suçlamayın yol gösterin

advertisement
EĞİTİM DİZİSİ
BEN BİR ERGENİM
SİZE İHTİYACIM VAR!
SUÇLAMAYIN
YOL GÖSTERİN
EMİNE ÖZDEMİR
SUÇLAMAYIN YOL GÖSTERİN
Genel Yayın Yönetmeni • Yaşar Hız
Editör • Taşkın KOKSAL
Dizgi • Efkan DEMİRÖZ
Kapak Tasarım • Hatice UZUN
Birinci Basım • © Mart 2015
ISBN . 978-605-9867-81-8
© copright
Bu kitabın yayın hakkı Gece Kitaplığına aittir.
Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz, izin almadan
hiçbir yolla çoğaltı lamaz.
K im lik Y ayınevi Gece K ita p lığ ın ın ya n kuruluşudur.
gecekitapligi@gmail.com
Baskı & Cilt
Bil Ofset
Tesviyeci Cad. 1/4 İskitler ANKARA
Sertifika No:23261
2
EMİNE ÖZDEMİR
EMİNE ÖZDEMİR
1979 yılında Hatay'ın Reyhanlı İlçesinde doğdu. İlk ve
Orta Okulu ReyhanlI'da okudu. Liseyi Antakya'da bitirdikten
sonra 2001 yılında Çukurova Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık
ve Rehberlik Bölümü'nden mezun oldu. 2012 yılında Zirve
Üniversitesi ve ardından Süleyman Demirel Üniversitesi Aile
Danışmanlığı Sertifika programlarını tamamladı. Kişisel Gelişim
Derneği Hipnoz Programına katıldı. 200'ü aşkın seminer
düzenledi. İnternette yazılar yazdı.
Bir ortaöğretim kurumunda Psikolojik Danışman olarak
görev yapan Emine ÖZDEMİR, evli ve iki çocuk annesidir. Halen
Bireysel ve Aile Terapi Derneği Başkanlığını yürüten ve Aile
Danışmanlığı yapan yazar, bireysel ve grup danışmanlık
hizmetleri vermektedir.
Yayınlanmış Eserleri
Çözüm Var Sorun Yok
İletişim
www.ailedanismaniniz.com
facebook.com/AileDanismaniEmineOzdemir
twitter.com/AileDanismaninz
instagram.com/ailenizindanismani
3
SUÇLAMAYIN YOL GÖSTERİN
İÇİNDEKİLER
Teşekkür............................................................................6
Giriş................................................................................... 7
