9 aylık (30.09.2008) Konsolide Mali Tabloları

Tofaş Türk Otomobil Fabrikası
Anonim Şirketi
1 Ocak - 30 Eylül 2008 ara hesap dönemine ait
konsolide finansal tablolar
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
İçindekiler
Sayfa
Konsolide bilanço
1-2
Konsolide gelir tablosu
3
Konsolide özsermaye değişim tablosu
4
Konsolide nakit akım tablosu
5
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar
6 - 45
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle
Konsolide bilanço
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
Cari dönem
30 Eylül 2008
Geçmiş dönem
31 Aralık 2007
1.501.141
1.553.691
6
7
249.565
51.844
437.893
-
37
10
12
11
13
14
26
321.036
288.818
174.045
1.724
363.734
50.375
431.091
253.026
110.861
1.948
282.874
35.998
1.973.155
1.622.565
37
10
12
11
163.716
-
123.907
-
7
7
16
14
17
18
19
20
35
26
33.325
1.086.288
579.009
110.817
23.994
981.079
453.373
9.451
30.761
3.474.296
3.176.256
Dipnot
referansları
Varlıklar
Dönen varlıklar
Nakit ve nakit benzerleri
Finansal yatırımlar
Ticari alacaklar
- İlişkili taraflardan ticari alacaklar
- Diğer ticari alacaklar
Kısa vadeli tüketici finansman kredileri
Diğer alacaklar
Stoklar
Canlı varlıklar
Diğer dönen varlıklar
Duran varlıklar
Ticari alacaklar
- İlişkili taraflardan ticari alacaklar
- Diğer ticari alacaklar
Uzun vadeli tüketici finansman kredileri
Diğer alacaklar
Finansal yatırımlar
- Satılmaya hazır finansal yatırımlar
- Diğer finansal yatırımlar
Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar
Canlı varlıklar
Yatırım amaçlı gayrimenkuller
Maddi duran varlıklar
Maddi olmayan duran varlıklar
Şerefiye
Ertelenmiş vergi varlığı
Diğer duran varlıklar
Toplam varlıklar
Sayfa 6 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
(1)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle
Konsolide bilanço
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
Cari dönem
30 Eylül 2008
Geçmiş dönem
31 Aralık 2007
1.302.288
1.204.955
8
9
365.066
16.110
174.865
20.922
37
10
11
12
21
35
11
26
361.261
407.398
126.814
25.639
489.231
419.089
55.012
45.836
970.191
810.231
8
9
772.796
-
665.004
-
37
10
11
12
21
11
24
35
91.944
73.329
32.122
-
80.275
64.952
-
1.201.817
1.161.070
500.000
348.382
21.592
(5.272)
30.812
139.030
167.273
-
500.000
348.382
12.261
40.585
16.394
67.629
175.819
-
3.474.296
3.176.256
Dipnot
referansları
Kaynaklar
Kısa vadeli yükümlülükler
Finansal borçlar
Diğer finansal yükümlülükler
Ticari borçlar
- İlişkili taraflara ticari borçlar
- Diğer ticari borçlar
Diğer borçlar
Finans sektörü faaliyetlerden borçlar
Devlet teşvik ve yardımları
Dönem karı vergi yükümlülüğü
Borç karşılıkları
Diğer kısa vadeli yükümlülükler
Uzun vadeli yükümlülükler
Finansal borçlar
Diğer finansal yükümlülükler
Ticari borçlar
- İlişkili taraflara ticari borçlar
- Diğer ticari borçlar
Diğer borçlar
Finans sektörü faaliyetlerinden borçlar
Devlet teşvik ve yardımları
Borç karşılıkları
Kıdem tazminatı karşılığı
Ertelenmiş vergi yükümlülüğü
Diğer uzun vadeli yükümlülükler
Özkaynaklar
Ana ortaklığa ait özkaynaklar
Ödenmiş sermaye
Sermaye enflasyon düzeltmesi farkları
Karşılıklı iştirak sermaye düzeltmesi (-)
Hisse senedi ihraç primleri
Finansal varlıklar değer artış fonu
Yabancı para çevrim farkları
Nakit akım koruması ile ilgili birikmiş kar / (zarar)
Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler
Geçmiş yıllar kar/zararları
Net dönem karı/zararı
Azınlık payları
27
27
7
27
27
Toplam kaynaklar
Sayfa 6 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
(2)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide gelir tablosu
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
Dipnot
referansları
30 Eylül 2008
itibariyle sona
eren dokuz
aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona
eren üç
aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona
eren dokuz
aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona
eren üç
aylık dönem
3.890.349
(3.453.886)
436.463
42.639
(38.374)
4.265
1.102.613
(971.423)
131.190
15.946
(14.935)
1.011
2.484.400
(2.198.154)
286.246
13.859
(12.289)
1.570
833.464
(732.653)
100.811
6.876
(6.599)
277
440.728
132.201
287.816
101.088
(131.449)
(81.215)
(15.389)
19.241
(11.204)
(47.491)
(27.780)
(5.322)
3.919
(7.608)
(117.627)
(67.508)
(6.518)
14.948
(2.167)
(37.321)
(20.194)
(2.051)
7.152
(884)
220.712
47.919
108.944
47.790
116.349
(137.896)
(75.690)
58.993
118.164
(82.822)
69.185
(57.012)
199.165
31.222
144.286
59.963
(31.892)
(16.685)
(3.380)
(18.554)
(2.892)
(8.101)
167.273
14.537
122.352
48.970
-
-
-
-
167.273
14.537
122.352
48.970
-
-
-
-
0,33
0,03
0,24
0,10
Sürdürülen faaliyetler
Satış gelirleri
Satışların maliyeti (-)
Ticari faaliyetlerden brüt kar/(zarar)
Faiz, ücret, prim, komisyon ve diğer gelirler
Faiz, ücret, prim, komisyon ve diğer giderler (-)
Finans sektörü faaliyetlerinden brüt kar/(zarar)
28
28
Brüt kar/(zarar)
Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri (-)
Genel yönetim giderleri (-)
Araştırma ve geliştirme giderleri (-)
Diğer faaliyet gelirleri
Diğer faaliyet giderleri (-)
29
29
29
31
31
Faaliyet karı/(zararı)
Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların
kar/zararlarındaki paylar
Esas faaliyet dışı finansal gelirler
Esas faaliyet dışı finansal giderler (-)
32
33
Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı/(zararı)
Sürdürülen faaliyetler vergi gelir/(gideri)
- Dönem vergi gelir/(gideri)
- Ertelenmiş vergi gelir/(gideri)
35
35
Sürdürülen faaliyetler dönem karı/(zararı)
Durdurulan faaliyetler
Durdurulan faaliyetler vergi sonrası dönem
karı/(zararı)
Dönem karı/(zararı)
Dönem kar/(zararının) dağıtımı
Azınlık payları
Ana ortaklık payları
Hisse başına kazanç
36
Sürdürülen faaliyetlerden hisse başına kazanç
Sayfa 6 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
(3)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide özsermaye değişim tablosu
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
Kardan ayrılan
kısıtlanmış
yedekler
Finansal
varlıklar
değer
artış fonu
Nakit akım
korunması
ile ilgili
birikmiş kar/
(zarar)
Geçmiş yıllar
kar/ (zararları)
Net
dönem karı
Toplam
özsermaye
348.382
7.741
12.261
13.255
54.482
81.875
1.017.996
-
-
8.653
-
-
34.461
-
81.875
(8.653)
(60.075)
-
(81.875)
122.352
34.461
(60.075)
122.352
30 Eylül 2007 bakiyesi
500.000
348.382
16.394
12.261
47.716
67.629
122.352
1.114.734
31 Aralık 2007 bakiyesi
500.000
348.382
16.394
12.261
40.585
67.629
175.819
1.161.070
-
-
14.418
-
9.331
-
(45.857)
-
175.819
(14.418)
(90.000)
-
(175.819)
167.273
(45.857)
9.331
(90.000)
167.273
500.000
348.382
30.812
21.592
(5.272)
139.030
167.273
1.201.817
31 Aralık 2006 bakiyesi
Transferler
Kardan ayrılmış kısıtlanmış yedeklere transferler
Nakit akım korunması ile ilgili net kazanç (*)
Temettü dağıtımı
Net dönem karı
Transferler
Kardan ayrılmış kısıtlanmış yedeklere transferler
Nakit akım korunması ile ilgili net zarar (*)
Satılmaya hazır finansal varlıklar makul değer artışı
Temettü dağıtımı
Net dönem karı
30 Eylül 2008 bakiyesi
(*)
Ödenmiş
sermaye
Sermaye
enflasyon
düzeltmesi
farkları
500.000
Ertelenmiş vergi tutarı netlenmiştir.
Sayfa 6 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
(4)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide nakit akım tablosu
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
30 Eylül 2008
30 Eylül 2007
İşletme faaliyetlerinden sağlanan nakit girişleri
Vergi öncesi kar
Vergi öncesi kar ile işletme faaliyetlerinden sağlanan nakit arasındaki
mutabakat
Amortisman ve itfa payları
Faiz giderleri
Faiz geliri
Kıdem tazminatı yükümlülüğü karşılığı
Maddi varlık satış (karı) / zararı
Garanti giderleri karşılığı
199.165
144.286
153.205
113.390
(52.502)
12.306
(485)
1.997
84.367
29.548
(49.893)
12.422
(364)
9.523
İşletme sermayesindeki değişikliklerden önceki faaliyet karı
427.076
229.889
74.263
(80.860)
(94.440)
(102.993)
(139.661)
56.988
11.669
(3.929)
(12.192)
(5.776)
(132.172)
15.560
(120.125)
(119.023)
85.530
31.741
(2.829)
(12.335)
135.921
(29.540)
Yatırım faaliyetleri
Alınan faiz
Satın alınan maddi ve maddi olmayan varlıklar
Maddi ve maddi olmayan varlık satış hasılatı
Vadesi üç ayı aşan mevduatlar
53.752
(386.922)
3.358
(51.613)
49.893
(326.803)
1.472
-
Yatırım faaliyetlerinden dolayı net nakit çıkışı
(381.425)
(275.438)
Finansman faaliyetleri
Ödenen faiz
Ödenen temettü
Alınan banka kredileri
Ödenen banka krediler
(154.502)
(90.000)
680.153
(378.475)
(16.067)
(60.075)
823.150
(541.675)
57.176
205.333
(188.328)
(99.645)
Dönem başı hazır değerler
437.893
518.364
Dönem sonu hazır değerler
249.565
418.719
9.190
4.235
İşletme sermayesindeki değişiklikler:
Ticari alacaklar ve ilişkili taraflardan alacaklar
Stoklar
Diğer cari/cari olmayan varlıklar ve diğer alacaklar
Kısa/uzun vadeli tüketici finansman kredileri
Ticari borçlar ve ilişkili taraflara borçlar
Kısa vadeli diğer yükümlülükler
Diğer uzun vadeli borçlar
Ödenen kıdem tazminatları
Ödenen garanti giderleri
İşletme faaliyetlerinden dolayı net nakit girişi/(çıkışı)
Finansman faaliyetlerinden dolayı net nakit girişi/(çıkışı)
Nakit ve nakit benzeri varlıklardaki net azalış
Ödenen vergi
Sayfa 6 ile 45 arasında yer alan dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır.
(5)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
1.
Şirket’in organizasyonu ve faaliyet konusu
1968 Yılında Türk-İtalyan ortaklığıyla kurulan Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.‟nin (bir Türk şirketi,
Şirket - Tofaş) faaliyet konusu Fiat Auto S.p.A. (Fiat) lisansı altında binek oto ve hafif ticari araç
üretimi, ithalatı ve satışıdır. Koç Holding A.Ş. (Koç Holding) ve Fiat‟ın ortak yönetiminde olan Tofaş
ayrıca kendi otomobillerinde kullanılan çeşitli otomobil yedek parçaları da üretmektedir. Şirket‟in Genel
Müdürlük adresi Büyükdere Cad. No:145 Zincirlikuyu Şişli-İstanbul‟dur. Üretimin yapıldığı fabrikası ise
Bursa‟da bulunmaktadır. Şirket tarafından üretilen araçlar Fiat ile yapılan lisans sözleşmeleri uyarınca
üretilmektedir. Söz konusu lisans sözleşmeleri gereğince Tofaş Fiat Grubu araçları dışında araç
üretimi, ithalatı, ihracatı veya satışını yapamamaktadır. Şirket yapılan anlaşmalar çerçevesinde fikri ve
sınai mülkiyeti kendisine ait olan Mini Cargo model araçlarını Ekim 2007‟den itibaren üretmeye ve
satmaya başlamıştır. Tofaş, Sermaye Piyasası Kurulu‟na (SPK) kayıtlı olup, İstanbul Menkul Kıymetler
Borsası‟na (İMKB) 1991 yılında kote edilmiştir.
Şirket, ticari faaliyetlerinin önemli bir kısmını Koç Holding ve Fiat Grubu Şirketleri ile
gerçekleştirmektedir (Bakınız Not 37).
30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle Şirket‟in konsolidasyona tabi tutulmuş bağlı
ortaklıkları aşağıda yer almaktadır.
Şirket ismi
Faaliyet alanı
Şirketin ortaklık payı
30 Eylül 31 Aralık
2008
2007
Koç Fiat Kredi Tüketici Finansmanı A.Ş. (KFK)
Mekatro Araştırma Geliştirme A.Ş.
Platform Araştırma Geliştirme Tasarım ve Tic. A.Ş. (Platform)
Fer Mas Oto Ticaret A.Ş.
Tüketici finansmanı
Araştırma geliştirme
Araştırma geliştirme
Otomobil ve yedek parça ticareti
%99,9
%97,0
%99,0
%99,4
%99,9
%97,0
%99,0
%99,4
Bundan böyle konsolide finansal tablolarda Tofaş ve konsolide edilmiş bağlı ortaklıkları “Grup” olarak
adlandırılacaktır.
Kategorileri itibariyle dönem içinde çalışan personelin ortalama sayısı aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2008
30 Eylül 2007
Mavi yakalı
Beyaz yakalı
7.533
1.327
4.893
1.224
Toplam çalışan sayısı
8.860
6.117
(6)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar
Sunuma ilişkin temel esaslar
Grup, konsolide finansal tabloları 31 Aralık 2007 tarihine kadar SPK tarafından yayımlanan muhasebe
ve raporlama ilkelerine (SPK Muhasebe Standartları) uygun olarak hazırlamıştır. SPK XI-25 numaralı
“Sermaye Piyasalarında Muhasebe Standartları” tebliğinde kapsamlı bir muhasebe ilkeleri seti
yayınlanmıştır. Anılan tebliğde, alternatif olarak Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) ve
Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi (IASC) tarafından çıkarılmış olan muhasebe
standartlarının uygulanmasının da, SPK Muhasebe Standartları‟na uyulmuş sayılacağı belirtilmiştir.
SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla, Türkiye‟de faaliyette bulunan ve SPK Muhasebe
Standartları‟na uygun finansal tablo hazırlayan şirketler için, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli
olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığını ilan etmiştir. 9 Nisan 2008
tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren SPK XI-29 numaralı, “Sermaye Piyasasında
Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar” tebliği uyarınca Grup cari dönem finansal tablolarını, söz
konusu tebliğde öngörüldüğü üzere, Uluslararası Muhasebe/ Finansal Raporlama ( UMS/UFRS)
Standartlarına uygun olarak hazırlamıştır. Söz konusu tebliğin ilk defa uygulanmasının, zorunlu
finansal tablo formatına uyum açısından yapılan yeniden sınıflandırmalar dışında, Grup‟un önceden
raporlanan konsolide mali tablolarına bir etkisi bulunmamaktadır.
