T.B.M.M. B : 44 12. 12 . 1989 Ö : 1 ticaret açığı, bir önceki yıla göre
advertisement
T.B.M.M. B : 44 12. 12 . 1989 Ö:1 ticaret açığı, bir önceki yıla göre yüzde 44,3 oranında azalarak, 3,2 milyar dolardan 1,8 milyar dolara gerilemiş ve cari işlemler hesabımız, İS yıl sonra, 1,5 milyar dolarlık fazla vermiştir. Döviz kurunun piyasada belirlenmesi için, Merkez Bankası etkili ve başarılı bir faaliyet içindedir. Türk lirasının da döviz kadar önem taşıdığını herkes görmüştür. Ticaret rejiminin liberasyonu çerçevesinde, 1989 yılında, ithalatı lisansa bağlı mal sayısı sıfır noktalarına indirilmektedir. Ayrıca, ihracat rejimi basitleştirilmiş ve ihracat lisansı kaldı­ rılmıştır. Altın ticaretinin resmî kanallardan yapılmasını sağlamak üzere Merkez Bankasınca, yıl içinde, altın piyasası oluşturulmuştur. ödemeler dengesinin cari işlemler ve sermaye hareketlerine ilişkin faaliyetleri serbestleştirilmiştir. Yabancılara yurt içi menkul değerler borsasında alım satım imkânı verilirken, Türk vatandaşlarının uluslararası borsalarda yatırım yapabilmelerine imkân sağlanmış, yurt dışın­ dan kredi temini kolaylaştırılmış, altın ve kıymetli taşların ithal ve ihracatı serbestleştirilmiş ve pratikte Türk vatandaşlarının dövize müteallik işlemleri üzerindeki sınırlama kaldırılmıştır. Türk lirasının tam konvertibilitesini gerçekleştirme amacındayız. 1989 yılının ilk sekiz ayında, ihracat -FOB- yüzde 2 oranında azalarak 7 milyar 953 mil­ yon dolar olmuştur. Bu gerilemede Irak'ın ödeme problemi nedeniyle, bu ülkeye yapılan ihra­ cattaki azalma, yılın ilk yarısındaki ekonomik durgunluk, Türk lirasının değer kazanması ve ihracatta vergi iadesinin kaldırılması gibi faktörler rol oynamıştır. Yılın ikinci dönemindeki eko­ nomik canlılığın ihracatı olumlu yönde etkilemesi sonucu, 1989 yılı sonunda toplam ihracatın bir önceki yıl seviyesi beklenmektedir. 1989 yılı ocak-eylül döneminde yüzde 5,5 oranında artarak 11 milyar 117 milyon dolar olan altın dışı ithalatın -CİF- yıl sonunda ithalattaki liberasyon ve ekonomik canlanmanın et­ kisiyle, yüzde 9,8 oranında artarak, 15,7 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. 1989 yılı so­ nuna kadar 950 milyon dolarlık altın ithalatı olacağı tahmin edilmektedir. 1989 yılı dış ticaretindeki bu gelişmeler nedeniyle, dış ticaret açığının 4 milyar 24 milyon dolar olması beklenmektedir. Ticaret açığındaki bu artış görünmeyen işlemlerdeki gelişmelerle karşılanmaktadır. Turizm ve diğer görünmeyenlerde artış görülmekle birlikte, en yüksek artış işçi dövizlerinden kaynak­ lanmaktadır. 1989 yılının ilk sekiz ayında işçi dövizi girişleri yüzde 72,2 oranında artmıştır. Bu gelişmeler sonucunda, cari işlemler hesabının 1989 yılı sonunda 711 milyon dolar fazla vermesini bekliyoruz. 1989 yılının ocak-ağustos döneminde, net yabancı sermaye girişleri geçen yıla göre iki kat artarak 252 milyon dolara yükselmiştir. Bu meblağ, yıl sonunda 450 milyon dolara ulaşacak­ tır. Bankalar ve Merkez Bankasındaki toplam net altın ve döviz rezervi, 1988 yılı ağustos ayı sonunda 4,9 milyar dolar iken, bu yılın aynı döneminde yüzde 47 oranında artarak 7,2 milyar dolara ulaşmıştır. 1990 yılında 17 milyar 785 milyon dolarlık altın dışı ithalat programlanmıştır, ihracatın ise, yüzde 10,4 oranında artarak, 12 milyar 863 milyon dolara ulaşması hedef alınmıştır. 1990 yılı turizm gelirlerinin yüzde 16,5 oranında artarak 3 milyar 30 milyon dolara, top­ lam işçi gelirlerinin ise, yüzde 3,7 oranında artarak, 2 milyar 889 milyon dolara yükseleceği tahmin edilmektedir. Bu gelişmeler sonucunda cari işlemler fazlası 1990 yılında yüzde 229 oranında artarak 874 milyon dolara ulaşacaktır. — 12 —
