HIR*ST*YAN ROMA VE *TALYA*DAK* ESERLER*
advertisement
İtalyan ve Kuzey Rönesans Sanatı 14.YY SONLARI, 15.YY, 16.YY BAŞI Kaynaklar: •Hollingsworth, Mary; Dünya Sanat Tarihi, İnkılap •E. H. Gomrich; Sanatın Öyküsü •Tükel, Uşun, Arsal, Serap; Sözden İmgeye Batı Sanatında İkonografi; Kabalcı •Minor, Vernon Hyde; Sanat Tarihinin Tarihi •Vasari, Giorgio; Sanatçıların Hayat Hikayeleri •Timothy Scott; The Annunciation; Symbolic functions of space in Renaissance depictions of the Annunciation; Originally published in Sophia: The Journal of Traditional Studies, 2007 •Baxandall, Michael; 15. yy’da Sanat ve Deneyim; İletişim Yayınları •Panofsky, Erwin; Perspektif Simgesel Bir Biçim; Metis •Florenski, Pavel; Tersten Perspektif; Metis •Sennett, Richard; Ten ve Taş Batı Uygarlığında Beden ve Şehir; Metis •Welch, Evelyn; Art and Society in Italy 1350-1500; Oxford History of Art • İtalya Rönesans Sanatı PISANELLO ( 1395 - 1455 ) HOCASI: Stefano da Verona, Gentile De Fabriano : Sanatçı Floransa doğumludur. Gentile De Fabriano tarafından yetiştirilmiş. 1425’te onunla beraber Venedik’e gitmiş. Oradan da Fabriano’nn San Giovanni in Laterano’da başladığı freskleri tamamlamak üzere Roma’ya geçmiş. 1431-33 arasında Roma’da çalışmış. Aynı zamanda madalya ustasıdır ve Rönesans madalyalarının yaratıcısıdır. İtalya’nın bütün saraylarına çağrılmış ve prenslerin madalyalarını yapmıştır. Madalyon ustası olduğu içindir ki yaptığı portrelere de bu etki yansımış ve portrelerde resmedilen kişiler profilden ele alınmıştır. Madalyonlarda görülen keskin üslup portrelerine de yansımıştır. Çiçekler ve kelebekler gibi doğal ayrıntılar, sanatçının Gentile da Fabriano’dan sonra, İtalya’da öncülüğünü yaptığı Uluslar arası Gotik üslubu özelliklerindendir. Çok sayıda hayvan çizimi, her ne kadar dönemin süslemeci kalıplarına uysa da doğayı gerçekçi olarak betimleme çabasını yansıtmaktadır. Resimlerinde gölge –ışık etkileri ve anotomik çalışmalarındaki 2 titizliğiyle doğallık izlenimini yakalamaya çalışmıştır • İtalya Rönesans Sanatı / PISANELLO ( 1395 - 1455 ) HOCASI: Stefano da Verona, Gentile De Fabriano 5.yy’ın ilk yarısında portreciliğin bir tür olarak gelişimi görülmektedir. Bu dönemde portreler üzerine çalışmış olan bazı sanatçılar: Jacopo Bellini, Masaccio, Domenico Veneziano, ve Pisanello’dur. Pisanello Mantua Lord’u olan ve aynı zamanda sanatçının hamisi olan Leonello d'Este’nin portresini yapmıştır. Profilden ve onun karakteristik görüntüsünü yansıtmıştır. Pisanello’nun tarzı Kuzey İtalya için için çok uygun düşmektedir. d’este ailesi Rönesans döneminin Quattrocento (15.yy) periyodunda sanat ve Leonello d’Este’nin Portresi.1441 / Tempera on wood, 28 x 19 cm / Accademia Carrara, Bergamo 3 bilimin önemli hamileri olmuşlardır. 