DOLAYSIZ VERGİLERDE AYRIMCILIK YASAĞI
advertisement
Dr. Nuray AŞCI AKINCI TÜRK VE AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA DOLAYSIZ VERGİLERDE AYRIMCILIK YASAĞI Yay›n No : 3027 Hukuk Dizisi : 1483 1. Baskı - Aralık 2013 – İSTANBUL ISBN 978 - 605 - 333 - 054 - 7 Cop­yright© Bu ki­ta­b›n bu ba­s›­s›­n›n Tür­ki­ye’de­ki ya­y›n hak­la­r› BE­TA Ba­s›m Ya­y›m Da­€›­t›m A.fi.’ye ait­ tir. Her hak­k› sak­l›­d›r. Hiç­bir bö­lü­mü ve pa­rag­ra­f› k›s­men ve­ya ta­ma­men ya da özet ha­lin­de, fo­to­ko­pi, fak­si­mi­le ve­ya bafl­ka her­han­gi bir fle­kil­de ço­€al­t›­la­maz, da­€›­t›­la­maz. Nor­mal öl­çü­yü aflan ik­ti­bas­lar ya­p›­la­maz. Nor­mal ve ka­nu­nî ik­ti­bas­lar­da kay­nak gös­te­ril­me­si zo­run­lu­dur. Dizgi : Beta Bas›m A.fi. Baskı - Cilt : Net K›rtasiye tan. ve Matbaa San. Tic. Ltd. fiti. Taksim Cad. Yo€urtçu Faik Sok. No: 3 Taksim Beyo€lu/‹STANBUL (Sertifika No: 13723) Tel: (0-212 249 40 60) Kapak Tasar›m : Müge Mete Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi. (Sertifika No. 16136) Narl›bahçe Sokak Damga Binas› No: 11 Ca€alo€lu - ‹STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com Sevgili babam Şerafettin AŞCI’nın anısına saygı ve sonsuz özlemle… ÖNSÖZ Bu çalışmada Türk ve Avrupa Birliği vergi hukukunda, dolaysız vergilerde ayrımcılık yasağı, teori ve uygulama bakımından ele alınarak incelenmiştir. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın dolaysız vergilendirme ile ilintili kararları ışığında, temel serbestiler (emeğin serbest dolaşımı, yerleşme serbestisi, hizmetlerin serbest dolaşımı ve sermayenin serbest dolaşımı) ayrımcılık yasağı ekseninde ayrıntılı biçimde değerlendirilmiştir. Vergi yükümlüleri arasında ayrımcılığa neden olan mevcut düzenlemeler saptanarak, bunların giderilmesine yönelik kavramsal bir yaklaşım oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, bir doktora tezi olarak hazırlanmış ve 17.10.2012 tarihinde Prof. Dr. Nihal SABAN, Prof. Dr. Bihterin VURAL DİNÇKOL, Prof. Dr. Selami KURAN, Prof. Dr. Esra EKMEKÇİ ÇALICIOĞLU ve Prof. Dr. Billur YALTI’dan oluşan jüri tarafından oy birliği ile kabul edilmiştir. Tez kitap haline getirilirken jüri tarafından kabul edilen şeklini bozmama kaygısı nedeniyle birkaç güncelleme dışında tezin bütünlüğünde ve içeriğinde bir değişiklik yapılmamıştır. Hiç bitmeyeceğini düşündüğüm bu çalışmanın en keyifli tarafı, başlangıcından bitişine kadar olan süreçte çalışmanın oluşumuna katkıda bulunan kişilere minnet duygularımı dile getirmektir. Öncelikle tez danışmanım Prof. Dr. Nihal SABAN’a; emeği, sabrı, sonsuz deneyim ve bilgisi için ne kadar teşekkür etsem az kalır. Vergi hukukunun salt teknik ve hukuki bir alan olmadığını, keyifle okunan bilimsel eserleriyle ortaya koyan ve akademik yaşamımda benim için bir dönüm noktası olan; bizimle sadece bilgiyi değil, hayatı da paylaşan değerli Hocam’a minnet duygularımla içten teşekkür ederim. Uluslararası vergi hukuku penceresini bize açan, çalışmaları ile bizi zenginleştiren; tezle ilgili çok önemli saptamaları, eleştirileri ve katkıları için Hocam Prof. Dr. Billur YALTI’ya içten teşekkür ederim. Jüri üyesi Hocalarım, Prof. Dr. Bihterin VURAL DİNÇKOL’a, Prof. Dr. Selami KURAN’a, Prof. Dr. Esra EKMEKÇİ ÇALICIOĞLU’na savunma sırasındaki bilgi paylaşımı ve katkıları için ayrıca teşekkür ederim. Lisans ve doktora’da öğrencisi olmakla onur duyduğum, tezimin yazımında bana esin kaynağı olan, Türkiye’de özgürlükler hukukunun öncülerinden Hocam Prof. Dr. İbrahim KABOĞLU’na teşekkürü bir borç bilirim. Çalışmanın yurt dışı boyutu İsveç Enstitüsü (Svenska Institutet)’nün sağladığı burs olanağı ile gerçekleştirilmiştir. Burada Enstitü’nün Türkiye sorumlusu Sayın Rita WIKANDER’a gösterdiği incelik ve çabası için içten teşekkür ederim. İsveç kapılarını bize açan konuksever aile dostlarımız Prof. Dr. Lena MARCUSSON’a ve eşi Sten MARCUSSON’a içten teşekkürler. Uppsala Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde çalışmalarımı gerçekleştirmeme olanak sağlayan, tez konusunun seçiminden kaynakların derlenmesine kadar olan süreçte çok değerli katkılarını gördüğüm danışmanım Prof. Dr. Mattias DAHLBERG’e; yine aynı üniversitede Vergi Hukuku anabilim dalında öğretim üyesi olan Prof. Dr. Bertil WIMAN’a; ihtiyaç duyduğum kaynakları en kısa sürede sağlayan Fakülte’nin güler yüzlü kütüphane çalışanlarına içten teşekkür borçluyum. Tez konumun seçiminden sonra kurgu ve kapsam belirlemesi yapmak üzere beni Hollanda’daki araştırma merkezine kabul eden, International Tax Center (ITC)’ın yöneticisi ve Leiden Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Kees van RAAD’a ayırdığı zaman ve yönlendirici görüşleri için teşekkür ediyorum. Tezimle ilgili kaynak taraması yapmak üzere ziyaret ettiğim Amsterdam’daki International Bureau of Fiscal Documentation (IBFD)’daki değerli çalışanların inceliğini unutmam mümkün değil. Tezin yazım sürecinde en