1. Bölüm : Ergenleri Tanıyalım.................................... 11
1.1. Ergenlerin Fiziksel Gelişimi............................... 15
1.2. Ergenlerin Bilişsel-Zihinsel Gelişi..................... 21
1.3. Ergenlerin Duygusal-Psikolojik Gelişimi........... 27
1.4. Ergenlerin Sosyal-Ahlaki Gelişimi..................... 31
Bir Şiir Molası........................................................... 33
2. Bölüm: Ergenler Ne İster?....................................... 35
2.1. Ailem Beni Dinlesin............................................37
2.2. Ailem İhtiyaçlarımı Karşılasın............................ 50
2.3. Ailem Bana Güven Duysun............................... 53
2.4. Ailem Görüşlerimi Dikkate Alsın.......................57
2.5. Ailem Arkadaşlarıma Değer Versin...................60
Bir Şiir M olası.................................................... 64
3. Bölüm: Ergenler Ne istemez?.................................65
3.1. Ailem Beni Başkasıyla Kıyaslamasın................67
3.2. Ailem Beni Sürekli Eleştirmesin........................ 72
3.3. Ailem Katı Disiplin Uygulamasın......................76
Bir Şiir M olası.................................................... 80
4. Bölüm: Anne Baba Tutumları......................
81
4.1. Baskıcı-Otoriter Anne Baba Tutumu ...............83
4.2. Aşırı Koruyucu Anne Baba Tutum u.................84
4.3. Mükemmeliyetçi Anne Baba Tutum u.............88
4.4. İlgisiz Anne Baba Tutum u................................ 94
4
EMİNE ÖZDEMİR
4.5.Tutarsız Anne Baba Tutum u............................ 97
4.6. Aşırı Hoşgörülü Anne Baba Tutum u................ 99
4.7. Destekleyici-Demokratik Anne Baba
Tutum u........................................................... 104
Bir Şiir M olası................................................. 107
5. Bölüm: Ergen Sorunları - Çözüm Önerileri..........109
5.1. Çocuğum Ders Çalışmıyor............................. 111
5.2.Telefon ve Bilgisayar Bağımlısı........................119
5.3. Karşı Cinsle Arkadaşlığı V a r........................... 125
5.4. Odasına Kapanıp Saatlerce Çıkmıyor............ 133
5.5. Sıra Dışı Giyinmek İstiyor............................... 137
5.6. Öfke Nöbetleri V a r..........................................142
5.7. Onaylamadığımız Arkadaşları V a r..................150
5.8. Kardeşiyle Anlaşamıyor..................................154
5.9. Sorumluluklarını Yerine Getirmiyor..............159
5.10.Yalan Söyleme, Hırsızlık Gibi Davranış
Bozuklukları V a r.................................................... 164
5.11.Hiçbir Şeyden Mutlu Olm uyor..................... 169
Bir Mektup M olası.......................................... 175
Son Sözler....................................................... 179
Kaynakça.........................................................187
5
SUÇLAMAYIN YOL GÖSTERİN
TEŞEKKÜR
Kitabın hazırlanmasında bana manevi olarak destek olan
ve sorumluluklarımı paylaşarak yardımlarını esirgemeyen sevgili
eşim Ömer Faruk'a,
Kitabın hazırlanmasında katkı sunan değerli arkadaşım
Edebiyat Öğretmeni Fatma SALAN'a,
Kitaba çizimleriyle destek olan Rukiye KÜÇÜKSOY'a ve
İrem ÜLKE'ye,
Beni sevgi ve özveriyle büyüten ve yetiştiren değerli
anneme ve babama,
Son olarak bana inanan, dua eden, katkı sağlayan tüm
dostlara teşekkürlerimi sunuyorum.
6
EMİNE ÖZDEMİR
GİRİŞ
Merhabalar sevgili kitap dostları!
İlk kitabım 'Çözüm Var Sorun Yok' 'dan sonra içime,
durdurulamaz bir yazma şevki doğdu. Karşılaştığım vakaları,
sorunları ve çözüm önerilerini ihtiyaç duyan kişilere ulaştırma
arzusuydu bu. 'Size İhtiyacım Var! Suçlamayın Yol Gösterin' bu
şekilde ortaya çıktı.
Kitabı yazmaya başlamadan önce kafamda konuları
hayalen kaleme aldım. Hayalimde tamamladığım kitabı
silinmesin diye hemen yazıya dökmek istedim ve ilk satırlar bu
şekilde oluşmaya başladı.
İlk satırları yazdığım şu anda gözüm saate ilişiyor. Saat
gecenin 01: 25'ini gösteriyor. Gözüme uyku girmiyor. Bu saatte
içime, kafamda tasarladığım konuları kaleme alma aşkı doğuyor
ve 'Bismillah' diyerek başlıyorum yazmaya.
İlk satırları yazdığım bu gece aynı zamanda 'Regaib
Kandili'. Hayırlara vesile olmasını dileyerek yeni esere
başlıyorum. İnşallah dualarla ve desteğinizle başladığım bu eser
amacına ulaşır ve ergen ebeveynlerine yol gösterici olur.
Bu kitabı yazmaya nasıl karar verdim? Bunun en önemli
sebebi, 14 yıldır gençlerle ve ebeveynleriyle yaptığım yüzlerce
görüşme neticesinde, ebeveynlere yaşadıkları sorunların
çözümüne ilişkin önerebileceğim kaynak eksikliği hissediyor
olmamdır.
7
SUÇLAMAYIN YOL GÖSTERİN
İkinci olarak, ebeveynlere yönelik yazılmış olan
eserlerin neredeyse tamamının küçük çocuğu olan ebeveynlere
yönelik olmasıdır.
Şimdi dilerseniz kitabımızın içeriğinde yer alan konuların
neler olduğunu birlikte inceleyelim.
Birinci bölümde; ergenlerin fiziksel, zihinsel, duygusal ve
sosyal gelişimi yer almaktadır.
İkinci bölümde; ergenlerin, anne - babalarından beklenti
ve isteklerinin neler olduğu anlatılmaktadır.
'Ergenler Ne İstemez?' konulu olan üçüncü bölümde;
ergenlerin rahatsız oldukları ebeveyn davranışlarına yer
verilmiştir.
Dördüncü bölümde anlatılan konumuz anne - baba
tutumlarıdır.
Beşinci
bölümde
ise
ebeveynlerin
ergenlerle
karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri ele alınmıştır. Bu
bölümde anlatılan örnek vakalar, gerçek hayattan alınmış,
isimleri ve yaşları değiştirilmiş ve yeniden kurgulanmıştır.
Son bölüm ise, ebeveynlere yönelik genel önerilerden
oluşmaktadır.
Kitabımızı okuduktan sonra kitapla ilgili önerilerinizi ve
eleştirilerinizi iletişim adresimize yazarak bizimle paylaşırsanız
çok
seviniriz.
Böylece
kitabımızı
geliştirme
imkanı
yakalayabiliriz.
