haftalık ekonomi ve finans bülteni
advertisement
HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 6 Ağustos 2012 / 32 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.c om.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.c om.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.c om.tr Hatic e Erkiletlioğlu - Uzman hatic e.erkiletlioglu@isbank.c om.tr İlker Ş ahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.c om.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.c om.tr Neden Önemli Enflasyon Bir ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarında gözlenen sürekli ve genel kapsamlı artışı ifade eden enflasyonun altında yatan temel neden çoğunlukla ekonomi genelinde talebin arzı aşmasıdır. Diğer taraftan, üretimde kullanılan girdilerin ya da ithal ürünlerin fiyatlarının artması da genel fiyat düzeyinin yükselmesine neden olabilir. Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), piyasada tüketime konu olan mal ve hizmetlerin nihai fiyatlarındaki değişimi ölçmektedir. Bu doğrultuda, hane halklarının, yabancı ziyaretçilerin ve kurumsal nüfusun yurtiçinde yaptığı tüm nihai parasal tüketim harcamaları dikkate alınmaktadır. Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) ise, belirli bir referans döneminde yurtiçinde üretimi yapılan ürünlerin, KDV ve benzeri vergiler hariç, peşin satış fiyatındaki değişimi ölçmektedir. ÜFE’de tarım ve ormancılık, balıkçılık, madencilik ve taş ocakçılığı, imalat sanayi, elektrik, gaz Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta yurtdışında Avrupa Merkez Bankası (ECB) ile ABD Merkez Bankası (Fed) toplantıları, yurtiçinde dış ticaret ve enflasyon verileri yakından takip edildi. Fed, para politikası uygulamalarında değişikliğe gitmezken, faizlerin en az 2014’e kadar düşük seviyelerini koruyacağını belirtti. Ekonomik aktivitedeki toparlanmanın hız kestiğine dikkat çeken Fed, ihtiyaç duyulması halinde ekonomik büyümeyi destekleyecek ek önlemlere başvurabileceğini belirtti. Söz konusu açıklama, Fed’in gelecek dönemde tahvil alımına geçme ihtimaline karşı “kapıyı açık bıraktığı” şeklinde yorumlandı. Avrupa Merkez Bankası (ECB) gerçekleştirdiği toplantıda politika faizini değiştirmeyerek %0,75 düzeyinde bıraktı. ECB Başkanı Mario Draghi toplantı sonrasında yaptığı açıklamada, faiz indirimi olasılığının tartışıldığını, ancak, böyle bir değişiklik için doğru bir zamanlama olmadığı yönünde karar alındığını belirtti. Euro Alanı’nın sorunlu ülkelerine de değinen Draghi, yüksek borçlanma maliyetlerinin sürdürülebilir olmadığını ve bu durumun mevcut para politikasının etkinliğini kısıtladığını vurguladı. Bununla birlikte, sorunlu ülkelerin Euro Alanı’ndan çıkarılması gibi bir seçeneğin söz konusu olmadığını yineleyen ECB Başkanı, parasal birliğin korunması için gerekli adımların atılacağına ve bu çerçevede ECB’nin üçüncü çeyrekten itibaren açık piyasa işlemlerine başvurabileceğine dikkat çekti. Draghi’nin yeni ECB programının öncekilerden farklı olacağını vurgulaması ise önümüzdeki dönemde standart dışı politika araçlarının gündeme gelebileceği yönünde algılandı. Türkiye’de yıllık dış ticaret açığı Haziran ayında da düşüşünü sürdürdü. TÜİK’in açıkladığı