Konsolide finansal tablolar 30 Ekim 2008 tarihinde Şirket Yönetim Kurulu tarafından yayınlanmak
üzere onaylanmış ve Yönetim Kurulu adına Mali Direktör Cengiz Eroldu ve Muhasebe Direktörü
Selçuk Öncer tarafından imzalanmıştır. Grup Yönetimi‟nin ve bazı düzenleyici organların yasal finansal
tabloları yayımlandıktan sonra değiştirmeye yetkileri vardır.
İşlevsel ve sunum para birimi
Grup‟un işlevsel ve sunum para birimi Yeni Türk Lirası (YTL) olarak kabul edilmiştir.
SPK‟nın 17 Mart 2005 tarih ve 11/367 sayılı kararına istinaden finansal tablolardaki tutarları yeniden
ifade etme işleminin uygulanmasını gerektiren objektif koşulların gerçekleşmemiş olması ve SPK‟nın
varolan verilere dayanarak ileride de bu koşulların gerçekleşme emarelerinin büyük ölçüde ortadan
kalktığını öngörmesi sebebiyle, finansal tablolar en son 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle Uluslararası
Muhasebe Standartları (UMS) 29 uyarınca (Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama)
yeniden ifade etme işlemine tabi tutulmuştur. Dolayısıyla, 30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihli
bilançolarda yer alan parasal olmayan aktif ve pasifler ve sermaye dahil özkaynak kalemleri, 31 Aralık
2004 tarihine kadar olan girişlerin 31 Aralık 2004 tarihine kadar endekslenmesi, bu tarihten sonra
oluşan girişlerin ise nominal değerlerden taşınmasıyla hesaplanmıştır.
Bilanço ve gelir tablosundaki kalemlerin genel fiyat endeksi ve ilgili katsayılar kullanılarak 31 Aralık
2004 itibariyle cari değerlerine getirilmesi Grup‟un bu aktif ve pasifleri konsolide bilançoda gösterildiği
değerlerinden nakde çevrilebileceği anlamına gelmez. Benzer olarak, bu durum Grup‟un
sermayesinde ortaya çıkan değer artışının da ortaklarına dağıtılabileceği anlamına gelmemektedir.
Uygulanan konsolidasyon esasları
Ana ortaklığın doğrudan veya dolaylı olarak bir ortaklıktaki oy haklarının yarıdan fazlasını kontrol
etmesi ve işletmenin finansal ve faaliyet politikalarını idare etme yetkisine haiz olması durumunda,
kontrolün var olduğu kabul edilir. Finansal tabloların konsolidasyonunda şirketler arası bakiye, işlemler
ve gerçekleşmemiş kar ve zararlar dahil olmak üzere kar ve zararlar mahsup edilmektedir. Konsolide
finansal tablolar benzer işlem ve hesaplar için tutarlı muhasebe politikaları uygulanarak
hazırlanmaktadır.
(7)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
2007 yılı finansal tablolarında yapılan sınıflamalar ve düzenlemeler
Grup, finansal tablolarını SPK XI-29 numaralı tebliğe uygun olarak ilk kez 31 Mart 2008 tarihi itibari ile
hazırlamıştır. UFRS 1 “Finansal Tabloların Sunuluşu Standardı” uyarınca UMS/UFRS‟ye geçiş tarihi 1
Ocak 2007‟dir.
31 Aralık 2007 tarihi itibariyle hazırlanmış konsolide bilanço ve gelir tablosunda cari dönem
gösterimine uyum sağlaması için birtakım sınıflandırma değişiklikleri yapılmıştır. 31 Aralık 2007 tarihi
itibariyle 1.948 YTL tutarındaki diğer ticari alacaklar, diğer alacaklara; 80.996 YTL tutarındaki uzun
vadeli tüketici finansman kredilerinin kısa vadeli kısımları, uzun vadeli tüketici finansman kredilerinden
kısa vadeli tüketici finansman kredilerine; 1.284 YTL tutarında stoklar içerisindeki verilen sipariş
avansları, diğer dönen varlıklara; 30.723 YTL tutarındaki maddi duran varlıklar, diğer duran varlıklara;
27.909 YTL tutarındaki olağanüstü yedekler, geçmiş yıl kar ve zararlarına sınıflanmıştır. 30 Eylül 2007
tarihinde sona eren döneme ilişkin 53.221 YTL tutarındaki esas faaliyetlerden diğer gelirler ve 1.170
YTL tutarındaki hizmet gelirleri, satış gelirlerine, 1.570 YTL tutarındaki finansman gelirleri, faiz, ücret,
prim, komisyon ve diğer gelirlere sınıflanmıştır
Muhasebe politikalarındaki değişiklikler
1 Ocak 2008 tarihi itibariyle yürürlüğe giren yeni standart, var olan standartlarda değişiklik ve yorumlar
aşağıda yer almaktadır:
UFRYK 11, “UFRS 2 – Grup Hisse Senetleri ve Hisse Senetleri Geri Alım Sözleşmeleri” (1 Mart 2007
tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir).
Bu yorum, işletmenin sermaye araçlarını başka bir taraftan veya ortaklarından geri almayı seçtiği veya
almak zorunda olduğu durumlar da dahil olmak üzere, işletmenin çalışanlarına işletmenin sermaye
araçları ile yapmış olduğu ödemelerin hisse ile ödeme şeklinde muhasebeleştirilmesini
gerektirmektedir. Bu yorum iştiraklerin, kendi çalışanlarına ana ortaklıklarının yapmış olduğu hisse
bazlı ödemeleri de içermektedir.
UFRYK 12, “Hizmet İmtiyaz Anlaşmaları” (1 Ocak 2008 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan
hesap dönemleri için geçerlidir).
Kamu hizmeti veren (Hizmet İmtiyazı) işletmelerin kamu hizmet sözleşmelerinin esaslarını ve nasıl
muhasebeleştirileceğine ilişkin yöntemlerini belirlemektedir. Operatörlerin altyapılarını mülk, demirbaş
ve ekipman olarak muhasebeleştirmek yerine finansal varlık ve/veya maddi olmayan varlık olarak
yansıtmaları gerektiğini ifade eder.
UFRYK 14, “UMS 19- Tanımlanmış Fayda Varlığı Üzerindeki Sınırlama, Asgari Fonlama Gereklilikleri
ve Birbirleriyle Olan Karşılıklı Etkileşimleri” (1 Ocak 2008 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan
hesap dönemleri için geçerlidir).
UFRYK 14, UMS 19 „Çalışanlara Sağlanan Faydalar” kapsamında varlık olarak kayıtlara alınan
tanımlanmış faydanın limiti aşan kısmının belirlenmesi konusuna açıklık getirmektedir. Ayrıca bu
yorum, asgari kaynak gereksinimlerinin „Varlık Tavan Testi‟ne olan etkilerini açıklayıp, kullanımda olan
uygulamaları standart hale getirmektedir.
Söz konusu yeni standart, var olan standartlarda değişiklik ve yorumların Grup‟un faaliyetleri ile ilgili
olmamaları sebebi ile konsolide finansal tablolar üzerinde etkileri bulunmamaktadır.
(8)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
Finansal tabloların onaylanma tarihi itibariyle yayımlanmış, henüz yürürlüğe girmemiş ve Grup
tarafından erken uygulama yoluna gidilmemiş standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen
değişiklikler ve yorumlar aşağıdaki gibidir:
UMS 23, “(Revize) Borçlanma Maliyetleri” (1 Ocak 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan
hesap dönemleri için geçerlidir).
Değişiklik, yürürlükte olan ve varlık alımı ile ilişkilendirilen borçlanma giderlerinin gelir tablosuna
yansıtılabilirliğini öngören uygulamayı sona erdirmektedir. İlişkilendirilen varlığın elde edilmesi veya
inşaası için atfedilebilir olan borçlanma maliyetleri aktifleştirilmelidir. Standarda geçişin gerekliliklerine
uygun olarak, Grup, değişiklikleri ileriye dönük yapacaktır. Eğer varsa, ilişkilendirilen varlıklarda
borçlanma maliyeti 1 Ocak 2009‟dan itibaren aktifleştirilecektir. Bu tarihe kadar giderleşen borçlanma
maliyetinde bir değişiklik yapılmayacaktır.
UFRS 8, “Faaliyet Bölümleri” (1 Ocak 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri
için geçerlidir).
UFRS 8, UMS 14 „Bölümlere Göre Raporlama‟nın yerine geçmekte olup, bölümsel raporlamaya
yönetimin bakış açısı yöntemini getirmektedir. Raporlanan bilgiler, yönetimin faaliyet bölümlerinin
performansını değerlendirmekte ve kaynak dağılımına karar vermek için kullandığı bilgileri
içermektedir. Bu bilgiler bilanço ve gelir tablosunda yansıtılan bilgilerden farklı olabilir, bu durumda
işletmeler ek bilgiler vermeli ve farkların mutabakatını belirtmelidirler.
UFRYK 13, “Müşteri Bağlılık Programları”(1 Temmuz 2008 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan
hesap dönemleri için geçerlidir).
Müşteri Bağımlılık Uygulamaları satış işlemlerinin farklı bir bileşeni şeklinde muhasebeleşmelidir.
Tahsil edilen bedelin rayiç değerinin bir kısmı müşteriye sağlanan menfaatlere dağıtılarak, söz konusu
menfaatler müşteri tarafından kullanıldıkça gelir kaydedilmelidir. UFRYK 13‟ün, Grup‟un bu tarz bir
uygulaması olmaması sebebiyle, Grup‟un konsolide finansal tablolarına etkisi olmayacağı
öngörülmektedir.
UMS 1, “Finansal Tabloların Sunuluşu” (Değişiklik) (1 Ocak 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra
başlayan hesap dönemleri için geçerlidir).
Finansal tablolarda sunulan bilgilerin yararını artırmak amacıyla UMS 1 değişikliğe tabi tutulmuştur.
Özsermaye değişim tablosunun sadece hissedarlar ile yapılan işlemleri içermesi, gelir tablosuna ek
olarak, “Diğer Kapsamlı Kar Zarar Tablosu” adında, tüm gelir ve harcama kalemlerini kar zarar olarak
sınıflandıracak yeni bir finansal tablonun yayımlanmaya başlaması ve yeni dönemlerde bir önceki
döneme ait finansal tabloların yeniden yorumlanması veya yeni muhasebe politikalarının geriye dönük
olarak üçüncü bir kolonda geçmiş dönemlere ait etkilerinin yayımlanması standartta yapılan ana
değişikliklerdir. Grup, finansal tabloların sunuluşuna ilişkin ilgili değişiklikleri 2009‟da yapacaktır.
UFRS 2, “Hisse Bazlı Ödeme (Değişiklik) - Hakkın Kazanılması ve İptal edilmesi” (1 Ocak 2009
tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir).
Standart iki konuya açıklık getirmektedir: „Hakediş Koşulu‟nun tanımlanması, ve performans ve hizmet
koşulları haricindeki koşullar için „Haketmeme Koşulu‟ kavramı. Standart aynı zamanda, gerek Grup
gerekse karşı taraf (çalışan veya hizmet sağlayan) tarafından iptal edilen ödüllerin aynı şekilde
muhasebeleştirileceğini ifade etmektedir. UFRS 2‟nin Grup‟un finansal tablolara etkisinin olmayacağı
beklenmektedir.
(9)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
UFRS 3, “İşletme Birleşmeleri ve UMS 27 “Konsolide ve Solo Finansal Tablolar‟a İlişkin Yapılan
Düzenlemeler” (Revize) (1 Temmuz 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri
için geçerlidir).
Revize edilmiş UFRS 3 ve revize edilmiş UMS 27, 10 Ocak 2008 tarihinde UFRK tarafından
yayımlanmıştır. Revize edilmiş UFRS 3 (UFRS 3R) işletme birleşmelerinin muhasebeleştirilmesi,
şerefiyenin kayıtlara alınması ile birleşmenin olduğu dönemin finansal sonuçlarının raporlanması
hususlarına çeşitli değişiklikler getirmektedir. Söz konusu değişiklikler, satın alım ile ilişkilendirilen
maliyetlerin giderleştirilmesini ve satın alım sırasında dikkate alınan şartlı durumlarda, raporlama
dönemi sonrasında meydana gelen rayiç değer değişikliklerinin şerefiyeden düzeltilmesi yerine gelir
tablosunda dikkate alınmasını gerektirmektedir. Revize edilmiş UMS 27 (UMS 27R) bağlı ortaklığın
hisse sahipliğinde meydana gelen değişikliklerin sermaye hareketi olarak değerlendirilmesi gerektiğini
tanımlamaktadır. Böylelikle sözkonusu sermaye hareketinin şerefiyeye veya gelir tablosuna herhangi
bir etkisi olmayacaktır. Ayrıca, standart bağlı ortaklık zararlarının ve bağlı ortaklık üzerinde kaybedilen
kontrolün muhasebeleştirilmesi konusunda da değişiklikler getirmektedir.
UMS 32 ve UMS 1‟de yapılan değişiklikler: “Tasfiyeden Kaynaklanan Satılabilir Finansal Araçlar” (1
Ocak 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan hesap dönemleri için geçerlidir).
UMS 32‟ye getirilen değişiklik tasfiyeden kaynaklanan satılabilir finansal araçlar ile yükümlülüklerin,
belirli kriterler yerine getirildiği takdirde, sermaye aracı olarak sınıflandırılmasını gerektirmektedir. UMS
1‟e getirilen değişiklik ise, sermaye aracı olarak sınıflandırılan satılabilir finansal araçların
tanımlanması ve açıklanmasını gerektirmektedir.
Önemli muhasebe politikalarının özeti
Hazır değerler
Hazır değerler, kasa ve bankalardaki nakit parayı içermektedir. Nakit benzeri değerler kolayca nakde
dönüştürülebilir ve değer kaybetme riski bulunmayan kısa vadeli yüksek likiditeye sahip yatırımlardır.
Finansal varlıklar
UMS 39 kapsamındaki finansal varlıklar, gerçeğe uygun değer (rayiç değer) farkı kar veya zarara
yansıtılan finansal varlıklar, kredi ve alacaklar, vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar ve satılmaya
hazır finansal varlıklar olarak sınıflandırılır. Finansal varlıklar, ilk olarak, rayiç değerlerinden ve finansal
varlıkların rayiç değerlerinin gelir tablosu ile ilişkilendirilmemesi durumunda, birebir ilişkilendirilebilen
işlem maliyetleri dâhil olmak üzere kayda alınırlar.
Grup, finansal varlıklarının sınıflandırılmasına ilk kayda alımdan sonra karar vermektedir ve izin
verildiği ve uygun olduğu sürece, her mali dönem sonunda bunu yeniden değerlendirmektedir. Bütün
olağan finansal varlık alım ve satım işlemleri Grup‟un ilgili varlığı almayı taahhüt ettiği işlem tarihinde
kayıtlara yansıtılır. Söz konusu alım ve satımlar genellikle piyasada oluşan genel teamül ve
düzenlemelerle belirlenen zaman dilimleri içerisinde finansal varlığın teslimini gerektiren alım ve
satımlardır.
30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle Grup‟un gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara
yansıtılan finansal varlığı bulunmamaktadır.
(10)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
Krediler ve alacaklar
Krediler ve alacaklar sabit veya belirlenebilir ödemeli ve belirli bir piyasada işlem görmeyen türev dışı
finansal araçlardır. Bu finansal varlıklar, etkin faiz metodu kullanılarak indirgenmiş değerleri üzerinden,
eğer varsa değer düşüklüğü çıkarıldıktan sonar yansıtılır. Krediler ve alacaklar elden çıkarıldığı veya
değer düşüklüğüne uğradığı zaman, gerçekleşen kar ya da zarar, itfa sürecinde olduğu gibi gelir
tablosuna yansıtılır.