Kitabımızın hitap ettiği kesime gelince; kitabımız, başta
ergen çocuğu olan anne - babalara, ortaöğretim kurumlarında
8
EMİNE ÖZDEMİR
çalışan öğretmenlere, ergenlere eğitim veren ve onlarla iletişim
halinde olan tüm yetişkinlere yöneliktir.
Kitabımız ergenlerle yaşanan sorunların çözümüne ışık
tutmak ve istifadenize sunmak için hazırlandı. Gayret bizden,
netice Allah'tan diyor, hayırlara vesile olmasını diliyoruz.
Şimdi sizi, kitabımızla baş başa bırakıyoruz.
2 Mayıs 2014
Emine ÖZDEMİR
9
SUÇLAMAYIN YOL GÖSTERİN
10
EMİNE ÖZDEMİR
BİRİNCİ BÖLÜM
ERGENLERİ TANIYALIM
ıı
SUÇLAMAYIN YOL GÖSTERİN
12
EMİNE ÖZDEMİR
Eğitim çocuğu tanımak ve
Sevmekle başlar.
Ergenlik, çocuklukla - yetişkinlik arasında yer alan ve 12.
yaştan 21 yaşına kadar uzanan, pek çok alanda önemli
değişikliklerin olduğu, hızlı bir büyüme ve olgunlaşma
dönemidir.
Bu dönemde çocukluk özellikleri yavaş yavaş
kaybolmaya ve yerine ergenlik özellikleri belirmeye başlar.
Ergenler arasında farklılıklar olsa da benzer özellikler baskındır.
Ergenlik dönemi hakkında bilgi sahibi olmak, bu
dönemin özelliklerini yakından tanımak, çocuklarımızla sağlıklı
iletişim kurmanın ilk adımıdır. Çünkü tanımadığımız, hakkında
fikir sahibi olmadığımız özellikler, eksik ve sağlıksız iletişimin
kaçınılmaz sonu olacaktır.
Ergenlik dönemini iyi bilmek bize ne kazandıracak?
Öncelikle uzun yıllar önce yaşadığımız ama neredeyse
unuttuğumuz gençlik dönemini hatırlayarak, çocuklarımızla
empati kurmamızı kolaylaştıracak?
İkinci olarak da ergen çocuklarımızla aramızda yaşanan
sorunları sağlıklı bir şekilde çözmemizi sağlayacaktır.
O halde vakit kaybetmeden bu dönemin özelliklerini
tanımaya başlayalım.
13
SUÇLAMAYIN YOL GÖSTERİN
Bu dönemin özelliklerini dört bölümde inceleyeceğiz.
1.
2.
3.
4.
Ergenlerin fiziksel gelişimi
Ergenlerin bilişsel ve zihinsel gelişimi
Ergenlerin duygusal ve psikolojik gelişimi
Ergenlerin sosyal ve ahlaki gelişimi
ÇOCUĞUNUZDAN MEKTUP VAR!
Sevgili Anneciğim ve Babacığım;
Beni yargılamadan ve benim hakkımda fikir yürütmeden
önce beni yakından tanımanızı istiyorum.
Lütfen beni tanıyın! Beni anlamaya çalışın. Yanlışlarımı
eleştirerek kızarak değil, doğru yolu göstererek düzeltin.
Sizin beni sevdiğinizi ve bana çok değer verdiğinizi
biliyorum. Lütfen bu sevginizi ve verdiğiniz değeri bana
göstermede biraz daha cömert olun.
Emin olun ki; ben de sizi çok seviyorum. Biraz çaba
gösterebilirsek yaşadığımız sorunları aşacağımıza inanıyorum.
Gelin, bu dönemi birlikte güzel bir şekilde aşalım.
Biricik evladınız.
14
EMİNE ÖZDEMİR
1. ERGENLERİN FİZİKSEL GELİŞİMİ
Ergenlik dönemindeki bedensel gelişim; duygusal,
sosyal ve zihinsel gelişimin temelini oluşturmaktadır. Ergeni bir
binaya benzetecek olursak; bir bina yapılırken önce temel atılır,
sonra duvarları ve diğer bölümleri yapılır. Bedensel büyüme de
tıpkı binanın temeli gibi diğer gelişimlerden önce olur.
Bir başka ifadeyle ergenlik, bedensel değişmeyle başlar;
duygusal, zihinsel ve sosyal gelişme ile son bulur.
Peki bedensel büyüme sonucu neler olur?
Fiziksel
büyüme, ergende çeşitli hormonların
çalışmasını, cinsiyet bezlerini ve bilişsel kavrama yeteneğini
geliştirir.
Bedensel değişim denildiğinde akla; boy, ağırlık, iskelet
ve kas sistemi, iç salgı sistemindeki gelişim akla gelmektedir.
Bunun dışında cinsel gelişim de bedensel gelişimin önemli ve
ağırlıklı bölümünü oluşturmaktadır.