dış ticaret istatistiklerine göre Haziran ayında $13,3 milyarlık ihracat, $20,4 milyarlık ithalat yapılırken dış ticaret açığı bir önceki yıla oranla %30 oranında geriledi ve $7,2 milyar olarak gerçekleşti. İhracatta yıllık artış %16,9 seviyesinde olurken, ithalat %5,4 geriledi. Büyüme performansı açısından Kasım 2011’den bu yana ihracat lehine devam eden üstünlük, 12 aylık kümülatif dış ticaret açığının da bu tarihten itibaren düşüşe geçmesini sağladı. Haziran ayı itibarıyla 12 aylık toplam dış ticaret açığı bir önceki aya göre $3,1 milyar azalarak, $94,6 seviyesine geriledi. Temmuz ayında aylık tüketici enflasyonu piyasa beklentisinden iyi geldi ve -%0,23 olarak gerçekleşti. Öte yandan yıllık enflasyon, TCMB’nin Enflasyon Raporu tanıtım toplantısında ifade ettiği üzere Temmuz ayında sınırlı bir yükseliş kaydetti ve Haziran ayında bulunduğu %8,9 seviyesinden %9,1’e yükseldi. Üretici fiyat enflasyonu ise aylık -%0,3 olarak kaydedilirken yıllık bazda Aralık 2009’dan bu yana en düşük seviyelerine geriledi ve %6,1 olarak gerçekleşti. Başta hammaddelerde olmak üzere emtia fiyatlarında yaşanan gerileme üretici fiyatlarındaki düşüşün devam etmesini sağlarken, önümüzdeki dönemde bu gelişmenin tüketici enflasyonunu da aşağı çekmesi bekleniyor. ABD’de işgücü piyasasındaki sınırlı iyileşme paralelinde kişisel gelirler Haziran ayında %0,5 ile beklentilerin hafif üzerinde artış kaydederken, tüketim harcamaları verisi önceki aya göre değişiklik göstermedi. ISM imalat sanayi endeksi Temmuz’da 49,8 ile beklentilerin altında kalırken, imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi (PMI) de 51,4 ile son 3 yılın en düşük seviyesine geriledi. Diğer taraftan, ADP özel istihdam verisine göre, Temmuz’da özel sektörKAPANIŞ VERİLERİ (3 Ağustos) İMKB-100 : 65.304 €/$ : 1,2385 USD : 1,7795 $/¥ : 78,45 EURO : 2,1778 Pe trol ($/varil) : 109,88 Göste rge Tahvil Bile şik Faizi : %7,58 Altın ($/ons) : 1.603,80 6 Ağustos 2012 Haftaya Bakış Neden Önemli ve sektörlerinde faaliyet gösteren üreticilerin piyasaya arz ettiği ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir. Fed Politika Faizleri Federal Açık Piyasa Komitesi, yılda sekiz kez toplanarak FED’in para politikasını belirliyor. Bu toplantılarda açıklanan faiz oranı, küresel piyasalardaki diğer tüm faiz oranları için de bir gösterge niteliği taşıyor. de istihdam 163.000 kişi ile öngörülerden hızlı arttı. Cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam verisi de 100 bin kişi olan artış beklentisinin üzerinde gerçekleşti ve 163 bin kişilik artış kaydetti. Son dönemde ABD ekonomisindeki yavaşlama nedeniyle işgücü piyasalarındaki toparlanmanın sürdürülebilirliğine ilişkin endişeler, bu verinin ardından hafifledi. Euro Alanı’nda Temmuz ayı enflasyonu beklentiler seviyesinde açıklanırken, Haziran ayı işsizlik oranı %11,2 ile tarihi rekor seviyeye yükseldi. Euro Alanı imalat sanayi PMI, Temmuz’da 44 seviyesine inerek bir süredir devam eden düşüşünü sürdürdü. Aynı dönemde imalat sanayi PMI göstergeleri, İngiltere ve Almanya’da da yaklaşık son 3 yılın en düşük değerlerini gördü. Geçtiğimiz haftanın son işlem gününde piyasalar tarafından yakından takip edilen en önemli gelişme ise