Sanayi Üretim Endeksi Bülteni

08
Kasım
2016
Sanayi Üretim Endeksi Bülteni
Eylül 2016
Endeks
Sanayi Üretim Endeksi MTEA
130
128
126
124
122
120
118
116
Toplam Sanayi
Eki
Kas
Ara
Oca
Şub
Mar
Nis
May
Haz
Tem
Ağu
Eyl
TÜİK
Sanayinin alt sektörleri (2010=100 temel yıllı) incelendiğinde, 2016 yılı Eylül ayında bir önceki
aya göre madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi %2,9, imalat sanayi sektörü endeksi %3,9
ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %3,3 azaldı.
Ana Sanayi Gruplarına Göre Sanayi Üretim Endeksi-MTEA
150
140
130
120
110
100
90
Eki
Kas
Ara
Oca
Toplam sanayi
DLT-Dayanıklı tüketim malı imalatı
SEM-Sermaye malı imalatı
Şub
Mar
Nis
May
Haz
Tem
ARM-Ara malı imalatı
DZT-Dayanıksız tüketim malı imalatı
Ağu
Eyl
TÜİK
Sanayinin alt sektörleri (2010=100 temel yıllı) incelendiğinde, 2016 yılı Eylül ayında bir önceki
yılın aynı ayına göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %2,3 artarken, imalat sanayi
sektörü endeksi %3,7 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü
endeksi %1,2 azaldı.
Ana sanayi grupları (MIGs) sınıflamasına göre, 2016 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre en
yüksek azalış %14,2 ile dayanıklı tüketim malı imalatında gerçekleşti.
08
Kasım
2016
Sanayi Üretim Endeksi Bülteni
İmalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2016 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre en yüksek
azalış %20,4 ile mobilya imalatında gerçekleşti. Bu azalışı, %16,9 ile temel eczacılık ürünlerinin
ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı ve %13,7 ile makine ve ekipmanların kurulumu ve
onarımı takip etti.
İmalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde, 2016 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre en yüksek
artış %8,5 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatında gerçekleşti. Bu artışı,
%3,9 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı ve %2,1 ile içeceklerin
imalatı takip etti.
Alt Sektörlere Göre Sanayi Üretim Endeksi-MTEA
140
130
120
110
100
Eki
Kas
Ara
Oca
Şub
Mar
Nis
May
Haz
Tem
Ağu
Eyl
Toplam sanayi
B-Madencilik ve taşocakcılığı
C-İmalat sanayi
D-Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı
TÜİK
2016 yılı üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre mevsim ve takvim etkilerinden
arındırılmış sanayi üretimi %3,1 azaldı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi ise bir
önceki yılın aynı çeyreğine göre %1,9 azaldı.
Ekonomide büyümenin giderek azalma tehdidi, dış açıkta yeni bir artış döneminin başlaması,
sıçrama yapan işsizlik söz konusu. Döviz piyasasında yaşanan sarsıntıyı da bu tabloya
ekleyebiliriz. Ayrıca siyasal krizi de es geçmemek gerekli. Cumhuriyet Gazetesi’ne ve HDP’ye
yönelik baskıların finans piyasalarının ve yatırımcıların her ne kadar doğrudan ilgilendiği bir
konu olmasa da bu ve benzeri gelişmelerin Türkiye’yi batı dünyasıyla kopuşa sürüklediğini
herkes görüyor. Böyle bir ayrışmanın ise Türkiye ekonomisi için büyük bir şok olacağı açık ve
bu ihtimal giderek büyüyor. Tüm bunlar IMF ve Avrupa Kalkınma Bankası Türkiye
ekonomisinin gidişatına dair artan karamsarlıktaki son açıklamaları da eklenmiş durumda.
Bu veriler ışığında Eylül’de düşen imalat endeksinin daha da kötüleşeceğini öngörüyoruz.
08
Kasım
2016
Sanayi Üretim Endeksi Bülteni
OPEC açıklamalarında, Rusya’nın petrol üretiminde kısıtlamalara gidilebileceğine dair bir OPEC
anlaşması konusunda mutabakat olduğunu söyledi. Ayrıca Petrol piyasası 30 Kasım’da
Viyana’da yapılacak OPEC toplantısı öncesinde ABD seçimlerini bekliyor.
Suudi Arabistan Nisan ayında Mısır ile anlaşmaya vardığı uzun vadeli petrol sevkiyatını
durdurdu. Mısır, Ekim’den itibaren zaten kesilmiş olan sevkiyatının durduğunu resmen açıkladı
ve bunun üzerine yeni petrol anlaşması için İran ile görüşmelere başlanacağını belirtti.
Enerji Kalemi - Küresel Enerji Piyasası
Enerji
Doğalgaz(NG1:COM)
Petrol (CO1:COM)
Eyl
Ağu
Tem
Haz
May
Nis
Mar
Şub
Oca
Ara
Kas
140
120
100
80
60
40
20
0
Eki
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
Bloomberg
Piyasa için Çin’den açıklanan ticaret rakamları bir başka önemli veri. Çin’in Dolar bazındaki
ihracatı Ekim ayında yıllık %7.3, ithalatı ise %1.4 geriledi. Dış ticaret fazlası ise 51.7 milyar
dolar beklentiye rağmen 49.06 milyar dolar oldu. Çin’in, ABD ile birlikte Dünya’nın en büyük
petrol ithalatçısı olma yönünde ilerlemesini sürdürüyor, dolayısıyla Çin’in rakamları ve ticaret
fazlasındaki gerileme Petrol fiyatlarına olumsuz etkisi kaçınılmaz oluyor. Örneğin Ekim için
baktığımızda gelen rakamlarda Çin’in Petrol ihracatı 6.78 milyon varil ile aylık bazda %12.9
gerileme gösterdi.