sıkıntılı dönemlerimde yanımda olan, her türlü olanağı sağlayan sevgili eşim Müslüm’e ne kadar teşekkür etsem eksik kalır. Ayrıca yanında bulunmaktan her zaman büyük bir mutluluk duyduğum ve “oksijenim” olarak nitelendirdiğim sevgili kardeşim Berna’ya desteği için sonsuz teşekkürler... Tezimin yayınlanıp okura ulaşmasını sağlayan Beta Yayınevi Yönetim Kurulu Başkanı Seyhan SATAR’a, dizgisini gerçekleştirip düzeltmelerini yapan Müge METE’ye ve yayınevinin diğer çalışanlarına ayrıca teşekkür ederim. Umuttepe, 2013 VI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ................................................................................................................ V İÇİNDEKİLER...................................................................................................VII KISALTMALAR................................................................................................XXI 1. GİRİŞ...............................................................................................................1 I. Kavram ve Terim............................................................................................1 1.Kavram.......................................................................................................1 a. Dolaysız Vergiler..................................................................................1 aa. Birinci Ölçüt: Yansıma.................................................................3 bb. İkinci Ölçüt: Verginin Devamlılığı ve Tahsil...............................4 b. Ayrımcılık Yasağı.................................................................................5 aa. Dolaylı-Dolaysız Ayrımcılık.......................................................10 bb. Şekli-Maddi Ayrımcılık...............................................................13 cc. Ters Ayrımcılık...........................................................................13 2. Terim........................................................................................................14 II. Ayrımcılık Yasağının Yakın Kavramlardan Ayırt Edilmesi..........................18 1. Ayrımcılık Yasağının Sınırlama Yasağından Ayırt Edilmesi...................18 2. Ayrımcılık Yasağının Ayrımcı Olmayan Sınırlamadan Ayırt Edilmesi...21 3. Ayrımcılık Yasağının Farklılıktan Ayırt Edilmesi....................................22 III. Konunun Sınırlandırılması ve Plan..............................................................23 BİRİNCİ BÖLÜM TARİHÇE VE AVRUPA BİRLİĞİ HUKUK SİSTEMİNE TOPLU BAKIŞ 2. TARİHÇE......................................................................................................25 I. İlkçağ.......................................................................................................26 II. Ortaçağ....................................................................................................32 III. Yeniçağ....................................................................................................33 IV. Yakınçağ..................................................................................................34 3. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUK SİSTEMİNE TOPLU BAKIŞ...........................35 I. Avrupa Birliği Hukuku............................................................................35 1. Dolaysız Vergiler................................................................................40 2. Ayrımcılık Yasağı...............................................................................47 a. Temel Haklarda Ayrımcılık Yasağı............................................47 aa. Vatandaşlığa Dayalı Ayrımcılık Yasağı...............................52 bb. Genel Ayrımcılık Yasağı......................................................54 b. Temel Serbestilerde Ayrımcılık Yasağı......................................56 aa. Emeğin Serbest Dolaşımı....................................................56 bb. Yerleşme Serbestisi..............................................................57 cc. Hizmetlerin Serbest Dolaşımı.............................................57 dd.Sermayenin Serbest Dolaşımı.............................................58 II. Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerin Ulusal Mevzuatları................................58 1. Alman Hukuku..................................................................................58 2. Fransız Hukuku.................................................................................62 3. Hollanda Hukuku..............................................................................67 4. İsveç Hukuku.....................................................................................75 5. İtalyan Hukuku..................................................................................80 III. Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Türk Hukuku.................................83 1. Dolaysız Vergiler................................................................................83 2. Ayrımcılık Yasağı...............................................................................84 a. Ulusal Hukuk.............................................................................84 aa. 1924 Anayasası....................................................................84 bb. 1961 Anayasası....................................................................86 cc. 1982 Anayasası....................................................................87 dd.Yeni Anayasa Çalışmaları....................................................94 b. Uluslararası Hukuk....................................................................97 aa. Birleşmiş Milletler Bünyesinde Hazırlanmış Belgeler........97 aaa. Birleşmiş Milletler Şartı..............................................97 bbb. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi..............................98 ccc. Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme...................................................98 ddd. Birleşmiş Milletler Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Sözleşme............................................ 100 VIII eee. Birleşmiş Milletler Irk Ayrımcılığının Tüm Biçimlerinin Önlenmesi Sözleşmesi....................... 101 fff. Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme.................................................................. 101 ggg. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi....... 103 bb. Avrupa Konseyi Bünyesinde Hazırlanmış Belgeler......... 104 aaa. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi........................... 104 bbb. Avrupa Konseyi Statüsü.......................................... 110 ccc. Avrupa Sosyal Şartı ve Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı.................................................. 111 c. Avrupa Birliği Mevzuatına Uyum Çalışmaları......................... 113 İKİNCİ BÖLÜM AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKU DOLAYSIZ VERGİLERDE AYRIMCILIK YASAĞININ TEMELLENDİRİLMESİ: İÇTİHAD VE DOKTRİN 4.İÇTİHAD..................................................................................................... 123 I. Ayrımcılık Yasağında İlkesel Yaklaşım: Temel Haklarda/ Temel Serbestilerde Birliktelik/Çatışma Analizi................................... 123 II. Ayrımcılık Yasağında Standardizasyon Yaklaşımı: Model Test Kurguları............................................................................ 125 1. Ayrımcılığın Saptanması: Karşılaştırılabilirlik Testi......................... 125 a. Sınır Aşırı Durum ile Sınır İçi Durumun Karşılaştırılması...... 127 aa. Gerçek Kişiler.................................................................... 127 aaa. Finanzamt Köln-Altstadt v. Schumacker................ 127 bbb. G.H.E.J. Wielockx v. Inspecteur der Directe Belastingen.............................................................. 130 ccc. Patrick Zurstrassen v. Administration des Contributions Directes............................................. 132 ddd. F.W.L. de Groot v. Staatssecretaris van Financiën.133 eee. P. H. Asscher v. Staatssecretaris van Financiën...... 135 fff. Frans Gschwind v. Finanzamt Aachen-Außentadt.... 135 IX ggg. Arnoud Gerritse v. Finanzamt Neukölln-Nord....... 137 bb. Tüzel Kişiler....................................................................... 138 aaa. Royal Bank of Scotland plc v. Elliniko Dimosio..... 138 bbb. Algemene Maatschappij voor Investering en Dienstverlening NV (AMID) Belgische Staat.......... 139 ccc. État belge – SPF Finances v. Truck Center SA......... 141 ddd. Denkavit Internationaal BV and Denkavit France SARL v. Ministre de l’Économie, des Finances et de l’Industrie............................................................ 143 eee. Armuta S.G.P.S v. Inspecteur van de Belastingdienst/ Amsterdam.................................................................. 143 b. İki Sınır Aşırı Durumun Karşılaştırılması................................. 144 aa. Cadbury Schweppes plc. Cadbury Schweppes Overseas Ltd. v. Commisioners of Inland Revenue.......................... 144 bb. Columbus Container Services BVBA & Co. v. Finanzamt Bielefeld-Innenstadt.......................................................... 144 cc. Commission of the European Communities v. Kingdom of the Netherlands............................................................. 146 2. Ayrımcılığın Meşrulaştırılması: Haklı Neden Testi........................ 146 a. Avrupa Birliği Kurucu Antlaşması’ndaki Ölçüt: Kamu Yararı............................................................................. 147 aa. Malların Serbest Dolaşımı................................................. 150 bb. Emeğin Serbest Dolaşımı.................................................. 