA
ALINIR?
BESLENME (DİYET),
 İNSÜLİN ve/veya İLAÇ,
 FİZİKSEL AKTİVİTE
 PSİKOLOJİK DESTEK (Gerektiğinde)
tedavide birbirini tamamlayan en önemli
faktörlerdir.

Bunların benimsetilmesi için mutlaka
EĞİTİM programları uygulanmalıdır.
Diyabette Diyet Tedavisi
1994 yılından itibaren “diyet tedavisi”
yerine “tıbbi beslenme tedavisi”
(TBT)terimi kullanılmaya başlandı.
 TBT birbirini izleyen dört aşamadan oluşur.
1. Metabolik ve yaşam tarzı parametrelerini
değerlendirme
2. Hedef saptama
3. Eğitim
4. Klinik sonuçları değerlendirme, izleme

TBT diyabet tedavisinin temel
unsurudur. Amaçları;






İnsüline olan gereksinimi azaltarak kan şekeri
düzeyini normale yakın seviyede tutmak,
Hipo ve hiperglisemiyi önlemek,
İdeal vücut ağırlığını sağlamak,
Diyabete bağlı oluşabilecek komplikasyonları
önlemek, geciktirmek,
Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı
kazandırmak
Yaşam süresini ve kalitesini yükseltmektir.
Diyet Tedavisi İlkeleri
Enerji ağırlığa ve fiziksel aktiviteye göre
ayarlanır. Şişmansa ılımlı kilo kaybı (toplam 510 kg) bile metabolik kontrolü sağlar
Enerji Gereksinimi (k.kal/kg vücut ağırlığı)
Vücut Ağırlığı
Fiziksel Aktivite Düzeyi
Düşük
Orta
Yüksek
Şişman
20-25
30
35
-
Normal
Zayıf
30
35
40
35-40
40-45
45-50
CHO





% 50-60 olacak şekilde. En az % 40
olmalıdır.
Çoğu kompleks CHO tür verilir.
% 15 Fruktoz, Laktoz veya
Her öğün 10 g çay şekeri verilebileceği
tartışılıyor.
Diyetin posa içeriği yükseltilmeksizin CHO
verilmesi özellikle Tip II diyabetiklerde
trigliserit
ve
LDL
düzeylerini
yükseltebilir.
CHO Seçiminde İlkeler
Kan ekerini hızlı yükselten basit CHO’ları
azaltarak kompleksleri artırmak,
 Düşük Gİ (Glisemik İndeks)li besinleri seçmek.
 Glisemik indeks= 50 gr CHO içeren bir besinin
2 saat içinde oluşturduğu kan glikozu artış
alanının, aynı miktar CHO içeren referans
(Glikoz- beyaz ekmek) besinin oluşturduğu kan
glikoz artış alanına oranlanması ile bulunan bir
değerdir.
 Diyet posasını artırmak

Karbonhidrat Türleri
Hızlı Yükselten
Yavaş Yükseltenler
(Posa yok)
Düşük posalı Yüksek posalı
Çay şekeri
Beyaz ekmek
Kurubaklagil
Bal, pekmez
Unlar(rafine)
Kepek ekmek
Reçel, marmelat
Tuzlu bisküvi
Bulgur
Çikolata
Patates
Sebzeler
Şekerleme
Pirinç
Meyveler
Meşrubat, hazır
meyve suları
Makarna
Çavdar-yulaf
ekmeği
Bazı Besinlerin Glisemik İndeksleri
Tahıllar
Beyaz ekmek
100
Pirinç
83
Corn flakes
115
Tam kepek
74
Darı
103
Bulgur
65
Çavdar gevreği
95
Makarna
64
Çavdar ekmeği
89
Spagetti
38-61
Yulaf Ezmesi
87
Arpa
31
Kök Sebzeler
Kuru baklagiller
Patates püresi
100
Kuru fasulye
57
Haşlama patates
80
Bezelye
65
Haşlanmış havuç
92
Nohut
49
Çiğ havuç
16
Barbunya
45
Kır. Mercimek
37
Soya fasulyesi
20
Meyveler
Muz
84
Mandalina
55
Kavun
71
Elma
53
Kayısı
72
Şeftali
40
Portakal suyu
67
Armut
40
Portakal
66
Greyfurt
36
Üzüm
62
Erik
34
Karpuz
61
Kiraz
32
Bal
87
Çikolata
68
Kuru üzüm
64
Dondurma
36
Süt
34
Fıstık
11
Diyetteki Posayı Nasıl Arttırabiliriz?