08
Kasım
2016
Sanayi Üretim Endeksi Bülteni
Madencilik-Taşocakçılığı Kalemi - Küresel Maden Piyasası
5,2
140
120
100
80
60
40
20
0
Bin
5
4,8
4,6
4,4
B-Madencilik ve Taşocakcılığı
Bakır (LMCADS03:COM)
Eyl
Ağu
Tem
Haz
May
Nis
Mar
Şub
Oca
Ara
Eki
Kas
4,2
Kömür (INDEXDJX:DJUSCL)
Bloomberg, Dow Jones
Ekim’de piyasalarda karışık seyir izledik. LME metalleri Çin talebine dair olumlu beklentilerin
etkisiyle yükselirken Wall Street geriledi.
Piyasalar Kasım’a ABD ve Avrupa’da açıklanan güçlü imalat PMI verilerinin desteği ile artan
risk iştahıyla başlamıştı. ABD’de açılanan güçlü verilere rağmen bilanço açıklamalarının tatmin
edici olmaması ABD endekslerini baskıladı.
Şili’li bakır devi Codelco 2017 yılı bakır primini Avrupa için $82 (2016 primi $92), Çin için ise
ise $70 (2016 primi $98) olarak açıkladı. Codelco’nun Çin primlerinde değişime gitmesi Çin
talebini arttıracağı beklentisi ile LME bakır geride bıraktığımız Ekim sonunda %4,34 değer
kazandı. Dolardaki gerilemenin de etkisi ile Cuma günü kazançlarını arttıran bakır $4852,5 ile
11 Ekim’den sonra en yüksek seviyeyi test etti.
İmalat sanayi endeksinin dış ticaret ile ilişkisine bakıldığında, dış ticaret kalemlerinin
trendi, ülkenin imalat sanayi endeksinin trendiyle paraleldir. Özellikle ihracat değişimi ile
sanayi üretim endeksindeki değişimin hareketindeki benzerlikler belirgindir.
Değişim Oranı (%)
Sanayi Üretim Endeksi ve Dış Ticaret Değişim Oranları (Aylık Bazda)-MTEA
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
Eki
Kas
Ara
İhracat Değişim
Oca
Şub
Mar
İthalat Değişim
Nis
May
Haz
Tem
Ağu
Sanayi Üretim Endeksi Değişim
Eyl
TÜİK
08
Kasım
2016
Sanayi Üretim Endeksi Bülteni
Daha genel bir bakış açısıyla bakıldığında ise, dış ticaret hacminde yaşanan artış ülkenin
büyümesini desteklemektedir. Bu gerçek aşağıdaki grafikte daha açık görülmektedir.
Değişim Oranı (%)
Sanayi Üretim Endeksi ve Dış Ticaret Hacmi Yıllık Değişim OranlarıKarşılaştırmalı
10
5
0
-5
-10
-15
-20
-25
Eki
Kas
Ara
Oca
Şub
Mar
Nis
Sanayi Üretim
May
Haz
Tem
Ağu
Dış Ticaret Hacmi
Eyl
TÜİK
Ayrıca GSYH büyüme hızı ile imalat sanayi üretim endeksi artış hızları birbirleriyle son
derece yakın hareket etmekte olduğundan, daha önce açıklanan sanayi üretim endeksleri, GSYH
hakkında önbilgi niteliğindedir. Bu yüzden GSYH’nin öncü göstergesi olarak anılan ve milli gelir
düzeyini tahmin etmekte kullanılan imalat sanayi üretim endeksi (takvim etkisinden
arındırılmış), 2016 yılı hakkında fikir vermektedir.
(%)
GSYH-Sanayi Üretim Yıllık Büyüme Hızı (TA) Karşılaştırmalı
8
6
6
5
4
4
2
3
0
-2
Eki
Kas
Ara
Oca
Şub
Mar
Nis
May
Haz
Tem
Ağu
Eyl
2
-4
1
-6
0
Sanayi Üretim Büyüme Hızı
GSYH Büyüme Hızı
TÜİK - TCMB
Bu doğrultuda, 2016 yılı Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında, yıllık bazda ihracatta yaşanan
sırasıyla %11,7’lik azalış, %7,5’luk artış ve %5,6’lık azalış; dış ticaret hacminde ise görülen
08
Kasım
2016
Sanayi Üretim Endeksi Bülteni
%16,5’luk azalış, %5,4’lük artış ve %2,8’lik azalış büyüme hakkında negatif işaretler verdi. (Dış
Ticaret Verileri Bültenimiz).
Diğer öncü göstergeler incelendiğinde; Temmuz, Ağustos, Eylül’de sırasıyla 75,7, 75,2, 76,6
olan İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı; Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında 47,6, 47,
48,3 olan Türkiye PMI büyümenin üçüncü çeyreğinde yatay ya da negatif büyümeye işaret etti.
Ekim ayında ise 76,4 olan KKKO, 49,8 olan PMI, 74 olan Tüketici Güven Endeksi, düşüş
yaşayarak 101,7 olan Reel Kesim Güven Endeksi dördüncü çeyreğin başlangıcı adına olumlu
işaretler.
77,0
53
76,0
52
51
75,0
PMI-2016
PMI-2015
50
74,0
73,0
KKO-2016
KKO-2015
49
48
47
72,0
TCMB
80,0
Trading Economics
112,0
75,0
110,0
70,0
108,0
65,0
106,0
104,0
60,0
55,0
RKGE-2016
RKGE-2015
TGE-2016
102,0
TGE-2015
100,0
50,0
98,0
TCMB
TCMB