151 cc. Yerleşme Serbestisi............................................................ 152 dd. Sermayenin Serbest Dolaşımı........................................... 152 b. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Ölçütü: Haklı Neden.......... 153 aa. Haklı Nedenin İnşaası....................................................... 154 aaa. Procureur du Rio v. Benoît and Gustave Dassonville............................................................... 155 bbb. Rewe-Zentral AG v. Bundesmonopolverwaltung für Branntwein........................................................ 156 ccc. Criminal proceedings against Bernhard Keck and Daniel Mithourd...................................................... 158 X bb. Haklı Nedenin Formülasyonu: Reinhard Gebhard v. Consiglio dell’Ordine degli Avvocati e Procuratori di Milano........................................................................... 160 c. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Tasnifi................................. 163 aa. Kabul Edilen Haklı Nedenler............................................ 163 aaa. Mali Sistemin Birliği................................................. 163 aaaa. Hanns-Martin Bachmann v. Belgian State.164 bbbb. Rolf Dieter Danner....................................... 166 cccc. P. H. Asscher v. Staatssecretaris van Financiën..................................................... 167 dddd. C. Baars v. Inspecteur der Belastingen Particulieren/Ondernemingen Gorinchem.169 eeee. Hans-Jürgen Ritter-Coulais and Monique Ritter-Coulais v. Finanzamt Germersheim.. 170 ffff. Finanzamt fur Koerperschaften III in Berlin v. Krankenheim Ruhesitz am Wannsee Seniorenheimstatt GmbH............................. 171 bbb. Mali Denetimin Etkinliği......................................... 172 aaaa. Futura Participations SA and Singer v. Adminisration des contributions................. 174 bbbb. Halliburton Services BV v. Staatssecretaris van Finaniën................................................ 177 cccc. European Commission v. Portuguese Republic........................................................ 178 ccc. Verginin Kötüye Kullanımının Önlenmesi............. 179 aaaa. Centros Ltd v. Erhvervs- og Selskabsstyrelsen........................................... 183 bbbb. Imperial Chemical Industries plc (ICI) v. Kenneth Hall Colmer........................................185 cccc. Lankhorst-Hohorst GmbH v. Finanzamt Steinfurt........................................................ 187 dddd.Hughes de Lasteyrie du Saillant v. Ministère de l’Économie, des Finances et de l’Industrie........................................................188 XI eeee. Cadbury Schweppes plc. Cadbury Schweppes Overseas Ltd. v. Commisioners of Inland Revenue......................................................... 189 ffff. Test Claimants in the Thin Cap Group Litigation v. Commissioners of Inland Revenue......................................................... 191 gggg. Société de Gestion Industrielle (SGI) v. État belge................................................... 192 ddd. Vergilendirme Yetkisinin Dengeli Dağılımı............ 194 aaaa. Marks & Spencer plc. v. David Halsey.......... 194 bbbb. X Holding BV v. Staatssecretaris van Financiën..................................................... 195 bb. Kabul Edilmeyen Haklı Nedenler..................................... 195 aaa. Avrupa Birliği Hukukunda Uyumlaştırmanın Eksikliği.................................................................... 196 aaaa. Commission of the European Communities v. French Republic........................................ 196 bbbb. The Queen v. H.M. Treasury and Commissioners of Inland Revenue ex parte Daily Mail and General Trust plc...... 197 cccc. Egon Schempp v. Finanzamt München....... 198 bbb. Vergi Gelirlerinde Azalma....................................... 199 aaaa. Imperial Chemical Industries plc (ICI) v. Kenneth Hall Colmer.................................... 200 bbbb.Hughes de Lasteyrie du Saillant v Ministère de l’Économie, des Finances et de l’Industrie...................................................... 201 cccc. Lankhorst-Hohorst GmbH v. Finanzamt Steinfurt........................................................ 202 dddd. Compagnie de Saint-Gobain, Zweigniederlassung Deutschland v. Finanzamt Aachen-Innenstadt................... 202 ccc. Karşı Dengeleyici Avantajların Bulunması............. 203 aaaa. Commission of the European Communities v. French Republic............................................ 203 XII bbbb. The Queen v. Inland Revenue Commissioners, ex parte Commerzbank AG............................. 205 cccc. Eurowings Luftverkehrs AG v. Finanzamt Dortmund-Unna............................................. 206 ddd. Avrupa Birliği’nin Vergi Anlaşmaları Alanında Yetkisizliği................................................................ 