TBMM B:53 24.1.2006 0:1 şekilde faaliyet göstermektedir

TBMM
B:53
24.1.2006
0:1
şekilde faaliyet göstermektedir. Günümüzde bölgesel kalkınma ajansları çoğunlukla tabandan
tavana doğru örgütlenme modelini benimser. Tabandan tavana yaklaşım birtakım avantajlar getirir.
Örneğin, bölgesel politikalara tabandan tavana yaklaşımda, personel, firmalarla birebir ilişki içinde
olacağı için daha etkili ve bürokrasiden uzak ilişkiler kurabilecektir. Ayrıca, yan özerk bir konum,
bir yandan siyasî müdahaleleri önlerken, diğer taraftan ekonomideki yapısal sorunlara uzun vadeli
açıdan bakılmasını sağlar ve son olarak, bölgeye siyasî desteğin dolaysız ve etkili olarak girebil­
mesini sağlar. Merkezî hükümetlerin ayırım gözetmeyen yeniden dağıtım programlarının tersine
bölgesel kalkınma ajanslarının politikaları bölgesel hedeflere yöneldiği için daha seçici olmak
durumundadır.
Bölgesel kalkınma ajansları, bürokratik yapılarına, özerkliklerine, kuruluş amaçlarına ve ey­
lemlerine göre sınıflandınlabiliyor. Dört ana grubun varlığından söz etmek mümkün:
1- Merkezî ve yerel hükümetler tarafından kurulan bölgesel kalkınma ajansları.
2- Yerel yönetimler tarafından kurulan bölgesel kalkınma ajansları.
3- Yerel ve bölgesel yönetimler tarafından kurulan bölgesel kalkınma ajansları.
4- Kamu-özel ortaklığıyla kurulmuş bölgesel kalkınma ajansları.
Bölgesel kalkınma ajanslarının en belirgin amacı, bölgenin potansiyelini ve sorunlarını göz
önüne alarak geliştirdikleri politikayla bölgedeki ekonomiyi canlandırmak, bölge halkının geliş­
meye katılımını sağlamaktır. Bölgesel kalkınma ajanslannın hedefleri geniş kapsamlı olmalı ve böl­
gesel rekabet, kalkınma, yerel KOBİ gelişmesi ve yabancı yatırım gibi olgular içermelidir. Bu
hedefleri karşılamak için çevresel gelişme, endüstriyel altyapı, danışmanlık ve girişim sermayesi
gibi birçok araçları olması gerekmektedir.
Kalkınma ajansları, faaliyetlerine göre de üç ana grupta toplanabilir:
Stratejik kalkınma ajanslarının bilgi bankası oluşturması.
Bölgenin ulusal ve uluslararası platformda desteklenmesi.
KOBİ'lere destek bilgi sağlama gibi görevleri vardır.
Genel, operasyonel, bölgesel kalkınma ajansları, temel hedefleri ve sektörlerarası gelişme
projelerini oluştururlar. Sektörel, operasyonel, bölgesel kalkınma ajansları, bölgenin yalnızca belir­
li bir faaliyetini, belirli projelerini desteklemek amacıyla kurulurlar.
Bölgesel kalkınma ajansları, dünyada, 1950'li, 60'lı yıllarda yabancı yatırımcıları çekerek, ulusal
ekonomiye katkıda bulunmuşlardır. İlerleyen zamanlardaysa, yerel ve bölgesel şirketlere hizmet ver­
mişlerdir. Bölgeye yerleşmiş firmalara, yol, su, çöp, kanalizasyon gibi hizmetlerde bulunmak konusu
bölgesel kalkınma ajanslannın görevleri arasında sayılmaya başlanmıştır. Aslında, bu faaliyetler
yerel yönetimlerin görev alanına giren konulardır; ama, yerel yönetimlerin malî imkânlannın yeter­
siz olması gerekçesiyle bu işin, artık, bölgesel kalkınma ajanslanna devri talep edilmektedir.
Kalkınma ajanslan, yerine getirdikleri görevler bakımından zayıf ve kuvvetli olmak üzere
ikiye aynlmaktadırlar. Esas faaliyetleri, bölgelerine dış yatınmcı çekebilmek, bölgelerini pazar­
lamak olan ajanslara zayıf ajans denilmektedir. Bölgeye yatınm çekme amacına ek olarak, bölgesel
ekonomi ve iş hayatının gelişmesi, kentleşme, çevre düzenlemesi, istihdamın artırılması gibi görev­
ler yüklenmiş ajanslara da güçlü ajans modeli denilmektedir. Avrupa'daki ajanslann çoğu zayıf
ajans niteliğindedir.
Bölgesel kalkınma ajanslan, genel bütçeden ve özel fonlardan finanse edilmekte olup, devlet
tarafından başlangıçta nakdî yardım ve emlak şeklinde sermaye tahsisi söz konusudur.
Aynca, ajanslar, sanayileşmeyi desteklemeyi hedefleyen çeşitli devlet fonlanna ve bu fonlann
kullanımına göre proje sunarak kredi almaktadırlar. Bölgesel kalkınma ajanslanna, Avrupa Birliği
ve Dünya Bankası tarafından fon sağlanmaktadır; fakat, bu, genel ya da düzenli bir gelir değildir.
-123-