Vadesine kadar elde tutulan yatırımlar
Sabit vadeli ve sabit veya belirlenebilir ödemeli türev dışı finansal araçlar, Grup‟un vadeye kadar elde
tutma niyeti ve tutabilme durumu söz konusuysa, vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar olarak
sınıflanır. İlk kayda alınışlarından sonra, vadesine kadar elde tutulan yatırımlar etkin faiz metodu
kullanılarak indirgenmiş değerleri üzerinden taşınır. Yatırımlar elden çıkarıldığı yada değer
düşüklüğüne uğradığı zaman hesaplanan kar yada zarar, itfa sürecinde olduğu gibi gelir tablosuna
yansıtılır.
Satılmaya hazır finansal varlıklar
Satılmaya hazır olarak tanımlanan veya (a) kredi ve alacak, (b) vadeye kadar elde tutulacak yatırım
veya (c) gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlık olarak sınıflanmayan
türev olmayan finansal varlıklardır. İlk muhasebeleştirme işleminin ardından satılmaya hazır finansal
varlığa ilişkin olarak ortaya çıkan kazanç veya kayıp, değer düşüklüğü zararları, temettü gelirleri ve
faiz gelirleri hariç olmak üzere, söz konusu finansal varlık bilanço dışı bırakılıncaya kadar özkaynaklar
değişim tablosu aracılığıyla doğrudan özkaynaklarda muhasebeleştirilir. İlgili finansal varlığın bilanço
dışı bırakılması durumunda, daha önceden özkaynaklarda muhasebeleştirilmiş bulunan kazanç veya
kayıplar, kâr ya da zararda muhasebeleştirilir. Gerçeğe uygun değerinde meydana gelen azalmalar
doğrudan özkaynakta muhasebeleştirilen satılmaya hazır bir finansal varlığın değerinin düştüğüne
ilişkin tarafsız göstergelerin bulunması durumunda, doğrudan özkaynakta muhasebeleştirilmiş bulunan
toplam zarar, ilgili finansal varlık bilanço dışı bırakılmamış dahi olsa özkaynaktan çıkarılarak kâr veya
zararda muhasebeleştirilir.
Satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değeri borsada işlem gören varlıklar için bilanço
tarihinde gerçekleşen borsa fiyatı ile; piyasa fiyatı bulunmaması durumunda indirgenmiş nakit akımları,
benzer satın almalar ve piyasa göstergeleri kullanılarak yapılan değerleme çalışmasıyla tesbit edilir.
Gerçeğe uygun değeri sağlıklı olarak tesbit edilemeyen finansal varlıklar değer düşüş karşılıkları
sonrası elde etme maliyetleri ile taşınmaktadır.
Ticari alacaklar
Vadeleri genel olarak 30-90 gün arasında değişmekte olan ticari alacaklar, şüpheli ticari alacak
karşılığı düşüldükten sonra, indirgenmiş net değerleri ile taşınmaktadır. Vadesi gelmiş alacakların
tahsil edilemeyeceğine dair somut bir gösterge varsa şüpheli alacak karşılığı ayrılır. Tahsili tamamen
mümkün olmayan alacaklar tespit edildikleri durumlarda tamamen silinirler.
Ticari borçlar
Ödeme süreleri ortalama 30 ile 90 gün arasında olan ticari borçlar, gerçekleşmiş mal ve hizmet
alımları ile ilgili faturalanmış ya da faturalanmamış tutarları ihtiva etmekte olup, indirgenmiş net
değerleri ile taşınmaktadır.
(11)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
Stoklar
Stoklar, net gerçekleşebilir değer veya maliyet değerinden düşük olanı ile değerlenmektedir. Maliyet
belirleme yöntemi tüm stoklar için aylık ağırlıklı ortalama olup, yarı mamuller ve mamuller üretim
maliyetlerinden pay almaktadır. Net gerçekleşebilir değer, satış fiyatından stokları satışa hazır hale
getirebilmek için yapılan giderlerle, pazarlama ve satış giderleri düşüldükten sonraki değerdir.
Kullanılamaz durumdaki stoklar ise kayıtlardan çıkarılmaktadır.
Maddi varlıklar
Maddi varlıklar maliyet değerleri üzerinden birikmiş amortisman ve varsa birikmiş değer kaybı
düşülerek gösterilmektedir. Maddi varlıklar satıldığı zaman bu varlığa ait maliyet ve birikmiş
amortismanlar ilgili hesaplardan düşüldükten sonra oluşan gelir ya da gider, gelir tablosuna dahil
edilmektedir.
Maddi varlığın maliyet değeri; alış fiyatı, ithalat vergileri ve iadesi mümkün olmayan vergiler, maddi
varlığı kullanıma hazır hale getirmek için yapılan masraflardan oluşmaktadır. Maddi varlığın
kullanımına başlandıktan sonra oluşan tamir ve bakım gibi masraflar, oluştukları dönemde gider
kaydedilmektedir. Yapılan harcamalar ilgili maddi varlığa gelecekteki kullanımında ekonomik bir değer
artışı sağlıyorsa bu harcamalar varlığın maliyetine eklenmektedir.
Amortismana tabi varlıklar, tahmini ekonomik ömürlerine dayanan oranlarla doğrusal amortisman
yöntemine göre amortismana tabi tutulmaktadır. Ekonomik ömür ve amortisman metodu düzenli olarak
gözden geçirilmekte, buna bağlı olarak metodun ve amortisman süresinin ilgili varlıktan edinilecek
ekonomik faydaları ile paralel olup olmadığına bakılmaktadır. Amortisman süreleri aşağıdaki gibidir:
Süre (Yıl)
Yer altı ve yerüstü düzenleri
Binalar
Makina ve ekipmanlar
Taşıtlar
Demirbaşlar
Kalıp ve aparatlar
Özel maliyetler
33
33
12 – 14
4–8
8
6–8
5 – 30
Varlığın değerinin düştüğüne dair bir belirti oluşursa maliyetlerin gerçekleşebilir değeri yeniden tahmin
edilir, değer düşüklüğü karşılığı finansal tablolara yansıtılır.
Maddi olmayan varlıklar
Maddi olmayan varlıklar elde etme maliyetleri üzerinden kayda alınırlar. Grup bünyesinde yaratılan,
üretimi planlanan yeni araçların geliştirilmesine yönelik katlanılan harcamalar hariç, maddi olmayan
varlıklar aktifleştirilemez ve yapılan harcamalar oluştukları dönem içerisinde giderleştirilirler. Maddi
olmayan varlıklar tahmini kullanım ömürleri (5 yıl) doğrultusunda doğrusal amortisman metodu ile itfa
edilirler. Aktifleştirilen geliştirme giderleri, ürünün ticari üretiminin başlamasını müteakip tahmini
kullanım ömürleri doğrultusunda doğrusal amortisman metodu ile itfa edilirler. Maddi olmayan varlıklar;
taşıdıkları değerler, koşullardaki değişikliklerin ve olayların taşınan değerin düşebileceğine dair belirti
oluşturmaları durumunda gözden geçirilir, ve gerekli karşılık ayrılır.
(12)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
Araştırma ve geliştirme (ARGE) giderleri
Araştırma harcamaları oluştukları tarihte gider yazılır. Aşağıda belirtilen kriterlere sahip proje
harcamaları dışında geliştirme için yapılan harcamalar da, oluştukları dönem içerisinde gider olarak
kayıt edilmektedir:
-
Ürün ile ilgili maliyetleri net olarak tanımlanabiliyor ve de güvenilir bir şekilde ölçülebiliyorsa,
Ürünün teknik yeterliliği/fizibilitesi ölçülebiliyorsa,
Ürün satışa sunulacak ya da şirket içerisinde kullanılacaksa,
Ürün için potansiyel bir pazar mevcutsa, ya da şirket içi kullanılırlığı ispatlanabiliyorsa,
Projenin tamamlanabilmesi için yeterli teknik, mali ve diğer gerekli kaynaklar temin
edilebiliniyorsa.
Yukarıda bahsedilen kriterleri karşılayan geliştirme projelerinin maliyetleri aktifleştirilmektedir ve ilgili
proje ömürleri (8 yıl) doğrultusunda doğrusal amortisman metodu ile itfa edilirler.
Faiz gelir ve gideri
Faiz gelir ve giderleri etkin faiz metodu kullanılarak tahakkuk esasına göre kayıt edilmektedir. Grup
tarafından tahsis edilmiş tüketici finansmanı kredilerinin tahsilatı şüpheli duruma düştüğü zaman ilgili
faiz gelir tahakkuku kayıtlara yansıtılmaz.
Gelirlerin muhasebeleştirilmesi
Gelirler, faaliyetler ile ilgili olarak Grup‟a ekonomik getiri sağlanmasının muhtemel ve getirinin güvenilir
olarak ölçülebilmesinin mümkün olduğu zaman muhasebeleştirilir. Gelirler verilen iskontolar ile katma
değer ve satış vergileri düşülerek hesaplanır. Gelirler mal ile ilgili önemli risk ve mülkiyetin getirdiği
haklar alıcıya geçtiği zaman finansal tablolarda tanımlanır. Bunun için ayrıca gelirin miktarının güvenilir
bir biçimde ölçülmesi gerekmektedir.
Verilen hizmetlere ilişkin gelirler, hizmetin sunulduğu ve gelir tutarının güvenilir bir biçimde ölçülebildiği
durumlarda tanımlanır.
Temettü gelirleri, Grup‟un temettü ödemesi almaya hak kazandığı anda gelir yazılır. Kira gelirleri ise
aylık olarak kazanıldığında finansal tablolara yansıtılır.
Finansal varlık ve yükümlülüklerin kayda alınması ve çıkarılması
Grup, finansal varlık veya yükümlülükleri, ilgili finansal araç sözleşmelerine taraf olduğu takdirde
bilançosuna yansıtmaktadır. Grup finansal varlığın tamamını veya bir kısmını, sadece söz konusu
varlıkların konu olduğu sözleşmeden doğan haklar üzerindeki kontrolünü kaybettiği zaman
kayıtlarından çıkartır. Grup finansal yükümlülükleri, ancak sözleşmede tanımlanan yükümlülüğü
ortadan kalkar, iptal edilir veya zaman aşımına uğrar ise kayıtlarından çıkartır.
Bütün normal finansal varlık alım ve satımları işlem tarihinde, yani Grup‟un varlığı almayı veya satmayı
taahhüt ettiği tarihte kayıtlara yansıtılır. Söz konusu alım ve satımlar genellikle piyasada oluşan genel
teamül ve düzenlemelerle belirlenen zaman dilimi içerisinde finansal varlığın teslimini gerektiren alım
satımlardır.
(13)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
Banka kredileri
Bütün banka kredileri, ilk kayıt anında rayiç değerlerini de yansıttığı düşünülen ve ihraç maliyetini
içeren maliyet bedeli ile kaydedilir. İlk kayda alımdan sonra krediler, etkin faiz oranı yöntemiyle
indirgenmiş net değerleri ile gösterilir. İndirgenmiş değer hesaplanırken ilk ihraç anındaki maliyetler ve
geri ödeme sırasındaki indirimler ve primler göz önünde bulundurulur.
Borçlanma maliyetleri
Borçlanma maliyetleri bir varlığın satın alınması, inşaatı veya üretimi ile doğrudan ilişkisi kurulabildiği
takdirde, ilgili özellikli varlığın maliyetinin bir unsuru olarak aktifleştirilir. Bu tür maliyetler güvenilebilir
bir biçimde ölçülebilmeleri ve gelecekte ekonomik yararlardan işletmenin faydalanabilmesinin
muhtemel olması durumunda, varlığın maliyetine dahil edilir. Bu kapsamda olmayan borçlanma
maliyetleri ise oluştukları tarihte giderleştirilir. 31 Aralık 2007 tarihi itibariyle, Mini Cargo projesinin
finansmanı amacıyla alınan kredilerin 21.351 YTL tutarındaki faizi aktifleştirilerek maddi duran varlıklar
hesabında muhasebeleştirilmiştir. 30 Eylül 2008 tarihi itibariyle, Yeni Doblo projesinin finansmanı
amacıyla kullanılan kredilere ilişkin aktifleştirilen banka masraf, komisyon ve faiz tutarı 20.607 YTL‟dir.
Finansal araçların gerçeğe uygun değeri
Gerçeğe uygun (rayiç) değer, zorunlu satış veya tasfiye dışında tarafların rızası dahilindeki bir
işlemde, bir finansal aracın alım satımının yapılabileceği tutardır. Mevcut olması durumunda kote
edilmiş piyasa fiyatı makul değeri en iyi biçimde yansıtır.
Rayiç değerleri tahmin edilebilir finansal araçların, rayiç değerlerinin tahmini için aşağıdaki yöntem ve
varsayımlar kullanılmıştır:
Parasal varlıklar
Parasal varlıkların, rayiç değerleri taşıdıkları değere yaklaşmaktadır. Bu varlıklar, maliyet bedelleri ile
finansal tablolarda yer alıp nakit ve nakit benzeri değerleri, bunların üzerindeki faiz tahakkuklarını ve
diğer kısa vadeli finansal varlıkları içermektedir ve kısa vadeli ve yabancı para cinsinden olmalarından
dolayı, rayiç değerlerinin taşınan değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir. Ticari alacakların
reeskont ve şüpheli alacaklar karşılığı düşüldükten sonraki taşınan değerlerinin rayiç değerlerine yakın
olduğu düşünülmektedir.
Parasal yükümlülükler
Parasal yükümlülükler, rayiç değerleri taşıdıkları değere yaklaşan parasal yükümlülüklerdir. Ticari
borçların ve diğer parasal yükümlülüklerin kısa vadeli olmaları nedeniyle rayiç değerlerinin taşıdıkları
değere yaklaştığı düşünülmektedir. Banka kredileri iskonto edilmiş maliyet ile ifade edilir ve işlem
maliyetleri kredilerin ilk kayıt değerlerine eklenir. Üzerindeki faiz oranları değişen piyasa koşulları
dikkate alınarak güncellendiği için kredilerin rayiç değerlerinin taşıdıkları değeri ifade ettiği
düşünülmektedir. Reeskont karşılığı düşüldükten sonra kalan ticari borçların rayiç değerlerinin
taşıdıkları değere yakın olduğu öngörülmektedir.
(14)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
Kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiler
Vergi gideri veya geliri, dönem içerisinde ortaya çıkan kazanç veya zararlar ile alakalı olarak
hesaplanan yasal ve ertelenmiş verginin toplamıdır.
Ertelenmiş vergi, bilanço yükümlülüğü metoduna göre bilanço tarihinde geçerli olan vergi oranları
kullanılarak hesaplanmıştır. Ertelenmiş vergi, aktif ve pasiflerin finansal tablolarda yansıtılan değerleri
ile vergi matrahları arasındaki geçici farkların vergi etkisi olup, finansal raporlama amacıyla dikkate
alınarak yansıtılmaktadır.
Ertelenmiş vergi aktifi ileride bu zamanlama farklılıklarının kullanılabileceği bir mali kar oluşabileceği
ölçüde; tüm indirilebilir geçici farklar, kullanılmayan teşvik tutarları ile geçmiş dönemlere ilişkin taşınan
mali zararlar için tanımlanır. Ertelenmiş vergi aktifi her bilanço döneminde gözden geçirilmekte ve
ertelenmiş vergi aktifinin ileride kullanılması için yeterli mali karın oluşmasının mümkün olmadığı
durumlarda, bilançoda taşınan değeri azaltılmaktadır. Özsermaye hesabı altında muhasebeleştirilen
gelir ve gider kalemlerine ilişkin ertelenmiş vergi tutarları da özsermaye hesabı altında takip edilir.
Ertelenmiş vergi aktifi ve pasifinin hesaplanmasında, Grup‟un bu geçici farkları kullanabileceğini
düşündüğü tarihlerde geçerli olacak vergi oranları -bilanço tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş veya girmesi
kesinleşmiş olan oranlar baz alınarak- kullanılmaktadır.