207 aaaa. Commission of the European Communities v. French Republic.......................................... 208 bbbb. Compagnie de Saint-Gobain, Zweigniederlassung Deutschland v. Finanzamt Aachen-Innenstadt................... 208 cccc. Margarete Block v. Finanzamt Kaufbeuren... 209 eee. Biçimde Değişim: Commission of the European Communities v. French Republic.............................. 210 3. Ayrımcılığın Sınırlarının Belirlenmesi: Ölçülülük Testi.................. 211 a. Leur-Bloem v. Inspecteur der directe Belastingen/ Ondernemingen....................................................................... 214 b. Futura Participations SA and Singer v. Adminisration des contributions............................................................................ 216 c. Union Royale Belge de Société de Football Association v. Bosman................................................................................. 216 d. Kraus v. Land Baden-Würtemberg.......................................... 218 5. DOKTRİN................................................................................................... 218 I. Dolaylı-Dolaysız Ayrımcılık Analizi: Dahlberg.................................... 218 II. Ayrımcılık Analizinin Aşamaları........................................................... 221 1. Terra/Wattel: Ayrımcılık Analizinde Sekiz Aşama.......................... 221 2. Van Thiel: Ayrımcılık Analizinde Altı Aşama................................. 222 3. Hinnekens: Avrupa Topluluğu Uygunluk Ağacı............................ 224 III. Marks & Spencer Kararı Sonrası Haklı Neden Analizi........................ 225 1. Vanistendael: Marks & Spencer Bir Dönüm Noktası mı?............... 225 2. Lang: Marks & Spencer Sonrası /Haklı Neden Kombinasyonu..... 227 XIII ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DOLAYSIZ VERGİLERDE AYRIMCILIK YASAĞININ UYGULANMASI: TEMEL SERBESTİLER 6. EMEĞİN SERBEST DOLAŞIMI................................................................ 231 I. Avrupa Birliği Kurucu Antlaşması’ndaki Ölçüt.................................... 231 II. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Ölçütleri........................................... 233 1. İkametgah Devletine Karşı Uygulanabilirlik.................................. 233 a. Philippe Mertens v. Belgian State............................................. 233 b. F.W.L. De Groot v. Staatssecretaris van Financiën.................. 235 2. Gizli Ayrımcılık................................................................................ 236 a. Klaus Biehl v. Administration des contributions du grand-duché de Luxembourg.................................................. 236 b. Hanns-Martin Bachmann v. Belgian State............................. 238 c. Finanzamt Köln-Altstadt v. Schumacker................................ 238 d. Patrick Zurstrassen v. Administration des Contributions Directes..................................................................................... 239 e. Cathy Schulz-Delzers, Pascal Schulz v. Finanzamt Stuttgart III............................................................................... 239 3. Vergi Oranı Farklılığı....................................................................... 241 a. Arnoud Gerritse v. Finanzamt Neukölln-Nord....................... 241 b. Mr. & Mrs. Robert Gilly v. Directeur des Services des Services Fiscaux du Bas-Rhin.................................................. 243 7. YERLEŞME SERBESTİSİ........................................................................... 246 I. Avrupa Birliği Kurucu Antlaşması’ndaki Ölçüt.................................... 246 II. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Ölçütleri........................................... 251 1. İkametgah Devletine Karşı Uygulanabilirlik: P. H. Asscher v. Staatssecretaris van Financiën....................................................... 251 2. Gizli Ayrımcılık................................................................................ 251 a. Royal Bank of Scotland plc v. Elliniko Dimosio..................... 252 b. The Queen v. Inland Revenue Commissioners, ex parte Commerzbank AG.................................................................... 253 c. Federal Republic of Germany v. Commission of the European Communities........................................................... 254 d. Halliburton Services BV v. Staatssecretaris van Finaniën...... 255 XIV e. Denkavit Internationaal BV, Denkavit France SARL v. Ministre de I’Économie, des Finances et de I’Industrie......................... 256 f. Peter Svensson & Lena Gustavsson v. Ministre du Logement de I’Urbanisme........................................................ 