Anatomi Dersi - WordPress.com

Anatomi Dersi
Prof. Dr. Zeliha KURTOĞLU
MEU Tıp Fakültesi
Anatomi Anabilim Dalı
TEMEL İNSAN ANATOMİSİ
Yazarlar;
Mustafa Aktekin
Alp Bayramoğlu
Elif Nedret Keskinöz
(Acıbadem Üniversitesi Basımı-2016)
‘Anatomi’ terimi;
-Grekçe kökenlidir
-Diseksiyon sanatı (parçalarına ayırarak inceleme sanatı)
Tanım:
Anatomi insan vücudunun yapı ve fonksiyonu ile ilgilenen tanımlayıcı bir
bilim olup, insan vücudunun normal şekil ve yapısını, vücudu oluşturan
organları, bunların yapıları ile fonksiyonları arasındaki ilişkileri ve organlar
arasındaki komşuluk ilişkilerini inceler.
Makroskopik anatomi
Mikroskopik anatomi
Histoloji
Sitoloji
Gelişimsel anatomi
Gelişimsel Anatomi
Yaşam Dönemleri








Embriyo dönemi
Fötal dönem denir.
Embriyoloji nedir?
Yenidoğan dönemi
Süt çocuğu dönemi
Çocukluk dönemi (nipioanatomi )
Adolesan dönemi
Erişkin dönemi (adult dönemi)
Yaşlılık dönemi (geriatri)
Komperatif (Karşılaştırmalı) Anatomi
Makroskopik Anatomi’nin İnceleme Yöntemleri
-Sistematik Anatomi
Vücudumuzdaki Başlıca Sistemler:
Hareket Sistemi (Lokomotor Sistem)
İskelet Sistemi (=Systema Skeletale)
Eklem Sistemi (Artiküler Sistem= Systema Articulare)
Kas Sistemi (Muskular Sistem= Systema Musculare)
Solunum Sistemi (Respiratuvar Sistem= Systema Respiratorium)
Dolaşım Sistemi (Kardiyovasküler Sistem= Systema Cardiovasculare)
Sindirim Sistemi (Digestif Sistem, Alimenter Sistem= Systema Digestorum)
İç Salgı Sistemi (Endokrin Sistem= Glandulae Endocrinae)
Boşaltım Sistemi (Üriner Sistemi=Systema Urinarium)
Üreme Sistemi (Reproduktif Sistem= Systemata Genitalia)
Sinir Sistemi (Nervöz Sistem= Systema Nervosum)
Deri- Örtü Sistemi (İntegumental Sistem= Integumentum Commune
Bağışıklık Sistemi (Lenfatik Sistem=Systema Lymphoideum)
-Topografik Anatomi (Bölgesel Anatomi)
-Cerrahi Anatomi
-Estetik ve Yüzeysel Anatomi
-Topografik Anatomi (Bölgesel Anatomi)
Vücudumuzdaki Başlıca Bölgeler;
•baş
•boyun
•göğüs (toraks)
•karın (abdomen)
•sırt
•pelvik bölge
•üst ekstremiteler
•alt ekstremiteler
-Üst ekstremitede;
•omuz,
•kol (brachium),
•önkol(antebrachium),
•el
-Alt ekstremitede;
•kalça (glutea),
•uyluk (femoris),
•bacak(crura),
•ayak
Anatomide Kullanılan Terminoloji
Terim: Bilim, sanat ya da teknik dallarda belirli
kavramı olan ve ortak kullanımı olan sözcüklerdir.
Terminoloji: Terimlerin araştırılması, düzenlenmesi
ve türetilmesi ile ilgilenen bilim dalıdır.
Terminologia Anatomica nedir?
Anatomik Oluşumların İsimlendirilmesi
musculus biceps brachii
kas
iki başlı
: iki başlı kol kası
kola ait olan
Anatomik Pozisyon
•Birey ayakta dik durur,
•Baş ve omuzlar diktir,
•Yüz ve gözler karşıya bakar,
•Ayaklar öne yönelik, topuklar bitişiktir,
•Kollar yanlarda sarkıktır,
•Avuç içleri karşıya bakar.