Çalışanlara sağlanan faydalar
Tanımlanan fayda planı
Grup, mevcut iş kanunu gereğince, emeklilik nedeni ile işten ayrılan veya istifa ve kötü davranış
dışındaki nedenlerle işine son verilen ve en az bir yıl hizmet vermiş personele belirli miktarda kıdem
tazminatı ödemekle yükümlüdür.
Grup, ilişikteki finansal tablolarda kıdem tazminatı karşılığını “Projeksiyon Metodu‟‟nu kullanarak ve
Grup‟un personel hizmet süresini tamamlama ve kıdem tazminatına hak kazanma konularında geçmiş
yıllarda kazandığı deneyimlerini baz alarak hesaplamış ve bilanço tarihinde devlet tahvilleri kazanç
oranı ile iskonto etmiştir. Hesaplanan tüm aktüer kazançlar ve kayıplar gelir tablosuna yansıtılmıştır.
Tanımlanan katkı planı
Grup, Sosyal Sigortalar Kurumu‟na zorunlu olarak sosyal sigortalar primi ödemektedir. Grup‟un bu
primleri ödediği sürece başka yükümlülüğü kalmamaktadır. Bu primler tahakkuk ettikleri dönemde
personel giderlerine yansıtılmaktadır. Bu bağlamda, Grup‟un 2008 yılı ilk dokuz ayına ilişkin sosyal
sigorta prim gideri toplam 35.974 YTL‟dir (30 Eylül 2007 – 25.196 YTL).
Hisse başına kazanç
Gelir tablosunda belirtilen hisse başına kazanç, net karın, raporlama boyunca piyasada bulunan hisse
senetlerinin ağırlıklı ortalama adedine bölünmesiyle bulunmaktadır.
Türkiye‟de şirketler sermayelerini halihazırda bulunan hissedarlarına, geçmiş yıl kazançlarından ve
enflasyon düzeltmesi farkları hesabından dağıttıkları “bedelsiz hisse” yolu ile artırabilmektedirler. Bu
tip “bedelsiz hisse” dağıtımları, hisse başına kazanç hesaplamalarında, ihraç edilmiş hisse gibi
değerlendirilir. Buna göre, bu hesaplamalarda kullanılan ağırlıklı ortalama hisse sayısı, söz konusu
hisse senedi dağıtımlarının geçmişe dönük etkileri de dikkate alınarak bulunur.
(15)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan olaylar
Grup‟un bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan ve bilanço tarihindeki durumunu etkileyebilecek olaylar,
(düzeltme gerektiren olaylar) konsolide finansal tablolarda yansıtılmaktadır. Düzeltme gerektirmeyen
olaylar belli bir önem arz ettikleri takdirde dipnotlarda açıklanmaktadır.
Karşılıklar, şarta bağlı yükümlülükler ve şarta bağlı varlıklar
Karşılıklar
Karşılıklar ancak ve ancak Grup‟un geçmişten gelen ve halen devam etmekte olan bir yükümlülüğü
varsa, bu yükümlülük sebebiyle işletmeye ekonomik çıkar sağlayan kaynakların elden çıkarılma
olasılığı mevcutsa ve yükümlülüğün tutarı güvenilir bir şekilde belirlenebiliyorsa kayıtlara alınır.
Paranın zaman içindeki değer kaybı önem kazandığında, karşılıklar ileride oluşması muhtemel
giderlerin bilanço tarihindeki indirgenmiş değeriyle yansıtılır. Karşılıklar her bilanço tarihinde gözden
geçirilmekte ve yönetimin en iyi tahminlerini yansıtacak şekilde gerekli düzenlemeler yapılmaktadır.
Garanti karşılığı
Grup yurtiçinde satılan araçlar için satış tarihini takip eden ilk iki yıl boyunca ücretsiz bakım ve tamir
hizmeti sağlamaktadır. Grup‟un ihraç satışları garanti kapsamında değildir. Garanti kapsamında
bulunan araçlar için tahmin edilen garanti karşılık tutarı, geçmiş dönemlerde gerçekleşen giderlere
göre revize edilmektedir.
Şarta bağlı yükümlülükler ve varlıklar
Şarta bağlı yükümlülükler, kaynak aktarımını gerektiren durum yüksek bir olasılık taşımıyor ise finansal
tablolarda yansıtılmayıp dipnotlarda açıklanmaktadır. Şarta bağlı varlıklar ise finansal tablolara
yansıtılmayıp ekonomik getiri yaratma ihtimali yüksek olduğu takdirde dipnotlarda açıklanır.
Netleştirme
Finansal aktif ve pasifler netleştirmeye yönelik yasal bir hakka ve yaptırım gücüne sahip olunması
durumunda ve eğer gelecekte netleştirilerek kazanılacak veya ödenecekse bilançoda net tutar
üzerinden raporlanır.
Yabancı para cinsinden işlemler
Yabancı para cinsinden oluşan gelir ve giderler işlem tarihinde geçerli olan kurlar ile çevrilmektedir.
Yabancı paralarla ifade edilen parasal aktiflerin ve pasiflerin çevriminde bilanço tarihinde T.C. Merkez
Bankası tarafından ilan edilen kurlar kullanılmaktadır. Yabancı para cinsinden olan işlemlerin
çevrilmesinden veya yabancı paralarla ifade edilen tutarların değerlemesinden doğan kur farkı gelir ya
da gideri ilgili dönemde gelir tablosuna yansıtılmaktadır.
Tahminlerin kullanılması
Finansal tabloların hazırlanmasında Grup yönetiminin, raporlanan varlık ve yükümlülük tutarlarını
etkileyecek vukuu muhtemel yükümlülük ve taahhütlerin ve raporlama dönemi itibariyle çeşitli gelir ve
giderin tutarlarını belirleyebilmek amacıyla varsayımlar ve tahminler yapması gerekmektedir. Garanti
gider karşılığı, kıdem tazminatı karşılığı, maddi varlıkların ekonomik ömürleri, kullanılmayan yatırım
indirimi karşılık tutarı ve diğer karşılıklar önemli varsayımlar ve tahminler içermektedir. Gerçekleşmiş
sonuçlar tahminlerden farklı olabilmektedir. Tahminler düzenli olarak gözden geçirilmekte, gerekli
düzeltmeler yapılmakta ve gerçekleştikleri dönem gelir tablosunda yansıtılmaktadırlar.
(16)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
Nakit akım korunma işlemi
Etkin bir nakit akım korunma işleminde, korunma amaçlı aracın rayiç değerinde olan değişiklikler
doğrudan özsermaye hesabında tanımlanır. Etkin olmayan kısım dönem karında kar veya zarar olarak
tanımlanır. Eğer nakit akım korunma işlemi bir varlık veya yükümlülüğün doğmasıyla sonuçlanırsa,
geçmişte oluşmuş ve özsermaye içerisinde muhasebeleştirilmiş tüm kazanç ve kayıplar ilgili varlık
veya yükümlülüğün maliyetine dahil edilir. Aksi takdirde, diğer tüm nakit akım korunma işlemleri için
başlangıçta özsermaye içerisinde muhasebeleştirilmiş kazanç ve kayıplar, korunan yükümlülüğün ifa
edildiği veya beklenen işlemin gelir tablosunu etkilediği dönemlerde ilgili kar/zarar hesapları ile
ilişkilendirilir.
Korunmanın, korunma muhasebesi uygulanması için gerekli koşulları sağlayamaz hale gelmesi
durumunda korunma amaçlı araca ilişkin olarak etkin bir korunma varken özsermaye içerisinde
finansal tablolara alınan birikmiş kazanç ve kayıplar, tahmini işlem gerçekleşene kadar özsermaye
içerisinde tutulur. Tahmini işlemin gerçekleşmesinin beklenmemesi durumunda, özsermaye içerisinde
muhasebeleştirilen birikmiş kazanç veya kayıplar döneminin kar veya zararı olarak finansal tablolara
alınır.
Yatırım maliyetleri ile ilgili yabancı para cinsinden uzun vadeli krediler (türev olmayan korunma aracı)
ile hafif ticari araçların (Doblo ve Mini Cargo (MCV)) gerçekleşen ve gelecekte beklenen satışları
(korunmaya konu kalem) arasında etkili bir nakit akım korunması ilişkisi bulunmaktadır. Şirket ile Fiat
ve Peugeot Citroen Automobiles S.A. (PSA) arasında yapılan üretim anlaşmaları çerçevesinde MCV
için 2008 yılından itibaren 2015 yılı Aralık ayına kadar Fiat ve PSA‟ya yapılacak satışların
hasılatlarının bir bölümü ile uzun vadeli ilgili kredi borçları karşılanacaktır. Bunun yanı sıra Doblo için
ise halihazırda süregelen ve 2008 yılı sonuna kadar Fiat‟a yapılacak satışların hasılatlarının bir
bölümü ile uzun vadeli ilgili borçların taşınan tutarları karşılanacaktır.
Ayrıca, Grup‟un bağlı ortaklığı KFK, yabancı para pozisyon riskini ve faiz riskini azaltmak ve döviz
likiditesini yönetmek amacıyla takas (swap) işlemine girmektedir. Bu tür türev finansal araçlar türev
kontratına girildiği tarihteki rayiç değerleri ile ilk kayda alınmakta ve daha sonraki dönemlerde rayiç
değerleri ile yansıtılmaktadırlar. Uluslararası muhasebe standartları uyarınca nakit akış riskinden
korunma aracı olarak değerlendirilen takas işlemleri ile finansal riskten korunma konusu olan finansal
borçlarını riskten korunma muhasebesine göre kayıtlara alınmaktadır.
KFK uzun vadeli sabit faizli YTL kredi portföyünü uluslararası piyasalardan sağladığı uzun vadeli
yabancı para kaynak ile fonlamaktadır. KFK uluslararası piyasalardan sağladığı fon ile yarattığı
yabancı para likiditeyi uzun vadeli takas işlemleriyle YTL likiditeye dönüştürmektedir. Bu sayede uzun
vadeli sabit faizli kredileri için hem YTL fonlama kaynağı oluşturmakta hem de faiz ve kur riskinden
korunmaktadır.
Finansal riskten korunma işleminin etkinliği her finansal raporlama döneminde sürekli olarak
değerlendirilmektedir ve finansal riskten korunma işleminin, korunulan risk ile ilişkilendirilebilen nakit
akışlarındaki değişiklikleri dengelemede etkin olması, ilgili finansal riskten korunma ilişkisine ilişkin
belgelendirilmiş risk yönetim stratejisi ile tutarlı olduğunu göstermektedir.
KFK nakit akış riskinden korunma amaçlı oluşturduğu takaslarını benzer yatırım araçlarının cari piyasa
değerlerine veya yakın zamanda piyasada oluşmuş fiyatlara dayanarak iskonto edilmiş nakit akım
yöntemiyle değerlendirmekte ve oluşan net kar veya zararın etkin kısmını özkaynaklar altında “Nakit
Akım Korunması ile İlgili Birikmiş Kar/(Zarar)” hesabında muhasebeleştirmekte, etkin olmayan kısmını
ise gelir tablosunda yansıtmaktadır. Özkaynaklar altında muhasebeleştirilen kar veya zararlar, riskten
korunma konusu finansal yükümlülüklere ilişkin finansal giderlerin kar zarara yansıtıldığı dönemlerde
gelir tablosuna transfer edilir.
(17)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
2.
Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı)
İlişkili taraflar
Aşağıdaki kriterlerden birinin varlığında, taraf Şirket ile ilişkili sayılır:
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
(g)
Söz konusu tarafın, doğrudan ya da dolaylı olarak bir veya birden fazla aracı yoluyla:
(i)
İşletmeyi kontrol etmesi, işletme tarafından kontrol edilmesi ya da işletme ile ortak kontrol
altında bulunması (ana ortaklıklar, bağlı ortaklıklar ve aynı iş dalındaki bağlı ortaklıklar
dahil olmak üzere);
(ii)
Şirket üzerinde önemli etkisinin olmasını sağlayacak payının olması; veya
(iii) Şirket üzerinde ortak kontrole sahip olması;
Tarafın, Şirket‟in bir iştiraki olması;
Tarafın, Şirket‟in ortak girişimci olduğu bir iş ortaklığı olması;
Tarafın, Şirket‟in veya ana ortaklığının kilit yönetici personelinin bir üyesi olması;
Tarafın, (a) ya da (d)‟de bahsedilen herhangi bir bireyin yakın bir aile üyesi olması;
Tarafın; kontrol edilen, ortak kontrol edilen ya da önemli etki altında veya (d) ya da (e)‟de
bahsedilen herhangi bir bireyin doğrudan ya da dolaylı olarak önemli oy hakkına sahip olduğu
bir işletme olması;
veya,
Tarafın, işletmenin ya da işletme ile ilişkili taraf olan bir işletmenin çalışanlarına işten ayrılma
sonrasında sağlanan fayda planları olması, gerekir.
İlişkili taraflarla yapılan işlem, ilişkili taraflar arasında kaynakların, hizmetlerin ya da yükümlülüklerin bir
bedel karşılığı olup olmadığına bakılmaksızın transferidir.
Devlet teşvik ve yardımları
Tüm devlet teşvikleri, elde edilmesi için gerekli şartların Grup tarafından yerine getirileceğine ve
teşviğin Grup tarafından elde edilebileceğine dair makul bir güvence oluştuğunda finansal tablolara
alınır. Devlet yardımının bir gider ile ilişkili olması durumunda, bu yardımın karşılayacağı giderler ile
eşleşecek şekilde gelirleştirilir. Devlet yardımının bir varlık ile ilişkili olması durumda ise bu gelir
ertelenmiş gelir olarak kaydedilir.
3.
İşletme birleşmeleri
Yoktur.
4.
İş ortaklıkları
Yoktur.
5.
Bölümlere göre raporlama
Şirket‟in ana faaliyet konusu tek olduğundan ve faaliyetlerini Türkiye‟de sürdürdüğünden bölümlere
göre raporlama yapılmamıştır.
(18)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
6.
Nakit ve nakit benzerleri
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
Kasa
Banka
-vadesiz mevduat
-vadeli mevduat
Ödeme emirleri
58
43
70.569
179.005
(67)
52.901
385.109
(160)
Toplam
249.565
437.893
Vadeli mevduatların dökümü aşağıdaki gibidir:
Tutar
(YTL karşılığı)
30 Eylül 2008
Yıllık faiz oranı
(%)
Tutar
(YTL karşılığı)
31 Aralık 2007
Yıllık faiz oranı
(%)
YTL
USD
EUR
61.526
117.479
16,8 – 21,5
4,2 – 5,9
302.182
1.043
81.884
12 - 19,2
5
3,4 - 5
Toplam
179.005
385.109
30 Eylül 2008 itibariyle vadeli mevduatların vadeleri bir gün ile bir ay arasında değişmektedir (31 Aralık
2007 – bir gün ile bir ay arasında). Vadeli mevduatların faiz oranları sabittir.
30 Eylül 2008 itibariyle, vadeli ve vadesiz mevduatların 176.895 YTL‟lik kısmı (31 Aralık 2007 –
317.091 YTL) ilişkili kuruluş olan bankada bulunmaktadır.
7.
Finansal yatırımlar
a)
Kısa vadeli finansal yatırımlar
30 Eylül 2008 itibariyle kısa vadeli finansal yatırımlar 51.844 YTL tutarında olup; 51.613 YTL‟lik kısmı
vadeli mevduatların vadeleri 3 ayı aşan kısmını, 231 YTL‟lik kısmı ise Grup‟un bağlı ortaklığı KFK‟nın
alım satım amaçlı elinde bulundurduğu 5 milyon ABD Doları tutarındaki takas işlemine ilişkin pozitif
rayiç değeri ifade etmektedir (31 Aralık 2007 - Yoktur).
b)
Satılmaya hazır finansal yatırımlar
30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle satılmaya hazır finansal varlıklar aşağıdaki gibidir:
İştirak (%)
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
13,33
33.325
23.994
33.325
23.994
Entek Elektrik Üretimi A.Ş. (Entek)
(19)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
7.