4 • İtalya Rönesans Sanatı / PISANELLO ( 1395 - 1455 ) HOCASI: Stefano da Verona, Gentile De Fabriano St. Eustance’nin Vizyonu.1440 Tempera on wood, 55 x 65 cm / National Gallery, London • İtalya Rönesans Sanatı DONATELLO (1386 – 1466) 15. yüzyılın heykel alanındaki büyük ustası Donatello’nun (yak. 1386-1466) konumu, mimaride Brunelleschi’nin resimde de Masaccio’nunkine eşdeğerdir. Donatello da klasik sanat yapıtlarını incelemiştir. Davud Heykeli (Bargello), onun hümanist ve gerçekçi anlayışını akıcı ve zarif formlarla gözler önüne sermektedir. Rönesans’taki ilk çıplak heykellerden biri olan Davud, süslemeci anlayış ve zarafet açısından bir ölçüde Gotik üslupla da ilişkilidir. Klasik heykele insan duygularını aşılamak sanatçının en büyük başarısıdır. Rönesans üslubunun da kurucusu 5 sayılmaktadır. Michelangeleo’dan önce Floransa’nın en önemli heykeltıraşıydı. • İtalya Rönesans Sanatı / DONATELLO (1386 – 1466) Davud /Bronz / 1433 / Yükseklik 158 cm / Museo Nazionale del Bargello, Florence 6 Golyat’ı öldürdükten sonra dalgın dururken gösterilmiş. Davud’un duruşunun akıcı doğallığı, utangaç tavrı ve bakırın duyumsal yüzey dokusu hep birlikte heykele canlılık veriyor. Donatello’nun sanat hayatındaki ilk dönemi bu heykelin yapımıyla sona erer. Orijinal olarak heykel Medici-Riccardi sarayının bahçesine yerleştirilmişti.1495’de Vecchio sarayının bahçesine taşınmış ve mermer bir sütun üzerine yerleştirilmiştir. 1555’e kadar burada kalan heykelin yerine daha sonra Verrochio’nun çeşmesi yerleştirilmiştir ve heykel girişte bulunan bir nişin içine taşınmıştır. 1777’de Uffizi’ye oradan da bugünkü yeri olan Bargello’ya taşınmıştır. Davut, Praksiteles’in ideal form fikrinin zarif biçimde ele alınışını göstermektedir. Fakat nü’nün gösterilişi, kompozisyonun statik dengesi, heykeli yaşatan canlılığı tamemen yenidir. İzleyicinin bakış açısına göre ışık etkileriyle birlikte heykelin üzerindeki çizgiler belirginleşir. Vasari’nin tanımlaması aydınlatıcıdır: “Signora sarayının bahçesinde Goliath’ın başını kesen Davud’un gerçek insan boyutlarında bronz bir heykeli durmaktadır. Davut bir ayağını kaldırıp kesilen başın üzerine koymuş ve sağ elinde kılıcını tutmaktadır. Bu figür kendi canlılığı içinde çok doğaldır ve yumuşaktır. Sanki sanatçının yaşayan bir formun kaılıbını aldığı izlenimini uyandırmaktadır. Cosimo’nun sürgününden sonra Medici bahçesinden kaldırılmıştır. Davud /Bronz / 1433 / Yükseklik 158 cm / Museo Nazionale del Bargello, Florence 7 • İtalya Rönesans Sanatı / DONATELLO (1386 – 1466) • İtalya Rönesans Sanatı / DONATELLO (1386 – 1466) Hümanizma’nın getirisi olarak güçlü ifade söz konusudur. Sanatçının son dönem eserlerinde ifade güçlenmeye başlıyor. Yoğun bir dışavurum söz konusudur. Heykel Floransa Vaftizhanesi için yapılmıştır. Vasari heykelle ilgili şöyle yazmıştır: “ Zarifçe uygulanmış ve etkileyici bir çalışma. Uçarılığından ve cinsel durumundan arınmış bir halde gösterilmiştir ve Donatello’nun anatomi bilgisindeki uzmanlığı figürün her kısmının mükemmel bir doğrulukla Davud /Bronz / 1433 / Yükseklik 158 cm / Museo Nazionale del Bargello, Florence 8 işlenişinde görülebilmektedir.” • İtalya Rönesans Sanatı PAOLO UCCELLO ( 1397 – 1475 ) Floransalı primitif sanatçılardandır. Bir dönem kuyumcu olarak, mozaikçi olarak çalışmıştır. Geometri ve perspektif çalışmaları yapmıştır. 1445’de Floransa katedrali için vitray örnekleri yapmıştır. 1445 - 50 arası Santa Maria Novella kilisesi için büyük kompozisyonlar yapmıştır. 