Anatomik Düzlemler
•Sagittal Düzlem (Planum Sagittale)
-Median düzlem (planum medianum)
•Koronal (Frontal) Düzlem (Planum Coronale)
•Transvers (Horizontal) Düzlem (Planum Transversum)
Sagittal kesit
Koronal kesit
Transvers kesit
Yer ve Durum Belirten Sıfatlar
superior X inferior
:
anterior X posterior
:
medialis X lateralis
:
medianus
:
intermedius
:
proximalis X distalis
:
dexter X sinister
:
superficialis X profundus
:
internus X externus
:
cranialis X caudalis
:
palmaris(=volaris) X dorsalis :
plantaris X dorsalis
:
ventralis X dorsalis
:
centralis X peripheralis
:
Kural:
Vücudumuzda
bu
terim
çiftlerinden birini içeren bir oluşum varsa,
hemen daima, zıt anlamlısını da içeren
bir oluşum daha bulunur.
Yani, her superior’un bir inferior’u, her
anterior’un bir posterior’u, her dexter’in
bir sinister’i vardır.
Hareketler İle İlgili Terimler
flexion X extension (fleksiyon X ekstansiyon)
abduction X adduction (abduksiyon X adduksiyon)
rotation (rotasyon)
supination X pronation (supinasyon X pronasyon)
circumduction (sirkumduksiyon)
rotasyon
circumduction
invertion X evertion (inversiyon X eversiyon)
depression X elevation (depresyon X elevasyon)
opposition X reposition (opozisyon X repozisyon)
Bir Terimin Çoğul Hale Getirilmesi
-‘a’ harfi ile biten bir terim, sonuna ‘e’ harfi eklenerek çoğul yapılır.
Ör: arteriola (küçük atardamar) arteriolae (küçük atardamarlar)
-‘us’ ile biten bir terim, bu iki harf çıkarılıp yerine ‘i’ harfi eklenerek çoğul yapılır. ,
Ör:
ramus (dal) rami (dallar),
nodus (lenf düğümü), nodi (lenf düğümleri),
nervus (sinir), nervi (sinirler)
-Bir kelimenin kısaltılmış hali, genellikle yanına son harfi ikinci kez yazılarak çoğul
yapılır.
Ör;
v. (toplar damar), vv. (toplardamarlar);
lig. (bağ) ise, ligg. (bağlar)
Sık Kullanılan Bazı Kısaltmalar
a.
: arteria
aa. : arteriae
art. : articulatio
gl. : glandula
gll. : glandulae
lig. : ligamentum
ligg. : ligamenta
m. : musculus
mm. : musculi
n.
: nervus
nn. : nervi
r.
: ramus
rr. : rami
v.
: vena
vv. : venae
proc. : processus
Latincede Sayılar ve Sıra Sayı Sıfatları
Sayı
Sıra Sayı Sıfatları
unus, a primus, -a, -um
duo
secundus, -a, -um
tres, -tria tertius, -a, -um
quattuor quartus, -a, -um
quinque quintus, -a, -um
sex
sextus, -a, -um
septem septimus, -a, -um
octo
octavus, -a, -um
novem nonus, -a, -um
decem decimus, -a, -um
centum centesimus
: birinci
: ikinci
: üçüncü
: dördüncü
: beşinci
: altıncı
: yedinci
: sekizinci
: dokuzuncu
: onuncu
: yüzüncü
Bazı Ön Ekler
a: -sız, olmayan (Ör; avascular: damarsız)
ante: önde (Ör; antebrachii: ön kol)
bi: iki, çift (Ör; biceps: iki başı)
di: iki
tri: üç (Ör; triceps: üç başlı)
ex-, ecto- : dışında
endo: içinde
epi: üzerinde
hemi: yarı (Ör; hemisfer: yarıküre)
semi: yarı (Ör; semitendinosus: yarısı tendon olan)
supra- : -nın üzerinde (Ör;suprascapularis:scapula’nın
üzerinde)
infra: -nın altında (Ör; infraspinatus: çıkıntının
altında)
inter: iki benzer oluşumun arasında
in-, intra- : içerisinde (Ör; intrarenal: böbreğin içinde)
peri: etrafında (Ör; perirenal: böbreğin etrafında)
post: arkasında Ör; postrenal: böbreğin arkasında)
retro: arkasında
hypo: altında
sub: altında Ör; subscapularis: scapula’nın altında)
super- : fazla, çok
Bazı Son Ekler
-aris, -alis (-e, )
-eus (-a, -um)
: -lu
-ideus (-a, -um)
: - şeklinde olan
-icis, -ivus ( -a, -um ): - hakkında
-ous (-a, -um)
: çoğaltma şekli
-ulus ( -a, -um)
: küçültme şekli
Terminoloji ile İlgili Genel Kurallar
•Latincede “İ” yoktur, “I” vardır, “i” olarak okunur. “ı” yoktur, “i” vardır.