Finansal yatırımlar (devamı)
Grup, 17 Temmuz 2008 tarihli değerleme çalışması sonucu Entek‟in tahmini makul değerini 33.325
YTL olarak tanımlamış ve toplam 21.592 YTL tutarındaki değerleme farkını özsermaye hesabı altında
“Finansal Varlıklar Değer Artış Fonu” hesabında muhasebeleştirmiştir. İlgili değerleme çalışması Entek
yönetiminin hazırlamış olduğu 5 yıllık gelir tablosu ve bilanço projeksiyonları baz alınarak yapılmış ve
Entek‟in değeri indirgenmiş nakit akımları yöntemi ile hesaplanmıştır. Grup, 30 Eylül 2008 tarihi
itibariyle yaptığı değerlendirmede bilançoda taşınan Entek‟in tahmini makul değerinde herhangi bir
değişiklik öngörmemiştir.
8.
Finansal borçlar
a)
Kısa vadeli finansal borçlar
Kısa vadeli krediler
YTL krediler
EUR krediler
ABD Doları krediler (*)
Döviz
tutarı (bin)
YTL
karşılığı
30 Eylül 2008
Faiz
oranı (%)
Döviz
tutarı (bin)
YTL
karşılığı
31 Aralık 2007
Faiz
oranı (%)
4.100
15.565
10.803
7.371
19.170
19,53
5,19 – 7,85
4,38 – 5,38
2.100
-
46.741
3.591
-
13 – 17,05
4,84 – 5,57
-
Faiz tahakkuku
Kısa vadeli taksitler
1.306
326.416
705
123.828
Toplam
365.066
174.865
b)
Uzun vadeli finansal borçlar
Uzun vadeli krediler
EUR krediler
ABD Doları krediler (*)
YTL krediler (*)
Faiz tahakkuku
Finansman bonosu (**)
Eksi: kısa vadeli taksitler
Toplam
Döviz
tutarı (bin)
YTL
karşılığı
453.063
814.517
139.767
172.137
58.000
22.901
31.657
(326.416)
30 Eylül 2008
Faiz
oranı (%)
6 Aylık Euribor-%0,073
6 Aylık Euribor+%1,34
3,72 – 5,38
16,40 – 23,85
772.796
Döviz
tutarı (bin)
YTL
karşılığı
361.993
619.080
115.000
-
133.941
29.465
6.346
(123.828)
31 Aralık 2007
Faiz
oranı (%)
6 Aylık Euribor-%0,073
6 Aylık Euribor+%1,34
5,80 – 6,52
16,40 – 21,20
665.004
(*)
Kısa vadeli ABD Doları kredilerin ve uzun vadeli YTL ve ABD Doları kredilerin tamamı konsolide edilen bağlı ortaklık
KFK tarafından, vermiş olduğu tüketici kredilerini finanse etmek amacıyla alınan kredileri içermektedir.
(**)
30 Eylül 2008 itibariyle 31.657 YTL tutarında, 540 gün vadeli ve 40.000 YTL nominal değerli finansman bonosu, KFK
tarafından ihraç edilmiştir.
YTL kredilerin faiz oranı sabit olup, Euro ve ABD Doları kredilerin faiz oranı değişkendir.
(20)
-
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
8.
Finansal borçlar (devamı)
30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle, Grup‟un uzun vadeli kredilerinin geri ödeme planı
aşağıdaki gibidir:
1-5 yıl arası
5 yıl ve sonrası
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
418.013
354.783
462.187
202.817
772.796
665.004
Mini Cargo model aracın üretimi ile ilgili alınan kredinin geri ödemesi 2008 yılından itibaren 2015 yılına
kadar eşit taksitlerle ödenmeye başlanmış olup, 30 Eylül 2008 tarihi itibariyle kalan tutar 533.015
YTL‟dir (296.482 bin Euro karşılığı olan). Euro cinsinden uzun vadeli krediler, Doblo ve Mini Cargo
model araçların üretim yatırımının finansmanı için kullanılmıştır. Grup 2006 yılında çeşitli finans
kuruluşlarının katıldığı iki ayrı anlaşma ile, Mini Cargo yatırımında kullanılmak üzere 350 milyon Euro
kredi limiti temin etmiştir. İmzalanan üretim anlaşmaları gereğince, Doblo model araç için alınan
yatırım kredisinin geri ödemeleri Fiat, Mini Cargo model araç için alınan yatırım kredilerinin geri
ödemeleri ise Fiat ve PSA tarafından yapılacak alımlar vasıtası ile garanti altına alınmıştır. Buna göre
Grup‟un ileride bu kredi ile ilgili maruz kalabileceği döviz kurundaki ve faiz oranındaki
dalgalanmalardan oluşabilecek risk, Fiat ve PSA tarafından üstlenilmiştir.
Şirket ile Societe Generale, Calyon, Fortis Bank S.A., Ing Bank NV ve Intesa Sanpaolo bankalarının
düzenleyici, kredi veren ve garantör, Avrupa Yatırım Bankası‟nın (EIB) garantör ve kredi veren ve
Servizi Assicurativi per il Commercio Estero S.p.A.‟nın (SACE) garantör sıfatları ile yer aldığı
konsorsiyum arasında 450 milyon Euro tutarında bir kredi anlaşması 4 Mart 2008 tarihinde imzalanmış
olup,30 Eylül 2008 tarihi itibariyle 251.692 YTL‟lik kısmı (140.000 bin Euro karşılığı olan) kullanılmaya
başlanmıştır. Söz konusu kredi 263 projesinin geliştirilmesi ve üretilmesi ile ilgili yatırım harcamalarının
finansmanında kullanılacak olup, iki yılı ödemesiz olmak üzere on yıl vadelidir.
9.
Diğer finansal yükümlülükler
KFK uzun vadeli sabit faizli YTL kredi portföyünü uluslararası piyasalardan sağladığı uzun vadeli
değişken faizli yabancı para kaynak ile fonlamaktadır. KFK uluslararası piyasalardan sağladığı fon ile
yarattığı yabancı para likiditeyi uzun vadeli takas işlemleriyle YTL likiditeye dönüştürmektedir. Bu
sayede uzun vadeli sabit faizli kredileri için hem YTL fonlama kaynağı oluşturmakta hem de faiz ve kur
riskinden korunmaktadır. KFK, 75 milyon ABD Doları tutarında kullanmış olduğu sendikasyon kredisi
ve diğer 70 milyon ABD Doları tutarındaki kredilerine ilişkin nakit akımlarından doğacak kur ve faiz
riskini 25 milyon ABD Doları ve 40 milyon ABD Doları ile 7 adet her biri 5 milyon ABD Doları, 3 adet
her biri 10 milyon ABD Doları ve 20 milyon ABD Doları tutarlarında 13 ayrı faiz takası (31 Aralık 2007
– 7 ayrı faiz takası) ile finansal korumaya tabi tutmuştur. Takas kontratlarının vade, ödeme, faiz
değişim tarihleri gibi kritik şartları finansal korunma konusu olan yabancı para kredilerin kritik şartları
ile uyumludur. Söz konusu finansal korumaya tabi takas işleminin 30 Eylül 2008 tarihi itibariyle
hesaplanan rayiç değeri 16.110 YTL (31 Aralık 2007 - 20.922 YTL) tutarında olup finansal tablolarda
“Diğer Finansal Yükümlülükler” kalemi altında sınıflanmaktadır.
KFK'nın nakit akım koruması amaçlı swap işlemlerine ilişkin olarak dönem içerisinde özkaynaklarda
muhasebeleştirdiği gerçekleşmemiş kar tutarı 4.820 YTL, ertelenmiş vergi aktifi düşüldükten sonra net
3.856 YTL tutarında, özkaynaklardan çıkarılan ve dönem kar /zararına yansıtılan tutar ise net 985
YTL‟dir. Söz konusu tutarın 1.152 YTL'si finansman giderlerine, 194 YTL'si vergi giderlerine dâhil
edilmiştir.
(21)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
10.
Ticari alacak ve borçlar
a)
Ticari alacaklar
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
289.907
488
290.395
254.014
486
254.500
(486)
(1.091)
(484)
(990)
288.818
253.026
Alıcılar
Şüpheli alacaklar
Eksi: şüpheli alacak karşılığı
Eksi: alacak reeskontu
Toplam
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle Grup‟un alacaklarına karşılık olarak alınmış olan 127.514 YTL tutarında
teminat mektubu, 11.893 YTL tutarında teminat senedi, 228.983 YTL tutarında doğrudan borçlanma
sistemi limiti (*) bulunmaktadır (31 Aralık 2007 – 112.280 YTL tutarında teminat mektubu, 10.670 YTL
tutarında teminat senedi ve 220.830 YTL tutarında doğrudan borçlanma sistemi limiti).
(*)
Banka‟nın müşterisine işlem hacmine göre tanıdığı ödeme garanti limiti.
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle, alacakların vadelerine göre detayı ana hatlarıyla şöyledir :
Vadesi geçmiş ama şüpheli alacak karşılığı ayrılmayan alacaklar
Vadesi gelmemiş
alacak
1 aya kadar
1-2 ay
2-3 ay
3-4 ay
4 ay üzeri
Toplam
251.663
243.956
34.246
9.605
3.121
89
81
304
-
573
283
289.907
254.014
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
b)
Ticari borçlar
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
Ticari borçlar
Eksi: borç reeskontu
408.510
(1.112)
420.858
(1.769)
Toplam
407.398
419.089
(22)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
11.
Diğer alacak ve borçlar
a)
Kısa vadeli borç karşılıkları
Garanti karşılığı
Satış iskontoları karşılığı
Fiyat farkları karşılığı
Satış giderleri karşılığı
Royalti gideri karşılığı
Personel ücretleri karşılığı
Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
Dava takip ve danışmanlık giderleri karşılığı
Diğer
Toplam
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
40.645
23.359
27.567
5.178
6.210
9.073
2.905
1.640
10.237
50.840
157
46
4
1.200
2.765
126.814
55.012
Garanti karşılığı hesabının 30 Eylül 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle sona eren dokuz aylık dönem
içerisindeki hareketleri aşağıda yer almaktadır:
1 Ocak
Kullanılan
Cari dönem provizyonu
30 Eylül
b)
30 Eylül 2008
30 Eylül 2007
50.840
(12.192)
1.997
59.902
(12.335)
9.523
40.645
57.090
Uzun vadeli borç karşılıkları
Yoktur.
c)
Diğer alacaklar
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle diğer alacaklar verilen depozito ve teminatlardan oluşmakta olup, 1.724
YTL‟dir (31 Aralık 2007 - 1.948 YTL).
(23)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
12.
Finans sektörü faaliyetlerinden alacaklar
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
168.664
9.870
109.544
5.907
178.534
115.451
(4.489)
(4.590)
Toplam
174.045
110.861
Uzun vadeli tüketici finansman kredileri
163.716
123.907
Toplam
163.716
123.907
Kısa vadeli tüketici finansman kredileri
Tahsili şüpheli krediler
Kredi değer düşüklüğü karşılığı
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle tüketicilere kullandırılan kredilerin faiz oranları sabit olup, aylık YTL
krediler için %0,89 - %2,05 (31 Aralık 2007 - %1,20 - %2,05) ve dövize endeksli krediler için %0,6 %0,89 (31 Aralık 2007 - %0,6 - %0,72) arasındadır.
Uzun vadeli tüketici finansman kredilerinin vadeleri aşağıdaki gibidir:
Yıllar
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
1-2 yıl arası
2-3 yıl arası
3 yıl ve üzeri
103.613
47.561
12.542
73.300
39.088
11.519
Toplam
163.716
123.907
Kredi değer düşüklüğü hesabının 30 Eylül 2008 ve 2007 itibariyle dokuz aylık hareketleri aşağıdaki
gibidir:
30 Eylül 2008
30 Eylül 2007
1 Ocak
Cari dönem provizyonu
Tahsilatlar
4.590
468
(569)
2.859
1.291
(159)
30 Eylül
4.489
3.991
Grup tarafından kullandırılan kredilere karşılık müşterilerle yapılan sözleşmelerde toplam alacak tutarı
kadar rehin hakkı bulunmaktadır. Ayrıca, Grup gerekli gördüğü durumlarda ek olarak ipotek teminatı
da almaktadır.
(24)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
13.
Stoklar
Hammadde stokları, 1.976 YTL değer düşüklüğü karşılığı
sonrası (31 Aralık 2007 – 1.069 YTL)
Yarı mamul stokları
Mamul stokları, 235 YTL değer düşüklüğü karşılığı sonrası
(31 Aralık 2007 - 445 YTL)
Yedek parçalar
İthal araçlar, 335 YTL değer düşüklüğü karşılığı sonrası
(31 Aralık 2007 - 265 YTL)
Yoldaki mallar
Toplam
14.
Canlı varlıklar
Yoktur.
15.
Devam eden inşaat sözleşmelerine ilişkin varlıklar
Yoktur.
16.
Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar
Yoktur.
17.
Yatırım amaçlı gayrimenkuller
Yoktur.
(25)
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
141.610
36.922
96.108
53.503
42.536
27.868
36.266
21.380
32.401
82.397
30.639
44.978
363.734
282.874
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
18.
Maddi duran varlıklar
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle sona eren dönem içindeki maddi varlık ve ilgili birikmiş amortismanlara ilişkin hareket tablosu aşağıdaki gibidir:
Arsa, yeraltı/yerüstü
düzenleri ve binalar
Makine ve
ekipmanlar
Kalıp ve
aparatlar
Demirbaşlar
Taşıtlar
Özel
maliyetler
Yapılmakta olan
yatırımlar
Toplam
31 Aralık 2007 itibariyle, birikmiş amortisman
netlenmiş tutar
Girişler
Çıkışlar
Transferler
Çıkışların birikmiş amortismanı
Amortisman gideri
130.823
(707)
4.393
259
(4.015)
386.725
(5.719)
20.839
5.253
(23.013)
288.610
44.253
(65.289)
61.110
37
(12.436)
21.298
12.062
(9.445)
10.086
3.557
(2.566)
1.652
(2.745)
6.063
2
(609)
97.662
208.931
(90.783)
-
981.079
212.527
(21.428)
19.226
(105.116)
30 Eylül 2008 itibariyle, birikmiş amortisman
netlenmiş tutar
130.753
384.085
267.574
72.626
9.984
5.456
215.810
1.086.288
299.702
(168.949)
1.194.476
(810.391)
1.280.640
(1.013.066)
235.828
(163.202)
32.131
(22.147)
8.015
(2.559)
215.810
-
3.266.602
(2.180.314)
130.753
384.085
267.574
72.626
9.984
5.456
215.810
1.086.288
30 Eylül 2008 itibariyle
Maliyet
Birikmiş amortisman
30 Eylül 2008 itibariyle net değeri
(26)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
18.
Maddi duran varlıklar (devamı)
30 Eylül 2007 tarihi itibariyle sona eren dönem içindeki maddi varlık ve ilgili birikmiş amortismanlara ilişkin hareket tablosu aşağıdaki gibidir:
Arsa,yeraltı/yerüstü
düzenleri ve binalar
Makine ve
ekipmanlar
Kalıp ve
aparatlar
Demirbaşlar
Taşıtlar
Özel
maliyetler
Yapılmakta olan
yatırımlar
Toplam
31 Aralık 2006 itibariyle, birikmiş amortisman
netlenmiş tutar
Girişler
Çıkışlar
Transferler
Çıkışların birikmiş amortismanı
Amortisman gideri
111.342
2.335
(3.447)
146.305
(22.139)
49.913
22.069
(16.846)
134.633
(7.667)
75.050
7.667
(45.508)
31.056
72
(11.506)
15.659
11.134
(5.898)
6.418
4.762
(1.575)
909
(2.122)
6.066
5
(649)
245.169
180.419
(142.957)
-
680.989
185.258
(42.887)
41.779
(74.470)
30 Eylül 2007 itibariyle, birikmiş amortisman
netlenmiş tutar
110.230
179.302
164.175
40.517
8.392
5.422
282.631
790.669
274.166
(163.936)
970.171
(790.869)
1.093.477
(929.302)
203.670
(163.153)
30.267
(21.875)
7.233
(1.811)
282.631
-
2.861.615
(2.070.946)
110.230
179.302
164.175
40.517
8.392
5.422
282.631
790.669
30 Eylül 2007 itibariyle
Maliyet
Birikmiş amortisman
30 Eylül 2007 itibariyle net değeri
Varlıklar üzerindeki rehin ve ipotekler
30 Eylül 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle varlıklar üzerinde rehin ve ipotek bulunmamaktadır.
(27)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
19.
