Üretim Yönetimi File

İŞLETMELERDE VERİMLİLİK:
ÜRETİM YÖNETİMİ FONKSİYONU
ÜRETİM KAVRAMI:
Üretim: işletmelerin girdi (input) almaları,
bunları belli bir süreçten sonra çıktı (output)
olarak adlandırılan mal ve hizmetlere
dönüştürülmelerine
karşılık
gelen
bir
kavramdır.
Ekonomistler üretimi; her türlü fayda yaratma
(şekil değişikliği, zaman değişikliği, mekan
değişikliği) veya iktisadi mal veya hizmetler
meydana getirme olarak tanımlamıştır.
2
Üretim, ham ve yardımcı maddeleri, işletme
malzemeleri, yarı mamulleri ve parçaları,
kullanılabilir ürüne dönüştürme çabaları olarak
tanımlanabilir.
Şekil II-6.1
İşletmeler bir ürünün sunacağı temel
faydaya
ek
olarak;
kalite
düzeyinde,
tasarımında, ambalajında, marka isminde ve
farklı
ürün
özelliklerinde
yapılacak
iyileştirmeler ile bunları destekleyecek donanım
özellikleri, garanti süresi, aksesuarlar, satış
sonrası servis, dağıtım kanalları ve yapılacak
güncelleştirmeleri
de
ürün
geliştirme
aşamasında göz önünde bulundurmalıdırlar.
3
İşletmelerin çevrelerinden aldıkları bir dizi
girdiyi, belirli bir süreçten geçirerek,
tüketicilerin gereksinimlerini karşılayan ve
dolayısıyla onlar için fayda yaratan mal
ve/veya hizmete (çıktı) dönüştürme çabası
denir. Şekil II-6.2, Şekil II-6.3
Üretim süreci önce alt yapı ve donanım
sağlanmasıyla başlar. Üretim sürecine girdiler
sokulur ve süreç içinde seçilen üretim
yöntemi
uygulanarak,
performans
göstergelerinin
gerçekleştirilip,
gerçekleştirilmediği kontrol edilir.
4
Üretim yönetiminin kapsamı hammadde
girişinden itibaren, ürünün nihai kullanıcısına
teslim edildiği noktaya kadar devam eden bir
süreçtir.
Üretim
yönetimi;
işletmenin
elinde
bulunan malzeme, makine, insan gücü ve
finansal
kaynakların
belirli
miktardaki
mamulün istenilen niteliklerde (kalitede),
istenilen zamanda ve en düşük maliyetle
üretimini sağlayacak biçimde bir araya
getirilmesi olarak ifade edilebilir.
5
Şekil II-6.4 Üretim Yönetimi Öğeleri.
Üretim Yönetimi ancak zaman, kalite,
miktar, ve fiyat unsurlarının dikkate alınması
ve bunların piyasadaki arz ve talep ile
uyumlaştırılmasıyla
doğru
şekilde
yönetilebilen bir süreçtir.
6






Müşteri ve Pazar şartları,
Talep yaratma,
Sipariş alma ve satış tahmini,
Planlama: Hammadde-malzeme planlaması ve
üretim planlaması,
Üretim ve kontrol,
Stok ve sevk.
İşletme, çevresinden çeşitli girdiler alarak
bunlara üretim faaliyetleri yoluyla değer katan
ve böylece müşterilerine fayda sağlayan bir
değer zinciri olarak düşünülebilir.
7
Girdiler: hammadde ve çeşitli malzemeler ile
insan kaynakları, arazi, binalar ve bilgi gibi
unsurlardan oluşmaktadır.
Çıktılar:
işletme
tarafından
üretilerek
müşteriye sunulan mal ve/veya hizmetlerdir.
8










Ürün tasarımı,
Üretim süreç tipinin belirlenmesi,
Mamul stok politikasının belirlenmesi,
Üretim tesislerinin odağının belirlenmesi,
Yeni ürün geliştirilmesi ve tasarımı,
Teknoloji seçimi ve süreç geliştirilmesi,
Kaynakların stratejik alternatifler arasında
dağılımı,
Tesis planlama: kapasite, yer seçimi, yerleştirme,
İş tasarımı,
İşleyişle ilgili taktik kararlar.
9





Ürün ve/veya hizmet tasarımı,
Talep ve kapasite planlama,
Üretim sistemi tasarımı,
Üretim planlama ve kontrol,
Süreç geliştirme, problem çözme ve bakım
faaliyetleri.
10
İşletmelerin üretim sistemleri 3’e ayrılır:
Şekil II-6.8
1. Sürekli Üretim,
2. Kesikli Üretim,
3. Proje Tipi Üretim.
11
1.
Sürekli Üretim Sistemi:
Çok yüksek miktarlarda üretilen standart
tipte ürünler için kullanılır. Sistem, büyük
ölçüde otomasyona dayalı olarak ve yirmi
dört saat kesintisiz bir şekilde işlemektedir.
Ör: petrol rafinerileri, su arıtma tesisleri.
12
Sürekli Üretim Sisteminin dezavantajları:



Üretim hattındaki herhangi bir sorun bütün
hattı etkileyecektir,
Oldukça maliyetli ve teknolojik bir üretim
sistemidir,
Üretim sistemindeki esneklik bulunmaması
sektörün çok çabuk yön değiştirmelerine
etkin bir şekilde tepki verememesine neden
olabilir.
13
Sürekli
Üretim
özellikleri:
Sisteminin
ayırt
edici
Az çeşitli yüksek miktarlarda üretim,
Yüksek sermayeli yatırım,
Düzenli talep,
Tüm ürünlerin aynı makineler üzerinde aynı
işlemleri görmesi,
◦ Özel amaçlı makineler kullanması,
◦ Yüksek hammadde ve mamul stokları,buna karşılık
düşük ara stokları,
◦ Fabrika içi taşımacılıkta konvektör, raylı araba gibi
özel araçlar kullanılması.
◦
◦
◦
◦
14


Sürekli üretim sistemi; Kitle Üretimi ve
Akış Tipi Üretim olarak kendi arasında ikiye
ayrılmıştır.
Kitle Üretimi: Kitle üretiminde makine ve
tesisatlar uzun süre yalnız bir çeşit malın
üretimini yapmakta kullanılır. Gerektiği
zaman makine ve tesisatların konumu,
yerleşimi ve ayarları yeniden düzenlenerek bir
başka benzeri mal üretimine de geçilebilir.
Akış Tipi Üretim: makineler sadece tek bir
malın üretimi için dizayn edildiklerinden, bir
başka malın üretiminde kullanılmazlar.
15
2.
Kesikli Üretim Sistemi: Kesikli üretimde
farklı ürünler, az miktarda gruplar halinde
üretilmektedir. Sürekli üretime göre, üretim
hacmi ve ürün standardizasyonu daha
düşüktür. Ör: Makine atölyeleri, mobilya
atölyeleri, fırınlar.
16
Kesikli üretim sisteminin ayırt edici özellikleri:
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
Düzensiz talep,
Genel amaçlı makinelerin kullanılması,
Düşük miktarlarda çok çeşitli üretim,
Aynı fonksiyonel özelliklere sahip üretim araçlarının
aynı bölümlerde toplanması,
Kalifiye iş gücü kullanılması,
Yüksek ara stokları, düşük hammadde ve mamul
stokları,
Fabrika içi taşımaların, genellikle insan gücü ile
çalışan veya motorla tahrik edilen istif arabaları ve
sabit veya hareketli vinçlerle yapılması,
Miktar ya da çeşit itibarı ile değişkenlik gösteren
tüketici talebi karşılayacak esnekliğe sahip olması.
17
Kesikli Üretim Sistemi:
1. Siparişe
Göre Üretim: Ne üretileceği önceden
belli olmadığı için, belirli bir malın sürekli
üretimi
mümkün
olmayabilir.
Alınan
siparişleri gerçekleştirmek için üretim yapılır.
Mal çeşidi oldukça fazladır. Çok amaçlı
makineler kullanılır.
2. Parti Üretim Sistemi: Bir malın özel bir siparişi
veya piyasadaki talebi karşılamak amacıyla
belirli süre üretilmesidir. Üretilen seri
doğduktan sonra, bir başka mal serisinin
üretimine geçilir.
18
3. Proje Tipi Üretim Sistemi: Birbirinden tamamen
farklı, müşterinin isteklerine göre şekillendirilen
ürünlerin üretimi için kullanılır. Çok düşük
hacimde üretim ve yüksek düzeyde çeşitlilik söz
konusudur.
Proje tipi üretimin ayırt edici özellikleri:






Büyük ölçekli tek seferlik işlerden oluşan bir üretim
şeklidir,
Özel talebe bağlı bir üretim şeklidir,
Üretim
faktörlerinin
projenin
yapılacağı
bölgeye
taşınması gerekir,
Mamul sabit konumdadır,
Makine ve iş görenler mamul içinde hareket ederler,
İşgücü kullanılan düzeyini zaman içinde değişkenlik
gösterebilir.
19
Üretim için gerekli olan malzemenin
gerektiği anda ihtiyaç noktasında bulunmasını
temin eden ve sıfır envanteri hedef alan bir
malzeme yönetim sistemidir.
Tam Zamanında Üretim: en az kaynak
kullanımıyla, en kısa zamanda, en ucuz ve
hatasız üretimi gerçekleştirerek, müşteri
taleplerine cevap verecek şekilde en az israfla
ve üretim faktörlerini en esnek şekilde
kullanıp
potansiyellerin
tümünden
yararlanmak şeklinde tanımlanabilir.
20