Sub-Polar Bölgelerde Fauna

TÜRKİYE FİZİKİ COĞRAFYASI
Türkiye’de İklim Elemanları
İKLİM: Geniş bir sahada,
uzun yıllar (40,50 yıl)
boyunca devam eden
atmosfer olaylarının
ortalamasına iklim denir.
Hava Durumu:
Dar bir sahada, kısa süre
içerisinde görülen atmosfer
olaylarına denir.
1-KÜRESEL FAKTÖRLER
• Matematik Konum (enlem)
• Basınç merkezleri, hava kütleleri
2-BÖLGESEL VE YEREL FAKTÖRLER
• Etrafındaki denizler ve karalar
• Yer şekillleri ve bakı
• Dağların Kıyıya uzanışı
Türkiye’de İklim Elemanları
1-Sıcaklık
2-Nem
3-Yağış
4-Basınç ve Rüzgarlar
5-Türkiye İkliminin Genel Özellikleri
SICAKLIK
Sıcaklık
Güneş’ten alınan ısı enerjisinin insana
ve çevreye etki biçimi olan sıcaklık,
insanı ve çevreyi en fazla etkileyen iklim
elemanıdır. İklim sınıflandırmalarında
genellikle
•
•
•
•
sıcak iklimler,
ılıman iklimler,
soğuk iklimler
gibi ifadeler kullanılmaktadır.
Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı
Yıllık ortalama sıcaklık haritasına bakıldığı
zaman Türkiye’de sıcaklıklarının 4°C ile 20°C arasında
değişmekte olduğu görülür.
Şimdiye kadar en yüksek sıcaklıklar Akdeniz kıyılarında
ve Güneydoğu Anadolu’da, en düşük sıcaklıklar ise
Doğu Anadolu’da ölçülmüştür.
En Yüksek Sıcaklık : 48.8°C Mardin-Kocatepe (14 Ağustos 1993)
En Düşük Sıcaklık : -46.4°C Van-Çaldıran (9 Ocak 1990)
En Yüksek Yıllık Ortalama Sıcaklık : 21.3°C Hatay-İskenderun (1962)
En Düşük Yıllık Ortalama Sıcaklık : 1.8°C Sarıkamış (1972)
Türkiye’nin yıllık ortalama sıcaklık haritası
Temmuz Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı
Bu ayda Türkiye’de sıcaklık dağılışını etkileyen faktörler
karasallık ve yüksekliktir.
Bu ayda en sıcak yer; yüksekliğin az,karasallığın ise fazla
olduğu Güneydoğu Anadolu’dur.
Bu bölgedeki Temmuz ayı sıcaklık ortalaması birçok yerde
30°C aşmaktadır.
Temmuz ayında Türkiye’de sıcaklığın en düşük olduğu yer
ise ortalama 18°C ile Erzurum-Kars ve Ardahan Platolarıdır.
Ocak Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı
Kış mevsimini temsil eden Ocak ayında,
genellikle Anadolu’nun iç kesimlerinde Sibirya
kökenli soğuk hava kütleleri etkilidir.
Kıyı yörelerimiz ise daha çok denizlerin
etkisinde bulunmaktadır.
Ocak ayında Türkiye’nin en sıcak yerleri
Akdeniz ve Güney Ege kıyılarıdır. En soğuk
yerleri ise Kars Platosu çevresidir.
Ocak Ayı Ortalama Sıcaklık Dağılışı Haritası
NEM
Nem
Nemin Kaynağı:
Okyanuslar,
Denizler,
Göller,
Akarsular,
Kaynaklar,
Kar örtüsü,
Buzullar,
Nemli toprak ve canlılardır.
Ülkemizde Nemlilik
Bağıl nemin
değerlendirilmesinde sıcaklığın
da dikkate alınması gerekir.
Çünkü bilindiği gibi havanın
alabileceği nem miktarı sıcaklıkla
artar.
Örneğin, Erzurum’da 0c’de bir metreküp havada 2 gram
nem taşıyan havanın bağıl nemi ile Antalya’da 35c’de 1213 gram nem taşıyan havanın bağıl nem değeri % 50
dolayındadır
Bölgelerimize Göre Nemlilik
Yıllık ortalama bağıl nem % 75’in üzerinde olmak
üzere Karadeniz ve Marmara bölgelerinin kuzey
kesimlerini kapsar.
Bunu 70-75 ile yine Karadeniz bölgesinin güney
kesimleri ve Marmara Bölgesi,
% 65-70 ile Ege, Akdeniz kıyıları ve Anadolu’nun
kuzey kesimleri izler.
Daha sonra %55-60 ile İç Anadolu’nun Orta kesimi
ve Göller yöresi,
En düşük bağıl neme sahip olan sahaları % 55 ile
Güneydoğu Anadolu izler
Türkiye’de yıllık ortalama nisbi nem miktarı
SİS
Sis
1)Kara sisleri(radyasyon sisleri)
1a)Terselme sonucu oluşan sisler:
Özellikle geceleri havanın durgun açık ve yerden
sıcaklık kaybının çok olduğu geniş kara içi
düzlüklerinde görülür.Bu sisler gece oluşur.Gündüz
öğleden sonra terselmenin ortadan kalkmasıyla
kaybolur.