1440-50 arası Sienalılar ve Floransalılar arasındaki savaşı anlatan 3 pano yapmıştır. Mekânın betimlenmesi sorunlarıyla ilgilenen Uccello, perspektif ve kısaltım tekniği üzerine yoğunlaşmıştır. Ancak Ucello’nun dehası en çok ayrıntıların ve garip şekillerin bolluğunda ve olağanüstü arka planda kendini göstermektedir. Ressam, mozaikçi, dekoratör olan Uccello 9 döneminin en yetenekli ve çalışkan sanatçılarından biriydi. San Romano Bozgunu. 1450 / Tempera on wood, 182 x 320 cm / National Gallery, London 10 • İtalya Rönesans Sanatı / DONATELLO (1386 – 1466) • İtalya Rönesans Sanatı MASACCIO ( 1401 - 1428 ) 11 Floransalıdır. Ghiberti ve Donatello’dan heykeltıraşlık eğitimi almış. Resim eğitimini de Masolino’dan almıştır. Brancacci ailesine ait şapelde 1424’te Masolino’nun teknik ve perspektif açıdan Rönesans bilgilerini kullandığı ve yapımına başladığı St.Peter’in yaşamından sahnelerin ele alındığı fresklerin bir kısmında Masaccio da çalışmıştır. Gölgeyi ustaca kullanmıştır bu fresklerde. Masolino’nun Gotik üslubu yakın tarzının yanında, Masaccio’nun resimlerinde farklı anatomik unsurlar söz konusudur. Floransa’da Gotik üslup Masaccio’nun ortaya çıkışıyla son bulmuştur ve bu sanatçıyla antik sanata ikinci bir dönüş başlamıştır. Uluslar arası Gotik üslubun incelik kaygılarına karşı Roma portrelerinin sert ve katıksız realizmi kendini göstermeye başladı. Resimdeki bu durum Floransa heykelinde Donatello, mimaride Brunelleschi ile temsil ediliyordu. Massacio’nun üç boyutlu mekân anlayışı, 15.yy Floransa okulunun temel ilkesi olmuştur. Fra Angelico’nun mekân duyarlılığı gelişmiş bir doğacılığa, Ucello’da geometri ve perspektif arayışlara doğru gelişmişti. Masaccio ile birlikte figürler gerçek bir fiziksel varlığa sahip olurlar. Bu öncü sanatçı kısa yaşamına karşın 15.yy’ın Floransalı sanatçılarının en büyüğü olmuştur. Tek bir bakış veya hareketle olayı anlatabilme yeteneği; gerçek ışık ve mekân duygusu uyandıran, tutumlu tekniği onu çağdaşlarından üstün ve özgün kılan özelliklerdir. Günümüze ulaşan yapıtlarının çoğu fresklerdir. Bu dahi ressam henüz 30 yaşına varmadan ölmüştür. Rönesans resim sanatının tüm özeliklerini yansıtan yapıtlarıyla gerçek bir kurucu sıfatını kazanmıştır. Giotto’nun bir yüzyıl önce ele almış olduğu ana ilkeleri daha sağlam bir şekilde işleyerek, hacim, çizgi ve renk kullanımında ulaştığı üstün ve yeni tavrıyla hümanist düşüncenin ilk görsel zaferini kazanmıştır. İtalya Rönesans Sanatı / MASACCIO ( 1401 - 1428 ) Floransa’da Santa Maria Novella kilisesi için yaptığı trinity. Masaccio perspektifin matematiksel ilkelerini öğrenmiş. İsa’nın arkasında Tanrı resmedilmiş. İki eliyle oğlunun çarmıhını tutuyor. İki yanında Meryem ve S.John yer alıyor. Altta ölüm ve çürüme, Kudüs’teki Golgota şapelinin bir tür yorumu. Golgota şapeli çarmıh’ın dikildiği yere simgeliyor. inşa edilmiş. Resimdeki Alttaki tonoz, iskelet Floransalı Âdem’i çağdaş sanatçıları hayran bırakan çizgisel perspektifin yetkin bir uygulamasıdır. Masaccio, tıpkı uzaklaşan bir yola bakıldığında çizgilerin tek bir noktada birleşmesi gibi bu sahnedeki tüm derinlik çizgilerini de tek noktada toplamıştır. Tonoz ve sütunlar o dönemde Klasik mimariye yeniden duyulmaya başlanan ilgiyi yansıtmaktadır. Figürler Masaccio’dan önce hiç görülmeyen gerçek, fiziksel Çarmıh. 