Maddi olmayan duran varlıklar
30 Eylül 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle sona eren dönem içindeki maddi olmayan varlıkların hareket
tablosu aşağıdaki gibidir:
Lisanslar ve
Geliştirme
Maliyetleri
Diğer
Toplam
31 Aralık 2007 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar
Girişler
Çıkışlar
Çıkışların birikmiş amortismanı
Amortisman gideri
441.589
171.524
(47.346)
11.784
2.871
(2.501)
1.831
(743)
453.373
174.395
(2.501)
1.831
(48.089)
30 Eylül 2008 itibariyle, birikmiş amortisman
netlenmiş tutar
565.767
13.242
579.009
768.615
(202.848)
28.396
(15.154)
797.011
(218.002)
565.767
13.242
579.009
Lisanslar ve
Geliştirme
Maliyetleri
Diğer
Toplam
31 Aralık 2006 itibariyle, birikmiş amortisman netlenmiş tutar
Girişler
Amortisman gideri
307.398
140.317
(9.076)
6.622
1.228
(821)
314.020
141.545
(9.897)
30 Eylül 2007 itibariyle, birikmiş amortisman
netlenmiş tutar
438.639
7.029
445.668
586.855
(148.216)
23.029
(16.000)
609.884
(164.216)
438.639
7.029
445.668
30 Eylül 2008 itibariyle
Maliyet
Birikmiş amortisman
30 Eylül 2008 itibariyle net değeri
30 Eylül 2007 itibariyle
Maliyet
Birikmiş amortisman
30 Eylül 2007 itibariyle net değeri
Maddi olmayan duran varlıklar, ilgili varlıkların kullanıma hazır olmaları durumunda itfa edilmeye
başlanmaktadır. Bu kapsamda Grup‟un henüz kullanıma hazır olmayan ve itfa edilmeye başlanmamış
186.282 YTL tutarında maddi olmayan duran varlığı bulunmaktadır.
20.
Şerefiye
Yoktur.
(28)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
21.
Devlet teşvik ve yardımları
Yatırım teşvik belgeleri
Grup‟un yatırım harcamaları ile ilgili çeşitli yatırım teşvik belgeleri bulunmaktadır. Bu teşvik belgeleri
kapsamında sağlanan imkanlar aşağıdaki gibidir:
i)
İthal edilen makine ve teçhizatlarla ilgili %100 gümrük ve KDV muafiyeti
ii)
Yapılan yatırım harcamalarına ilişkin %40 ve %200 oranlarında yatırım teşvikleri
iii)
Yerli yatırım harcamalarında, %100 KDV muafiyeti
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle devreden yatırım indirimi tutarı 2.024.948 YTL‟dir (30 Eylül 2007 –
1.636.147 YTL). Grup yönetimi tarafından yapılan projeksiyon çalışmaları sonucunda 31 Aralık 2008
tarihine kadar 148.860 YTL tutarında yatırım indiriminin kullanılabileceği tahmin edilmektedir.
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle Grup‟un 91.944 YTL tutarındaki devlet teşvik ve yardımları, Türkiye
Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (Tübitak)‟nun Mini Cargo projesinin araştırma ve geliştirme
(ARGE) harcamalarını desteklemek amacıyla vermiş olduğu teşvik gelirinin ertelenmesi nedeniyle
oluşmuştur. Sözkonusu tutar, ilgili ARGE yatırımının itfası ile orantılı şekilde amortismana tabi
tutularak gelir kaydedilmektedir (31 Aralık 2007 – 80.275 YTL).
22.
Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlülükler
Şirket aleyhine davalar
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle Grup aleyhine açılmış ve bilanço tarihi itibariyle henüz sonuçlanmamış
davaların toplam tutarı 2.910 YTL‟dir (31 Aralık 2007 – 1.955 YTL). Bu davalara ilişkin ayrılan karşılık
tutarı ise 1.640 YTL‟dir (31 Aralık 2007 – 1.200 YTL).
Teminat mektupları
30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle Grup‟un vermiş olduğu teminat mektubu ve teminat
senetlerinin dökümü aşağıdaki gibidir:
a) Banka, gümrük müdürlüklerine ve satıcılara
verilen teminat mektupları :
YTL
ABD$
EUR
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
227
2.819.000
4
100.000
2.000.000
b) Kısa ve uzun vadeli banka kredilerine karşılık
olarak verilen teminat senetleri :
YTL
-
29.400
c)
YTL
637
802
Diğer :
(29)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
22.
Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlülükler (devamı)
Diğer
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle Grup, 6 Aralık 2008 tarihine kadar gerçekleştirilmek üzere 2.585 milyon
ABD$ ihracat taahhüdü getiren ihracat teşvik belgesi kapsamında 2.671 milyon ABD$ ve 9 Haziran
2009 tarihine kadar gerçekleştirmek üzere 2.903 milyon ABD$ ihracat taahhüdü getiren ihracat teşvik
belgesi kapsamında 12 milyon ABD$ ihracat gerçekleştirmiş bulunmaktadır (31 Aralık 2007 tarihi
itibariyle Grup, 30 Eylül 2008 tarihine kadar gerçekleştirilmek üzere 2.203 milyon ABD$ ihracat
taahhüdü getiren ihracat teşvik belgesi kapsamında 885 milyon ABD$ ve 30 Ocak 2008 tarihine kadar
gerçekleştirilmek üzere 983 milyon ABD$ ihracat taahhüdü getiren ihracat teşvik belgesi kapsamında
998 milyon ABD$ ihracat gerçekleştirmiş bulunmaktadır).
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle hammadde ve malzeme alımı için açılmış bulunan fakat fiili ithalatı
gerçekleşmemiş akreditif tutarı 9.030.405 Euro (31 Aralık 2007 - 7.081.939 Euro)‟dur. 30 Eylül 2008
tarihi itibariyle maddi varlık alımı için açılmış bulunan fakat fiili ithalatı gerçekleşmemiş akreditif tutarı
12.828.591 Euro‟dur (31 Aralık 2007 – 8.837.352 Euro).
Grup‟un bağlı ortaklıklarından Platform ile KFK, Şirket‟in uzun vadeli kredilerine kefalet amacıyla 350
milyon Euro tutarında bir garantörlük anlaşması imzalamışlardır.
Grup‟un MCV projesine ilişkin imzalamış olduğu uzun vadeli kredi anlaşması, Grup‟a belirli bazı
finansal oranlara uygun olma zorunluluğu getirmektedir. Grup, 30 Eylül 2008 tarihi itibariyle bu mali
oranlara uymaktadır.
23.
Taahhütler
Yoktur.
24.
Çalışanlara sağlanan faydalar
Grup, mevcut iş kanunu gereğince, en az bir yıl hizmet verdikten sonra emeklilik nedeni ile işten
ayrılan veya istifa ve kötü davranış dışındaki nedenlerle işine son verilen personele belirli miktarda
kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Ödenecek tazminat her hizmet yılı için bir aylık maaş tutarı
kadardır ve bu miktar 30 Eylül 2008 tarihi itibariyle 2.173 tam YTL (31 Aralık 2007 – 2.030 tam YTL)
ile sınırlandırılmıştır.
Grup yönetimi geçmiş deneyimlerinden edindiği bilgilere dayanarak kıdem tazminatı almaya hak
kazanacak çalışanların hak kazandıkları menfaatleri UMS 19 uyarınca, bilanço tarihinde geçerli olan
devlet tahvili oranları kullanılarak iskonto işlemine tabi tutmuş ve indirgenmiş net değerleri üzerinden
konsolide finansal tablolarına yansıtmıştır. Hesaplamada kullanılan varsayımlar aşağıdaki gibidir :
İskonto oranı
Emeklilik olasılığının tahmini için devir hızı oranı (%)
(30)
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
%5,71
%99
%5,71
%99
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
24.
Çalışanlara sağlanan faydalar (devamı)
30 Eylül 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle sona eren dokuz aylık dönem içerisindeki kıdem tazminatı
karşılığı hesabının hareketi aşağıda sunulmuştur:
30 Eylül 2008
30 Eylül 2007
1 Ocak
Faiz gideri
Dönem içinde ödenen
Cari dönem karşılığı (aktüer gelirleri/giderleri dahil)
64.952
5.846
(3.929)
6.460
53.985
4.859
(2.829)
7.563
30 Eylül
73.329
63.578
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
1.956
13.977
22.081
5.740
6.621
840
20.251
5.173
1.284
8.450
50.375
35.998
25.
Emeklilik planları
Yoktur.
26.
Diğer varlık ve yükümlülükler
a)
Diğer dönen varlıklar
Peşin ödenen giderler
İndirilebilir KDV
Gelir tahakkukları
Verilen sipariş avansları
Diğer
b)
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle Grup‟un 110.779 YTL‟lik kısmını duran varlık alımları için verilmiş
olan avansların oluşturduğu 110.817 YTL (31 Aralık 2007 – 30.761 YTL) tutarında cari olmayan
diğer varlığı mevcuttur.
c)
Diğer yükümlülükler
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
Ödenecek diğer vergi ve fonlar
Ödenecek sosyal güvenlik primleri
Personele borçlar
Diğer
6.045
14.568
4.415
611
25.582
7.709
10.546
1.999
Toplam
25.639
45.836
(31)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
27.
Özkaynaklar
a)
Ana ortaklık dışı paylar / ana ortaklık dışı kar zarar
Yoktur.
b)
Sermaye / karşılıklı iştirak sermaye düzeltmesi
Şirket‟in kayıtlı sermaye tavanı 1.000.000 YTL‟dir. Şirket‟in 30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri
itibariyle tarihsel ödenmiş sermaye tutarı 500 milyon YTL (tam YTL) olup her biri 0,01 YTL (tam YTL)
tutarında 50 milyar adet hisseden oluşmaktadır. 30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle
Şirket‟in yasal sermaye ve ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir:
Fiat
Koç Holding
Koç Holding şirketleri ve Koç ailesi
Diğer, halka açık hisseler dahil
30 Eylül 2008
%
31 Aralık 2007
Tutar (tarihi)
%
Hisse grubu
Tutar (tarihi)
D
A
A
E
189.280
187.938
1.342
121.440
37,86
37,59
0,27
24,28
189.280
187.938
1.342
121.440
37,86
37,59
0,27
24,28
500.000
100,00
500.000
100,00
Toplam ödenmiş sermaye
A ve D grubu paylara sahip hissedarları Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu üyelerini seçme, ve ayrıca
birbirlerinin hisselerin satın almada öncelik haklarına sahiptir. Grup‟un Kuruluş Sözleşmesi‟nde Genel
Kurul kararlarının onaylanmasında %75 oy çoğunluk ilkesi benimsenmektedir.
c)
Kar yedekleri – geçmiş yıl kar/zararları
Türk Ticaret Kanunu uyarınca yasal yedekler birinci ve ikinci yedek akçelerden oluşmaktadır. Türk
Ticaret Kanuna göre, yasal yedekler şirketin tarihi ödenmiş sermayesinin %20‟sine ulaşıncaya kadar,
yıllık safi karın %5‟i birinci yasal yedekler olarak ayrılmaktadır. İkinci yasal yedek ise, Grup‟un
ödenmiş sermayesinin %5‟inin üzerindeki tüm kar dağıtımının üzerinden %10 oranında ayrılmaktadır.
Türk Ticaret Kanunu‟na göre, yasal yedekler ödenmiş sermayenin %50‟sini geçmedikleri sürece
dağıtılamaz, fakat kar yedeklerinin tükendiği noktada zararları kapatmak için kullanılabilirler.
Halka açık şirketler, temettü dağıtımlarını SPK‟nın öngördüğü şekilde aşağıdaki gibi yaparlar:
25 Şubat 2005 tarih 7/242 sayılı SPK kararı uyarınca; SPK düzenlemelerine göre bulunan net
dağıtılabilir kar üzerinden SPK‟nın asgari kar dağıtım zorunluluğuna ilişkin düzenlemeleri uyarınca
hesaplanan kar dağıtım tutarının, tamamının yasal kayıtlarda yer alan dağıtılabilir kardan
karşılanabilmesi durumunda, bu tutarın tamamının, karşılanmaması durumunda ise yasal kayıtlarda
yer alan net dağıtılabilir karın tamamı dağıtılacaktır. SPK düzenlemelerine göre hazırlanan finansal
tablolarda veya yasal kayıtların herhangi birinde dönem zararı olması durumunda ise kar dağıtımı
yapılmayacaktır. Genel kurullarının alacağı karara bağlı olarak halka açık şirketler temettüyü tamamen
nakden dağıtma, tamamen hisse senedi olarak dağıtma, belli oranda nakit belli oranda hisse senedi
olarak dağıtarak kalanını ortaklık bünyesinde bırakma, nakit ya da hisse senedi olarak dağıtmadan
ortaklık bünyesinde bırakma, konusunda serbesttir.
(32)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
27.
Özkaynaklar (devamı)
SPK‟nın 18 Ocak 2007 tarih ve 2/53 sayılı kararı ile şirketlere, yapacakları kar payı dağıtımları ile ilgili
olarak, SPK Muhasebe Standartları‟na uygun olarak hazırlanan finansal tablolar esas alınarak
hesaplanan dağıtılabilir karın en az %20‟si oranında kar dağıtımı zorunluluğu getirilmiştir. Bu dağıtım
şirketlerin genel kurullarının alacağı karara bağlı olarak nakit olarak ya da dağıtılabilir karın
%20‟sinden aşağı olmamak üzere bedelsiz hisse senedi olarak ya da belli oranda nakit, belli oranda
bedelsiz hisse senedi dağıtılması suretiyle gerçekleştirilebilecektir.
Net dağıtılabilir karın hesaplanmasında konsolide finansal tablolarda yer alan kar içinde görünen; bağlı
ortaklık, müşterek yönetime tabi ortaklıklar ve iştiraklerden ana ortaklığın konsolide finansal tablolarına
intikal eden, ancak genel kurullarınca kar dağıtım kararı alınmamış olanların kar tutarları dikkate
alınmaz.
Özsermaye enflasyon düzeltmesi farkları ile olağanüstü yedeklerin kayıtlı değerleri bedelsiz sermaye
artırımı; nakit kar dağıtımı ya da zarar mahsubunda kullanılabilecektir.
Şirket tarafından, 24 Nisan 2008 tarihli Olağan Genel Kurul toplantısında alınan kararla 2007 yılı
karından yasal yükümlülükler düşüldükten sonra toplam 90.000 YTL tutarında nakit temettü
dağıtılmıştır.
28.