Kepekli ekmek yenilmeli,
Pirinç yerine bulgur tercih edilmeli,
Meyve suyu yerine meyve yenilmeli,
Meyvelerin mümkünse kabukları
soyulmamalı,
Öğünlerde bol salata yenilmeli,
Günde iki porsiyon sebze yemeği
yenilmeli,
Haftada en az 2-3 kez kurubaklagil
yemeği tüketilmeli
MEYVELER
ÖLÇÜSÜ
Armut
Elma(kabuklu)
Çilek
Muz
Portakal
Şeftali(kabuklu)
Üzüm
Kuru erik
Kuru incir
1 orta boy
1 orta boy
1 su bardağı
1 orta boy
1 orta boy
1 orta boy
½ su bardağı
3 adet
2 adet
Posa Enerji
(g) (k.kal)
4
100
3
80
4
45
2
105
3
60
1
40
1
30
2
60
4
95
SEBZELER
(Pişmiş)
ÖLÇÜSÜ
Posa
(g)
Enerji
(k.kal)
Brokoli
Bezelye
Lahana
Ispanak
Kabak
Patates fırın
(kabuklu)
K. BAKLAGİLLER
½ su bardağı
½ su bardağı
½ su bardağı
½ su bardağı
½ su bardağı
1 orta boy
2
2
3
2
1
4
25
65
30
20
20
200
Kuru fasulye
Mercimek
½ su bardağı
½ su bardağı
3
4
115
115
TAHILLAR
Beyaz ekmek
Buğday kepeği
Çavdar ekmeği
Galeta
Beyaz pirinç
Kepekli buğday
ekmeği
Esmer pirinç
Spagetti
Yulaf ezmesi
ÖLÇÜSÜ
Posa Enerji
(g) (k.kal)
1 dilim
<1
60
1 yemek kaşığı
2
10
1 dilim
3
80
1 adet
½ su bardağı
1 dilim
<1
1
2
115
115
60
½ su bardağı
½ su bardağı
¾ kupa
2
1
3
110
100
95
DİĞERLERİ
ÖLÇÜSÜ
Domates
Havuç
Ispanak
Kereviz
Marul
Salatalık
Ay çekirdeği
Ceviz
Fıstık
Pat. Mısır
1 orta boy
1 orta boy
1 su bardağı
1 sap
1 su bardağı
½ su bardağı
¼ su bardağı
¼ su bardağı
¼ su bardağı
1 su bardağı
Posa
(g)
Enerji
(k.kal)
2
2
1
<1
1
<1
2
1
3
1
30
30
10
5
10
5
210
95
215
30
Protein




Yüksek proteinli diyetler glomerüler hasar
oluşumunu
hızlandırırken düşük proteinli
diyetler glomerüler basıncı azaltarak böbrek
yapı ve fonksiyonlarını korur.
Günlük 0.8-1 gr / kg veya % 10-20 oranında
verilir.
Nefropati varsa azaltılır (0.6-0.8 g / kg).
Sürekli peritonal diyaliz yapılan hastalarda
amino asitlerin peritonal membrandan dializata
geçmeleri sonucu protein kaybı olur, bu nedenle
1.2-1.4 g / kg protein verilir..
Yağ