1425 – 1428 / Fresco, 667 x 317 cm / Santa Maria Novella, Florence 12 bir varlığa ve hacme sahiptir. • İtalya Rönesans Sanatı DOMENICO VENEZIANO ( 1410 – 1461 ) Veneziano yeni bir üslubun öncüsüdür. Aydınlık ve açık renkler kullanmıştır. Bu üsluba Pittara di Luca (Ayınlık Resim) denilmektedir. Bu akım çerçevesinde Fra Angelico ve 13 Uccello’nun resimleri bulunmaktadır. İtalya Rönesans Sanatı / DOMENICO VENEZIANO ( 1410 – 1461 ) Meryem’in başı açık ve mavi pelerini var üstünde. İsa gerçek çocuk görünümündedir. İstiridye şeklinde kabuğu bir niş var. Ayaklar yere sağlam Meryem ve Çocuk İsa Azizlerle.1445 / Ahşap Üz. Tempera / 209 x 216 cm / Galleria degli Uffizi, Florence 14 bir şekilde basıyor. • İtalya Rönesans Sanatı PIERO DELLA FRANCESCA ( 1415 – 1492 ): Sanatçının Erken İtalyan Rönesans Resminde önemli yeri vardır. Başlıca eserlerini Floransa’da değil; Umbria, Arezzo gibi küçük ketlerde vermiştir. Ayrıca Ferrara’da d’Este ailesi, Urbino’da Montefeltro aileleri için çalışmıştır. Ancak asla Medici ailesi için çalışmamıştır. Sanat merkezlerinden uzak kalışı onun resminde bireysel üslubun öne çıkmasını sağlamıştır. Resimlerinde temel geometrik biçimlerde düzenlemeler yapmıştır. Yaşamının sonuna doğru geometri, perspektif gibi konularda yazılar yazmıştır. Resimlerinin arka planlarında yer alan manzaralarda Flaman sanatının etkilerini görmekteyiz. Bu etkiler Ferrrara’da d’Este için çalıştığı sırada bu kişinin koleksiyonunda Flaman ressamlarının eserlerini görmüş olmasından kaynaklanıyordu. Erken eserlerinde Pittara di Luca üslubunun 15 etkileri görülmektedir. 15.yy’ın en sevilen sanatçılarındandır. Bu yapıtta 15.yy tasvir geleneğinin çok figürlü kompozisyon anlayışıyla karşılaşıyoruz. Burada da derinlik çizgisel bir anlayışla ve paralel düzlemler yoluyla verilmeye çalışılmıştır. Derinlik sağlama yolunda arka plandaki doğa görünümünden yaralanılmıştır. Ancak, detayların işlenmesi kuzey sanat geleneğini hatırlatan bir tarzdadır. Sanatçı kompozisyon olarak İsa’nın Doğumu sahnelerinde hiç rastlanmayan bir şema kullanmıştır. İsa merkezden ön plana alınmış ve arakasında ikisi müzik aleti çalan ve üçü ilahi söyleyen beş figür ilave edilmiştir. Sahne de bir sundurmanın önünde tasarlanmıştır. Bu sundurmada İsa’yı doğduğunda nefesleriyle ısıtan merkep ile öküz yer almaktadır. Meryem’in kıyafeti daha bir renklidir. İsa’nın Doğumu.1470 / Panel Tempera, 124,5 x 123 cm / National Gallery, London 16 İtalya Rönesans Sanatı / PIERO DELLA FRANCESCA ( 1415 – 1492 ) Diriliş.1463-5 / Mural in fresco and tempera, 225 x 200 cm / Pinacoteca Comunale, Sansepolcro 17 İtalya Rönesans Sanatı / PIERO DELLA FRANCESCA ( 1415 – 1492 ) • İtalya Rönesans Sanatı ANTONIO POLLAIUOLO ( 1431 – 1432 ) Floransa okuluna bağlıdır. Hamisi Medici ailesidir. Kuyumculuktan yetişen bir sanatçıdır. Aldığı ilk büyük sipariş Medici Sarayı’nın büyük salonuna asılmak üzere ısmarlanan Herkül’ün işlerini gösteren resimlerdir. Herkül figürü 13.yy’dan itibaren Floransa şehir mühürlerinde görülüyor Medici ailesi de Herkül figürünü kendi iktidarlarına örnek olarak seçmişler ve bu resimleri sipariş