Yunanistan’ın IMF, ECB ve Avrupa Komisyonu’ndan oluşan Troyka ile yapmış olduğu görüşmelerdi. Bu görüşmelerin ardından Troyka tarafından yapılan açıklamada, Yunanistan’ın almış olduğu önlemlerin olumlu sonuçlarının görülmeye başlandığı ifade edilirken, tarafların daha fazla bütçe kesintilerini içeren plan üzerinde uzlaştığı belirtildi. Faiz oranlarının bilinen şekilde ekonomik faaliyetleri ve tüketimi etkilemesinin ötesinde, dünyadaki en büyük ithalatçı olması nedeniyle ABD’deki tüketim eğilimi de küresel ekonominin performansını doğrudan belirliyor. Dünyadaki finansal sermayenin yönü açısından da belirleyici olan ABD faiz oranları, fon akışına duyarlı değişkenler olan döviz kurları, tahvil-bono faizleri ve borsalar üzerinde de etkisini gösteriyor. Bu nedenle diğer ülkelerin merkez bankaları da para politikalarını belirlerken, FED faiz oranını dikkate almak zorunda kalıyorlar. 2 6 Ağustos 2012 Hisse Senedi Piyasaları Hacim (milyon TL) İMKB-100 3.000 ENDEKS 27.Tem 03.Ağu Değişim İMKB-100 64.373 65.304 %1,45 İMKB-30 78.456 79.787 %1,70 Sınai 54.800 54.820 %0,04 Hizmetler Mali 43.517 44.133 91.661 %1,41 93.500 66.000 65.000 2.500 64.000 2.000 63.000 62.000 1.500 61.000 1.000 60.000 27.Tem %2,01 Kaynak: İMKB 30.Tem 31.Tem 01.Ağu İşlem Hacmi 02.Ağu 03.Ağu İMKB-100 Endeksi Hisse senedi piyasası geçtiğimiz haftaya alıcılı başladı. Önceki hafta ECB Başkanı Draghi’nin Euro’yu korumak adına her türlü adımın atılacağı demecinin yarattığı beklentiyle artan risk iştahı, gelişmekte olan piyasalara alım getirirken İMKB de bundan olumlu etkilendi. Ancak, haftanın ilerleyen günlerinde, Fed ve ECB’nin gerçekleştirdikleri toplantılar öncesinde küresel ekonomiye canlılık kazandırmak ve Euro Alanı’nın zor durumdaki ekonomilerine destek sağlamak amacıyla adımlar atılacağı yönündeki beklentiler geçerliliğini korusa da, İMKB’de yüksek seviyelerden kâr satışları geldiği görüldü. Öte yandan, ECB ve Fed’in beklentilerin uzağında kalan açıklamalarıyla risk iştahında kaydedilen düşüş, satışları destekledi. Ayrıca, geçtiğimiz hafta İMKB şirketlerinin bilanço açıklamaya devam etmeleri ve kimi şirketlerin ikinci çeyrek kârlarının beklentilerin altında kalması da satıcılı seyre katkıda bulundu. Diğer taraftan, Cuma günü yurtiçinde açıklanan enflasyon verisinin yanı sıra, ABD tarım dışı istihdam verisinin beklentilerden olumlu açıklanması İMKB’ye güçlü alım getirerek hafta içinde yaşanan kayıpların telafi edilmesini sağladı. Haftalık bazda %1,45 yükselen İMKB-100 endeksi Cuma gününü 65.303,64 seviyesinden kapattı. Tahvil-Bono Piyasaları 27.Tem 03.Ağu (Puan) 08.08.2012 7,56 7,45 -0,11 20.02.2013 7,94 7,51 -0,43 20.03.2013 7,93 7,57 -0,36 %2,00 15.05.2013 7,86 7,47 -0,39 %1,00 05.03.2014 7,78 7,58 -0,20 %0,00 8,15 8,16 0,01 131,46 131,75 0,29 %3,00 Ağu.12 Tem.12 Haz.12 May.12 Nis.12 Mar.12 Şub.12 Oca.12 Ara.11 %0,64 Kas.11 İMKB DİBS Fiyat Endeksi %4,00 Eki.11 15.01.2020 Beklenen Reel Faiz (%) %5,00 Ağu.11 Vade Değişim Eyl.11 TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Kaynak: İMKB Geçtiğimiz hafta başında, tahvil bono piyasasında ECB ve Fed’in yaptıkları toplantılar öncesinde oluşan iyimser hava faiz oranlarını baskı altına aldı. Ayrıca, açıklanan