Sıralı Ölçme Düzeyleri (Sıralı Ölçekler)

4. chapter
Sıralı Ölçme Düzeyleri (Sıralı Ölçekler)
Sıralı ölçme düzeyleri (Sıralı Ölçekler), sadece bir sınıfın üyelerinin tanımlanması değil, aynı
zamanda nesnelerin ya da olayların atıflarının büyüklüğünün en düşükten en yükseğe doğru
sıralamasını da verebilir. Büyüklük, çoklukların azdan çoğa doğru kendine özgü sıralanması
olarak tanımlanır (Grazino & Raulin, 2000). Sıralı ölçeklerde nesneler ya da olaylar, ölçme
için yüksek ya da düşük değer yüklenmesine bağlı olarak belirlenen sıralamaya alınır. Sıralı
ölçeklerin yüksekliği, örneğin bir grup öğrencinin boylarının en kısadan en uzuna görsel
olarak sıralanmasına dayanan, gerçekçi ölçümlerle desteklenmesine ihtiyaç duyulmadan
yapılan bir sıralamayla temellenebilir. Kekemelik şiddeti ya da boğuk seslilik, dinleyici
yargılamasına dayalı olarak oluşturulan bir prosedürde en düşük şiddetten en yüksek şiddete
doğru sıralanabilir. Sıralı bir ölçekle, olayların ya da nesnelerin nasıl yüklemelerine göre
sıralamalarına riayet ettiklerini bilebiliriz. Ancak, her bir nesne arasındaki ölçülen farklılığın
miktarını bilemeyiz. Örneğin bir sınıfın sıralamasını yaparken, birinci öğrenciyle ikinci ve
üçüncü öğrenci arasındaki fark çok önemli değildir. Sıralama; 95, 94 ve 90 şeklinde olabilir.
Her bir öğrenci arasındaki puan farkı değişik olabilir.
Aralıklı Ölçme Düzeyleri (Aralıklı Ölçekler)
Aralıklı ölçme düzeyleri (Aralıklı Ölçekler), tanımlama ve büyüklük içerir. Yükleme yapılan
ölçümlerin örnekleri arasında, bitişikteki aralığın eşitliğini belirtmeye olanak sağlar. Aralıklı
ölçme düzeyleri (Aralıklı Ölçekler), eşitliklerin mesafesini belirleme ya da eşit aralıklar,
nesneler ya da olaylar arasında ölçümleri yükleme içerir. Ancak yüklemesiz gerçek bir sıfır
puan durumuna işaret etmez. Eşit aralıklar, ölçeğin her yerindeki birimler arasındaki farklılık
aynıdır demektir. Yani 2 – 3 arasındaki mesafe, 99 – 100 arasındaki mesafeyle aynıdır
(Grazino & Raulin, 2000). Aralıklı ölçekler için çok genel bir örnek olarak Santigrat ve
Fahrenheit ısı ölçen termometre ölçekleri verilir. Termometredeki ısı işaretleri eşit mesafede
aralığa sahiptir. Cam yüzeyi üzerinde çizilmiş olan işaretler, civanın ısı olarak genleşmesine
bağlı alarak yükselmesi ve alçalmasını belirler. Ancak buradaki sıfır puan keyfidir ve ısının
yokluğu anlamına gelmez. Altmış ve yetmiş dereceler arasındaki farklılaşmayla yetmiş ve
seksen dereceler arasındaki farklılaşmanın aynı olduğunu söyleyebiliriz. Ancak ısı oranları
arasındaki oranın eşitliğinin aynı olduğunu belirleyemeyiz. İletişim bozukluklarında bazı
değişkenler (ör. Konuşmanın Doğallığı; bkz. Martin, Haroldson ve Triden, 1984), eşit
görünümlü eşit aralıklı ölçekle ölçülmesi mümkündür (ör. 1’den 9’a puanlı bir ölçek).
Skorların değişimden ortalamaya kadar sıfıra sahip olmayan şekilde temellendiği, zeka,
kişilik, başarı testleri gibi psikolojik testleri içeren, standardize edilmiş birçok davranışsal test
skoru, aralıklı ölçeklerle ölçülür. Birçok dil testi, aralıklı ölçme düzeyleri sonuçları ve bu
yolla elde edilmiş standart skorlarla yapılandırılmıştır (ör. PPVT-R, TOLD YA DA CELF,
standart skorları).