•Latincede kelime içindeki “c” harfi bazen “s”, bazen de “k” olarak
okunur.(Ör: costa; kosta şeklinde okunurken, cervix; serviks şeklinde
okunur)
•Latincedeki “-tio” hecesi “-siyo” olarak okunur.
•Latincedeki “ph” harfleri birlikte “f” olarak, “y” harfi “i” olarak, “x” harfi
“ks” olarak okunur.
(Ör: “Pharynx”’in, okunuşu “farinks”dir.
•Latincede terimlerin dişi, erkek, ve nötr nitelemeleri vardır. Bu nedenle
tamlamalarda son ekler terimin cinsiyetine göre; –is (veya -us), -a, -um
eklerini alabilir. Ör: a. glutea superior, n. gluteus superior, retinaculum
flexorum
•Latincede iki kelimeli tamlamalar sondan başa doğru çözümlenir. Ör: “musculus
brachialis” teriminin anlamı “kolun kası”dır. (musculus: kas, brachium:kol)
•Latincede ikiden fazla terimden oluşan tamlamalarda bu kural kısmen
değişebilir. Ancak ilk terim (yani isim), daima tanımlamanın en sonunda yer alır.
Ör: “musculus flexor carpi radialis longus” teriminin karşılığı “ elbileği kemiklerini
büken, radius tarafında yerleşen uzun kas” dır.
Anatomik Oluşumların İsimlendirilmesi
musculus biceps brachii
kas
iki başlı
: iki başlı kol kası
kola ait olan
Sulcus tendo musculi flexoris hallucis longus
oluk kasın kirişi kas
büken ayak başparmağı uzun
Ayak başparmağını büken kasın kirişiyle ilişkili oluk
•Latincede “-e” son eki bazen terimi çoğul yapmak için, bazen de tamlamada aitlik belirtmek
için kullanılır. Ör: “venae thyroideae” tamlaması “tiroid bezi venleri” anlamına gelir. Burada
tamlamanın her iki teriminin sonundaki “-e” son eki, çoğul ekidir. Oysa “foramen venae
cavae” tamlaması “vena cava’ya ait delik” anlamına gelir. Burada son iki kelimedeki “-e” eki
aitlik belirtir. Bu iki durum, terimin kullanıldığı yer dikkate alınarak ayırdedilebilir.
•Latince terimler Türkçe metin içinde kullanılırken ekleri bir ayıraçla ayrılır. Ör:
“m.supinatorius’un”, “a. carotis interna’dan” gibi.
•Eğer latince terim Türkçeleştirilirse, okunduğu gibi yazılır ve ayıraç kullanılmaz. Ör: “derin
fasya”, “lateral pektoral arter” gibi. (Bazı kaynaklarda terimler, tam Türkçe karşılıkları
kullanılarak da Türkçeleştirilmektedir. Örneğin; derin örtü, göğüs dış yan atardamarı gibi.)
Varyasyon nedir?
Anomali nedir?
HAREKET SİSTEMİ (SYSTEMA LOCOMOTORIUM)
Hareket Sistemi nedir?
Hareket Sistemi İle İlgili Başlıca Terimler
os
:kemik (çoğulu; ossa)
articulatio :eklem
musculus :kas
foramen
:delik
canalis
:kanal
fissura
:yarık
fossa
:çukur
sulcus
:oluk
spina
:diken, ucu sivri çıkıntı
processus (proc.) :künt belirgin çıkıntı
tuberculum :tümsekçik, yumrucuk
tuberositas :kabartılı, yüzeyi pürtüklü saha
crista
:bir hat üzerindeki belirgin çıkıntı
linea
:çizgi, bir hat üzerindeki hafif çıkıntı
caput
:baş
collum(cervix, jugum):boyun
corpus
:gövde
cauda
:kuyruk
margo
facies
pars
angulus
cartilago
condylus
ligamentum
tendo
venter
origo
insertio
:kenar
:yüz, yüzey
:parça, bölüm
:açı, köşe
:kıkırdak
:eklem yüzü
:bağ (lig.)