Satışlar ve satışların maliyeti
a)
Net satışlar
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
Yurt dışı satışlar
Yurtiçi satışlar
Esas faaliyetlerden diğer gelirler
2.666.411
1.115.144
108.794
720.998
347.946
33.669
1.416.775
1.014.404
53.221
430.289
384.738
18.437
Toplam
3.890.349
1.102.613
2.484.400
833.464
Satışlardan indirimler tutarı 193.394 YTL‟dir (30 Eylül 2007 – 231.643 YTL).
b)
Satışların maliyeti
Direkt hammadde ve malzeme
giderleri
Direkt işçilik giderleri
Tükenme payları ve amortisman
giderleri
Diğer üretim giderleri
Toplam üretim maliyeti
Yarı mamül değişimi
Mamül değişimi
Satılan ticari malların maliyeti
Diğer satışların maliyeti
Toplam
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
2.764.119
73.851
724.891
20.465
1.684.431
55.657
547.564
18.981
129.528
159.262
3.126.760
42.293
49.503
837.152
71.116
117.799
1.929.003
25.783
42.701
635.029
14.341
(5.868)
277.530
41.123
(7.111)
28.565
104.794
8.023
(1.104)
(31.179)
280.867
20.567
(2.667)
(14.012)
107.064
7.239
3.453.886
971.423
2.198.154
732.653
(33)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
28.
Satışlar ve satışların maliyeti (devamı)
c)
Esas faaliyetlerden diğer gelirler
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
41.867
5.111
35.846
21.943
4.027
8.937
5.111
10.042
7.435
2.144
20.766
14.787
13.805
3.863
6.752
4.763
5.294
1.628
108.794
33.669
53.221
18.437
1 Ocak 30 Eylül 2008
Üretim
1 Ocak 30 Eylül 2007
1 Ocak 30 Eylül 2008
Satış
1 Ocak 30 Eylül 2007
89.456
92.786
9.143
2.066
16.368
111
15.942
-
97.429
379
14.045
2.834
10.440
3.618
14.376
-
89.898
92.583
8.570
2.088
4.069
16.368
2.052
225
52
65
15.840
13
10
71
438
953
10
96.889
13.246
2.831
5.341
10.440
97
3.768
1
3.252
374
70
69
2
13.267
27
14
43
1
-
225.872
143.121
233.305
149.732
Direkt malzeme satışı gelirleri
Kalıp satışı gelirleri
Hurda satışı gelirleri
Ambalaj satışı gelirleri
Diğer
Toplam
d)
Üretim ve satış miktarları
Doblo
MCV
Albea
Palio – Palio Van
Grande Punto (*)
CKD demonte
Kuş Serisi
SKD
Marea
Ducato (*)
Alfa Romeo (*)
Panda (*)
Sedici (*)
Idea(*)
Linea
Ferrari (*)
Maserati (*)
Lancia (*)
Scudo (*)
Bravo (*)
Stilo (*)
Fiat 500 (*)
Toplam
(*)
İthal edilen araçlardır.
(34)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
29.
Araştırma ve geliştirme giderleri, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri, genel yönetim
giderleri
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
Satış ve pazarlama giderleri
Genel yönetim giderleri
Araştırma geliştirme giderleri
131.449
81.215
15.389
47.491
27.780
5.322
117.627
67.508
6.518
37.321
20.194
2.051
Toplam
228.053
80.593
191.653
59.566
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
3.665
25.316
6.210
23.461
20.526
7.699
16.607
5.125
2.389
886
19.565
(44)
8.726
1.216
7.722
7.996
1.233
12.097
1.573
865
410
5.697
10.422
23.439
6.848
20.568
14.663
7.190
5.335
3.061
2.147
6.588
17.366
1.550
9.101
1.477
8.196
5.228
3.235
366
1.028
353
848
5.939
131.449
47.491
117.627
37.321
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
Personel giderleri
Tükenme payları ve amortisman
giderleri
Dışarıdan sağlanan fayda ve
hizmetler
Reklam ve sponsorluk giderleri
Vergi, resim ve harçlar
Diğer genel yönetim giderleri
32.373
10.317
25.956
8.187
9.292
3.267
10.533
2.150
12.886
5.930
3.639
17.095
4.723
2.863
1.269
5.341
9.003
4.010
1.900
16.106
2.809
1.419
454
5.175
Toplam
81.215
27.780
67.508
20.194
a)
Satış ve pazarlama giderleri
Garanti giderleri
Personel giderleri
Royalti giderleri
Reklam giderleri
Nakliye ve sigorta giderleri
Ambalaj giderleri
Satış komisyon giderleri
Sergi - fuar giderleri
Satış araştırma geliştirme giderleri
Satış sponsorluk giderleri
Diğer satış ve pazarlama giderleri
Toplam
b)
Genel yönetim giderleri
(35)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
30.
Niteliklerine göre giderler
a)
Amortisman ve itfa giderleri
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
Üretim maliyeti
Genel yönetim giderleri
Araştırma ve geliştirme giderleri
129.528
9.292
14.385
42.293
3.267
6.605
71.116
10.533
2.718
25.783
2.150
2.300
Toplam
153.205
52.165
84.367
30.233
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
Maaşlar ve ücretler
Fatura edilen işçilik giderleri
Diğer sosyal giderler
226.664
989
20.142
69.378
198
6.886
184.037
819
14.853
45.221
58
5.739
Toplam
247.795
76.462
199.709
51.018
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
b)
Personel giderleri
31.
Diğer faaliyetlerden gelir/giderler
a)
Diğer faaliyetlerden gelir ve karlar
Araştırma ve geliştirme hizmet
gelirleri
Sabit kıymet satış karı
Kira geliri
Diğer
8.184
2.759
3.926
711
485
164
10.408
82
52
1.026
364
845
9.813
187
286
5.968
Toplam
19.241
3.919
14.948
7.152
b)
Diğer faaliyetlerden gider ve zararlar
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle sona eren dönemde Grup‟ un 6.916 YTL‟lik kısmını çalışılmayan dönem
giderlerinin,1.493 YTL‟lik kısmını geçmiş yıllardan kalan kullanılmamış izinlerin, 1.515 YTL‟lik kısmını
da geçmiş yıl fiyat farklarının oluşturduğu toplam 11.204 YTL diğer faaliyetlerden gider ve zararları
bulunmaktadır (30 Eylül 2007 – 2.167 YTL).
(36)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
32.
Finansal gelirler
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
63.847
52.502
(88.523)
12.833
68.271
49.893
55.197
13.988
116.349
(75.690)
118.164
69.185
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
dokuz aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona eren
üç aylık dönem
Kambiyo zararları
Faiz giderleri
(24.506)
(113.390)
35.623
23.370
(53.274)
(29.548)
(40.041)
(16.971)
Toplam finansal giderler
(137.896)
58.993
(82.822)
(57.012)
Kambiyo karları
Faiz gelirleri
Toplam finansal gelirler
33.
34.
Finansal giderler
Satış amacıyla elde tutulan varlıklar ve durdurulan faaliyetler
Yoktur.
35.
Vergi varlık ve yükümlülükleri
a)
Genel
Grup, Türkiye‟de yürürlükte bulunan vergi mevzuatı ve uygulamalarına tabidir.
1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olmak üzere kurumlar vergisi oranı %20‟dir. Grup‟un bağlı
ortaklıklarından Platform kuruluş özelliği nedeniyle 2013 yılına kadar kurumlar vergisinden muaf
tutulmuştur. Kurumlar vergisi, ilgili olduğu hesap döneminin sonunu takip eden dördüncü ayın yirmi
beşinci günü akşamına kadar beyan edilmekte ve ilgili ayın sonuna kadar tek taksitte ödenmektedir.
Vergi mevzuatı uyarınca üçer aylık dönemler itibariyle oluşan kazançlar üzerinden %20 oranında
geçici vergi hesaplanarak ödenmekte ve bu şekilde ödenen tutarlar yıllık kazanç üzerinden
hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir.
24 Nisan 2003 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, mal ve hizmetlerin üretimi ile doğrudan ilişkili
olup bir ekonomik ömrü bulunan ve değeri 10.000 YTL‟yi aşan yeni maddi varlık alımları, bedelinin
%40‟ı oranında kurumlar vergisi matrahından yatırım indirimi sağlamaktadır. 24 Nisan 2003 tarihinden
önce oluşan teşvik belgeli yatırım indirimleri ise şirketlerin kendi tercihleri doğrultusunda yeni
uygulamaya dönüştürülmedikleri takdirde, %19,8 oranında stopaja tabi tutulmaktadırlar. Tüm yatırım
indirimleri 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olan yeni yatırım indirimi uygulaması öncesinde süresiz
olarak taşınabilmekteydi. Ancak, 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olmak üzere yatırım indirimi
uygulamasına son verilmiştir. 31 Aralık 2005 tarihi itibariyle kullanılamayan yatırım indirimi tutarları 31
Aralık 2008 tarihine kadar indirim konusu yapılabilecektir. Ancak bu durumda uygulanacak kurumlar
vergisi oranı %30 olacaktır. Ayrıca 31 Aralık 2005 tarihi itibariyle başlamış olan yatırımlara ilişkin 31
Aralık 2008 tarihine kadar yapılacak olan yatırım harcamaları da 31 Aralık 2008 tarihine kadar indirim
konusu yapılabilecektir. Şirket, varolan yatırım indirimi teşviklerini 31 Aralık 2008‟e kadar kullanmayı
seçmiş ve bu doğrultuda kurumlar vergisi oranı %30 olarak gerçekleşmiştir.
(37)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
35.
Vergi varlık ve yükümlülükleri (devamı)
Türkiye‟de vergi mevzuatı, ana ve bağlı ortaklıklarının konsolide vergi beyannamesi doldurmasına izin
vermemektedir. Bu yüzden finansal tablolara yansıtılan vergi karşılığı, şirket bazında hesaplanmıştır.
Kurumlar Vergisi Kanunu‟na göre beyanname üzerinde gösterilen mali zararlar 5 yılı aşmamak
kaydıyla dönemin kurumlar vergisi matrahından indirilebilir. Beyanlar ve ilgili muhasebe kayıtları vergi
dairesince beş yıl içerisinde incelenebilmekte ve vergi hesapları revize edilebilmektedir.
30 Eylül 2008 ve 2007 tarihlerinde sona eren ilk dokuz aylık ara dönemlere ilişkin gelir tablosunda
yansıtılan vergi giderinin kırılımı aşağıda sunulmuştur :
1 Ocak –
30 Eylül 2008
1 Ocak –
30 Eylül 2007
(31.892)
(3.380)
(18.554)
(31.892)
(21.934)
Cari vergi gideri
Ertelenmiş vergi gideri
30 Eylül 2008 ve 2007 tarihlerinde sona eren ilk dokuz aylık ara dönemlere ilişkin gelir tablosunda
yansıtılan vergi giderinin analizi aşağıda sunulmuştur :
30 Eylül 2008
30 Eylül 2007
199.165
(59.749)
42.614
(14.757)
144.286
(43.286)
38.623
(17.271)
(31.892)
(21.934)
Vergi öncesi net kar
Etkin vergi üzerinden vergi gideri
Arge teşvik ve sıfır stopaj uygulamasının etkisi
Diğer
b)
Ertelenen vergi varlıkları ve yükümlülükleri
30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle, ertelenmiş vergiye konu olan geçici farklar ve
bilanço tarihi itibariyle yürürlükteki etkin vergi oranları kullanılarak hesaplanan ertelenmiş vergi
varlığının dağılımı aşağıda özetlenmiştir:
Kümülatif geçici
farklar
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
Kıdem tazminatı ve kullanılmamış izin karşılığı
Garanti karşılığı
Amortismana tabi varlıklar ve stoklar üzerindeki
geçici farklar
Nakit akım korunma işlemine ilişkin birikmiş kar
KFK takas işlemine ilişkin birikmiş kar
Ertelenmiş gelir
Devreden yatırım indirimi (Not 21)
KFK‟nın taşınan mali zararı
Diğer geçici farklar
Ertelenmiş vergi
varlığı / (yükümlülüğü)
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
(74.737)
(40.645)
(64.952)
(50.840)
14.947
8.549
12.990
15.252
436.158
5.600
(15.735)
(52.148)
(148.860)
(76)
(3.307)
421.074
(34.335)
(20.922)
(50.497)
(332.407)
(1.639)
(84.787)
(818)
3.147
10.595
15.184
15
1.046
(76.121)
8.111
4.184
10.693
33.906
436
(32.122)
9.451
Ertelenmiş vergi varlığı / (yükümlülüğü), net
(38)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
35.
Vergi varlık ve yükümlülükleri (devamı)
Ertelenmiş vergi aktifi / (yükümlülüğü) bakiyesinin dönem içerisindeki hareketi aşağıdaki gibidir:
30 Eylül 2008
30 Eylül 2007
1 Ocak itibariyle ertelenmiş vergi aktifi
Ertelenmiş vergi gideri
Özkaynaklarda nakit akım koruması hesabında
muhasebeleştirilen tutar
9.451
(31.892)
37.656
(18.554)
(9.681)
5.790
30 Eylül itibariyle ertelenmiş vergi yükümlülüğü
(32.122)
24.892
Hisse başına kazanç
36.
Hisse başına kazanç, net karın, raporlama boyunca piyasada bulunan hisse senetlerinin ağırlıklı
ortalama adedine bölünmesiyle bulunmaktadır. 2008 ve 2007 yıllarının ilk dokuz aylık dönemlerinde
ağırlıklı ortalama hisse adedi 50.000.000.000 adet olup, 30 Eylül 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle hisse
başına kazanç sırasıyla 0,33 Yeni Kuruş ve 0,24 Yeni Kuruş‟tur.
37.
İlişkili taraf açıklamaları
İlişkili taraflarla bakiyeler
İlişkili kuruluşlardan ticari alacaklar
Fiat
Otokoç A.Ş. (Otokoç – Koç Holding A.Ş. iştiraki) (*)
Diğer
Eksi: alacak reeskontu
Toplam
(*)
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
275.835
45.924
482
357.666
75.396
416
322.241
433.478
(1.205)
(2.387)
321.036
431.091
30 Eylül 2008
31 Aralık 2007
341.557
12.241
746
7.702
439.339
19.246
8.786
3.062
21.251
362.246
491.684
(985)
(2.453)
361.261
489.231
Eski adıyla Birmot A.Ş.
İlişkili kuruluşlara ticari borçlar
Fiat
Mako Elektrik Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Mako – Fiat‟ın ilişkili kuruluşu)
Comau S.p.A. – Fiat‟ın ilişkili kuruluşu
Elasis Societa Consortile per Azioni – (Elasis – Fiat‟ın ilişkili kuruluşu)
Diğer
Eksi: borç reeskontu
Toplam
(39)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
37.
İlişkili taraf açıklamaları (devamı)
30 Eylül 2008
itibariyle sona
eren dokuz
aylık dönem
30 Eylül 2008
itibariyle sona
eren üç aylık
dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona
eren dokuz
aylık dönem
30 Eylül 2007
itibariyle sona
eren üç aylık
dönem
Satışlar
Fiat
Otokoç
Diğer
1.806.728
319.818
1.738
479.972
95.494
316
1.228.898
316.447
9.052
379.876
117.401
5.942
Toplam
2.128.284
575.782
1.554.397
503.219
78.944
21.482
64.936
17.476
-
-
33.636
3.969
23.841
25.574
4.969
5.049
5.725
26.220
11.361
10.293
498
119
2
2.104
23.022
13.273
4.670
5.509
641
23.052
7.630
4.126
309
1.108
12
13.898
170.322
45.859
168.739
48.528
Yurtiçi Alımlar
Mako
Powertrain Mekanik San. ve Tic. Ltd. Şti. Fiat‟ın ilişkili kuruluşu
Zer Merkezi Hizmetler ve Ticaret A.Ş.
(eski adıyla Beko Ticaret Anonim Şirketi) (*)
Entek - Tofaş iştiraki
Ram Sigorta Aracılık A.Ş. (*)
Palmira Turizm Ticaret A.Ş. (*)
Arçelik A.Ş. (*)
Diğer
Toplam
(*)
Koç Holding A.Ş. iştiraki.
Dış alımlar
1 Ocak - 30 Eylül 2008
Ticari mal,
Maddi ve
malzeme ve
maddi olmayan
hizmet
varlıklar
1 Ocak - 30 Eylül 2007
Ticari mal,
Maddi ve
malzeme ve
maddi olmayan
hizmet
varlıklar
Fiat
Comau S.p.A.