vermişlerdir. Anatomiye meraklı olan Pollaiuolo, insan vücudunun içyapısını ve çalışmasını 18 araştırmak için kadavra kesen ilk sanatçılardan biridir. İtalya Rönesans Sanatı / ANTONIO POLLAIUOLO ( 1431 – 1432 ) Anteus’un yüzündeki ifade dikkat çekici ve anatomik açıdan başarılı bir resim. Kasların gerilimi büyük bir ustalıkla yansıtılmıştır. Anteus Poseidon ve Gaia’nın oğlu olan Libya’daki bir devdir. Gaia Grekçe dünya anlamına geliyor. Anteus yere bastığı sürece yani annesiyle bağlantılı olduğu sürece güçlüdür fakat eğer ayakları yerden kesilirse bütün gücünü kaybeder. Düşmanlarını öldürdükten sonra kafataslarını toplardı. Bu kafalardan babası Poseidon’a bir tapınak yaptırmayı sembolize etmektedir. Herkül ve Antaeus / 1478 / Tempera on wood, 16 x 9 cm / Galleria degli Uffizi, Florence 19 planlamıştır. Anteus efsanesi ruhsal gücü İtalya Rönesans Sanatı / ANTONIO POLLAIUOLO ( 1431 – 1432 ) Hydra mitolojik bir ejderhadır. Herkül’ün üstünde Nemeci isimli bir Herkül ve Antaeus / 1478 / Tempera on wood, 16 x 9 cm / Galleria degli Uffizi, Florence 20 aslanın postu var. Resim Floransa Pucci Şapeli için yapılmıştır. Bu yapıt resim sanatın artık yeni bir yolda olduğunu ortaya koyan ilgi çekici kuruluş şemasına sahiptir. Figürler piramidal bir düzene göre tertiplenmişlerdir. Azizin bu piramidin üstünde yer almakta ve bakışları gökyüzüne dikilmiş tam bir teslimiyet hali içindedir. Grafik düzendeki monotonluğu giderebilmek için sanatçı anatomik etüt birikiminin sağladığı avantajları alabildiğine kullanmıştır. Figürlerim tüm hareketleri kompozisyonda simetrik bir denge sağlarken aynı zamanda da kuruluş şemasındaki tek düzeliği ve katılığı gidermek amacıyla özenle çalışılmıştır. Resmin ve konunun yer aldığı mekân Azizin bakışlarıyla ötedeki başka bir mekâna doğru kaymaktadır. Yapıt 15.yy resminin perspektif konusundaki arayışlarını göstermesi bakımından da önem taşımaktadır. Açık havada geçen sahnede derinlik arka plandaki manzarayla sağlanmaya çalışılmıştır. Bu perspektifin açık havada gerçekleştirilmeye çalışılması oldukça önemlidir. Ayrıca Aziz Sebastian’ın salgın hastalıklara karşı koruyucu olduğu inancı bu konuya temel teşkil etmektedir. Aziz Sebastian’ın Şehit Edilişi. 1473-75 / Panel, 292 x 2023 cm / National Gallery, London 21 İtalya Rönesans Sanatı / ANTONIO POLLAIUOLO ( 1431 – 1432 ) • İtalya Rönesans Sanatı ANDREA DEL VERROCCHIO (1435 – 1488): Verrocchio Floransalı ressam ve heykeltıraştır ve Erken Rönesans İtalyan heykeltıraşları arasında Donatello’dan sonra ikinci sırada gelmektedir. Bartolomeo Colleoni’nin Venedikte 1496’da inşa edilen atlı heykeli önemlidir. Hayatı hakkında çok az bilgi mevcuttur. Başlangıçta kuyumcu olarak yetiştirilmişti. Kuyumcu olarak ustalığı geleneksel anlamda bilinmektedir. Verrocchio’nun en önemli çalışmaları son yirmi senelik hayatında ortaya çıkmıştır. Floransa’nın önde gelen sanat patronlarından olan Piero de ‘ Medici ve oğlu Lorenzo tarafından himaye edilmiştir. Mediciler için yaptığı resim ve heykellerin yanı sıra, festivaller, yarışmalar için kostüm ve dekoratif silah tasarımları yapmıştır. Medici sarayındaki antik eserlerin küratörü olmuştur, pek çok antik Roma heykelinin, özellikle büstlerinin restorasyonunu yapmıştır. 