Adipoz dokuda lipoprotein lipaz aktivitesi
bozulur,
serbest
yağ
asitlerinin
mobilizasyonu artar. Karaciğerde VLDL
artar. Daha sonra da kanda LDL ve serbest
yağ asitleri düzeyleri yükselir.
Enerjinin % 25-30’u ( % 7-10 S, % 10-12
M,% 10 P) yağdan gelecek şekilde
düzenlenir.
< 300 mg/ gün kolesterol,
balık yağı(n.3).
Magnezyum




Diyabetiklerin % 25’inde hipomagnezemi
görülmektedir.
Magnezyum
insülin
biosentez
ve
sekresyonunda rol oynar. İnsülin ise
magnezyumun eritrositlere taşınmasına
neden olur.
Hipomagnezemi durumunda retinopati ve
kalp-damar
komplikasyonları
gelişimi
kolaylaşmaktadır.
300-350 mg / gün alınması önerilir.
Çinko



İnsülinin aktif hale getirilmesinde rol
oynar.
Diyabetiklerde idrarla Zn atımının
arttığı, timülin yapımında (bağışıklık
maddesi)
azalma
olduğu
bildirilmektedir.
12-15 mg / gün alımı önerilir.
Krom



Yetersizliğinde deney hayvanlarında
glikoz intoleransı, insanlarda glikoz ve
lipit metabolizmasında bozukluklar
olduğu gösterilmiştir.
Krom insülinin etkisini arttırarak
glikozun hücre içine girmesini sağlar.
50 mg / gün alınması önerilir.
Selenyum

Pankreasın ekzogrin
devamı için gereklidir.
fonksiyonunun
Kalsiyum;



Diyabetiklerde intrasellüler Ca artar.
Bu da glikolizi inhibe eder, glikoz
kullanımı ve glikojen yapımı azalır.
Ayrıca Ca metebolizmasında bozukluk
olması
kapiller
permiabiliteyi
arttırarak hiperinsülinemiye neden
olur. Komplikasyon oluşumu bu şekilde
kolaylaşmaktadır.
1200 mg / gün alınmalıdır.
Fosfor

Diyalize giren diyabet hastalarına
verilen yüksek protein (1.2-1.4 g/kg)
nedeniyle fosfor düzeyleri de yükselir.
Diyette fosfor 1200 mg’ın altına
düşürülemez.
Bu
durumda
fosfor
bağlayıcı ilaçlar (kalsiyum içerenler
tercih edilir) kullanılır.
Sodyum



Barsak lümeninde sodyum ve glikozun
aynı taşıyıcı ile emilmesi sodyum
tüketimi ile glikoz emilimi
arasında
pozitif bir ilişkiye yol açmaktadır.
Tuz alımının 3-6 g / gün olarak
sınırlandırılması yararlı olur.
Önerilen her 1000 k.kalori için 1 g
alınmasıdır.
Vitaminler



E ve C vitamini özellikle verilir. Tip II
diyabetiklerde
lipit peroksidasyonunun
artması sonucu metabolik kontrolün
azaldığı, oksidatif stresin diyabetik
komplikasyonların artmasına yol açtığı öne
sürülmüştür. Özellikle E vitamini 100-200
mg / gün verilmelidir.
Her öğün C vitamini içeren besinlerin
yenmesi de antioksidan aktiviteyi arttırır.
B grubu vitaminler poliüri ve nöropati
varsa eklenir.
Öğün Sayısı



6-8 kez yemek yemesi önerilir.
Genellikle 3 ana, 3 ara olacak şekilde
ayarlanır.
Bu şekilde insülin kullanımı dengelenir,
insüline ihtiyacın azalması sağlanır.
Posa


Posa arttırılır. Gastrik boşalmayı geciktirerek
CHO emilimini yavaşlatır. Jel oluşturup
absorbsiyonu yavaşlatır. Posalı besinlerin
içerdiği nişasta ince barsaklardan hızlı
sindirilemez, mevcut CHO kolona geldiğinde ya
bakteriler tarafından fermantasyona uğrar, ya
da feçesle atılır.
Bu olumlu etkileri gözönüne alınarak 20-35
g/gün posa önerilir. Her gün kepek veya
kepeği
ayrılmamış
tahıl
ürünleri
,
kurubaklagiller, sebze-meyve alınması istenir.
Alkol