1b)Arızalı arazi nedeniyle sis oluşumu
Termik sıcaklık terselmesi ağır ve soğuk havanın
vadiler ve havzalara dolmasıyla daha da güçlenir
ve sis oluşur.
2.Kıyı ve Deniz Sisleri(adveksiyon sisleri)
Rüzgarın,
ılık
denizlerden
soğuk karaya esmesiyle sis
oluşur.
Rüzgar, sıcak denizlerden soğuk
denizlere eserse soğuk sular
üzerinde sis oluşur.
Rüzgar, sıcak karalardan soğuk
denizlere eserse deniz üzerinde
sis oluşur.
Serin denizler üzerinde alçalan
hava kütleleri sis oluşumuna
neden olur.
3.Yerşekli Sisleri(orografik sisler)
Yatay hareket eden havanın yer şekli etkisiyle
yükselerek soğuması neticesinde oluşan sislerdir.
Yer şekli etkisiyle yükselme hafif hafif ve yataya
yakın olmalıdır.
CEPHE (Siklon)SİSLERİ
Gezici orta enlem siklonlarında cepheler,
birbirine doğru hareket eden hava kütlelerinin
karşılaştığı yerlerdir.
Türkiye Sislilik
YAĞIŞ
Türkiye de Yağışın Dağılışı
Türkiye de yağışlar çoğunlukla yağmur
şeklindedir.
Bu tür yağışların çoğu da ilkbahar ve sonbahar
mevsimlerinde görülür.
Ülkemizin büyük bir bölümünde kış mevsimi
dışında sıcaklık genel olarak 0 °C’nin üstündedir.
Onun için kar yağışını büyük bir kısmı kış
mevsiminde gerçekleşir
Türkiye’nin yıllık ortalama yağışı 643
mm’dir.
Bu değer Güneydoğu Anadolu da ve bazı
çukur alanlarda 250 mm’ye kadar düşerken
Doğu Karadeniz bölümünde 2000 mm’yi
aşmaktadır.
Meteorolojide Yağış Hesaplama
 Meteorolojide ağırlık ile yağış ölçülmez.
 Meteorolojide yükseklik ile yağış ölçülür.
 Yaklaşık 20 cm çapında biriken yağış (sıvı halde) beher
yardımıyla yükseklik olarak ölçülür.
 Düşen yağış kaç mm ise o kadar km/m2 yağış düşmüş
demektir.
 Suyun özgül ağırlığı 1 gr/cm3 olduğuna göre 1 m2
alanda 1 mm yüksekliğindeki suyun ağırlığı 1 kg eder.
 Yani 1 mm yağış = 1 kg/m2 dir.
 Yıllık En Yüksek Toplam Yağış 4045.3 mm Rize
1931
 Yıllık En Düşük Toplam Yağış 114.5 mm Iğdır
1970
 Günlük En Yüksek Yağış 469.9 mm Kemer 11
Aralık 1971
 En Yüksek Kar Kalınlığı 525 cm Bitlis Şubat 1954





Kışın iç kesimlerde yüksek basınç koşullarının
etkili olması da buralarda yağış oluşmasını
engeller.
Türkiye’nin en az yağış alan yerleri;
Tuz Gölü çevresi
Konya civarı
Iğdır Yöresi
Güneydoğu Anadolu’nun Suriye sınırı
yakınlarıdır.
Türkiye kış mevsiminde kıyı kesimleri dışında
kalan yerlerde ve özellikle dağlık alanlarda
yağışlar kar şeklindedir.
Kar yağışlarının en fazla görüldüğü ve karın en
fazla yerde kaldığı aylar ocak ve şubat aylarıdır.
Türkiye de kışın görülen yağışların ana kaynağı
• Atlas Okyanusu kökenli denizel polar (mP) ve
• Akdeniz oluşumlu Akdeniz hava kütlesi (med) dir.
Türkiye’nin Yağış Koşulları
Türkiye Akdeniz İklim bölgesinde yer aldığı için yağış
yönünden yazları kurak, kışları yağışlı bir iklime sahiptir.
Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz de cephesel ve
orografik yağışlar hakimdir.
Buna karşılık Trakya’nın iç kesimleri Orta ve Doğu
Anadolu bölgelerince cephesel yağışların yanında
orografik(yamaç) ve lokal konvektif (kırkikindi) yağışlarda
görülmektedir.
Kuraklığın Türkiye deki Etkileri
 Hidroelektrik santrallerinin üretimi
azalmaktadır.
 Yağış ve sulama suyu yetersizliği sonucu tarımsal
üretim azalmaktadır.
 Su ve hidrolik enerji yetersizliği nedeniyle sanayi
kuruluşlarının üretiminde azalmalar olmaktadır.
 Kentlerimizde kullanma ve içme suyu eksikliği
yaşanmaktadır.
 Kullanma suyu eksikliği nedeniyle zaman zaman
bulaşıcı hastalıklar görülmektedir.
 Doğal bitki örtüsü kurumakta hayvanlar zarar
görmekte ekolojik dengede bozulmalar
olmaktadır.
 Bütün bunların sonucunda çevre insan ve ülke
ekonomisini olumsuz şekilde etkilemektedir.