257 3. Yerleşmenin Biçimleri ve Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi....... 258 a. Commission of the European Communities v. French Republic.................................................................................... 258 b. Compagnie de Saint-Gobain, Zweigniederlassung Deutschland v. Finanzamt Aachen-Innenstadt..................... 259 c. Marks & Spencer plc v. David Halsey..................................... 260 d. CLT-UFA SA v. Finanzamt Köln-West...................................... 263 4. Zarar Mahsubu ve Grup İndirimi.................................................... 265 a. Futura Participations SA and Singer v. Adminisration des contributions............................................................................ 265 b. Algemene Maatschappij voor Investering en Dienstverlening NV (AMID) v. Belgische Staat........................ 266 c. Imperial Chemical Industries plc (ICI) v. Kenneth Hall Colmer...................................................................................... 267 d. Bosal Holding BV v. Staatssecretaris van Financiën.............. 268 e. Marks & Spencer plc. v. David Halsey...................................... 270 f. X Holding BV v. Staatssecretaris van Financiën.................... 271 5. Ev Sahibi Ülkenin Şirket Hukuku Uygulaması............................... 274 a. Centros Ltd v. Erhvervs- og Selskabsstyrelsen.......................... 274 b. The Queen v. H. M. Treasury and Commissioners of Inland Revenue, ex parte Daily Mail and General Trust plc............. 275 c. Überseering BV v. Nordic Construction Company Baumanagement GmbH......................................................... 276 d. Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Amsterdam v. Inspire Art Ltd........................................................................... 278 6. Örtülü Sermaye: Lankhorst-Hohorst GmbH v. Finanzamt Steinfurt............................................................................................ 279 7. Diğer Sınırlamalar............................................................................ 280 a. Federal Republic of Germany v. Commission of the European Communities........................................................... 282 b. Metallgesellschaft Ltd and Others, Hoechst AG and Hoechst (UK) Ltd v. Commissioners of Inland Revenue and HM Attorney General....................................................... 284 XV c. Hughes de Lasteyrie du Saillant v. Ministère de l’Économie, des Finances et de l’Industrie.................................................. 285 8. HİZMETLERİN SERBEST DOLAŞIMI...................................................... 287 I. Avrupa Birliği Kurucu Antlaşması’ndaki Ölçüt.................................... 287 II. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Ölçütleri........................................... 289 1. İkametgah Devletine Karşı Uygulanabilirlik.................................. 289 a. Eurowings Luftverkehrs AG v. Finanzamt Dortmund-Unna.. 289 b. Skatteministeriet v. Bent Vestergaard...................................... 209 2. Gizli Ayrımcılık................................................................................ 291 a. Diana Elizabeth Lindman....................................................... 291 b. Hanns-Martin Bachmann v. Belgian State............................. 293 3. Hizmetin Serbest Dolaşımı Üzerindeki Sınırlamalar...................... 293 a. Försäkringsaktiebolaget Skandia (publ) and Ola Ramstedt v. Riksskatteverket.................................................... 294 b. Jessica Safir v. Skattemyndigheten........................................... 295 9. SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI........................................................ 297 I. Avrupa Birliği Kurucu Antlaşması’ndaki Ölçüt.................................... 297 II. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Ölçütleri........................................... 302 1. İkametgah Devletine Karşı Uygulanabilirlik.................................. 302 a. The Heirs of H. Barbier v. Inspecteur van de Belastingdienst Particulieren/Ondernemingen buitenland te Heerlen........... 302 b. Commission of the European Communities v. Kingdom of Belgium................................................................................. 304 2. Gizli Ayrımcılık................................................................................ 306 a. Sandoz GmbH v. Finanzlandedirektion Für Wien, Nierderösterreich und Burgenland......................................... 307 b. Heirs of M.E.A. van Hilten-van der Heijden v. Inspecteur van de Belastingdienst/Particulieren/Ondernemingen buitenland te Heerlen.............................................................. 309 3. Sermayenin Serbest Dolaşımına İlişkin Diğer İhlaller................... 311 a. Anneliese Lenz v. Finanzlandesdirektion Für Tirol............... 311 b. Statssecretaris van Financiën v. B.G.M. Verkooijen................ 