M. Meclisi B : 61 18 . 2 . 1973 O : 2 ve demokrasi talihinde kötiü

M. Meclisi
B : 61
ve demokrasi talihinde kötiü. örnekler olarak
daima hatırlanacaktır.
Muhterem: milletvekilleri;
Anayasamızın
140 ncı maddesinde kanunların, başka idarî
yargı mercilerine bırakmadığı (konularda ilk
derece ve genel olarak üst derece mahkenıi'esi
olarak yer alan Danıştayın görevlerinin şöylece
belirtildiğini tespit (etmekteyiz : «Danıştay ida­
rî uyuşmazlıkları görmek ve çözümlemek, Ba­
kanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları
hakkında düşüncesini bildirmek, tüzük (tasarı­
larını ve imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerini
incelemek ve kanunla gösterilen işleri yapmak­
la görevli ve yetkilidir.»
Bayın milletvekilleri; modern hukuk devle­
tinde doğal şart kanun hâkimiyetidir. Kanun­
ların hâkim olmadığı bir-ımiemlekette hukuk dev­
letinden bahsetmek abes ve gülünç olur. Ka­
nun (hâkimiyeti ise, yasaların herkes için eşit
uygulanması ve kanun yollarının vatandaşlara
açık bulunması anlamına gelmektedir. Elimiz­
deki 1961 Anayasamız idarenin işlem ve eylem­
lerini denetlemek ve kanun yollunu acık tut­
mak matesadıyle güzide müessesemiz olan Danıştaya özel bir öneimı vermiştir. Anayasamızla
bir hukuk devleti olan Türk Devletinin idarî
sahada hukuka bağlılığını bir anayasa müesse­
sesi olan Danıştayı kabul edip, anayasal bir
kuruluş olarak kabul edip kararlarına saygılı
olunmayı gerekli görmekle çok isabetli bir yol
tutulmuştur. Aksi takdirde idarenin işlem ve
eylemlerini keyfilikten
kurtarmanın teminatı
bulunamazdı. Halbuki, Anayasamızın 2 nci
.maddesi şu ifadesiyle modern hukuk devletin­
de Danışitayı anayasal bir kuruluş olarak mev­
cut bulundurmayı icahettiılmıektedir.
Anayasa madde 2 : «Türkiye Cumhuriye­
ti insan haklarına ve 'başlangıçta belirtilen te/mıel ilkelere dayanan millî, demokratik, lâik ve
sosyal bir hukuk devletidir.»1 Konuşmamızın
başlangıç kısmında Danıştayın görevlerinden
bahsederken bir husus belki açıkça belirtilsmemiş olabilir; o da bu anayasal kuruluşa Bakan­
lar Kurulunca istişarî mahiyette bir görevin de
verilmiş olmasıdır. Bu da çok önemli bir husus­
tur. Anayasa bu istişareyi Anayasa Mahkeme­
sine vermeyip Danıştaya veıimiş bulunmakta­
dır.
'Sayın Başkan, sayın milletvekilleri; Danış­
taya müracaat edilerek açılan davaların sene­
18 . 2 . 1973
O : 2
lerce neticelendirilip karara
bağlanamamışı
mağdur durumda bulunan hak: sahiplerinin sız­
lanmalarına sebeboimaktadır. Zamanında elde
.edilemeyen hakların uzun süreler geçtikten son­
ra anlamı ve değeni kalmamaktadır. Hemen
hakkaniyetle de şunu tespit ve teslim edelim;
Danıştay iş çokluğundan idlere yetişömtemektedir. Danıştay Anayasanın kendisine verdiği bu
görevleri :
•1. Danıştay Genel Kurulu,,
2. İdarî Daireler Kurulu,
3. Dava Daireleri Kurulu,
4. İçtihatları Birleştirme Kurulu,
5. 9'u idarî davalara ve 3'ü de idarî işlere
bakan 12 daire ile ifa etmektedir.
İstatistikleri tetkik ettiğimizde çıkan işle­
rin gittikçe artmasına rağmen gelen işlerdeki
artışın daha da çokluğu birikme ve gecikme­
lere sebebolm aktadır. Bu hususta Danıştaya bir
kusur atfetmeye imkân yoktur. Danıştayın iş
hacminde yıldan yıla görülen bu artışın karşı­
lanabilmesi ve Anayasanın 140 ncı maddesinde
belirtildiği üzere üst derece idare mahkemesi­
nin yerine getirilebilmesi için Danıştayca hazır­
lanan ve hükümetçe de bir reform tasarısı ola­
rak nitelendirilip Türkiye Büyük Millet Mecli­
sine 5 . 5 . 1972 tarihinde sevk ^edilen ve halen
Millet Meclisinde bulunan İdare mahkemeleri
kanun tasarısı biran önce kanunlaştırılmıalıdır.
Danıştayın 1961 Anayasasının 140 ncı madde­
sindeki değişikliğinden sonra Başkan ve Başkanunsözcüsünün Danıştayın kendi üyeleri arasın dan seçilmesini de isabetli bulduğumuzu belirt­
mek isteriz.
Keza görev sürelerinin 4 yıl olarak saptan­
ması, süresi bitenlerin yeniden seçilebileeeklerî
hususunun da bulunması isabetli olmuştur. As­
ker kişilerle ilgili yargı denetiminin. Askerî Yük­
sek İdare Mahkemesine verilmıesi ve Askerî
Yüksek İdare Mahkemesi Başkan ve üyelerinin
de hâkimlik teminatı ailtma alınacağının hükme
bağlanması da doğru bir yol olmuştur.
ıSayın milletvekilleri, bâzı çevrelerce bilhas­
sa hukuk dışı eylemleri tasvibedilmeyip aleyh­
lerinde kararlar çıkan çevrelerce kararları ten­
kide uğrayan bu değerli anayasal müessesimizin
mevcudiyetine, ve modern hukuk devleti olan
Devletimizde değerine Cumhuriyetçi Parti ola­
rak inanıyor ve kararlarına saygı duyuyoruz
293 —