Diğer
1.278.215
3.086
17.693
-
958.081
121
10.742
3.345
23.232
6.191
Toplam
1.298.994
-
968.944
32.768
İlişkili kuruluşlardan alınan faiz 30 Eylül 2008 tarihinde sona eren 9 aylık dönem itibariyle 19.885
YTL‟dir (30 Eylül 2007 – 34.730 YTL).
2008 yılı ilk dokuz ayı içerisinde Grup‟un üst düzey yöneticilere (23 kişi) (30 Eylül 2007 – 25 kişi)
sağlamış olduğu ücret ve benzeri faydaların toplamı 4.965 YTL‟dir (30 Eylül 2007 – 5.776 YTL).
Ayrıca bağlı ortaklık KFK‟nın 30 Eylül 2008 tarihi itibariyle Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. ile yapmış
olduğu 25.000.000 ABD Doları tutarında Mart 2009 vadeli takas işlemi bulunmakta olup, taşınan
değeri 4.451 YTL (31 Aralık 2007 – 5.654 YTL) ile diğer finansal yükümlülükler içerisinde yer
almaktadır.
(40)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
38.
Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi
Risk yönetimi amaçları ve prensipleri
Grup‟un en önemli finansal araçları, hazır değerler ve finansal borçlardır. Bu finansal araçların en
önemli amacı Grup operasyonları için finansman kaynağı sağlamaktır. Grup ayrıca doğrudan
faaliyetlerinden oluşan ticari borçlar ve ticari alacaklar gibi çeşitli finansal araçlara da sahiptir. Grup‟un
finansal araçlarından kaynaklanan en önemli riskleri faiz oranı riski, likidite riski, kur riski ve kredi
riskidir. Grup yönetimi aşağıda özetlenen risklerin her birini incelemekte ve aşağıda belirtilen
politikaları geliştirmektedir.
Kredi riski
Kredi riski, karşılıklı ilişki içinde olan taraflardan birinin bir finansal araca ilişkin olarak yükümlülüğünü
yerine getirememesi sonucu diğer tarafın finansal açıdan zarara uğraması riskidir. Grup, kredi riskini
belli taraflarla yapılan işlemleri sınırlandırarak ve ilişkide bulunduğu tarafların güvenilirliğini sürekli
değerlendirerek yönetmeye çalışmaktadır. Grup prosedürleri uyarınca kredili çalışmak isteyen tüm
müşteriler kredi inceleme aşamalarından geçirilmekte ve gerekli teminatlar alınmaktadır. Ayrıca
alacaklar sürekli incelenerek Grup‟un şüpheli kredi / alacak riski minimize edilmektedir.
Bilançoda taşınan değerler Grup‟un maksimum kredi riskini yansıtmaktadır.
Kur riski
Yabancı para cinsinden gösterilen varlıklar ve yükümlülükler alım satım taahhütleriyle beraber Grup‟un
kur riskine maruz kalmasına neden olmaktadır. Grup‟un politikası gelecekte gerçekleşmesi muhtemel
alış ve satışların her döviz türü için karşılaştırmasını yapmaktır.
Not 8 ‟de detaylı açıklandığı üzere imzalanan üretim anlaşmaları gereğince, Doblo model araç için
alınan yatırım kredisinin geri ödemeleri Fiat, Mini Cargo model araç için alınan yatırım kredilerinin geri
ödemeleri ise Fiat ve PSA tarafından yapılacak alımlar vasıtası ile garanti altına alınmıştır. Buna göre
Grup‟un ileride bu kredi ile ilgili maruz kalabileceği döviz kurundaki ve faiz oranındaki
dalgalanmalardan oluşabilecek risk, Fiat ve PSA tarafından üstlenilmiştir.
Toplam bazında;
Toplam ticari döviz varlıkları
Toplam finansal döviz varlıkları
Toplam ticari döviz yükümlülükleri
Toplam finansal döviz yükümlülükleri
Toplam ihracat
Toplam ithalat
Toplam aktifler
Toplam özkaynaklar
Hedge amaçlı araçların toplam değeri
(41)
30 Eylül 2008
(YTL tutarı)
31 Aralık 2007
(YTL tutarı)
428.138
226.548
523.264
833.762
2.639.820
1.705.342
3.474.296
1.201.817
822.752
463.153
130.418
560.772
629.026
2.060.250
1.923.997
3.176.256
1.161.070
629.026
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
38.
Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı)
Döviz bazında ayrıntılı;
30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2007 tarihleri itibariyle Grup‟un yabancı para pozisyonu aşağıda
sunulmuştur :
Hazır değerler
Ticari alacaklar (ilişkili taraflardan alacaklar dahil)
Diğer dönen varlıklar
Tüketici finansman kredileri, uzun vadeli
Finansal yatırımlar, kısa vadeli
ABD$ (bin)
YTL
karşılığı
Euro
(bin)
YTL
karşılığı
132
66
38
336
-
163
82
47
414
-
94.803
237.844
230
2.181
28.709
170.437
427.595
414
3.921
51.613
-
170.600
427.677
461
4.335
51.613
653.980
-
654.686
833.762
514.642
8.127
142
-
833.762
515.137
8.127
Yabancı para varlıkların toplam YTL karşılığı
Finansal borçlar
Ticari borçlar (ilişkili taraflara borçlar dahil)
Diğer yükümlülükler
30 Eylül 2008
Diğer yabancı
paraların YTL
Toplam
karşılıkları YTL karşılığı
706
287
-
353
-
463.768
286.262
4.520
Yabancı para yükümlülüklerin toplam YTL karşılığı
353
1.356.531
142
1.357.026
Net yabancı para pozisyonu
353
(702.551)
(142)
(702.340)(*)
Toplam
YTL karşılığı
31 Aralık 2007
Hazır değerler
Ticari alacaklar (ilişkili taraflardan alacaklar dahil)
Diğer dönen varlıklar
Tüketici finansman kredileri, uzun vadeli
ABD$ (bin)
YTL
karşılığı
Euro
(bin)
YTL
karşılığı
Diğer yabancı
paraların YTL
karşılıkları
937
2.705
-
1.091
3.151
-
73.907
268.776
199
1.714
126.396
459.661
341
2.931
-
127.487
462.812
341
2.931
589.329
-
593.571
629.026
560.110
332
53
-
629.026
560.424
348
277
1.189.468
53
1.189.798
3.965
(600.139)
(53)
(596.227) (*)
Yabancı para varlıkların toplam YTL karşılığı
Finansal borçlar
Ticari borçlar (ilişkili taraflara borçlar dahil)
Diğer yükümlülükler
4.242
224
13
261
16
Yabancı para yükümlülüklerin toplam YTL karşılığı
Net yabancı para pozisyonu
(*)
367.808
327.511
194
Not 8‟de anlatıldığı üzere, Grup‟un Euro cinsinden uzun vadeli kredileri üzerindeki kur dalgalanmalarına ilişkin kur riski
Fiat ve PSA tarafından üstlenilmiş olup, 30 Eylül 2008 tarihi itibariyle bu krediler hariç Grup‟un net yabancı para aktif
pozisyonu 120.412 YTL (31 Aralık 2007 – net yabancı para aktif pozisyonu 32.799 YTL)‟dir.
Buna göre, 30 Eylül 2008 tarihi itibariyle döviz kurlarındaki %1'lik artışın Grup'un vergi öncesi karına
etkisi 1.204 YTL artış olarak gerçekleşecektir.
(42)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
38.
Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı)
Faiz riski
Faiz riski, faiz oranlarındaki değişimlerin finansal tabloları etkileme olasılığından kaynaklanmaktadır.
Grup, belirli bir dönemde vadesi dolacak veya yeniden fiyatlandırılacak varlık ve yükümlülüklerin
zamanlama uyumsuzlukları veya farklılıklarından dolayı faiz riskine maruzdur. Grup, bu riskini risk
yönetimi stratejileri uygulayarak varlık ve yükümlülüklerin faiz değişim tarihlerini eşleştirerek
yönetmektedir. 30 Eylül 2008 tarihi itibariyle değişken faizli kredilerin faiz oranlarındaki %0,5‟lik bir
artışın Grup‟un vergi öncesi karına etkisi 982 YTL azalış olarak gerçekleşecektir.
Likidite riski
Likidite riski bir şirketin fonlama ihtiyaçlarını karşılayamama riskidir. Likidite riski güvenilir kredi
kuruluşlarının vermiş olduğu kredilerin de desteğiyle nakit girişleri ve çıkışlarının dengelenmesiyle
düşürülmektedir.
Finansal varlık ve yükümlülüklerin vadelerine göre kırılımı bilanço tarihinden vade tarihine kadar geçen
süre dikkate alınarak gösterilmiştir. Belirli bir vadesi olmayan finansal varlık ve yükümlülükler bir yıldan
uzun vadeli olarak sınıflandırılmıştır.
1 aya kadar
1-3 ay arası
3-6 ay arası
6-12 ay arası 1 yıldan fazla
Hazır değerler
Tüketici finansman kredileri
Ticari alacaklar ve ilişkili taraflardan ticari alacaklar (*)
Finansal yatırımlar
249.565
21.779
296.702
31.266
314.119
231
41.551
1.329
51.613
79.449
-
163.716
33.325
249.565
337.761
612.150
85.169
Toplam varlıklar
568.046
345.616
94.493
79.449
197.041
1.284.645
Finansal borçlar (*)
Diğer finansal yükümlülükler
Ticari borçlar ve ilişkili taraflara ticari borçlar (*)
2.116
16.110
404.967
64.767
329.573
23.221
36.216
282.263
-
819.410
-
1.191.777
16.110
770.756
Toplam yükümlülükler
423.193
394.340
59.437
282.263
819.410
1.978.643
Net likidite riski
144.853
(48.724)
35.056
(202.814)
(622.369)
(693.998)
Toplam
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle varlıklar
30 Eylül 2008 tarihi itibariyle yükümlülükler
1 aya kadar
1-3 ay arası
3-6 ay arası
6-12 ay arası
1 yıldan fazla
Toplam
Hazır değerler
Tüketici finansman kredileri
Ticari alacaklar ve ilişkili taraflardan ticari alacaklar (*)
Finansal yatırımlar
437.893
1.171
230.518
-
1.216
458.922
-
3.309
-
24.169
-
204.903
23.994
437.893
234.768
689.440
23.994
Toplam varlıklar
669.582
460.138
3.309
24.169
228.897
1.386.095
Finansal borçlar (*)
Diğer finansal yükümlülükler
Ticari borçlar ve ilişkili taraflara ticari borçlar (*)
455.115
29.385
20.922
339.818
28.000
117.608
117.481
-
665.004
-
839.870
20.922
912.541
Toplam yükümlülükler
455.115
390.125
145.608
117.481
665.004
1.773.333
Net likidite riski
214.467
70.013
(142.299)
(93.312)
(436.107)
(387.238)
31 Aralık 2007 tarihi itibariyle varlıklar
31 Aralık 2007 tarihi itibariyle yükümlülükler
(*)
İskonto edilmemiş tutarlardır.
(43)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
38.
Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi (devamı)
Sermaye yönetimi politikası
Grup‟un sermaye yönetiminin birincil amacı, hisse değerlerini maksimize etmek ve işletmelerini
desteklemek adına, güçlü kredi derecesini ve sağlıklı sermaye oranlarının devamlılığını sağlamaktır.
Grup, ekonomik koşulların değişimi ışığında, sermaye yapısını yönetmekte ve düzeltmeler
yapmaktadır.
Grup, sermaye yapısını düzenlemek ve korumak için, hissedarlara yapılan kar payı ödemelerini
düzenleyebilir ya da sermayeyi hissedarlara geri verebilir. 30 Eylül 2008 itibariyle herhangi bir hedef,
politika ya da süreç değişikliği yapılmamıştır.
39.
Finansal araçlar (gerçeğe uygun değer açıklamaları ve finansal riskten korunma
muhasebesi çerçevesindeki açıklamalar)
Grup, finansal araçların tahmini rayiç değerlerini hali hazırda mevcut piyasa bilgileri ve uygun
değerleme yöntemlerini kullanarak belirlemiştir. Fakat piyasa bilgilerini değerlendirip rayiç değerleri
tahmin edebilmek yorum ve muhakeme gerektirir. Sonuç olarak burada sunulan tahminler, Grup‟un
cari bir piyasa işleminde elde edebileceği miktarların göstergesi olmayabilir. Rayiç değerleri tahmin
edilebilir finansal enstrümanların, değerlerinin tahmini için aşağıdaki yöntem ve varsayımlar
kullanılmıştır:
Finansal varlıklar -- Yabancı para cinsinden parasal kalemler bilanço değerinin rayiç değerlerine yakın
olması sebebi ile dönem sonu kurları kullanılarak çevrilmektedir. Finansal aktiflerin, kısa vadeli
olmaları ve kredi kaybının önemsenmeyecek ölçüde olmasından dolayı, rayiç değerlerin taşınan
değerlerine yakın olduğu kabul edilir. Söz konusu rayiç değerler tüketici finansman kredilerinin ilerdeki
nakit akımlarının cari faiz oranı olan aylık %1,68 (31 Aralık 2007 - %1,4) ile iskonto edilmesi ile
hesaplanmıştır.
Finansal yükümlülükler -- Yabancı para cinsinden parasal kalemler bilanço değerinin rayiç değerlerine
yakın olması sebebi ile dönem sonu kurları kullanılarak çevrilmektedir. Ticari borçların ve diğer parasal
yükümlülüklerin, kısa vadeli olmasından dolayı, rayiç değerlerin taşınan değerlerine yakın olduğu
kabul edilir.
Bu bağlamda, yatırım maliyetleri ile ilgili yabancı para cinsinden uzun vadeli krediler (türev olmayan
korunma aracı) ile hafif ticari araçların (Doblo ve Mini Cargo (MCV)) gerçekleşen ve gelecekte
beklenen satışları (korunmaya konu kalem) arasında etkili bir nakit akım korunması ilişkisi
bulunmaktadır. Şirket ile Fiat ve Peugeot Citroen Automobiles S.A. (PSA) arasında yapılan üretim
anlaşmaları çerçevesinde MCV için 2008 yılından itibaren 2015 yılı Aralık ayına kadar Fiat ve PSA‟ya
yapılacak satışların hasılatlarının bir bölümü ile uzun vadeli ilgili kredi borçları karşılanacaktır. Bunun
yanı sıra Doblo için ise halihazırda süregelen ve 2008 yılı sonuna kadar Fiat‟a yapılacak satışların
hasılatlarının bir bölümü ile uzun vadeli ilgili borçların taşınan tutarları karşılanacaktır.
Ayrıca, Grup‟un bağlı ortaklığı KFK, yabancı para pozisyon riskini ve faiz riskini azaltmak ve döviz
likiditesini yönetmek amacıyla takas işlemine girmektedir. Uluslararası Finansal Raporlama
Standartları uyarınca nakit akım korunma aracı olarak değerlendirilen takas işlemleri, riskten korunma
muhasebesine göre kayıtlara alınmaktadır. KFK, takas işlemlerini rayiç değer yöntemiyle
değerlendirmekte ve oluşan net kar veya zararı özkaynaklar altında nakit akım koruması ile ilgili
birikmiş kazanç hesabında muhasebeleştirmektedir.
(44)
Tofaş Türk Otomobil Fabrikası Anonim Şirketi
30 Eylül 2008 tarihinde sona eren ara hesap dönemine ait
Konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı)
(Para birimi - Aksi belirtilmedikçe bin Yeni Türk Lirası (YTL))
40.
Bilanço tarihinden sonraki olaylar
Yoktur.
41.
Finansal tabloları önemli ölçüde etkileyen ya da finansal tabloların açık, yorumlanabilir ve
anlaşılabilir olması açısından açıklanması gerekli olan diğer hususlar
Yoktur.
(45)