2 4 Haziran 1997`de imzalanan Dışişleri Bakanlıkları Arası

T.B.M.M.
B:14
5.11.2003
0:2
4 Haziran 1997'de imzalanan Dışişleri Bakanlıkları Arası İşbirliği Protokolü çerçevesinde, iki
ülke arasında düzenli olarak siyasî istişare toplantıları yapılmaktadır. Son toplantı, 5 Mayıs 2003
tarihinde Ankara'da gerçekleştirilmiştir.
Letonya, Avrupa-Atlantik bütünleşmesi hedefi çerçevesinde, 2002'de önemli kazanımlar elde
etmiştir. Prag Zirvesinde NATO üyeliğine davet edilmiş, Kopenhag Zirvesinde ise, 2004'te AB'ye
tam üye olmaya hak kazanmıştır.
NATO ve Avrupa Birliği üyelik perspektifi, dışpolitikalarımızı aynı ortak paydada buluştur­
muştur. İki ülke arasında her alanda işbirliği yapılmasına zemin hazırlayan anlaşmalar büyük ölçüde
tamamlanmıştır.
Letanyo, NATO üyeliği hedefi çerçevesinde askerî yeteneklerini geliştirmeye çabalamakta ve
bu bağlamda, ülkemizle de savunma alanında ikili anlaşmalar imzalamaktadır.
Bu çerçevede, Letonya'yla, Şubat 1997'de Askerî İşbirliği Anlaşması, Şubat 1998'de Askerî
Alanda Eğitim, Teknik ve Bilimsel İşbirliği Anlaşması, Temmuz 2000'de Savunma Sanayii İşbirliği
Anlaşması imzalanmıştır. Bu anlaşmalar halen yürürlüktedir. Öte yandan, Gizlilik Dereceli Bil­
gilerin Karşılıklı Korunması Anlaşması üzerindeki müzakereler devam etmektedir.
Bilindiği gibi, 12 Kuzey Atlantik ülkesini birleştiren Kuzey Atlantik Paktı Örgütü, NATO,
4 Nisan 1949'da kurulmuştur.
İkinci Dünya Savaşı 1945'te sona erdiği zaman Avrupa'da bir bölünme olmuş ve Sovyetler Bir­
liği Doğu Avrupa'da sınırlarını genişlettikten sonra, Almanya'nın doğusunu, Polonya, Çekoslovak­
ya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan gibi ülkeleri işgal ederek birer uydu devleti durumuna getir­
miştir. 1945'te kurulan Birleşmiş Milletler, bu gibi oldubittileri önleyecek ve dünyada güvenliği sağ­
layacak bir etkinlik kazanamamıştır. Üstelik, Sovyetler Birliği, Güvenlik Konseyinde veto hakkını
kötüye kullanmış, örgütü büsbütün etkisiz hale getirmiştir. ,Tabiî, bugün de Birleşmiş Milletlerin
görevini hakkıyla yaptığını söylemek bana göre mümkün değildir.
Bu durum karşısında, Sovyetler Birliğine karşı bir savunma sistemi kurulmasından başka çare
kalmamıştır. İlk girişim, 5 Batı Avrupa devleti olan İngiltere, Fransa, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg'tan oluşmuş ve bu devletler 17 Mart 1948'de Brüksel'de bir Batı Avrupa Birliği kurmuşlardır.
Amerika Birleşik Devletleri Senatosu 11 Haziran 1948'de Senatör Wanderberg'in önerisi
üzerine önemli bir karar almıştır. Bu kararla, Amerika Birleşik Devletleri Başkanına Birleşmiş Mil­
letler Yasası uyarınca karşılıklı ortak ya da bölgesel nitelikte savunma paktları yapabilme ve
Amerika Birleşik Devletlerinin Birleşmiş Milletler Yasasının 51 inci maddesine uygun biçimde ül­
kenin ulusal güvenliğine karşı silahlı bir saldırı durumunda tek başına ya da başka devletlerle bir­
likte yasal savunma hakkını kullanma isteğini açıklama yetkisini tanımıştır.
Bunun üzerine Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Batı Avrupa Birliğinin 5 üyesi ile İtal­
ya, Danimarka, Norveç, Portekiz ve İzlanda olmak üzere toplam 12 devlet, Washington'da 4 Nisan
1949'da NATO Savunma Paktını imzalamışlardır.
Kore Savaşının 1950'de patlak vermesiyle en yüksek noktasına varan uluslararası gelişmeler,
Batı ülkelerinin Sovyetler Birliğinin yayılmacı emellerinden duyduğu endişeleri haklı çıkarmıştır.
NATO'ya üye devletler, ortak savunma vaatlerini yerine getirmek için gerek duyulan askerî yapıları
oluşturmak yönünde çabalarını artırmışlardır. Avrupa hükümetlerinin isteği üzerine Avrupa'ya gelen
Kuzey Amerika güçleri, Sovyetler Birliğini saldırgan tutumunun başarıya ulaşacağına dair düşün­
cesinden vazgeçirmeye yardımcı olmuştur.
Zaman geçtikçe daha çok devlet ittifaka üye olmuş olup, 1952'de Yunanistan ve Türkiye'nin it­
tifaka katılmalarından üç yıl sonra Federal Almanya Cumhuriyeti, 1982 yılında da İspanya
NATO'ya üye olmuşlardır.
-29-