cümlenin ögeleri

KONU
ÜNİTE HAKKINDA BİLGİ
ÖZNE
SAYFA
1
2-3-4-5-6
CÜMLENİN
ÖGELERİ
ÖZNE
13.GRUP
10.12.2012
MEHMET EMİN CESUR
ÜNİTE HAKKINDA BİLGİ :
Özne kavramı cümlenin öğeleri adlı ünitenin ilk
konusudur.ilköğretim 8. Sınıflar için hazırlanmıştır.
ÖZNE
Yüklemin bildirdiği işi, hareketi yapan veya yargının gerçekleşmesine araç olan unsura denir.
Not:Özneyi bulmak için yükleme kim, ne soruları sorulur Yüklemi isim olan cümlelerde ise
olan kim, olan ne soruları sorulur.
Seyirciler fotoğraf sergisini çok beğendi.
Ailece bulmaca çözmeye meraklıdırlar.
Güzel gözler tül ardından görünsün.
Coşkun nehirler gibi ağlamak istiyorum.
Ben bu yüzden yalnızlığa hasretim .
Keskin bir rüzgar eser şimdi dağlardan.
İhtiyar kadın gitmeme taraftar değildir.
Not: Yüklemi edilgen fiillerle kurulan cümlelerin gerçek öznesi yoktur.
*Yemekten sonra erkenden yatıldı.
*Okula kadar yüründü.
2
*Kahvaltıda çaylar içildi.
*Akşam geç saate kadar derse çalışıldı.
Üç çeşit özne vardır:
A.Gerçek Özne:
Yüklemin bildirdiği işi hareketi
bizzat kendisi yapan öznedir.
Cümlede iki şekilde gösterilir:
1)Acık Özne:
Cümle içinde açık bir şekilde
gösterilir
*Yağmur çok şiddetli yağdı.
*Çocuk iki gündür hasta yatıyor.
*Gemi ufukta yavaş yavaş kayboluyordu.
*Geceleri bir ses uykumu böler.
2)Gizli özne:
Cümlede doğrudan yer verilmeyen ancak yüklem taşıdığı eklerden anlaşılan öznedir.
*Ertesi gün ona telefon ettim.
*Görmeyeli hemen de bizi unutmuşsun.
*Bu kıyı kasabasına her yaz gelirim.
*Kumsalda yürüyüş yapıyorlar.
3
NOT:Yüklemi isim olan cümlenin öznesi gerçektir.
*Siyah renkli araba satılıktır.
*Dün akşam pencereler kapalıydı.
B)Sözde Özne:Yüklemi edilgen çatılı cümlelerde,aslında nesne olan öge özne olarak
kullanılır.
*Ağaçtaki meyveleri topladı.
*Ağaçtaki meyveler toplan.
*Öğrenciler bütün sınıfı temizledi.
*Bütün sınıf temizlendi.
*Hep bir ağızdan ilahiler okunuyor.
4
*Düğün için yemekler yapıldı
C)Örtülü Özne
Yüklemi edilen çatılı cümlelerde bazen “—ce, tarafından, nedeniyle,…”gibi sözcükler
kullanılarak işi bizzat yapan varlığa da yer verilebilir.
*Yolcu otobüsleri belediyemizce hizmete açıldı.
*Yarışma halk tarafından çok beğenildi
*Kar nedeniyle yollar kapandı.
NOT:Her sözcük ya da sözcük grubu özne olabilir.
*Geçen gün evin duvarı yıkılmıştı.(isim tamlaması)
*Bahçesinde okyanuslar yetişiyordu.(isim)
*Derdini söylemeyen derman bulamaz.(sıfat fiil)
*Sana bakmak suya bakmaktır.(isim fiil)
*Okumak zihni dinlendirir.(isim fiil)
*Çoluk çocuk otobüse dolmuştu.(ekeylem)
*Yağmurlu havalar yarından sonra ülkeyi terk edecek(sıfat)
*Kimse seni benim kadar düşünmez(zamir)
5
özne
kim?
6
ne?