:kas kirişi
:karın
:(kasın) başlangıç yeri
:tutunma, bağlanma,
(kasın) sonlanma yeri
fascia
:sargı, zar şeklindeki
örtü
septum
:bölme
trochlea
:makara
biceps, triceps, quadriceps: iki, üç, dört
başlı
cavum
:boşluk
membrana :zar
Osteoloji nedir?
Kemik Tipleri
Uzun kemikler
kemikleri
Kısa kemikler
Yassı kemikler
: Ör: kol ve önkol
: Ör: elbileği kemikleri
: Kafatasındaki beyni
çevreleyen kemikler
Sesamoid kemikler :Ör: diz kapağı kemiği
Düzensiz kemikler : Ör: yüz kemikleri
Havalı kemikler
:
Artroloji nedir?
Hareket Yeteneğine Göre Eklem Tipleri
Eklemler hareket yeteneğine göre
1-Oynamaz eklemler: Ör: Kafatasının beyni çevreleyen bölümündeki
kemikler arasındaki eklemler
2-Yarı oynar eklemler: Ör: pelvis kemikleri arasındaki eklemler
3-Oynar eklemler: Ör: omuz eklemi, dirsek eklemi, parmak kemikleri
arasındaki eklemler
Eklem yüzeylerinin biçimi, o eklemde hangi hareketlerin yapılabileceği
hakkında bilgi verir.
Eklem Yüzlerine Göre Eklem Tipleri
Sferoid tip eklem:
Elipsoid tip eklem:
Sellar tip eklem:
Trochlear tip (ginglymus=makara biçimli) eklem:
Trochoid tip eklem:
Plana tipi eklem:
Oynar Eklemlerde Bulunan Başlıca Oluşumlar
Capsula articularis (eklem kılıfı):
Cartilago articularis (eklem kıkırdağı):
Ligamentum:
Discus articularis (eklem yastığı):
Meniscus articularis
Herni (Fıtık) nedir?
Myoloji nedir?
Kas Tipleri
İskelet kası:
Kalp kası
Düz kas:
Origo
İnsertio
İskelet kasının bölümleri
Venter (karın):
Tendo (kiriş):
Aponeurosis:
caput (baş):
Bursa:
Kasların İsimlendirilmesi
•biçimlerini niteleyen terimler kullanılabilir.
Ör: m. quadratus femoris: dörtgen şeklindeki uyluk kası, m. deltoideus: delta biçimli kas.
•büyüklüklerini niteleyen terimler kullanılabilir. Ör: m. teres major: büyük yuvarlak kas, m. teres
minor: küçük yuvarlak kas
•uzunluklarını niteleyen terimler kullanılabilir. Ör: m. palmaris longus: uzun avuç içi kası, m.
palmaris brevis: kısa avuç içi kası.
•baş sayısını niteleyen terimler kullanılabilir. Ör: m. biceps brachii: iki başlı kol kası, m.
quadriceps femoris: dört başlı uyluk kası
•komşu oldukları kemikleri niteleyen terimler kullanılabilir. Ör: m. tibialis anterior: tibia
kemiğinin önündeki kas.
•yaptıkları hareketi niteleyen terimler kullanılabilir. Ör: m. flexor carpi radialis: elbileğine
fleksiyon yaptıran, radius adlı kemiğe yakın kas, m. supinatorius: supinasyon yaptıran kas.
•yapışma yerlerini niteleyen terimler kullanılabilir. Ör: m. coracobrachialis: proc. coracoideus adlı
çıkıntıdan başlayıp kolda sonlanan kas.
•Yapısal özelliklerini niteleyen terimler kullanılabilir. Ör: semitendinosus: yarısı tendon olan kas.
Fascia’lar
fascia superficialis
fascia profunda
teşekkürler…