dış ticaret rakamlarıyla birlikte dış ticaret açığında yaşanan dengelenmenin devam etmesi de tahvil faizleri üzerinde baskı oluşturdu. Buna karşın, geçtiğimiz hafta açıklanan enflasyon rakamlarının tahvil faizleri üzerinde belirgin bir etki yapmadığı görüldü. Diğer taraftan, hafta ortasından itibaren ECB ve Fed’den gelen açıklamaların beklentileri tatmin etmemesi nedeniyle faiz oranlarının yükseldiği gözlendi. TCMB’nin ortalama fonlama maliyetinin 2011 Kasım ayından beri en düşük değeri alarak %7’nin altına gerilemesi tahvillere alım getirdi. Haftalık bazda, TL cinsi varlıklarda yaşanan değerlenmeyle tahvil bono piyasasında faizlerin genel itibarıyla düştüğü görülürken, uzun vadeli kağıtlarda karışık bir seyir izlendi. 5 Mart 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi, haftayı 20 baz puanlık düşüşle %7,58 seviyesinden kapattı. 3 6 Ağustos 2012 Döviz Piyasaları $/¥ €/$ DÖVİZ KURLARI 1,9787 -%1,87 €/$ Paritesi (³) 1,2317 1,2385 %0,55 78,41 78,45 %0,05 $/Yen Paritesi (³) 81 79 77 75 (¹) 15:30'da aç ıklanan TCMB döviz alış kurudur. Ağu.12 2,0164 Tem.12 Sepet (²) 83 Haz.12 -%2,02 May.12 2,1778 Nis.12 2,2227 Mar.12 Euro (¹) 85 Şub.12 -%1,69 Oca.12 1,7795 Ara.11 1,8100 Kas.11 Dolar (¹) 87 Eki.11 Değişim Eyl.11 03.Ağu 89 Ağu.11 27.Tem 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 (²) 0,5$ + 0,5€ (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. €/ $ $ /¥ Geçen haftanın son gününe kadar Euro’nun Dolar karşısında değer kaybettiği gözlendi. ECB'nin piyasaların beklediği kadar güçlü bir adım atmaması Euro’daki zayıf seyirde belirleyici oldu. Ancak Cuma günü, IMF, ECB ve Avrupa Komisyonu’ndan oluşan Troyka’nın Yunanistan’a yönelik olumlu değerlendirmeleri ile ABD’de beklentilerin üzerinde açıklanan tarım dışı istihdam verisi risk iştahını artırarak Euro’nun Dolar karşısında değer kazanmasını sağladı. Bu gelişmelerin etkisiyle son bir ayın en yüksek seviyesine çıkan €/$ paritesi, haftalık bazda %0,55 artarak haftayı 1,2385 seviyesinden tamamladı. Geçtiğimiz hafta yoğunlaşan yabancı fon girişlerinin etkisiyle TL, gerek Dolar, gerekse Euro karşısında değer kazanırken döviz sepeti (0,5*€+0,5*$) son bir yılın en düşük seviyesine indi. Enflasyonun TCMB’nin öngörüleri çerçevesinde gerçekleşmesi, fonlama maliyetindeki düşüş ve dış ticaret açığındaki daralma Türkiye ekonomisine yönelik olumlu görüşleri destekliyor . Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM VIX Endeksi Değişim 55 45 27.Tem 03.Ağu (Puan) Ende ks 667,14 676,69 9,55 Spre ad 331 309 -22 EMBI+ 35 15 Ağu.12 Tem.12 Haz.12 May.12 Nis.12 -17 Mar.12 248 Şub.12 265 Oca.12 Spre ad 15,64 5 Ara.11 5,33 Kas.11 451,91 Eki.11 446,58 Eyl.11 Ende ks Ağu.11 Türkiye Kaynak: JP Morgan 25 Önceki hafta ECB Başkanı Draghi’nin Euroyu korumak adına her türlü tedbirin çekinmeden alınacağı yönündeki açıklamasının ardından gelişmekte olan ülke risk primlerinin geçen haftaya düşüşle başladığı görüldü. Draghi’nin ECB’nin sorunlu ülke tahvillerinin alınabileceği yönündeki açıklaması da İspanya ve İtalya eurotahvilleri başta olmak üzere riskli varlıklara olan talebi olumlu etkiledi. Fed ve ECB toplantılarından çıkacak kararlara dönük beklentiler de risk primlerinin hafta boyunca baskı altında kalmasına neden oldu. Ancak, her iki toplantıdan da piyasaları tatmin edecek bir sonuç çıkmaması nedeniyle risk primleri hafta sonuna doğru sert biçimde yükseldi. Buna karşın, haftanın son günü açıklanan ABD tarım dışı istihdam verisinin ardından risk iştahının artması, risk primlerindeki yükselişi tekrar tersine çevirdi. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi geçtiğimiz haftayı 22 baz puanlık düşüşle 309 seviyesinden kapatırken, Türk eurotahvillerine ait risk priminin 17 baz puan gerilediği ve 248’e indiği görüldü. 4 6 Ağustos 2012 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/varil 135 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 Geçen hafta Cuma gününe kadar altın fiyatlarında aşağı yönlü seyir hakimdi. Gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikası uygulamalarına bağlı olarak şekillenen altın fiyatları, Dolar’ın Cuma günü Euro karşısında son bir ayın en düşük seviyesine gerilemesiyle birlikte yönünü yukarı çevirdi. Haz.12 May.12 Nis.12 Mar.12 Ağu.11 Ağu.12 Tem.12 Haz.12 May.12 Nis.12 Mar.12 Şub.12 Oca.12 Ara.11 Kas.11 Eki.11 Eyl.11 Ağu.11 1.300 Şub.12 1.400 Oca.12 1.500 109,88 Ara.11 1.600 Kas.11 1.603,80 Eki.11 1.700 Eyl.11 1.800 Ağu.12 1.900 Tem.12 $/ons Geçen haftaya düşüşle başlayan petrol fiyatları; Kuzey Denizi, Orta Doğu ve Sudan gibi birçok bölgedeki arz yönlü baskılar, Cuma günü ABD’de tarım dışı istihdam verisinin öngörülerin üzerinde gelmesi ve Euro Alanı’nda sorunların aşılması amacıyla bir takım adımlar atılacağına dair beklentilerin yarattığı iyimserliğin etkisiyle yükseldi. Haftalık bazda değerlendirdiğimizde, Brent türü petrolün spot fiyatı %3 artışla Cuma günü $/varil 109,88 seviyesine yükseldi. Haftalık bazda altın fiyatları %1,2 değer kaybederek Cuma gününü $/ons 1.603,80 seviyesinden tamamladı. Bu Haftanın Gündemi 6 Ağustos 5 Yıl Vadeli, 8 Mart 2017 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 10 Yıl Vadeli, 23 Şubat 2022 İtfa Tarihli, TL Cinsi TÜFE’ye Endeksli, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 7 Ağustos 2 Yıl Vadeli, 5 Mart 2014 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 9 Yıl Vadeli, 12 Ocak 2022 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı 8 Ağustos TÜİK Haziran Ayı Sanayi Üretim Endeksi Hazine Temmuz Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi TCMB Ağustos Ayı I. Dönem Beklenti Anketi Hazine İç Borç Ödemesi (TL14.325 Milyon) 9 Ağustos ABD Haziran Ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: $47,5 Milyar Açık) Çin Temmuz Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (Piyasa Beklentisi: Yıllık %1,7) Çin Temmuz Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (Piyasa Beklentisi: Yıllık -%2,6) Çin Temmuz Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi: Yıllık %10,4) Çin Temmuz Ayı Perakende Satışlar Verisi (Piyasa Beklentisi: Yıllık %13,6) Japonya Merkez Bankası (BOJ) Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 10 Ağustos Almanya Temmuz Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (Piyasa Beklentisi: Yıllık %1,7) 5 6 Ağustos 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş.’nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6