Alkol
glikoza
metabolize
olmaz
ve
glikoneogenezi inhibe eder.
Yağ asidi gibi metabolize olur, trigliserit
sentezini arttırır.
Düzenli beslenmeyen, öğün atlayanlarda insülin
ve/veya OAD etkisiyle birlikte hipoglisemiye
yol açabilir.
Talepleri olduğu takdirde iyi kontrollü
hastalara 60 ml / gün verilebilir. Buna uygun
olarak diyet ayarlanmalıdır.
İnsülin Kullanıyorsa;
İnsülin tipine göre, öğün zamanı ayarlanır.
Etkinin maksimum olduğu zamana öğün denk
getirilir.
 Sabah-akşam karışık insülin yapılıyorsa;
Total enerjinin 1/12si ara 3/12’si ana öğün
veya
2/10 kahvaltı 2.5/10 öğle, 2.5/10 akşam, 1/10
ara veya
2/9 ana, 1/9 ara öğün olacak şekilde 3 ara- 3
ana öğün verilir.
 Günde 4 kez regüler insülin alanlarda 4
öğüne bölünür.



Sabah, öğle, akşam regüler, gece yatmadan
önce orta etkili insülin alanlara 3 ana öğün,
gece yatmadan 1 ara öğün verilir.
Sabah, öğle regüler, akşam karışım alanlara
3 ana, 1 ara öğün verilir.
Ara öğünlerin sadece CHO olmaması
sağlanır. CHO+ Protein
(Peynirli sandviç, yumurta + ekmek vb)
Juvenil Diyabet
Amaç:





Optimal büyümeyi sağlamak
İdeal ağırlığı korumak, şişmanlığı veya
zayıflığı önlemek
Kan şekerini
normale yakın sınırlarda
tutmak
Lipitlerin yükselmesini önlemek
Akut-kronik komplikasyonları
önlemekgeciktirmek-tedavi etmek
Diyet Tedavisi:
Enerji Gereksinimi:
12 yaştan küçüklerde:
K: Yaş X 100+1000 kkal ,
E: Yaş X 125+ 1000 kkal .
Aktiviteye
göre
%
10-20
arttırılıp
azaltılabilir.
 CHO:
% 55-60 CHO (Sükroz %5
eklenebilir)
 Protein: % 10-20 Protein, % 20 süt çocuğu,
% 15 erken çocukluk, % 12 geç çocukluk,
Mikroalbüminüri varsa
0.8-1 gr/kg,
Diyabetik nefropati varsa % 8 (bazal
düzey)






Yağ: <% 30 olacak şekilde ve 1/3 S, 1/3 M,
1/3 P şeklinde verilir.
Kolestrol : Her 1000 Kal için 100-150 mg
verilir. n.3 yağ içeren kaynaklar (balıklar)
kısıtlanmaz.
Posa: 20-35 g. ( Sebze – meyve –kuru
baklagiller)
Vitamin- Mineral : Ek gerekmeyebilir. Mg
(insülin rezistansı,CHO intoleransı) eksikse
verilir. Cr gerekmez.
Tuz : 1000 Kalori için 1-1.5 gr, toplam <4.5
Hasta Komada Gelirse:
Hastanın olduğu ağırlık X 30-40 =A Kalori
İlk 6 saatte
A / 4 verilir = B Kalori
II. 6 saatte B + 50-100 = C Kalori
III. “ “
C + 50-100 = D Kalori
IV. “
“
D + 50-100 = E Kalori
Besin Çeşitleri:
 I. 6 saatte basit şekerli (limonata vb)
 II. “
“
protein içerikli (süt-yoğurt)
 III. “
“
protein + kompleks CHO
 IV. “
“ uygun değişimli.