15.yy’ın ikinci yarısında pek çok Rönesans sanatçısı onun atölyesinde çalışmıştır. 22 Bunlardan en önemlileri, Leonardo, Perugino, Botticelli’dir. İtalya Rönesans Sanatı / ANDREA DEL VERROCCHIO (1435 – 1488) Bu heykel Medici’ler tarafından sipariş verilmişti ve onlar tarafından 1476’da Floransanın kural koyan topluluğu olan Signoria’ya satılmış ve Vecchio sarayına yerleştirilmiştir. Donatello’nun Davut heykelinden farklı olarak Verrocchio’nun Davut’u bir devi öldürebilecek olan gururlu bir kahramandır. Açıklığı ve köşeliliği, Donatello’nun heykelindeki belirsizlik ve duygusallıkla karşıtlık içerisindedir. Çıplak ve saldırıya açık bir Davut yerine burada zarif Davut / Bronz / 1473-75 / Bronze, height: 125 cm / Museo Nazionale del Bargello, Florence 23 bir şekilde giydirilmiş bir Davut görürüz. İtalya Rönesans Sanatı / ANDREA DEL VERROCCHIO (1435 – 1488) Floransa’da San Salvi manastır kilisesi tarafından sipariş edilmiştir ve 1530’a kadar orada kalmıştır. Sarışın melek ve üstteki manzarada Leonardo’nun eli olduğu bilinmektedir. 1470’lerde Leonard’nun Verrocchio’nun atölyesinde çalıştığı bilinmekteydi. Genç Leonardo 1470’lerde Verrocchio’nun atölyesinde bulunmuştur. Bazı kritiklere göre ikinci melek de diğer bir Floransalı sanatçı olan Botticelli’ye aittir. Yandaki iki melek İsa’nın kıyafetlerini tutmaktadırlar. Kompozisyon Verrocchio’ya aittir fakat hangi sanatçının resim üzerinde çalışmış olduğu bilinememektedir. İsa’nın Vaftizi / 1472-75 / Oil on wood, 177 x 151 cm / Galleria degli Uffizi, Florence 24 bu • Kuzey Rönesans Sanatı ROGIER VAN DER WEYDEN ( 1399 – 1464 ) Etkisi ölümünden sonra bile sadece Kuzey Avrupa’da değil tüm kıtada sürmüş olan Flaman bir sanatçıdır. Kuzey’de natüralizmin gelişmesine örnek olarak gösterilebilecek eserleriyle ve bu gelişimi derinden etkileyen bir sanatçıdır. Hac nedeniyle Roma’yı ziyaret etmiştir. Bu usta hakkında tek bildiğimiz şey, çok ün kazanmış olduğu ve eski Hollanda’nın Jan van Eyk’ın da çalıştığı güney bölgesinde yaşadığıdır. Kuzeylilere özgü üsluplardan biri olan detaylar ve ince işçilik bu sanatçı tarafından da ele alınmıştır. Gotik sanatın ilkelerini gerçekçi bir stile uyarlamıştır. Van Eyk’ın buluşlarının ağırlığı altında kaybolup gitme tehlikesiyle karşı karşıya kalan, kolay anlaşılır tasarım geleneğinin çoğunu korumaya başlamıştır. Bundan böyle kuzeyli sanatçılar, her biri kendine 25 göre, sanatın yeni gereksinmelerini eski dinsel amaçla uzlaştırmaya çalışacaklardır. Kuzey Rönesans Sanatı / ROGIER VAN DER WEYDEN ( 1399 – 1464 ) Mahşer.1446-52 / Ahşap Üz. Yağlıboya / 215 x 560 cm / Musée de l'Hôtel Dieu, Beaune 26 Kompozisyon beş parçalı bir poliptik üzerinde yer almaktadır. Merkezi panoda en üstte bir gökkuşağı üzerinde oturan ve ayakları altında bir küre bulunan kırmızı elbiseli İsa tasvir edilmiştir. İsa üzerinde zeytin dalı bulunan sağ eliyle cennetlikleri selamlarken; üzerinde bir yazı şeridi ile kılıç bulunan sağ elini ise cehennemliklere yönelik olarak aşağı indirerek onları aşağılamaktadır. Altta boru öttüren dört meleğin çevrelediği baş melek Mikhail, elindeki terazide ruhların iyilik