313 c. Petri Manninen........................................................................ 315 XVI d. X and Y v. Riksskatteverket...................................................... 316 e. Ministre des Finances v. Jean-ClaudeWeidert, Élisabeth Paulus....................................................................................... 319 f. D. v. Inspecteur van de Belastingdienst/Particulieren/ Ondernemingen buitenland te Heerlen.................................. 320 g. Commission of the European Communities v. Italian Republic.................................................................................... 323 h. Armuta S.G.P.S v. Inspecteur van de Belastingdienst/ Amsterdam............................................................................... 325 i. Aberdeen Property Fininvest Alpha Oy................................... 326 j. J.E.J. Blanckaert v. Inspecteur van de Belastingdienst/ Particulieren/ Ondernemingen buitenland te Heerlen.......... 327 k. Test Claimants in the FII Group Litigation v. Commissioners of Inland Revenue.................................................................... 330 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM AVRUPA BİRLİĞİ’NE UYUM SÜRECİNDE TÜRK VERGİ HUKUKU DOLAYSIZ VERGİLERDE AYRIMCILIK YASAĞININ TEMELLENDİRİLMESİ: İÇTİHAD VE DOKTRİN 10. İÇTİHAD................................................................................................... 333 I. Ayrımcılık Yasağında İlkesel Yaklaşım: Eşitlik Analizi........................ 333 II. Ayrımcılık Yasağında Standardizasyon Eksikliği: Model Test Kurguları................................................................................................ 334 1. Anayasa Mahkemesi........................................................................ 334 a. Ayrımcılığın Saptanması: Karşılaştırılabilirlik Testi................. 344 aa. Tam Yükümlülerin Karşılaştırılması................................. 334 aaa. 3239 Sayılı Yasa: Vergi Tevkifatı Oranı................... 334 bbb. 3787 Sayılı Yasa: Matrah Artırımı.............................. 336 ccc. 4213 Sayılı Yasa: Stok Affı........................................... 339 ddd. 3986 Sayılı Yasa: Ekonomik Denge Vergisi................. 339 eee. 3505 Sayılı Yasa: Geçici Vergi.................................. 341 fff. 3946 Sayılı Yasa: Vergi Alacağı................................... 342 ggg. 4605 Sayılı Yasa: Hayat Standardı Esası................. 343 XVII hhh. 5479 Sayılı Yasa...................................................... 344 aaaa. Vergi Oranı..................................................... 344 bbbb. Yatırım İndirimi ........................................... 347 bb. Tam Yükümlüler ile Dar Yükümlülerin Karşılaştırılması.... 349 aaa. 5527 Sayılı Yasa: Vergi Tevkifatında Oran Farklılığı................................................................... 349 bbb. 5811 Sayılı Yasa: Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması........................................................ 352 b. Ayrımcılığın Meşrulaştırılması: Haklı Neden Testi...................... 358 aa. Kamu Yararı: Vergi Affı..................................................... 358 bb. Ekonomik, Mali ve Hukuki Yapıdaki Farklılıklar: Net Aktif Vergisi.......................................................................360 cc. Mali Politika, Sosyal ve Ekonomik Gerekler: Ekonomik Denge Vergisi................................................... 361 dd. Farklı Nitelikteki Gelirler: Tevkifat Oranı........................ 362 c. Ayrımcılığın Sınırlarının Belirlenmesi: Ölçülülük Testi.......... 364 aa. 3986 Sayılı Yasa: Ekonomik Denge Vergisi....................... 365 bb. 4481 Sayılı Yasa: Deprem Vergileri................................... 366 cc. 3946 Sayılı Yasa: Hayat Standardı Esası.......................... 368 dd. 4605 Sayılı Yasa: Hayat Standardı Esası.......................... 369 2. Danıştay........................................................................................... 372 a. Ayrımcılığın Saptanması: Karşılaştırılabilirlik Testi................. 372 aa. Gelir Vergisi Tarh ve Tahakkuku: Hayat Standardı Esası................................................................................... 372 bb. Geçici Vergi Tarh ve Tahakkuku: Serbest Bölge Serbest Bölge Dışı.............................................................. 373 b. Ayrımcılığın Meşrulaştırılması: Haklı Neden Testi.................. 376 aa. Yasa Koyucunun Takdir Yetkisi: Yatırım İndirimi......... 376 bb. Vergi Hukukunun İlkeleri: Resen ve İkmalen Tarhiyatlarda Fon Payı.................................................... 377 XVIII cc. Yasa Koyucunun Amacı.................................................... 379 aaa. Olağanüstü Hal Bölgesindeki Yatırım Teşviki....... 379 bbb. Serbest Bölgelerdeki Faiz İstisnası............................... 