Title goes in here - Neurometrika-Tech

DİKKAT EKSİKLİĞİ
HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
OLAN ÇOCUĞU ANLAMAK
Prof. Dr. Sirel Karakaş
Neurometrika Medikal Tıp Teknololojileri Ltd. Şti
Nöropsikoloji ve Psikofizyoloji Derneği Başkanı
Uslarası Kıbrıs Üniversitesi Psikoloji Bmölümü Başkanı
Çocukta hangi hastalıklar sık görülür?
93
Obsesif kompusif bozukluk
ODD
88
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite
ADHD
Davranım bozukluğu
Conduct
Disorder
38
21
Depresyon
Major Depression
Hafif depresyon
Dysthymic Disorder
Kaygı
Anxiety Disorder
0
14
8
20
40
60
Percentages
80
100
Tanımlanması: Still tarafından 1902’de
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun
(DEHB) 3 farklı tipi vardır
DİKKAT
EKSİKLİĞİ
ÖNDE OLAN
TİP
AŞIRI
HAREKETLİLİK
ÖNDE OLAN
TİP
BİRLEŞİK
TİP
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU
 Görülme sıklığı: % 5-7
 Erkek / kız oranı: 2:1 - 10:1
 Kızlarda görünüm sıklığı: % 2 -13
 Erkeklerde görünüm sıklığı: %5-% 24
Dikkat Eksikliği
Ebeveyn ve Öğretmenler nasıl tarif eder?
Anne-Baba
•
“Söylediklerim bir kulağından girip diğerinden çıkıyor ”
•
“Sanki aklı hep başka yerde, çok dalgın”
•
“Bilgisayar başında saatlerce oturabiliyor ama ödev başında en çok 10 dk ”
•
“Çok sık eşya kaybediyor”
Öğretmen:
•
“ Dersi dinleyemiyor, sürekli etrafı ile ilgili ”
•
“ Başladığı işi bitirmiyor ”
•
“ Sınavlarda dikkatsizce hatalar yapıyor”
•
“Ödev başında çok yavaş, 10 dakikalık işi 3-4 saatte bitiremiyor”
Hiperaktivite Bozukluğu
Ebeveyn ve Öğretmenler nasıl tarif eder?
Anne-Baba
•
“Daha karnımdayken bile kıpır kıpıdı “
•
“Eli dursa ayağı oynar “
•
“Sürekli hareket halinde , yürümez koşar . Bu çocuğun freni yok!“
•
“Ya konuşur ya sesler çıkarır “
•
“TV izlerken bile hareket eder “
Öğretmen
•
“Sırada oturmanın 50 çeşidini gösterebilir ”
•
“Sınıfta nereye baksam onu görüyorum “
•
“Sırada otururken bile eli ayağı hareket ediyor”
Dürtüsellik
Ebeveyn ve Öğretmenler nasıl tarif eder?
Anne-Baba:
•
“Kaç yaşına geldi hala söz kesmemeyi öğrenemedi ”
•
“Düşünmeden hareket eder ”
•
“Sabırsızdır, istekleri hemen olsun ister ”
Öğretmen:
•
“ Asla sırasını bekleyemez ”
•
“Daha soruyu tamamlamadan cevabını vermeye kalkıyor ”
•
“ Aklına geleni hemen yapıyor”
DEHB bir çocukluk hastalığı mıdır?
DEHB olan çocukların ileri yaşlarında da bu tanıyı almaya
devam etme oranı:
• Ergenlik: %80
• Erişkinlik: %65
DEHB oranları:
• Çocukta: % 8-10
• Ergende: % 6-8
• Yetişkinde: % 4-5
DEHB Olan Bireylerin Yaşam Sorunları
İş Durumu
Yıllık Gelir Durumu
Trafik Suçları
Sigara Kullanımı
%50
DEHB olan erişkin hastalar (n=71)
%48.5
Halen sigara içenler
%40.8
%40
%30
%29
%25.8
Genel
nüfus
%20
%10
%0
*P <0.01
DEHB
*Sigara içenler
Pomerleau, et al. J Subst Abuse. 1995;7:373-378.
Bırakma oranı
Uyuşturucu Madde Kullanımı
DEHB olan Gençlerdeki Bozukluklar
Sınıfta Kalma
DEHB
Normal
Ergen Gebeliği
Cinsel Yoldan Bulaşan Hastalıklar
Madde Kötüye Kullanımı
Kasti Yaralanma
Hapse girme
İşten kovulma
İntihar Girişimi
0
%10
%20
%30
%40
Meydana Gelme %’si
%50
%60
DEHB olan Erişkinlerdeki Bozukluklar
Erkek
Başarısızlık
Gelişme potansiyeline ulaşamama
Aynı anda bir cok şeyi yapma
Yapılacakları erteleme
Kolay can sıkılması
Zaman ayarlama sorunları
Hiperaktivite, içtepisellik
87.23%
85.11%
90.38%
87.94%
86.54%
86.54%
< %50
Kadın
96.15%
88.46%
85.56%
82.69%
80.14%
78.01%
 Nöro-biyolojik (perinatal stress, düşük doğum
ağırlığı, gebelikte toksin maruziyeti, travmatik kafa
travması)
 Genetik (tek yumurta ikizlerinde %80, anne-baba
ve çocukta %52, genelde %76)
 Psikososyal
 Ailesel
İlaç tedavisi
DEHB bir hastalıktır ve tedavisi de tıp uzmanları,
özelde psikiyatrlar tarafından, ilaçla yapılır.
Araştırma popülasyonu %’si
İlaç Tedavisi DEHB Olan Erişkinlerde Madde Kötüye
Kullanımını Anlamlı Ölçüde Azaltmaktadır.
40
%32
P<0.001
30
20
%12
%10
İlaçla tedavi
edilmeyen DEHB
İlaçla tedavi
edilen DEHB
Kontrol
(N=19)
(N=56)
10
0
Biederman J, et al. Pediatrics. 1999; 104:e20-e25.
(N=137)
Psikososyal tedavi
• Belirtiler hafifse
• Olgu okul-öncesi yaşta ise
• Aile ilaç kullanmak istemezse
Psikososyal Tedavi
Ebeveyn eğitimi
•
•
•
•
•
•
Bilgilendirme
Anne ve babada tutarlılık, kararlılık
Olumlu pekiştirme
Etkili yönerge
Davranışçı yaklaşım (örn. puan sistemi)
Okulla işbirliği
Okuldaki düzenlemeler
•
•
•
•
•
Belirtileri en aza indirecek yerde oturtma
Belirtilerin akademik başarıyı düşürmesini önlemek
Evde birebir ders çalışılmasını sağlamak
Olumlu ve olumsuz pekiştirme uygulamak
Ebeveynle ortak davranışta bulunmak
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ve
alttürlerinde tanı: Bir sosyal soruna multidisipliner
ve multiteknolojik çözüm.
Proje No: DPT-HÜAF 2006K120-640-06-08
Yürütücü
Prof. Dr. Sirel Karakaş
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Tedavisi için
Olmazsa Olmazlar:
 Durum tespiti
 Doğru tanı
 Bunları sağlamak için: Bozukluk belirtilerini objektif ve dakik
olarak ölçme
AR-GE ÇALIŞMALARI YAPILMIŞ PSİKOMETRİK ARAÇLARLA
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAPARAK
BUNUN İÇİN:
 BİLNOT Bataryası testlerinin
 Bilgisayarlı Dikkat Bataryasının kullanılmasını sağlayınız.
SON