ve kötülüklerini tartmaktadır. Alt panolardan soldakinde ise İsa’dan günahkârlar için mağfiret dileyen Meryem figürü görülmektedir. Meryem arkasındaki gökkuşağı sayesinde merkezi panodaki İsa’ya bağlanmaktadır. Meryem’in arkasında solda iki Tevrat peygamberi yer almaktadır. Altta cennetlikler topraktan dirilerek dua etmektedirler. Sağ altta vaftizci Yahya ve sol altta Meryem merkezde İsa ile ortaya çıkan kompozisyona Bizans sanatında rastlanıyor. Vaftizci Yahya ve Meryem’in günahkârlar için İsa’dan mağfiret dilemesi yani Deesis adı verilmiştir. Bu şema Bizans’ın hâkim olduğu yerlerde yayılmış dolayısıyla Avrupa sanatına da girmiştir. Kompozisyondaki desen anlayışı Gotik sanat geleneklerini sürdürmektedir. Boyut aykırılığından kaçılmaması, sembolik ve hikâyeci anlatım dili ve perspektif kaygılar olmaksızın oluşturulan sembolik mekân özelikleri ile ortaçağ üslubu görülmektedir. Mahşer.1446-52 / Ahşap Üz. Yağlıboya / 215 x 560 cm / Musée de l'Hôtel Dieu, Beaune 27 Kuzey Rönesans Sanatı / ROGIER VAN DER WEYDEN ( 1399 – 1464 ) Mahşer.1446-52 / Ahşap Üz. Yağlıboya / 215 x 560 cm / Musée de l'Hôtel Dieu, Beaune 28 Kuzey Rönesans Sanatı / ROGIER VAN DER WEYDEN ( 1399 – 1464 ) Mahşer.1446-52 / Ahşap Üz. Yağlıboya / 215 x 560 cm / Musée de l'Hôtel Dieu, Beaune 29 Kuzey Rönesans Sanatı / ROGIER VAN DER WEYDEN ( 1399 – 1464 ) Mahşer.1446-52 / Ahşap Üz. Yağlıboya / 215 x 560 cm / Musée de l'Hôtel Dieu, Beaune 30 Kuzey Rönesans Sanatı / ROGIER VAN DER WEYDEN ( 1399 – 1464 ) Kuzey Rönesans Sanatı / ROGIER VAN DER WEYDEN ( 1399 – 1464 ) Çarmıhtan İndiriliş.1435 / Oil on oak panel, 220 x 262 cm / Museo del Prado, Madrid 31 Figürlerin üzüntülü tavrı bu resmi sanat tarihinin en dokunaklı tablolarından ve 15.yy resminin başyapıtlarından biri yapmıştır. Meryem’in burnundan aşağı süzülen gözyaşları, ellerini üzüntü içinde kenetlemesiyle sırtında giysinin gerilmesi gibi ayrıntılar, sanatçının çok iyi bir gözlemci olduğunu kanıtlamaktadır. Ancak kompozisyon, figürlerin alçak bir kutu içinde ayakta dururmuş gibi, resmin çerçevesi önünde toplanmış olmasından dolayı gerek bir olayın betimlenmesi yerine bir Noel sahnesi gibi görünüyor. Kuzey Rönesans Sanatı / ROGIER VAN DER WEYDEN ( 1399 – 1464 ) figürlerin Resimde yüzleri yaşamsal özellikler göstermektedir. Derin üzüntüyü belli eden figürler farklı yönlere doğru hareket halindedirler. Weyden’in hemen Ayı zamanda hemen bütün figürlerinde olduğu gibi onlara ağırbaşlı bir ciddiyet ve soyluluk yüklemiştir. Bu etki Weyden’in karakter portrelerinin belirgin ve değişmez bir özelliğidir. Diğer ressamlar güçlük bu özelliği çekmişlerdir. taklit etmekte Karekterlerin arasında duygusal bir ritm ve iletişim Çarmıhtan İndiriliş.1435 / Oil on oak panel, 220 x 262 cm / Museo del Prado, Madrid 32 bulunmaktadır. • Kuzey Rönesans Sanatı HANS MEMLING ( 1433 – 1494 ) Flaman resminin önde gelen temsilcilerinden biri olan Alman asıllı sanatçı döneminin ünlü ressamlarından bir olmuştur. Flaman ressam Hugo Van der Goes’dan etkilenmiştir ve onun resimlerinin birçok kopyasını yapmıştır. Ancak bu kopyalar ressamın orijinal tablolarına göre dramatik gerilimden yoksun olmuştur. Belki de bu eksiklikten