381 c. Ayrımcılığın Sınırlarının Belirlenmesi: Ölçülülük Testi.......... 384 11.DOKTRİN................................................................................................. 385 I. Öncel/Kumrulu/Çağan....................................................................... 385 II. Şanver.................................................................................................. 388 III. Kaneti.................................................................................................. 388 IV. Saban................................................................................................... 389 V. Yaltı...................................................................................................... 390 VI. Güneş................................................................................................... 392 BEŞİNCİ BÖLÜM DOLAYSIZ VERGİLERDE AYRIMCILIK YASAĞININ UYGULANMASI 12. GELİR VERGİSİ KANUNU....................................................................... 395 I. Tam Yükümlülük-Dar Yükümlülük................................................... 395 II. Tam Yükümlülük-Dar Yükümlükte İstisna ve İndirimler................. 396 1. İhracat İstisnası............................................................................. 397 2. Menkul Sermaye İradı İstisnası.................................................... 398 3. Sakatlık İndirimi............................................................................ 400 4. Sigorta Primi İndirimi................................................................... 401 13. KURUMLAR VERGİSİ KANUNU............................................................. 402 I. Tam Yükümlülük-Dar Yükümlülük................................................... 402 II. Tam Yükümlülük-Dar Yükümlülükte İstisnalar: İştirak Kazançları İstisnası.................................................................. 403 III. Tam Yükümlülük-Dar Yükümlülükte Vergisiz Birleşme................... 404 14.SONUÇ...................................................................................................... 409 KAYNAKÇA..................................................................................................... 417 KARAR İNDEKSİ............................................................................................. 445 XIX KISALTMALAR AAET Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu AATUHK Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun AB Avrupa Birliği ABA Avrupa Birliği Antlaşması ABD Amerika Birleşik Devletleri ABİDA Avrupa Birliğinin İşleyişine Dair Antlaşma ABAD Avrupa Birliği Adalet Divanı AEA Avrupa Ekonomik Alanı AET Avrupa Ekonomik Topluluğu AKÇT Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu AR-GEAraştırma-Geliştirme ATA Avrupa Topluluğu Antlaşması ATAUM Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi AÜHFD Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi AÜSBF Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi AYAnayasa AYM Anayasa Mahkemesi AYMKD Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi BEF Belçika Frangı’nın uluslararası gösterim kodu BM Birleşmiş Milletler C.Cilt CFC Controlled Foreign Company (Corporation) CFI Court of First Instance CMLR Common Market Law Review DDK Danimarka Kronu’nun uluslararası gösterim kodu DTC Double Tax Convention E.Esas EATLP European Association of Tax Law Professors EC European Community ECJ European Court of Justice ECR European Court Reports Ed.Editor Eds.Editors EEA European Economic Area EFTA European Free Trade Association EU European Union EUREuro FAM Federal Anayasa Mahkemesi GAARs General Anti-Avoidance Rules GVK Gelir Vergisi Kanunu IBFD International Bureau of Fiscal Documentation IFA International Fiscal Association İHAS İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi İHİD İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi İHOP İnsan Hakları Ortak Platformu İSMMMO İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası İÜ İstanbul Üniversitesi K. Karar KDV Katma Değer Vergisi KEYK Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı KVK Kurumlar Vergisi Kanunu XXII LUF Lüksemburg Frangı’nın uluslararası gösterim kodu m.madde MSHS Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi MÜMAUM Marmara Üniversitesi Mali Hukuk Araştırma ve Uygulama Merkezi NLG Hollanda Guldeni’nin uluslararası gösterim kodu OECD Organisation for Economic Co-operation and Development OJ Official Journal Para.Paragraf PE Permanent Establishment RG Resmi Gazete s.Sayfa S.Sayı SBF Siyasal Bilgiler Fakültesi SEK İsveç Kronu’nun uluslararası gösterim kodu SINK Act on Special Income Tax for Non-residents TESEV Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı TFEU Treaty on the Functioning of the European Union Vd. ve devamı Vol.Volume VUK Vergi Usul Kanunu Yay.Yayınları YİM Yüksek İdare Mahkemesi XXIII