Şimdi ergenlerin bedeninde oluşan bu gelişim ve
değişimi hep birlikte inceleyelim.
İç Salgı Bezleri: Bedensel değişimlerin kısa süre içinde
hızla değişmesi hipofiz bezinin büyüme hormonunu salgılaması
sonucu gerçekleşir. Hipofiz bezinin salgılandığı hormonlar troid,
15
SUÇLAMAYIN YOL GÖSTERİN
adrenalin gibi salgı bezlerini de etkilemektedir. Bu bezler;
büyüme gelişiminin olmasını, kadınsı ve erkeksi özelliklerin
belirginleşmesini, cinsel olgunluğa erişilmesini, yumurta ve
sperm hücrelerinin olgunlaşmasını sağlamaktadır. (Yumurta
hücrelerinin olgunlaşması ve adet kanaması görülür, 28 günde
bir periyodik olarak tamamlanır.)
Boy Gelişimi: Bu dönemin en belirgin göstergesi boy
uzamasıdır. Erkeklerde boy uzaması ve ağırlık artışı, 12-16
yaşları arasında daha hızlı ve belirgin bir biçimde görülmektedir.
Boy uzaması ve ağırlık artışı genellikle 18 yaşına kadar
sürmektedir.
Kızlarda ise ergenlik öncesinde hızlı olan boy uzamasının
ergenlik döneminde yavaşladığı görülür. Doğumda erkekler
kızlara oranla biraz daha uzundur. 10 yaş dolaylarında ise kızlar,
birkaç yıllığına erkeklerden daha boy olarak erkeklerden daha
uzun hale gelirler.
Ağırlık Gelişimi: Ağırlık gelişimi boy gelişimine paralel
bir gelişim izler.Kızlar ve erkekler arasındaki fark da aynı
düzeydedir. Ergenlik öncesi kızlar erkeklerden daha hafiftirler.
Ergenlik dönemine girildiğinde kızlar erkeklerden biraz daha ağır
olurlar. Ancak ergenlik sonlarına doğru erkekler daha ağır
olurlar.
İskelet ve Kas Gelişimi: Ergenlik döneminde ağırlık
artışı kemik ve kas artışıyla oluşur. Çocukluk döneminde, kaslar
vücut ağırlığının % 30'unu, olgunlaşma sonucu ise %63'ünü
oluşturur. Kemikler ağırlaştığı gibi hacimce de genişlerler.
(Kemikleşme derecesi beslenmeyle doğrudan ilişkilidir.)
Beden Şekli ve Oranları: Çocukluk döneminde kız ve
erkekler arasında şekil açısından çok az farklılık varken ergenlik
döneminde bu farklılığın giderek arttığı görülür. Erkeklerin şekli
16
EMİNE ÖZDEMİR
genellikle dümdüz uzanan bacaklar, dar kalça, geniş omuzlar
olurken; kızlar eğimli olarak uzanan bacaklar, geniş kalçalar, dar
omuzlar şeklindedir.
Ayrıca, erkeklerde kas kütlesinde artış gözlenirken;
kızlarda yağ kütlesinde artış gözlenmektedir. Erkeklerin
seslerinde kalınlaşma olurken, kızların seslerinde incelme
olmaktadır. Vücudun belli yerlerinde kıllar çıkar. Kızların kalça
ve göğüsleri büyürken erkeklerin omuzlarında genişleme olur.
Yüzde ergenlik sivilceleri çıkmaya başlar.
Ergenlikte el ve ayak gelişmesi çok hızlıdır. Yüzde burun
kemiği çabuk gelişir. Bedensel gelişim bitince orantılı gelişim
görülür.
Gelişime bağlı olarak hormonal sistemin değişmesi
sonucu sakarlık yaşanır. Sık sık düşme, bir yerlere çarpma,
elindekini düşürme görülür.Yeni beslenme alışkanlıkları örneğin
ev yemeklerinden uzaklaşıp yağlı yiyeceklere yönelme ergenlik
sivilcelerini artırır.
CİNSEL GELİŞİM
Ergenlik döneminde en önemli değişiklerin biri de
cinsel gelişimdeki bir takım değişikliklerdir. Kız, kızlık kimliğini;
erkek de erkeklik kimliğini çoktan benimsemiştir ama aşılacak
son bir aşama kalmıştır o da cinsel iç salgı bezlerinin hızlı
uyanışıyla ortaya çıkan yeni duruma uyum sağlamaktır.
Bedende başlayan değişiklikler ve ortaya çıkan yeni
duygu ve dürtüler ergeni çoğu kez ansızın yakalar. İlk ıslak
düşünü ya da gece boşalımını yaşayan erkek hem haz duyar
hem de şaşırır. Çoğu zaman da suçluluk duygusuna kapılır.
Kendisine yabancı gelen ilk kez hissettiği bu duygular onu allak
17
Download