2-3 gün kristalize insülin günde 4 kez
yemekten ½ saat önce (4 eşit öğünde)
yapılır.
Yapay Tatlandırıcılar
Sakkarin
Tatlılık= (Sukroz=1 ise) 200-700
Tat Karakteri= Geç algılanır, ağızda kalıcı tat
bırakır, ısıya dayanıklıdır.
Maksimum Doz: 2.5 mg / kg
Aspartam
Tatlılık (Sukroz=1 ise) 180
Tat Karakteri= Sukroza benzer, ağızda acı
tat bırakmaz, ısıya dayanıksızdır.
Maksimum Doz: 40 mg / kg
Asesulfam-K
Tatlılık (Sukroz=1 ise) 130-200
Tat Karakteri: Sukroza benzer, çabuk
algılanır, ağızda farklı bir tat bırakmaz,
ısıya dayanıklıdır.
Maksimum Doz: 15 mg / kg
Sıklamat
Tatlılık (Sukroz=1 ise) 30
Tat Karakteri: Sukroza benzer, ağızda
metalik ve acı bir tat bırakır, ısıya
dayanıklıdır.
Maksimum Doz: 11mg / kg
60 kg ağırlığındaki bir insan 1 günde;
Sakkarin içeren Hermestas‘ tan 12 adet,
 Aspartam içeren Diyet Tat, Sanpa vb.den
120 adet,
 Ase-sulfam-K içeren Sweet’N Low’dan 120
adet,
 Siklamat-Sakarin
birlikte
içeren
Dulcaryl’den
50 adet kullanabilir.

Diyabetik Ürünler



Tatlandırıcı içeren özel diyabetik ürünlerin
diyabetli
hastaların
beslenme
programlarının gerekli bir parçası olmadığı
ve önemli katkıda bulunmadığı ileri
sürülmektedir.
“Diyabetik” terimi o yiyeceğin serbestçe
kullanılabileceğini ve yararlı, hatta tedavi
edici olabileceğini göstermemektedir.
Bu konuda hastalara bilgi verilerek günlük
alınabilecek dozlar belirlenmelidir.


Bunların da enerji verdiği unutulmamalıdır.
Evde
tatlandırıcı
kullanılarak
tatlı
yapılabilir. Isıyla bozulma göz önüne
alınarak
piştikten
sonra
tatlandırıcı
eklemeye dikkat edilmelidir.
Egzersiz
Diyabetik Hasta Eğitimi





Kronik bir hastalık olan diyabetin tedavisinde
eğitim çok önem taşımaktadır.
Bu konuda broşür vb. materyal hazırlanarak
periyodik olarak hastaların 10-20 kişilik gruplar
şeklinde eğitime alınmaları gerekir.
Medikal tedaviyi takiben 1-3 hafta sonra 5 günlük
süre içinde uygulanmalı, sürekliliğini sağlama için
1-2 yıl aralıkla tekrarlanmalıdır.
Ülkemizde Ulusal Diyabet Eğitim Grubu (UDEG),
1994
yılından
beri
bu
konuda
faaliyet
göstermektedir.
Tüm büyük hastanelerde uzman hekim, diyetisyen
ve hemşireden oluşan bir ekip kurularak diyabet
eğitim sertifikası alması sağlanmalı, bu konuda
hizmete başlanmalıdır.
Hasta eğitiminde ele alınacak konular










Diyabetle ilgili genel bilgi
Psikolojik destek
Beslenme
Egzersiz
Tedavi(ilaç-insülin)
Kendi kendini takip
Akut komplikasyonları önleme
Ayak, cilt ve diş bakımı
Davranış değişikliği için stratejiler, risk
faktörlerini azaltma ve sorunlara çözüm
Diyabetik gebelerde ve emziklilerde tedavi
DİYABET
Hastalar ve sağlık
personeli arasında sıkı ve sürekli
işbirliğini gerektiren kronik bir
hastalıktır
Sağlık Slayt Arşivi: http://hastaneciyiz.blogspot.com