dolayı Memling, sanat tarihinde beğenilen ve izleyiciye yakın olan bir ressam olarak değer buldu. Gerçekçi çehreleri, aydınlık ve basit ama kendinden emin kompozisyonları, Flemenk resmine özgü unsurları 33 çağrıştırır. Kuzey Rönesans Sanatı / HANS MEMLING ( 1433 – 1494 ) Flaman resminin önde gelen temsilcilerinden biri olan Alman asıllı sanatçı döneminin ünlü ressamlarından bir olmuştur. Flaman ressam Hugo Van der Goes’dan etkilenmiştir ve onun resimlerinin birçok kopyasını yapmıştır. Ancak bu kopyalar ressamın orijinal tablolarına göre dramatik gerilimden yoksun olmuştur. Belki de bu eksiklikten dolayı Memling, sanat tarihinde beğenilen ve izleyiciye yakın olan bir ressam olarak değer buldu. Gerçekçi çehreleri, aydınlık ve basit ama kendinden emin kompozisyonları, Flemenk resmine Cehennem / 1485 / Oil on wood, 22 x 14 cm / Musée des Beaux- Arts, Strasbourg 34 özgü unsurları çağrıştırır. Kuzey Rönesans Sanatı / HANS MEMLING ( 1433 – 1494 ) Figürler kompozisyonun anıtsal etkisi Müjde / 1489 / Oil on wood, 79 x 55 cm / Metropolitan Museum of Art, New York 35 açısından uzatılmıştır. • Kuzey Rönesans Sanatı JAN VAN EYCK ( ? – 1441 ) 15.yy’daki büyük Flaman ressam hiç şüphesiz ki Jan van Eyck’tır. Kalabalık anlatımlarda olduğu kadar portre sanatında da ustadır. Kuzey’de gerçekçiliğe tam olarak ulaşmayı sağlayan kişi devrimci buluşlarıyla Jan van Eyck olmuştur. Kendisi idealizasyona karşıydı, doğal olana yaklaşma taraftarıydı. Gerçeğe o kadar sadık kalmıştı ki daha sonraki kuşaklar bu kadar gerçekçilik karşısında oldukça rahatsız olmuşlardır. Sanatçının doğa gözlemleri sabırlıdır ve ayrıntı bilgisi doğrudur. Konunun arkasında uzanan manzara gerçek gibidir. Her türlü ayrıntıyı son derece sabırla resmetmiştir. Hayvanları, insanları ve bitkileri yaşamaktadır. Kuzey sanatının nasıl geliştiğini anlamak istiyorsak Van Eyck’ın bu özenli ve sabırla resmedilmiş eserlerine bakmalıyız. İtalyan ressamlar resimlerinde perspektif veya anatomik çizimleri için geometrik ve bilimsel temeller arıyorlardı. Fakat van Eyck tüm resmi görünen dünyanın bir aynası oluncaya kadar, sabırla ve ayrıntı üzerine ayrıntı ekleyerek, doğanın bir hayalini yanılsamasını oluşturuyordu. Kuzey sanatı ve İtalyan sanatı arasındaki bu fark uzun yıllar sürdü. Örneğin gerçeğe yakın bir tahmin yapmak istiyorsak: eğer bir yapıt, nesnelerin, çiçeklerin, mücevherlerin ya da kumaşların betimlenmesinde mükemmelliğe ulaşmışsa, bunun kuzeyli, olasılıkla Flaman bir sanatçıya ait olduğunu; eğer bir yapıt, güçlü dış hatlar, kusursuz bir perspektif ve mükemmel bir insan vücudu betimlemesine sahipse, bunun bir İtalyan sanatçı tarafından yapıldığı söylenebilir. Kendisi aynı zamanda yağlıboyayı bulmuştur. Onun başardığı boyaların yüzeye sürülmeden önce hazırlanışı için yeni 36 bir reçeteydi. Yumurta yerine yağ kullanmıştır. Bezir yağı ve pigmentleri karıştırmıştır. Arnofili’nin Evlenmesi.1434 / Meşe Üzerine Yağlıboya, 82 x 60 cm / National Gallery, London 37 Kuzey Rönesans Sanatı / JAN VAN EYCK ( ? – 1441 ) Arnofili’nin Evlenmesi.1434 / Meşe Üzerine Yağlıboya, 82 x 60 cm / National Gallery, London 38 Kuzey Rönesans Sanatı / JAN VAN EYCK ( ? – 1441 )
